23 Aralık 2024 Pazartesi Türkçe Subscribe Login

Catalog

Months
Days
Pages
SAYFA CUMHURİYET 3 KASIM 2003 PAZARTESİ 8 HABERLERIN DEVAMI TURKİYE 'stanbul Edirne Kocaeli Janakkale zmir Manisa Aydın Denizli PB Y PB Y PB PB PB PB 23 23 26 23 28 28 29 29 Zonguldak PB 25 Antalya Sınop Samsun Trabzon Giresun Ankara Eskişehir Konya Sıvas PB PB PB PB B B B B 21 23 22 22 19 20 20 15 Adana B 27 B 25 Kars Mersin Diyarbakır Şanlıurfa Mardin Siirt Hakkâri Van B B B B B B B 27 22 24 22 21 17 14 B 8 Yurdun kuzey ke- sımleriparçalıbulut- lu, gece Marma- ra'nın batısı ve kuzey Ege kıyıları sağanak yağışlı, dığer yerler az bulutlu geçecek. Havasıcaklığıdoğu- da biraz artacak dı- ğer yerlerde önemli bır değişıklık olma- yacak. DIŞ MERKEZLER Oslo Helsınkı Stockholm Londra Amsterdam Brüksel Paris Bonn Y Y Y Y Y Y Y Y 9 6 11 15 14 13 14 13 Münıh K 12 Zürih Berlin Budapeşte Madrıd vlyana Belgrad Sofya Roma Atına Y PB B PB Y Y B Y 11 13 16 13 11 15 18 24 B 14 Şam Moskova Aşkabat Astana Taşkent Bakû Bişkek Tiflıs Kahire Y Y B Y B Y B B ö 15 0 24 13 18 4 30 B 29 Taşkent •Tahran Parçaiı bulutlu Sıslı , Bulutıu ^ Çok Dülutiu Yağrrurlu ı Sulu *ar , Gök gürultûtü Ombudsman dönemi başlıyor Her ilebir halk denetçisiI Baştarafı 1. Sayfada Mahkemelerin iş yükünün azaltılması ve yurt- taşlann sorunlannın daha kısa sürede çözüm- lenmesi gerekçesiyle tasanya konulan halk de- netçiliği mekanizması şöyle işleyecek: • 81 ile birer halk denetçisi getirilecek. 5 yıl görev yapacak bu ombudsmanlar, bulunduklan ilin, ilçe ve köylerinin sorunlanna çözüm geti- recek. Halk denetçiliği için "hukuk, iktisat, iş- letme. maliye, kamu yönetimi. çalışma eko- nomisi alanlarının en az dört yillık yiikse- köğretim kurumlarından mezun olma ya da bu alanlarda lisansüstü dereceye sahip olma, toplumda saygınlığı olma, kamu ya da özel kurumlarda en az 10 yıl mesleki tecrübe sa- hibi olma" koşullan aranacak. •Ombudsman, il genel meclisinin üçte iki ka- ran ile seçilecek. tlk iki turda üçte iki çoğunluk sağlanamazsa üçüncü turda salt çoğunluk yeter- li olacak. İsteyenler ombudsmanlık için aday olabilecek. • Ombudsman, asliye hukuk mahkemesinde. dürüstlük ve tarafsızlık içinde çalışacağına dair yemin edecek. Görevini kötüye kullanan, kişisel bilgi ve sırlan açıklayan ombudsman, yine il ge- nel meclisi tarafından görevden ahnabilecek. Özlük hakkı durdurulacak • Ombudsman, kamu görevlileri arasından se- çildiği takdirde, bu süre içinde kurumundan izinli sayılacak ve özlük hakkı durdurulacak. • Ombudsmanın bürosu ile yanında çalıştıraca- ğı personelin masrafları ise il özel idaresi tara- findan karşılanacak. Ombudsmana görev yaptı- ğı süre içinde oldukça yüksek maaş ödenecek. Verilecek maaşta uygulanacak gösterge rakamı, nüfusa göre artacak. Bu rakam, devlet memurla- n için belirlenen aylık katsayı ile çarpılarak ombudsmanın brüt maaşı belirlenecek. i/ Ombudsman, haklan ihlal edilen yurttaşın kendisine yaptığı başvurunun ardmdan 45 gün içinde karannı verecek. Karan taraflara yazılı olarak bildirecek. tlgili taraf, örneğin belediye ombudsmanın verdiği karan aldıktan sonra en geç 10 gün