Catalog

-16 TEVIMUZ 2002 SALI CUMHURİYET SAYFA J l i J V v J I l U1VJJ. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ContHiental lastikleri Türtiye'de • İSrANBLX (AA) - ^Avruja'nrn en büyük lastıl üreticilerinden bıri oan Continental, Türk oazanna Koç ToplJuğu ile girmeye hazırlanıyor. Koç "Topluhığu tarafindan yapıltn açıklamada, Alman teknolojisi ile üreti'en Continental lastıkierinin, Türkiye'de Koç Topluluğu'na bağlı Olta$ güvencesiyle satılacağı bıldirildi. Dünyı genelindekı 21 fabrikasında yılda 80 milyondan fazla lastik üreten Continental 11 rnilyar Euroluk cirosunun yanı sıra ve 65 bin kişiyi istihdam ediyor. Afgan heyetinin İTO dyareti • Ekonomi Servisi - Afganistan Mezar-ı Şerif ve Şibirgan Ticaret Odası Başkanlan ve beraberindeki 15 kişilik işadamı heyeti iTO'yu ziyaret etti. Heyet, Afganistan ın yeniden yapılanmasını sağlamak. Türkiye den Afganistan'a sanayi götürebilmek ve ithalat ihracat yollannı araştınyor. TOBB, AB üyeliği için Ispanya'da • Ekonomi Servisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)Yönetim Kurulu Başkanvekili Halim Mete, TOBB'nin, Türkiye'nin AB'ye girişini hızlandırmak için elinden ne geliyorsa yapacağını söyledi. Mete, amaçlannın hem Türkiye'de AB'ye üyelik sürecinde çeşitli toplumsal dinamikleri harekete geçirmek hem de yurtdışında Türkiye için yoğun bir biçimde AB lobisi yapmak olduğunu söyledi. Köy-Tüp yeniden üretime geçti • AKŞEHtR (AA) - Konya'nın Akşehir ilçesinde bulunan Köy- Tür AŞ Tavuk Entegre Tesisi'nin yeniden üretime başlaması, üreticinin yüzünü güldürdü. Köy-Tür Genel Müdürü Osman Şişmanoğlu, ekonomik kriz nedeniyle 2001 yılı şubat ayında üretime ara verdiklerini, tesisin yeniden üretime geçmesiyle birlikte 40 çiftçi ailesinin daha iş imkâruna kavuştuğunu kaydeıri. Ideal Kart 300 biniaştı • Ekonomi Servisi - Dışbaık'ın taksitli kredi tartı tdeal Kart'n. kullanıma sunuldugu tarihten bu yana tullanıcı sayısı 300 bni aştı. Dışbank Genel Müdürü Faik Açıkalın. yaptığı açıklamada, "Yıl sonura kadar 400 bin kart kdefliyorduk. Görüıen o ki, bu rakam aşacağız. Bu başarda Ideal Kart'ın pazansunduğu yenilıderin rolü büyül" diye konuştu. Asılsorun gelir dağılımı () Türk; e'nin bu yılın 3 ayındı gayri safi milli hasılsı (GSMH) 50 katnlon 454.2 trilyon lira odu. Bu milli gelirfc. 4 kişilik aile bazırJa aylık ortalama gelir »70 milyon508 bin lta olmasına karşın, nüfüfjn yüzde 60'ı bu gelin çok altında bir gelirit geçimini sürdiımeye çalıştı. ABD'nin olası müdahalesi iyiye giden ticari ilişkilere büyük darbe vuracak Irak ilişkileritehükede• 2 milyar dolara çıkan ihracat hacminin daralmasının yanı sıra 4-5 milyar dolar civannda olan müteahhitlik hizmetlerinin de son bulması gündemde. OLCAY BÜYÜKTAŞ Irak'la Türkiye arasında son dönemde gelışme gösteren tıca- ri ve iş ilişkilerinde yeniden teh- like çanlan çalmaya başladı. Sa- vaş söylentilerinın artması ve olası bir müdahale ile 2 milyar dolarayaklaşan ticaret hacmı ve 4-5 milyar dolan bulan müteah- hitlik hızmetlennın büyük dar- be alacağı ileri sürüldü. Türkiye-Avrasya İş Konsey- leri Başkanı TuğrulErkin. zaten Türkiye'nin komşulan ile yeter- li