Catalog

3 KASIM 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA J l j J v U l 1 vJİTİJ. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Eğitim harcamasında payı binde 3 'te kalan en yoksulla en zengin kesün arasında 324 kat fark oluştu I ANKARA PAZARI TüıMye'nin utançtablosu• Türkiye'deki eğitim tıarcamalannın yüzde 73'ünü en zengin 3 milyon 289 aile, yüzde 27'sini ise geri kalan 13 milyon 156 bin aile yaptı. ^ En zengin yüzde 20"lik kesim Türkiye'deki eğlence ve krültür harcamalannın yüzde 75'ini yaptı. Geri kalan 56 milyonun eğlence harcamalan içerisindeki payı yüzde 25'te kaldı. • Türkiye'deki giyim ve ayakkabı harcamalannın yüzde 51'ini; mobilya, ev aletleri harcamalannın yüzde 73'ünü. sağlık harcamalannın yüzde 51.6 smı en zengin 3 milyon 298 bin aile yapıyor. ANKARA (ANKA) - Bir dönem "Laila" tartışmalanyla Dünya basını- na da yansıyan Türkıye'nin "iki yü- zii". özel tüketım harcamalannın ge- Iır gruplanna göre dağılımına ilışkın istatıstiklerle sayısal olarak da ortaya çıktı. Türkiye'deki en zengın yüzde 2O'lik grup ile en yoksul yüzde 20'hk grubun eğitim ıçin yaptığı harcama- ]ar arasında 324, eğlence \e kültür harcamalan arasında 57 kat fark oldu- ğu belirlendı. Birçok alanda en zen- gin 3 mıJyon 289 bin aılenin yaptığı toplam harcama. gen kalan 13 mil- yon 156 bin ailenin toplamının üzen- ne çıkıyor. Devlet İstatistik Enstıtüsü'nün ge- çen yil gerçekleştırdiği ve ılk sonuç- lannı açıkladığı Hane halkı Harcama Anketi sonuçlan'na göre Türkiye'de- Cı Tüketim harcamalarında uçurum */^—ı Ailelerin tüketim harcamalan ile en yoksul ve en zengin yüzde 20'lik dilimlere göre dağılımı (Trilyon TL) En Yoksul En zengin Toplam 3289 aile 3289 aile 16445 aile 3.338 9.653 32.192 Alkollu ıçecek, Sıgara 419 1.593 4.943 2002'deen , envoksolar 4 arasndajpdt , harcaması ' açısndan9k»fck bir&rikoluşhı. Gıyım ve ayakkabı Konut, su, elektrik. gaz Mobilya, ev aletleri Sağlık Ulaştırma Haberteşme Eğlence ve kultur Eğitim hızmetlen Lokanta ve oteller Çeşıtlı mal ve hizmetlen 3.912 7.596 3.555 5.546 TOPUMVI 8.051 54.220 120.604 kıailelergeçenyıleğitim ıçın 1 6kat- nlyon liralık harcama yaptı. Harcama- nın 1.2 katrilyon liralık bölümünü, yüksek gelire sahip 3 milyon 289 bin aileden oluşan yüzde 20'lik grup ger- çekleştirdı. Geri kalan yüzde 8O'lik kesimın (13 milyon 156 bin aile) eğı- tım içın yaptığı harcama tutan ise sa- dece 434 trilyon lirada kaldı. Eğitim harcamasının yüzde 75'ü en zengin azınlıRtan Türkıye'nin en yoksul 3 milyon 289 bin aılesının eğitim için yaptığı harca- ma tutan ise sadece 4.9 trilyon lira ol- du. Başka bır ifadeyle Türkiye'deki özel eğitim harcamalannın yüzde 73 'ünü en zengin yüzde 20'lik kesim yaparken, geri kalan yüzde 8O'lik ke- sınıın pa>ı ise va/de 27'de kaldı. En alttakilerle en üsttekiler arasında ise cok daha korkunç bir uçurum oluştu. Toplam eğitim harcamalanndan sade- ce bınde 3 pay alabılen en yoksul ke- sımle en zengin kesim arasında tam 324 katlık bır eğıtım harcaması uçu- rumu oluştu. Eğitim harcamalanndaki bu uçu- rum eğlence ve kültur