içinde bu karara uyup uymadığını açıklayacak. Belediye bu karara uymazsa, görü- şünü gerekçelendirmek zorunda olacak. Ilgili kurum ve kuruluşlar ombudsmanın istediği bil- gi ve belgeleri en geç 10 gün içinde de cevap- landırmak zorunda olacak. • Denetçinin raporlan kamuoyuna açıklanacak. • Karar sürecinde bilirkişi de çalıştırabilecek. • Haklan ihlal edilen kişi, ombudsmana gitme- den önce de mahkemeye gidebilecek. Ancak yurttaş, önce halk denetçisine başvurursa, dava açma süresinde bir kayıpla karşı karşıya kalma- yacak. Halk denetçiliği süresince, dava açma süresi durdurulacak. Ombudsman karannın ye- rine getırilmemesi ya da karann yurttaşı tatmin etmemesi durumunda ise dava açma süresi yeni- den başlayacak. Ombudsmana başvuru, idari yargıya başvuru hakkının ön şarh olmayacak. • Ombudsman, kişilere ait bilgileri gızleyecek. DEMKÜLDER araştırma yaptı Yurttaşyerel yönetime ilgisizİZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Yurttaşlar, yerelde nasıl yönetileceğine ilgisiz... Demokrasi Kültürü Geliştirme ve Yaygınlaştırma Derneği (DEMKÜLDER) tarafından yapılan araştırma. yurttaşlann büyük bölümünün Yerel yönetimler yasa tasansı hakkında bılgisi olmadığı gibi ilgi- İenmediğini de ortaya çıkardı. Dernek tarafindan, yerel yönetimlerin yeniden yapılandınlmasına ilişkin yasa tasansına dair 1684 kişi üzerinde ya- pılan araştırmaya göre yurttaşlann yüzde 30'u böyle bir tasandan tamamen habersiz. yüzde 18'i de ilgisiz. Tasandan "biraz" haberdar olanlann oram yüzde 39 olurken tasandan haberdar ve il- gili olanlann oranı sadece yüzde 13. Yetkl artışını destekleyenler yüzde 48 Araştırmaya göre tasanya ilgi duymayan ve ne- redeyse "Nasıl yönetirseniz yönerin" diyen yurttaşlar yerel yönetimlerin yetkilennin arttınl- masına olumlu bakıyor. Yüzde 48 oranındaki yet- ki artışuu destekleyenlerin oranına, yüzde 21 oranındaki kısmen destekleyenler de eklendiğin- de bu oran yüzde 69'u buluyor. Buna karşı çı- kanlann oranı ise yüzde 23'te kalıyor. Hazine arazilerinin belediyelere devri konusuna, araştır- maya katılanlann yüzde 34'ü olumlu, yüzde 43'ü olumsuz bakıyor. Yurttaşlar, yerel yönetim- lerin geliştirilmesini isterken onlann vergi topla- masma sıcak bakmıyor. Araştırmaya katılanlann yüzde 58'i belediyelerin çevre temizlık ve emlak dışında vergi toplamasına tamamen karşı çıkı- yor. Belediyelenn vergi toplamasmı onaylayan- ların oram ise yüzde 25'te kalıyor. Araştırmaya göre eğitim konusunda türlü "manevralaria" yandaşlannın önünü açmak isteyen AKP'nin tu- tumu yurttaşlan tedirgin ediyor. Eğitim hizmet- lerinin yerel yönetımlere devrini onaylayanlann oranı yüzde 19'da kalırken karşı çıkanlann oranı ise yüzde 54'ü buluyor. Irak geçici yönetiminin dışişleri bakanı Zebari davete karşın Şam zirvesine gelmedi Doruk fiyaskoya dönüştüI Baştarafı 1. Sayfada Bakanlar Irak'tan katıhmın ol- madığı zirvede Zebari'nin açık- lamalannı da değerlendirdiler. Mısır başta olmak üzere çeşitli Arap ülkelennin davet için yanı- tın basın aracılığıyla verilmesi- başta olmak üzere geçici yöneti- mın tutumuyla 7 ülkeyi küçük düşürdüğünü belirterek, bundan