ış üışkılen olmadığını hatırla- Hacmi 4-5 milyar dolan bulan işler içinde demiryohı ve su antma tesiskrinin yapımı da yer alıyor. tarak Irak'ın içinde en paralı komşulardan biri olduğunu, bir savaş ihtimalinin gerçekleşmesi durumunda tüm ilışkılerin bıçak gibi kesileceğinı söyledi. Irak'la Türkiye'nin Körfez krizi önce- sinde 3 milyar dolar olan ticaret hacmı, knzın ardından 36 mıl- yon dolar düzeyine kadar inmiş. son yıllarda gerek Dış Ticaret Müsteşarhğı gerek özel şirketle- rin yoğun çabalanyla son ıki yıl- da büyük bir gelişme göstermiş- ti. 2 milyar dolara yaklaşan tica- ret hacmrnde, petrol boru hattı- nın önemli bir etken olduğunu hahrlatan Erkın, savaşla birlikte Türkıye'ninavantajlı konumunu kaybedeceğini dile getirdi. Gı- dadan ılacapek çok alanda ürün satıldığını belirten Erkın, ticari ilişkilerin yanı srra son yıllarda müteahhitlık çalışmalannın hız kazandığını vurgulayarak, "De- miryohı inşaatı,buğday sflosu in- şaan ve su antma tesisirun yapı- mı gibi bir diziihalavegirnıişşir- ketter var. Pek çok projede iddi- ab olan fırmalarvar. Oysabir sa- vaş durumundabu ihalelerinip- tal olmasının yanı sıra var olan yatınmlar da duracakür" dedı. Tasavvurlar çok... Türkiye'nin savaş sonrasında Irak'uı yeniden inşasında önem- li bir rol üstleneceği beklentisi konusunda, "Tasavvurlar çok. Körfez Savaşı sırasmda da bü- \iikumutlarvann, 1 koyup3ala- cağmuzsöyleniyordu. Halbuki3 koyduğumuzhalde 1 alamadık" diyen Erkin, savastan sonra na- sıl bir düzen kurulacağının bilin- mediğini vurguladı. Türkiye'nin uzun bir zaman- dır Irak'la savaşmadığını, Irak'ın Suudi Arabistan ya da Kuveyt yanında Türkiye'ye en az düşmanlık besleyen ülke ol- duğunu üeri süren Erkin, bu iliş- kilerin zedelenmemesi gerekti- ğini vurguladı. Belirsizliğin maliyeti 14 milyar dolar Ekonomi Servisi - Başbakan Ecevit'in rahatsızlığrnın ardından Ankara'da baş- layan siyasi gerginliklerin ekonomiye maliyeti yüksek oldu. Döviz ve faizlerin yükselmesi, Türkiye'nin borç yüküne 14 miryar dolarlık ek yük getirdi. Başbakan Ecevit'in hastalığuıdan bu yana iç borçlanma faizleri yüzde 51.5'lerden yüzde 77'lere çıkü. Dolar 1 milyon 368 binden 1 milyon 700 bin li- raya ürmandı. îstanbul Ticaret Üniversi- tesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sadi Uzu- noğhı'nun yapöğı hesaplamaya göre, fa- iz ve kurlardaki arüşlann Türkiye'ye ma- liyeti 14 milyar dolan buldu. Uzunoğlu'na göre, toplam 155 miryar dolarlık kamu borcu bulunan Türki- ye'nin 123 katrilyon liralık iç borcunun ortalama 70 katrilyon lirası değişken fa- izli. İç borçlanma faizlerindeki 20 puan- lık artış iç borçta 14 katrilyon liralık ek yük oluşturdu. Yine iç borcun yüzde 35'i de döviz cinsinden ve bu yaklaşık 40 kat- rilyon lira ediyor. Bu tutar dolardaki 200 bin liralık artışla 8 katrilyon lira şişti. Faızden kaynaklanan 14 katrilyon ile kurun getirdiği 8 katrilyon liralık ek yük, 1 milyon 600 bin lirauk kurla hesaplan- dığında 14 milyar dolar ediyor. RlsK her zaman var Doç. Dr. Uzunoğlu, siyasi belirsizliğin borçlara getirdiği ek yükün IMF kredisi kadar olduğuna dikkat çekerek "Prog- ramın başansu olacağı