harcamalann- da biraz daha büyuyor. Yapılan hesap- lamalara göre 1 urkiye'dekı eğlence ve kültür harcamalannın yüzde 75' ini en zengin 3 milyon 289 bin aile, >wde 25'ini ise geri kalan 13 bin 156 aile yaptı. En zengin ailelerin eğlence ve kültür harcamalan en yoksul aıleler- den 57 kat daha büyük oldu. En zengin ılk yuzde 20 ile diger yüz- de 80'lık kesim arasındaki farklar şöy- le sıralanıyor: 2002 yıİında Türkiye'de aileler 32.2 katnlyon liralık gıda harcaması yap- tı. Harcamanın yüzde 30'unu oluştu- ran 9.7 katrilyon lirasmı en zenginler, yüzde 70'ini ise geri kalan yüzde 80'lik kesim gerçekleştirdi. En yoksul 3 milyon 289 bin ailenin gıda harca- malan ise 3.3 tnlyon lirada kaldı. En zengınlerle en yoksullar arasında gı- da harcaması açısından 9 katlık bır fark oluştu. Mobllyada fark 44 kat Giyim ve ayakkabı harcamalannda en zengin yüzde 20 ile en yoksul yüz- de 20 arasında 28 katlık fark oluştu. Konut harcamalannda en zengirüer- le en yoksullar arasındaki fark diğer harcama gruplanna göre daha düşük bir düzeyde 11 katta kaldı. 2002 yılında aileler mobilya, ev alet- leri ve ev bakım hizmetlen için toplam 8.8 katnlyon lira harcadı. En zengin- lerle en yoksullar arasındakı fark 44 kata ulaştı. Türkıye dekı sağlık harcamalannda da aynı uçurum yaşandı. Toplam sağ- lık harcamalannın yüzde 51.6'sını en zengin yüzde 20 yaptı. En yoksul yüz- de 20'nın sağlık harcamalan içensın- deki payı yüzde4.2'de kaldı. tki kesim arasında toplam 22 kat fark oluştu. Ulaştırma harcamalannın da yüzde 58.9'la yansından büyük bölümünü en zengin yüzde 20 gerçekJeştırdi. Ge- n kalan yuzde 80'in payı yüzde 41.1, en yoksul yüzde 20'nin payı yüzde 1.7'de kaldı YAKUP KEPENEK Teknoloji ve kalitesi Toplam sahip olma maliyeti Diğer dizüstü bilgisayarlar Diğer dizüstü bilgisayarlar (Küçuktür) Çin J e rekabet baskısı ABD ve A\rupa Biriiği'nin ticaret konusunda Çin'e yönebk baskısı artryor. Dünya Ticaret Örgürü'ne verdiği sözleri rutmamakla eleştirilen Çin. rekabet koşuDannı sağlamamakla suçlanryor. Çin'e imaJat ve tannı ürünlerine yöneiik uyguladığı ticaret tarifelerini düşürmesi yönünde baskı yapan ABD yönetimi. Amerikan bankalan, telekomünikasyon ve diğer hizmet şirketlerinin Çin piyasasında rekabet edebilmesi için gerekta' koşuilaruı sağlanması uyansı yapıyor. (AP) Bütçenin Gerçek 'Rengi' Geçen hafta bütçe süreci açıldı. Maliye Baka- nı'nın Sunuşu'ndan sonra komisyon görüşmeleri başladı. Hükümetin ekonomiye bakışını yansıtan ve bu nedenle de çok önemsenmesi gereken 2004 bütçe tasansı, kamuoyuna yeterince etkinlikle yan- sıtılmadı; AKP'nin yarattığı anlamsız türban tartış- malarına kurban edildi. • • • AKP hükümeti geçen yıl bütçeyi bir bakıma ha- zır bulmuştu. Bu yıl öyle değil; 2004 bütçesi, tümüy- le AKP ürünüdür; bu hükümetin ekonomiye bakışı- nı yansıtıyor. Uzun yıllar süren koalisyon hükümet- lerinden sonra, ilk kez bir tek parti yönetimi ekono- miye damgasını vuruyor. Bütçenin bu özelliği bü- yük önem taşıyor. Bütçe verileri ve Maliye Bakanı Unakıtan ın açık- lamaları, 2004 bütçesinin dayandığı