duyduklan rahatsızhklan "Çok ayıp" gibi ifadelerle dile getirdi- ler. Öncekı günkü davette "Irak Dışişleri Bakanı" olarak anılan Zeban'nin dün yapılan ortak açıklamada "Geçici Irak Yöne- timi'nin Dışişleri Bakanı" ola- rak ifade edilmesi dikkat çekti. Dışişleri Bakanlan Şam zirve- si bildirisi için yaklaşık 1.5 saat görüşerek uzlaşılamayan konula- n çözmeye çalıştılar. Zirve bildi- risinde Irak'a yapılan davet anım- satılırken "Dışişleri bakanlan, geçici yönetimin dışişleri baka- nına davet iletmişler. yanıt ala- mamışlardır. Ancak bundan sonraki görüşmelere Irak tem- silcisinin katılacağı umutlannı ifade etmişlerdir" denıldı. Türkiye'nin girişimi sonucun- da kabul edilen en önemli parag- raf terörle mücadele konusunda oldu. Bildirinin 7. paragrafmda "Bakanlar, sorumlu Iraklı yet- kilileri ülkedeki terörist grup- lar ve komşu ülkeler için tehdit oluşturan diğer silahlı grupla- rın elimine edilmesi için işbir- liği yapmaya çağırırlar" ifade- sineyerverildi. Bildirinin 6. pa- ragrafında da aralannda Türk bü- yükelçiliğine gırişilen bombalı saldınnın da bulunduğu Irak'ta- ki terörist eylemler kınandı. Bil- diride, 7 ülke dışişleri bakanlan, Irak'ın egemenliği, toprak bütün- lüğü ve siyasi birliğine olan des- teklerini bırkez daha yinelediler. Zirvede Irak'ın komşulan inisi- yatıfini oluşturan 7 ülkenin Bir- leşmiş Milletler ve Islam Konfe- ransı Örgütü'ndeki temsilcileri- nin bundan sonra 7'li temas grup- lan oluşturarak sürekli iletişım halınde olmalan da benımsendi. Bakanlar. bundan sonrakı beşin- ci toplantının Kuveyt'te yapılma- sı konusunda da görüş birliğine vardılar.Bildiride. Israil'in Suri- ye'ye yaptığı son saldınnın kı- nanması ve Suriye ile dayanışma içerisinde olunduğu kaydedildi. Bu toplanrının, Irak Geçici Yöne- timi'nin BM'ye seçim süreci be- lirleyecek ve anayasa çalışmala- n planı sunacağı 15 Aralık'tan önce yapılması bekleniyor. Demir Ayaz, İpek Aydın, Hande Babaeski. Candan Develioğlu. Mehmet Ozan tşeri, Sibel Öztürk, Sinan Şenkal, Nahide Toros ve Erçin Tuncer uçakla İstanbul üzerinde 45 dakikalık bir tur attılar. Buluüarın arasından istanbul Havacılığın 100'üncüyılı etkinlikleri kapsamında 9 talihli yurttaş istanbuVu uçaktan görmefırsatı buldu GÖKÇE UYGUN Havacılığın 100. yılı etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen "Müzeden Gökyüzüne" adlı projenin 9 talihlisi. tstanbul üzerinde eğitim uçuşu yaptı. Rahmi Koç Müzesi, Sabiha Gökçen Ulusla- rarası Havaalanı ve istanbul Havacılık Kulü- bü'nün birlikte düzenledikleri proje kapsamın- da, müzeyi ziyaret ederek form dolduran 500 kişi arasmdan seçilen talihli yurttaşlar. önce ts- tanbul Havacılık Kulübü Müdürü Ziva Timu- roğlu'ndan temel uçuş bilgileri konusunda kı- sa bir eğitim aldılar. Demir Ayaz. İpek Aydın, Hande Babaeski. Candan Develioğlu, Meh- met Ozan İşeri. Sibel Öztürk, Sinan Şenkal, Nahide Toros ve Erçin Tuncer, eğitımın ardtn- dan 3 'erli gruplar halinde Cessna 172 tipi uçak- la istanbul üzerinde 45 dakikalık bir tur attılar. Uçuştan sonra sertifikalannı alan talihli yurt- taşlardan 20 yaşındaki üniversite öğrencisi De- velioğlu, bu