anlaşılınca fatu- ranın siyasi iradeye çıkanlması Lstendi" dedi. Uzunoğlu, programın arkasuıda si- yasi irade bulunmadığı için kur riskinin ortadan kaldınlamadığını belirterek "Güvensiztiğin otmadığıbir ortamda sür- dürülebflir büyfimeyi kurriskiyksağla- mak mümkün olmaz" dedi. Bilkent Ünıversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erinç YeJdan da iç siyasetin krizlerde sadece "tetfldeyitiunsur" oldu- ğunu belirterek "Tetikteytei unsurher za- man olabüir.Bu \iiksekmahyetin ana ne- deniiseher seyin piyasanın güdümünebı- rakılmasLMerkezBankası'nm müdaha- le olanaklannın elinden ahnmış ohnasL Risk her zaman var" dedi. KIEKENS DA GELDİ Para Fonu arabulucu gönderdi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye'de yaşanan siyasi gelişmelerin ekonomik göstergelere yansıması ve ekonomıden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in istifasımn gündeme gelmesi, IMF'yi de harekete geçirdı. IMF Avrupa Bölgesi Icra Direktörü WiDy Kiekens, Juha Kahkonen başkanlığındaki IMF heyetinin çahşmalarına katılmak için dün Ankara'ya geldi. Kiekens, Türkiye ile IMF arasındaki sorunlann giderilmesinde arabulucu olarak görev yapıyor. IMF Türkiye Masası Şefı Kahkonen başkanlığındaki IMF heyeti de 3. gözden geçirme çahşmalan çerçevesinde, dün Maliye Bakanı Juha Kahkonen Sümer Oral ve Kamu Bankalan Ortak Yönetim Kurulu Başkanı Safa Ocak'la görüştü. Kiekens'in de karıldığı görüşme sonrasmda açıklamalarda bulunan Oral, bugün Türkiye'nin içinde bulunduğu çizginin ekonomik hedeflere uygun olduğunu belirttı. IMFheyeti ile 2002 bütçe gerçekleşmeleri üzerinde durduklannı belirten Oral, Oral, şöyle devam etti: "Siyasi belirsizliğin çok uzun sürmemesi durumunda, bunun bütçeye etkisi asgari düzeyde olacakür. Faiz dışı bütçe hedefinde bir değişikliğe neden olmavacaktır." f&rçettk Gene! "rVrodttrö Esgin, , Tem'marftarng Tjeîsure ilie î satışlarımızuı 800 J>in adete Arçelik'in Avrupa atağı sürüyor Ekonomi Servisi - Arçelik, Ingilte- re'nin beyaz eşya markası Leisure'ı satın aldı. Bu satın almayla Arçelik, Avrupa'daki marka sayısmı dörde çı- kardı. Arçelik'ten yapılan açıklamada, fınn mar- kası olarak tanınan In- giliz Leisure'ın fikri ve sınai haklan ile "Leisure Consumer Products" ticari ismi- nin kullanım hakkının satm almdığı, bununla İngiltere'de orta-üst gelir grubunda yeni bir pazar segmentine ula- şıldığı bildirildi. Satm almanın Arçe- lik'in tngiltere'de ku- rulu pazarlama şirketi Beko UK ara- cılığıyla gerçekleştirildiği belirtilen açıklamada. îngiltere pazannda yük- sek fiyat düzeyinde ürün konumlama ve ilave 95 bin adetlik fınn satış ola- nağma sahip Arçelik'in. Leisure ile • îngiltere'nin beyaz eşya markası Leisure'ı satın alan şirketin Avrupa'daki marka sayısı dörde çıktı. Operasyon ingiltere'de kurulu BekoUK aracılığıyla gerçekleşti. bu ülkede pazardaki yerini büyütece- ği kaydedildi. Açıklamada, Îngiltere'deki buzdo- labı pazar payı yüzde 10u aşan Ar- çelik'in bu satm almayla ankastre ol- _ mayan fınn pazar payı- nı da yüzde 11 'e çıka- racağı vurgulandı. Arçelik Genel Mü- dürü Nedim Esgin, ge- çen yıl Ingiltere'deki toplam satışlann 530 