çok temel bir varsayımı su yüzüne çıkanyor; ona açıklık getiriyor. Bütçenin dayandığı varsayım şudur: Kamu kesi- mi yatınm yapmamalıdır. Çünkü kamu kesiminin yatınmlan, verimli olmaz; doğası gereği olamaz. Ka- mu yatırımı, kaynak israfından başka bır şey değil- dir. Bu varsayımın sonucu çok açıktır. Yalnız, tanm, madencilik, sanayi, enerji, ınşaat gıbi ana üretim sektörierinde değil, eğitim ve sağlık gibi kamu hiz- meti ağırlıklı hizmet sektörierinde de yatınmlan özel sektör yapmahdır. AKP hükümetinın temel ekono- mik mantığı bu anlayışa dayanmaktadır. Eğitim ve sağlık yatınmları da, ılke olarak, ya hayırsever yurt- taşlar ya da vergi bağışıklığı sağlanan işverenlerta- rafından yapılacaktır. Devlet yatırım yapamaz varsayımı Türkiye'nin gerçekleri ile bağdaşmazlığı bıryana, hangi açıdan bakılırsa bakılsın, tam anlamıyla, yanlıştır. Neden mi? Nedenlerı üç ana başlık altında toplanabilır: önce, ne kadar özel sermaye destekçisi olursa olsun, günümüzde hiçbir ülkenin hükümeti böyle bır anlayışı savunmaz; özellikle de demokrasinin işle- diği ülkelerde hiç savunamaz. Çünkü. liberailik "de- recesi ne olursa olsun, hükümetin ana görevi, eko- nomiyi güçlendirmektir." Bu amaca ulaşmak için gerekirse, kamu eliyle yatınm yapılır. ABD'den üye- si olmaya çalıştığımız AB ülkelerine, oradan Japon- ya ve G. Kore'ye uzanan gelişmiş ülkeler çizgisinin tümünde, örneğin, araştırma geliştirme yatırımları- nın çok büyük bir bölümü kamu eliyle yapılmakta- dır. Ikinci olarak, Türkiye'nin önünde çok önemli bir ekonomik gelışme sorunu vardır. Ekonomik olarak, gelişmiş ülkelen yakalamak gerekiyor. Bu amaca ulaşılması, uzun dönemli, kararlı ve ulusal düzeyde bir program anlayışına, bir büyük ufka sahip olmak- la başanhr. Kamu kesiminin nasıl ve hangi alanlar- da yatınm yapması gerektiği, yalnız ve ancak, böy- le bir büyük öngörü çerçevesinde belirlenebilir. Tüm büyükTürkiye "rüya/mz" söylemine karşın AKP'nin, makroekonomik bir kalkınma programı yoktur. Üçüncüsü, Türkiye'nin illeri ve bölgelen arasında çok büyük gelişmişlik uçurumları vardır ve bu uçu- rumlar belli bir oranda kapatılmadan ulusal biriik- ten söz edilemez. Bugün, Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da, kişi başına gelir, gelişmiş illerin kişi ba- şına gelirinin onda biri düzeyindedir. Kimi gelişmiş illerin ilçelerinde; örneğin Ankara'nın dış ilçelerin- de; kıyılann iç kesimlerinde de Güneydoğu benze- ri bir durum vardır. Ve bir gerçek daha var, ne ka- dar teşvik verirseniz verin, yatınm ortamını ne ölçü- de olumlu kılarsanız kılın, özel sermayenin geri kal- mış bölgelerde yatınm yapması ve o bölgelerin bu yolla gelişmesi olanağı, yok denecek düzeydedir. • • • Kısaca, AKP'nin ekonomiye bakışı, ilkel bir özel sermaye yandaşlığından öteye gitmiyor. Bütçe gerekçeleri, renkli basılıyor. Her hüküme- tin bütçesinin rengi ayn oluyor. Temel varsayımına uygun olarak, bu yıl gerekçenın rengi "filizi yeşil" olarak seçilmiş. Rengin yorumu size kalıyor. Kısa- ca, 2004 bütçesi üzerine yazılacak çok şey var. yakup@metu.edu.tr Toshiba'dan