olayın kendisi için büyük bir ftrsat olduğunu belirterek "Çocukluk hayalimi ger- çekleştirebildiğinı için çok mutluyunı" dedi. OYUN OYNUYORLARDI Patlayıcı dört çocuğu öldürdü DfYARBAKIR (Cumhuriyet Bürosu) - Şırnak'ın Uludere ilçesine bağlı Andaç köyünde yerde bulduklan metal parçasıyla oynarken meydana gelen patlamada 4 çocuk öldü, 7 çocuk da yaralandı. Andaç İlköğretim Okulu yakınlannda 11 çocuk yerde bulduklan metal parçasıyla oynarken patlama meydana geldi. Patlamada, çocuklardan S.Ö, S.Ö, V.Ö ve N.Ö vücutlarının çeşitli yerlerine isabet eden şarapnel parçaları nedeniyle yaşamlarını yitirdi. Yaralanan 7 çocuk da askeri helikopter ile Şırnak Tümeni içindeki Askeri Hastane'ye kaldırıldi. Çocukların oyun oynamak amacıyla kurcaladıkları patlayıcının, büyük olasılıkla mayın olduğu belirrildi. Şırnakın Uludere ilçesine bağlı Andaç köyü geçen nisan ayında hak ihlalleri ve yargısız infaz nedeniyle uzun süre kamuoyunun gündeminde yer almıştı. Hazine raporunda EMİ Haritacılık'a 1 trilyon liraya yakın aktarma yapıldığı belirtiliyor Akbil davası genişliyor • Baştarafı 1. Sayfada dermeyi kararlaştınrken söz ko- nusu rapor bir skandalı da ortaya çıkardı. Soruşturma sürecinde yolsuz- luk iddialannda adı sıkça günde- me gelen. 1999 yılında şirket yet- kilileri ve yöneticileri gözaltına alınan: yıldızı AKP lideri Erdo- ğan'ın tstanbul Belediye Başkan- lığı döneminde parlayan "EMİ Haritacıhk Ltd. Şirketi" hak- kında da\ a süresince hiçbir araş- tırma yapılmadığı belirlendi. Üs- küdar 2. Ağır Ceza Mahkeme- si'nde görülen da%ada mahkeme heyeti yaklaşık 2 yıl sonra "bu- güne kadar incelenmeyen söz- konusu şirketin" araştınlmasına hükmetti. Dava dosyasına yeni gıren "23 Haziran 2003" tarih- li "Başbakanlık Hazine Müs- teşarlığı Hazine Kontrolörleri Kurulu" Raporu'nda aynen. "BELBİM AŞ'nin ihale açıl- madan üstlenmiş olduğu Akıl- h Bilet projesinin uygulanma- sında tahsil edilen bilet bedel- lerinin kayıtlara geçirilmediği, bankalarda oluşturulan havuz hesaplarına yatınldığı ve bu hesaplardan çeşitli kuruluşlara aktarıldığı iddialarının ince- lendiği" kaydedilerek söz konu- su şirket hakkında, "1 trilyon li- raya yakın EMt Harita Ltd. Şirketi'ne aktarma yapıldığı" belirtiliyor. Raporu inceleyen mahkeme heyeti, Erdoğan'ın avukatı Nev- zat Er ile diğer samk aN^ıkatlan- nın beraat karannı beklediğı du- ruşmada, sanık a^aıkatla^nın iti- razlanna karşın Cumhuriyet Sav- cısı Ahmet Kıpçak'ın soruştur- manın genişlerilmesi talebini dik- kate aldı. Heyet. davanın boyuru- nu değıştiren Hazine Kontrolör- leri Kurulu karannın değerlendi- rilmesi için dosyanın yeniden "bilirkişi" kuruluna gönderil- mesini kararlaştırdı. Mahkeme heyetinin, "tahsil edilen bilet bcdellcrinin kayıtlara geçirilip geçirilmediği ve havıız hesap- larına yatınhp yatırılmadığı ile bugüne kadar incelenmeyen EMİ Harita Ltd. Şirketi'nin araştınlmasına" hükmetmesi ise "Akbil silbaştan" yorumla- nnı da beraberinde getirdi. Üsküdar Cumhuriyet Savcısı Ab- durrahman Gündoğan tarafın- dan "Akbil" soruşturması kap- samında hazırlanan iddianame- de, "sahte AkbiPin kullanımı- nın