bin adete çıktığını ha- tırlatarak, bu yıl yüzde 30"luk bir artış hedef- lediklerini belirtti. Es- fın. u Yenimarkamızla ngütere pazanndaki - saüşlanmızm 800 bin adete ulaşmasmı beldiyo- ruz" dedi. Arçelik, nisanda Almanya'daki Blomberg fabrikası ve markasının ar- dından mayısta Avusturya'daki Elekt- ra Bregenz şirketini alarak Elektra ve Tirolia markalannın sahibi oldu. 3 KATRÎLYONLUKÖDEME Derviş'in temmuz beklentisi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hüsamettin Özkan ve tsmail Cem'le birlikte, yeni siyasi oluşumda yer alacağını açıklayan ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, siyasette yaşanan dalgalanmalann 24 Temmuz'a kadar bitmesi gerektiği düşüncesinde. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıkhoğlu, Derviş'in "Hazine'nin 2.9 katrilyon hrahk borç ödemesi yapacağı 24 Temmuz'a kadar kördüğüm bitirilmeri*1 Kemal Derviş görüşünü kendilerine ilettiğini açıkladı. Ekonomist dergisine görüşlerini açıklayan TOBB Başkanı Hisarcıkhoğlu, Devlet Bakanı Derviş'in 24 Temmuz tarihine önem verdiğine dikkat çekti. Devlet Bakanı Derviş'le. TOBB heyeti olarak geçen hafta içinde görüştüklerini anımsatan TOBB Başkanı, "Bu göriişmede Ssym Derviş, 24 Temmuz tarihinin alünı çizdi. Bu tarihe kadar, siyaserteki kördüğümün çözülmesi gerektiğini beurtti" dedı. Dev birleşme operasyonunun ardından şirketin yıllık geliri 48 milyar dolara ulaşacak Pfizer rakipşirket Pharmacia 9 yı satın alıyor • Dünya ilaç devi Pfizer'in Amerika'daki liderliğini pekiştirecek olan birleşmeyle Ar-Ge faliyetleri için ayıracağı bütçe 7 milyar dolara çıkması hedefleniyor. Ekonomi Servisi - Dünya ilaç devi Pfizer, piyasa değeri 60 milyar dolar olan rakibi Pharmacia'yı satın alacağını açıkladı. Pfizer'in satın alma operasyonunun ardından şir- ketin yıllık geliri 48 milyar do- lara, Ar-Ge faaliyetleri için ayıracağı bütçe ise 7 milyar dolara ulaşacak. Son dönem- lerin en büyük şirket evliliği- ne imza atan Pfızer'in Ameri- ka'daki liderliğini pekiştirecek olan anlaşmanın, şirketi Avru- pa, Japonya ve Latin Amen- ka'da da zirveye taşıyacağı be- lirtiliyor. Politika ve iş dünyasının yo- ğun baskısı altındaki ilaç şir- ketlerinin, yatınmcılann ka- zanç arttınm talepleriru karşı- layacak ürünler geliştirmek açısından da zor bir dönem ge- çirdikleri kaydedilirken; böy- lesi bir gelişmenin farklı etki- lerine dikkat çekiliyor. Anlaş- ma sonrası ilaç sektörünün en değerli ürünlerinden biri ka- bul edilen Celebrex'in tüm haklannı elde edecek olan Pfi- zer'in bütün dunyada şu anda yüzde 8 olan pazar payının da yüzde 11'e çıkması bekleni- yor. Bu örnekten sonra ilaç en- düstrisındeki birleşme eğili- minin hızlanacağı sanılıyor. Anlaşma yanlısı Pfizer yet- kilileri, birleşmenin bir eko- nomiler dengesi yaratarak fi- yat artışlannı kontrol altına alacağını ve şirketin büyüme- sini desteklevici nitelikte ol- duğunu ileri sürüyorlar. Ote yandan analistler ve ya- tınmcilar, şirket birleşmelerin- deki aceleci tavnn, pek çok ec- zacılık şirketinin piyasadan si- linmesine yol açacağrnı iddia edıyorlar. Anlaşma sonrası ılk kez kanser tedavisi ve göz has- talıklan