nefes kesen mobilite paketi Hem inanılmaz bir fiyata, hem de peşin fiyatına 6 taksitle! Üstelik 1 yıllık sınırsız e-kolay intemet paketi, 1 yıllık Kaspersky anti-virüs paketi, Başesgioğlu: 30günlüksüreye dokunmayı şimdilikdüşünmüyoruz Kıdem Tazmmah Foıııı geKyor uluslararası garantı ve taşıma çantasıyla birlikte. Toshiba Microsoft* VVindövvs® XP ürününü önerir. Satellite A30-203 1399$ 233$ x 5 ay" • Mobıle Inlel Penîıum 4 ı< • Mıcrosott Windows~ XP Home Türkçe • 512 KB L2 cache o • 533 MHz Fronl Sıde Bus • 256 MB DDR RAM- max 2 048 MB • 30GBS M.A RTHOD • 15 O" TFT renkİJ ekran. Intel Montara GM graphıcs Max 64 MB DDR ekran karn • DVD/CD-RVV SCPHJCU • CD/MP3 player * One Touch Keys • 56K lax moöem ve 10/100 ethefnet • Paralel. 2 x USB 2.0. ı.ür*J UEEE 139^t . .-v,u.. . » • Lı-ıon batarya • VVÎ-Fı (IEEE 802 11b) kablosuz LAN uyumlu • Touch-pad mouse" • 3.5 ' g . • 332 x 280 x 38 mm • 2 yıl uijslararasıgaran!! • 1 yıllık smırsız e-kolay tnternet paketi • 1 yıllık Kaspersky anti-vfrüs paketi • Taşıma çantast hedıye TecraSI* 1699$ 283$ x 5 ay KAMPAHVA OAHIŞMA HATLARI: ALBIM (0216)349 33 51 INDEX (0212)3214178 "Peşinat Tutarlan: 3a!eliıle A30-203 234 USD recraSi 284 USD Peşm TL Tıltartan: Salelhte A30-2O3 2.106 630 968 TL TecraSI 2.558 374 588 TL • lnt»P Canlrino1 ** mobil teknolojlsl 1.40 GH2 Intel" Pem.um' M ışlemcıl • Microsof! Wındows' XP Professıotıal Ingiltzce , • 1 MB L2 Cache • 400 MHz Fronr Sıde Bus " c • Intel PRO'Wre!ess 2100 network baglantısı :- • Intel 855PM chıpse: • 256 MB DDR RAM- Max 2.O48 MB • 40 GB S M A R T HDD • - •15 0" TFT rerkh ekran, 32 MB DDR ekran kartı • DVD,'CD-RW Combo sürücü • 56 K fax modem ve 10/100 ethernet • Paralel, Seıı, PS/2. 3 x USB 2 0. Kulaklık. MıkrolOf PAUNTSC TV-Oul. Fast inlrared. SD Card Slot • Li-ion batarya. rıax 5 4 saat batarya süresi {Mobıle Mark) • Kablosuz LAN (802 11b netv<ork desteği entegre, dual banö i8O2 1 1a/b) nerwork deste^'ne uyumlu) n ' tntegre Dual Poıntmg (TouchPad ve AccuPoint II) • 2.9 kg • 327 x 287 x 33 mm • 3 yil uluslararası garantı » 1 yıllık sınırsız e-kolay inîernel paketi • 1 yıllık Kaspersky antı-virûs pakelî Taşıma çantası hediye TOSHİBA FJİLGİSAYAR SISTEMLERI Ekonomi Ser\isi - Çalışma ve Sosyal Gü\enlik Bakanı Murat Ba- şesgioğlu. önümüzdekı dönemde, geçen dönem çıkanlan yenı İş Ya- sasfnda yen bulunan Kıdem Taz- minatı Fonu Yasa Taslağı'nı sosyal taraflarla birlikte değerlendırecek- lerini belirterek, bakanlık olarak amaçlannın. kendi ayaklan üzerin- de durabilen ve gelecekte kara de- lik olmayacak bir tbn olu^turmak olduğunu ifade etti. Bazı dönemlerde işletmelerde bırden fazla işçının emekli olma- sıyla birlikte o işletmenin malı ya- pısında olumsuzluklar meydana geldiğini ve çalışanlann haklannı alamadıklanru \Tirgulayan Başesgi- oğlu. oluşturulması düşünülen Kı- dem Tazminatı Fonu'nun hem çalı- şanlann haklanru koruyacağını hem de ışletmeler üzerindekı mali yükü hafıfleteceğini bildirdi. Fonun yönetim kurulunun sosyal taraflardan oluşmasının planlandı- ğını. böylelikle geçmişte fonlara duyulan