gerçekleştirildiği,Akbil ge- lirlerinin kayıt dışı bırakılarak yandaş şirketlere ya da partiye aktarıldığı" ileri sürülüyor. tddi- anamede, sanıklardan Erdoğan ve Ali Müfıt Gürtuna hakkında "göre\i başında zimmetine pa- ra geçirmek veya mal edin- mek" gerekçesiyle 14'eryıldan az olmamak üzere ağır hapis ce- zası talep edilıyor. Aynı iddiana- mede, aralannda BELBtM AŞ'nin eskı yönetici ve çalışan- lannın da bulunduğu diğer 35 sa- nığm ise "zimmet", "kamu ta- şıma biletlerinde kalpazanhk". "resmi evrak ve kayıtlarda sah- tecilik" ve "cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak" suçlann- dan 15'er yıldan az olmamak üzere ağır hapisle cezalandınl- malan isteniyor. VEFAT Vakfımız kurucusu ve onursal başkanı değerli büyüğümüz, müstesna insan, Dr. ZİYA TİNEL 02.11.2003 tarihinde vefat etmiştir. Hepimizin başı sağolsun. 04.11.2003 Salı günü saat 10.15'te Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde yapılacak törenin ve Kocatepe Camii'nde kılınacak cenaze namazının ardmdan Karşıyaka Mezarlığı'nda toprağa verilecektir. Prof. Dr. Mustafa N. PARLAR Eğitim ve Araştırma Vakffı GUNDEM MUSTAFA BALBAY • Baştarafı 1. Sayfada lundu! CHP'nin gündeminde iki konu var: Kemal Derviş ve Önder Sav-Eşref Erdem çe- kişmesi. Sav ve Erdem'in kan sayımı yapılsa "Baykalyuvar- lan" alyuvar ve akyuvarlarından fazla çıkar. Kalp per- formansları ölçülse "Baykaldamarlan" atar ve top- lardamarlarını ikiye katlar... Her iki siyasetçinin "af- ma" ve "toplama" güçlerine ayrıca saygı duyuyoruz! öyle anlaşılıyor ki parti içindeki tüm muhaliflerte- mizlenince ya da özel yumuşatıcıyla "pamuk gibi" yapılınca, oklar birbirine döndü! CHP'de Erdem-Sav mücadelesini Derviş kaza- nır... Belki de kazandı... Derviş, PM'den sonra MYK'de de adamlanyla bir- likte yerini aldı... Derviş CHP çizgisinde beğendik- lerini, beğenmediklerıni açıkça ortaya koyuyor. De- ğiştirilmesi gerekenleri mektupla delegeye, öksür- se haber yapan gazeteler aracılığıyla da kamuoyu- na duyuruyor. Bugünkü CHP yönetim anlayışına gö- re bir kişi "Böyle iyi gitmiyor, yapılması gerekenler var" dediğinde yapılması gereken ılk şey o kişinin partiden atılması ya da en azından yönetimden uzaklaştınlmasıdır... Derviş'e ceza hukuku değil, medeni hukuk uygu- lanıyor! Madalyonun öteki yüzü şu: CHP delegesi Derviş'i sevdi! Bunun pek çok nedeni olabilir. Biri, Sav-Erdem gi- bi iç çekişmelerden bıkmaksa öteki, parti yönetimin- de herkesin gizli soyadının Baykal olmasına duyu- lan tepki olabilir... llahi hizip Derviş'i endemik örnek olarak bir kenara koyar- sak, CHP yönetimindeki "çok başlı tekseslilik" yerel seçimlerde aday belirleme yöntemine yansımaya- cak gibi görünüyor. Yaşamında CHP örgütünün önünden geçmeyen, hiçbir seçimde CHP'ye oy vermediği aşikâr kişile- rin adı CHP adayı olarak geçiyor. Bu yöntemı AKP'de anlıyoruz. Adamlar öyle ka- zanacaklarını bilseler Istanbul'a Hikmetyar'ı Anka- ra'ya Putin'i aday gösterirler... Ama CHP'nin biraz daha ilkeli davranması gerek- mez mi? Yerel yönetimlerde adayın kişiliği önemlidir. CH- P'li olmayan, daha önce siyasete hiç bulaşmamış, yepyeni adaylara