piyasalanna girecek olan Pfizer'in, genişleyecek olan araştırma geliştirme büt- çesi ile rakiplerinden daha hız- lı bir şekilde yeni ilaçlar geliş- tirmeyi uroduğu bildiriliyor. İŞÇENtNEVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Evdeki Hesap... Borsa yupilerinin, medya yıldızlarının Kemal Derviş, (smail Cem, Hüsamettin Özkan isimleri ile uçuş senaryoları çok çabuk hız kesti. Dışarda ve içerde bu senaryolaryazılırken oyunun, en güdüm- lüsü ile bile olsa demokrasinın, siyasetin kuralları ile oynanmak zorunda kalınacağı gibi küçücük bir ayrıntı atlanmıştı. Şimdi derin bir soluk alınıp durum, vaziyet ayarlanması yapılmaya, büyük düşlerin, planların düş kmklığına dönüşmemesi için topar- lanmaya çalışılıyor. Benim bu yazıyı yazdığım saatlerde Ecevit hükümetinin düşmesini sağlayacak taşlar henüz yerinden oynatılamamıştı. Siz bu yazıyı okuyana kadar geçecek saatler içinde ya da daha son- rasında, DSP'den yeterli sayıda istifa, Derviş'in çe- kilmesi, MHP'nin "Çekiliyoruz", Ecevit'in "Bırakıyorum" dediğini varsayalım. Alınacak bir erken seçim tarihine kadar, uzaktan kumandalı, içerden dışardan, hele de büyük medyadan destekli. çok çok geniş cepheli operasyonda, iste- nen hükümetin kurulmaya çalışıldığını düşünelim. Üçlünün DSP'den aynlanlarla oluşturdukları gru- ba, yani Cem'e hükümeti kurma görevinin veril- diğini düşleyelim. (Demokratiklik, siyasi etik kural- larının tümünü çiğneyelim.) Medya yıldızlarının senaryolarına göre ANAP ve DYP, AB cephesini ayakta tutmak uğruna cansiperane bu hükümetin içinde yer alacaklar, AK Parti başta, Meclis muhale- fetinden de destek görecekler. Parmak hesabı ile yeterli oya ulaşılıyor da.. Gündemi seçim olan bir hükümette ANAP ve DYP, kendilerinin silınişi anlamına gelen bir konu- ma, hem de birlikte, uyum içinde "evef" diyecek kadar şaşırmış olabilirler mi? Cem, Derviş ve özkan, kendilerine iktidar, gelecek kapısını açacak bir seçim öncesi, bir yandan partilerini seçime so- kabilecek örgüt çalışmaları, topluma inme savaşı, dığer yandan IMF-Dünya Bankası patentli ekonomik krizden çıkış reçetesinin en zorlu uygu- lama, dönemeç aşamasının sorumluluğunu üstlenebilirler mi? Seçime gırebılmek için bırkaç aya gereksinimı olan yeni partinin seçim öncesi hükümet sorumluluğu, çok şeyin açığa çıkması, tek kelime ile "sonu" olur. ismail Cem aklını peynir ekmekle yemediği için, "Hükümeti düşürmek gibi bir hedefimiz yok" diy- or. Dışardakiler onlardan daha deneyimlı.. önceden Derviş'in bu hükümette kalmasını istemekle, bu hükümetle seçime gidilmesinın daha uygun ola- cağının kararını vermışlerdi. Aslını ararsanız AB'ye daha yatkın, uyumlu iktidar senaryolarını yakıp yıktığı için Ecevit'in yatacak yeri yok. Senaryolar Ecevit'in hastalığı ile zorunlu uzaklaştırılmasına bağlı. MHP'nin etkisiz kılınması üzerinden, AB yan- daşları ittifakının fazlaca bir sorumluluk üstlen- meden seçime gitmelerine göre yazılmış, olasılıklara göre geliştirilmişti. Üçlüye gelecek ikti- dan DSP üzerinden bile açabilirdıniz. Şimdi ABD'nin Irak operasyonunda başbakan olmak istediğını söyleyen Çiller'den, AB mis- yonunda aklanmaya, ayakta kalmaya