güvensizliğin ortadan kal- dınlacağını belirten Başesgioğlu, şöyle konuştu: -Kıdem tazminatmın 30 günlük süresinde bir indirim >^pmayı dü- şünmiıvoru/ ama bunun işlevişi ve vapısı hakkında dikkate almamız gereken hususlar var. Uzun süre prim ödeyetı ile ödeme>eni a\iu kefe\e kovmadan. fona yapıian prim kesintilerini nemalandıra- rak o nemalan tazminat ola- rak ödemevi düşünüyoruz. Yüzde 15in güvencesi yok Öte yandan, SSK îstatistik Yıllığı'nda yer alan venlere göre. 2002 yılı ıtibanyla, SSK. Türkiye'de aile fertleriyle bir- likte toplam 33 milyon 304 bin 490 kişıye (nüfusun yüzde 47.83'ü), Emekli Sandığı 10 mil- yon 126 bin 993 kişiye {nüfusun yüzde I4.54'ü), Bağ-Kur 15 milyon 547 bin 991 kişiye (nüfusun yüzde 22.33'ü) sosyal güvenlik sağlıyor. Türkiye'de, 324 bin 302 kişi (nü- fusun yüzde 0.47'si) ise bazı özel banka ve sigorta şirketlerinin san- dıklanna bağlı olarak sosyal güven- lik haklanna sahip bulunuyor. Tür- kiye nüfusunun yüzde I4.83'ü ise sosyal güvenlik kuruluşlannın kapsamı dışında yer alıyor. îstatistıklere göre. SSK'ye bağlı toplam 6 milyon 563 bin 187 sigortalı bulunurken, 3 milyon 747 bin 573 kişi ku- rumdan aylık ve gelır alıyor. SSK, bağlı sigortalılar ile kurumdan aylık ve gelir alanla- nn 22 milyon 993 bin 7 30 aile ferdine de sosyal güvence im- kânı getiriyor. ın ZB Ektm 2003 MerHes Bsnhası e*ekt<tsalış kuru OıtAMe smOs sattşrn yapıkiıgı gtinttOetekotsatş *uru lojKantla Kampanya tarihlen . 30 Ekim 2003 - 30 Kasım 2003 TNB Bilgisayar Sistemleri A.Ş. 8 jrhar.ıye Mah NeşetKy SOK 7*B Kıs.ki; 3- Tö (0216)42240 50 , F*s: (0216) 422 55 20 DÜNYA EKONOMİSİINE BAKIŞ / ERGİN YUDIZOCLL 1 L0KDU Moskova'da 'Yeni Dupum' (I) www.tostiibatr.corr MOBILE TECHNOLOGY Choose freedom. computers.toshıba-europe.com TOSHİBA Rusya'nın en büyük petrol işletmesi Yukos'un Genel Müdürü, Fortune dergisine göre, 8 milyar dolarlık ser- vetiyle Rusya'nın en zengin adamı Mikhail Khodor- kovski'nin 26 Ekim günü, yolsuzluk ve vergi kaçakçılı- ğıyla suçlanarak tutuklanmasından sonra geçen hafta gelişmeler hızlandı. Perşembe günü başsavcı, Yukos'un hisse senetlerinı dondurdu. Bır iki saat ıçinde de Putin'in beş müsteşan. Yeltsin Ailesi'nin Kremlin'dekı adamı Vo- loşinıstıfaetti. Neo-liberal, "neo-con"kesim "Rusya'da kriz!" çığlıkları atarken, ilgınç bir biçimde, Moody's Rus- ya'nın kredi notunu yükseltti. Perşembe günü sarsılan borsa cuma günü toparlandı, Yukos hısseleri de... Ancak, ailenin diğer temsilcisi. Başbakan Kaysanov "Buyenibir durum, sonuçlarının ne olacağını öngörmek çokzor" derken (CNN) haklıydı. Çünkü temmuzdan bu yana Moskova'da orta çaplı bir siyasal deprem yaşanı- yor. Çoğu analist hafta boyunca, reform süreci, Rus- ya'da demokratikleşme gibi "eskiparadigmalar" içinde konuşadursunlar, gerçek çok daha karmaşık. Putin'in iktidara geldiğinden bu yana içeride ve dışarıda izlediği hattı artık değiştirmeye başladığı söylenebihr. Bu "yeni durum", biri Rusya içindeki sınıf savaşlarından, diğeri uluslararası jeopolitikten kaynaklanan iki vektorün bileş- kesi. Yazının II. kısmı yann