evet... Ama sağın en ssğ suların- da kulaç atmış kişilerle belediye başkanlığını kazan- sanız sosyal demokrasiye ne yazar! Burada akla şu soru geliyor: Acaba Baykal, parti kadrolanndan gelip büyük- kente belediye başkanı olan bir kişi daha dönemini tamamlamadan genel başkanlığa talip olur diye mi endişe ediyor? Bu mantık, solu hezimete götürür. Gelelim CHP'nin bir başka eğlenceli gündemine. Baykal'ın seçim sürecinde sağ yanından eksik et- mediğı Yaşar Nuri Öztürk, şimdi Baykal'ın karşısı- na geçti. Öztürk aldatıldığını düşünüyor. Parti yöne- timinde yer alacaktı, ancak listede adını göremeyin- ce hemen Kuran'dan kıyamet alametlerini okuma- ya başladı. öztürk'e göre tanrı baba CHP'nin seçim- leri kazanmasını ıstemedı! Yeniden genel sekreter seçilen önder Sav'a göre Öztürk, parti suçu işledi. Yani medeni hukuk değil, borçlar hukuku uygulanacak! Baykal yönetimi bütün muhalifleri dışlarken şim- di de ortaya ilahi bir muhalefet çıkmış görünüyor. llahi CHP! ankcum a ktv.ttnet.net.tr Kimya Fabrikasında patlama Gazdan 100 kişi zehirlendi B Baştarafı 1. Sayfada yol açtı. Patlamanın gaz deposunda yapılan kay- nak sırasuıda meydana geldiği iddıaedıldi. Pat- lamanın ardmdan orta- ya çıkan gaz sızmtısı ha- fif rüzgânn da etkisiyle önce köyde ve Güzelçay Mahallesi'nde etkili ol- du. Gazın yayılmasın- dan yaklaşık 1 saat son- ra etkilenmeye başlayan yurttaşlar özel araç ve ambulanslarla İskende- run'daki hastanelere kaldınldı. 3 bin kişinin ikamet ettiği bölgede çok sayı- da kişinin gazdan etki- lendiği, yaklaşık 100 ki- şinin de tedavi altına alındığı belirtildi.Olayla ilgili 4 kişi gözaltına alındı.Köylülerin bir bölümü hipo (çamaşır suyu) imal edilen fabn- kada klor ve kostikasit kullanıldığını. çıkan ga- zın önce yeşil, sonra da san rengebüründüğünü öne sürürken hastanede görevli hekimlerden Emel Akman da belir- tilerin klor zehirlenme- sini işaret ettiğini söyle- di. SSK Hastanesi Baş- hekimi Dr. Yusuf Cive- lek ise hastalardan du- rumu ağır olanlara da oksijen takviyesi yapıl- dığını belirtti. Zehirlenen yurttaşlan ziyaret eden Iskenderun Kaymakamı Ünal Er- doğan, fabrikada hiçbir yetkili bulunamadığı için zehirlenmeye yol açan gazla ilgili bilgi ahnamadığını söyledi. İlçe tanm müdürlüğü yetküilerini gazın cinsı ve hayvanlann kontrolü için görevlendiren Er- doğan, fabrikanın kapa- tılacağını açıkladı. Genç kadın ölüm saçtı • UŞAK (A.4) - Uşak'ta, eşınden a>nlan Ümran A. (26). kendisinı kaçırmak istedıklerini iddia ettiği Irfan Çelik (25) ve Tahsin Özdemir"e (26) eski eşi- nin babasına ait tabancayla ateş açtı. Hastaneye kal- dmlan yaralılardan Çelik, müdahaleye rağmen ya- şamını yitirirken Özdemir'in de hayati tehlikesinin bulunduğu belirtildi. Bu arada, hastaneye gelerek oğlu Irfan Çelik'in öldüğünü öğrenen Hüseyın Çelik (65) de kalp krizı geçırerek yaşamını yitirdi.
Subscribe Login
Home Subscription Packages Publications Help Contact Türkçe
x
Find from the following publications
Select all
|
Clear all
Find articles published in the following date range
Find articles containing words via the following methods
and and
and and
Clear