çalışan ANAP'a, yolunun kesılmemesi için her şeyi yap- maya hazır AK Parti'ye uzanan bir yelpazede, IMF, Dünya Bankası reçetelerinin sorumlusu ve bekçisi Derviş'le ayakta durabilecek, Cem'ın başkanlığındaki kimliği sosyal demokrat olarak açıklanmış parti nasıl ve nereye doğru yol alabılir? En mantıklısı CHP'ye katıimak görülse de, üçlü bu kadar yüksekten uçurulduktan sonra, daha önce zaten yaptıkları ölçüler ıçerisinde yetki ve so- rumlulukta siyasete, hem de Baykal"ın gölgesinde atılabilirler mi? Kendi partilerinde diretmelerı de tabii ki boşuna değil. Yıne de solda ve sağda bu kadar çok partinin arasında kendilerine üste çıka- cakları bir yer açmaları, çok kritik seçim ıktidarı hükümeti içinde de, dışında kalarak da çok kolay, daha doğrusu pek olası değil. Adama sorartar. "Hani bu oluşum bir tek amaçla, AB trenini kaçırmamak üzere gerçekleştirilmişti?" diye. MHP'nin istediği baskın seçim yeni partinin oluşamamasını getirir. Yeni partıyi oluşturacak süreç hesaplanırsa AB trenini yakalama aracı olarak gösterilen ev ödevlerini gerçekleştirebilecek za- man kalmıyor. Yeni oluşum bir de AB trenini kaçırma sorumluluğunu, günahını üstüne almak durumuna düşebilecek. Çok çok daha önemlisi üçlünün ıkti- dannda, hele de Derviş'in sorumluluğunda ekono- mide işler daha sarpa sararken, yeni umut partisi nasıl umut olup yeşerecek? Şimdi sınav zamanı.. toplum, sesini yeni duy- duğu Özkan'ı gerçek sıyasal kimliği ile sınayacak. Cem, ilk kez bir partinin her şeyi ile sorumluluğunu üstlenecek. Derviş, kefil olduğu ekonomik reçetenin uygulamasının hesabını verecek... Ne kadar geç, az sınanırlarsa seçimde o kadar çok şansları olacak.. soner@cumhuriyetcom.tr Istanbul Defterdarı Kadir Boy: Vergi üüısilatıııda hedeftutuyor tSTANBUL(AA)-îs- tanbul Defterdan Kadir Boy, yılın ilk yansında vergi geliri hedeflerini tutturduklannı belirterek "\ergi tahsilahndaki ar- oşımız yüzde 63 oldu ve 9.5 katrilyon lira vergi topladık" dedı. Kadir Boy, "Yıhn ilk ara ayhk dönemine bak- ağmüzda,bütçe kanunu- nun bize verdiği hedefın tutrurulduğunu, hatta üzerine çıktığımızı söyie- yebiliriz. İlk aln ay da 9.5 katrilyon liravergi topla- dık" dedi. Boy, borçlu mükellef- lere toplu ödeme erari seferberliğı başlattıklan- nı, ödemeler yerine geti- rilmediği zaman da top- lu haciz yöntemi uygula- dıklannı belirtti. Yılm ilk yansında. amme ala- cağı toplam tutan 1 kat- rilyon lira civannda olan 750 bin adet ödeme em- ri gönderdikjerini açık- layan Boy, "Onceliğimiz, mükeDefi icra durumu- na düşürmeksizin. ken- diliğinden ödeme yap- masını sağlamak" dedi. Ilk altı ayda toplu takip- ten yapılan tahsilatın ge- çen yıhn aynı dönemine göre yüzde 100 artışla 500 trilyon lira civannda olduğunu kaydeden Boy, "Bunun da 60 milyar b- rahk kısmı icra yönte- miyle yapılan tahsilat" bilgisini verdi. Boy, ilk altı ayda vergi tahakku- ku artışı yüzde 50 iken tahsilattaki artışın yüzde 63 olduğunu bildirdi. Yıl sonu için vergi ge- liri tahsilat hedeflerine değinen Boy, bütçe ka- nununda Türkiye vergi gelirleri tahsilahnın yüz- de 42'sinin Istanbul Def- terdarhğı'nca toplanma- sının öngörüldüğünü be- lirtti.