Catalog

2OEKİM2002PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab« cumhuriyet.com.tr 11 Moskova'da pattama • MOSKOVA(AA)- Rırsya'nın başkenti Moskova'nın güneybatı bölgesindeki bir McDonald's restoranı yakınJannda meydana gelen patlamada biri ağır 7 kişi yaralandı. Patlama, restoranın yakınlanna park etmiş bir araca yerleştirilen bombanın infilak etmesiyle meydana geldi. Yaralılar arasında 5 yaşında bir çocuk da bulıınuyor. Körfez'e yığmak sürüyor • Dış Haberier Servisi - Irak'aoperasyon hazırlıklan kapsamında Körfez'e yığınak yapmayı sürdüren ABD, uçak gemisi Constellation'ı 2 Kasım'da bölgeye gönderiyor. Constellation, 72 savaş uçağıyla 2 Kasım'da San Diego'dan Körfez'e hareket edecek. Constellation'ın, Körfez'deki 3. uçak gemisi olacağı belirtildi. ABD'li yetkililer, Constellation'ın Körfez'e gidişinin 9 ay önce planlandığını kaydederek uçak gemisinin bölgeye intikalinin Irak nedeniyle hızlandınlmadığını söyledi. 2 ABD savaş uçajpdüştü • POEVTSUR(AA)- Eğitim uçuşu yaptıldan sırada kaybolduklan bildınlen ABD donanmasına ait 2 savaş uçağının, Kaliforniya kıyısı açıklannda Büyük Oİcyanus'a düştüğünün belirlendiği bildirildi. GelişmışF/A-18F tipindeki Super Hornet savaş uçaklannın, düştüğünü kaydeden askeri yetkililer, uçaklann 4 kişilik mürettebatının akıbetlerinin ise henüz bilinmediğini ifade etti. Uçaklarda silah bulunmadığını bildiren yetkililer, uçaklann birbirleriyle çarpışmış olma ihtimalinin araştınlmakta olduğunu ifade ettiler. TÜPkiye'den teraTe tepki • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye, Israil'in Refah mülteci kampına iüzeriledigi operasyonda ıralannda çocuklann da julunduğu sivillerin jldûrülmesinden dolayı tsrail'i kınadı. Yapılan ıçıklamada, •'îsraü'in aşın güv kullanması nedeniyle «villere zarar verilmesini tammakta ve İsraü'in bu konuda duyarh olmasını beklemekteyiz." denildi. Rosna'ya miiyetçi yönetim • SARAYBOSNA(AA)- Bcsna'da üçlü ortak bajkanlık yönetimine milliyetçi adaylann seçMği bildirildi. Seçim komisyonundan yapılan açiilamada, 5 Ekim'de yapılan seçimlerin kesin sonuçlanna göre, üçlü yöstime, eski Devlet Bajkanı Aliya tzstbegoviç'in Doıokrarik Eylem PaTİsi'nden Süleyman Tıhıç. Sırp Demokrat Pa-nsı'nden Mirko Saroviç ileHırvat Demokratik Tccluluğu'ndan Dragan Ccviç'in seçildiği bentldi. Bu üç büyük n£iyetçi partı, etnik çıkrlan reformlann cnııde tutuyor. Bölgedeki Türk askeri varlığının operasyon değil rutin hareket olduğu bildirildi Ruzey IrakgözlemaltındaANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye, Başbakan Büknt Ecevit' in "iş pğınndan çıktT değerlendirmesini yap- tığı Kuzey Irak'ı "gözlem alrma" aldı. Kuzey Irak'ta askeri ve ıstihbari unsur- lar bulunduran Türldye, bölgenın kritik noktalanndaki hareketlenmeyi yerinde gözlemliyor. Olası bir ABD operasyo- nu nedeniyle yaşanabilecek kitlesel göç hareketini Irak sınırlan içinde kontrol etmeyi öngören Genelkurmay Başkan- hğı, önceki gece Kuzey Irak'a giren as- ker sayısının 12 bin olmadığını kaydet- ti. TBMM Başkanı Ömer İzgi, Türk as- kerinin bölgeye "Kuzey Irak'taki ha- reketknmeye karşı önlem olarak" gir- diğini belirtirken, Devlet Bakanı Meh- met Keçeciler, "Kuzey Irak'ta geçmiş dönemlerde yapûklanmızdan farkta bir şeyyok" dedi. ABD'nin olası bir saldınsını firsat bilerek Kuzey Irak'ta federal bir yöne- timi yaşama geçirmek isteyen Irak Kür- distan Demokratik Partısi (IKDP) ve IKDP VE IKYB GüreVden Kürtlere uyarı • Dışişleri Bakanı Gürel, "Kimse bizi Kuzey Irak'ta ek önlem almaya zorlamasm*' dedi. ANKARA/tSTAıNBUL Cıunhariyet) - Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, kimsenin Türkiye'yi Kuzey Irak'ta başka önlemler almaya zorlamamasını umduğunu söyledi. Gürel, Afyon'da bir konferansa giderken yolda gazetecilerin sorulannı yanıtladı. Kuzey Irak'taki Irak Kürdistan Demokratik Partisi (IKDP) lideri Mesut Barzani ve Kürdistan Yurtseverler Birligi (KYB) lideri Celal Talabani'ye Ankara'nın uyanlannı dikkate almalannı tavsiye eden Gürel, "Kimse kendi kendine gelin güvey olup siyasi yapılanma içine girmesin" dedi. "Kuzey Irak'taki varhğımız devam edecektir" diyen Gürel, Türkiye'nin gerekirse bölgedeki gelişmelerle ilgili ek önlemler alacağını belirtti Kürt liderleri uyaran Gürel, "Oradaki cemaatlerin güvenliği bugüne kadar Türkiye'nin güvencesi altında oldu. Bundan sonra da öyle olmasını istiyorlarsa ona göre davransınlar" diye konuştu. Bahçeli: Masada olmahyız MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli. Irak'a operasyon durumunda Türkiye'nin bu işin etkin bir unsunı olarak içinde yer alması gerektiğini söyledi. Bahçeli, Irak'a müdahale durumunda Türkiye'nin çok dikkatli bir siyaset uygulamak zorunda olduğunu anlatarak şunlan söyledi: "Türkiye, Irak'ın toprak bütünlüğü ve üniter yapısı korunarak banşın sağlanması temennisiyle olaylara yaklaşryor. Ama bir müdahale olursa, Türkiye bu işin akfif unsunı olarak içinde ohnak durumundadır. Bu işin yanında gözüküp, masada olmadığnuz sürece doğabilecek sonuçlardan bir hak iddia etmeniz de mümkün değildir. Türidye'nin geleceğini Ugilendiren ohımsuz gelişmetere firsat verilmemelidir." • Kuzey Irak'ta kritik noktalara asker yerleştiren Türkiye, gerekli gördüğünde asker ve lojistik değişimini gerçekleştiriyor. TSK'nin önceki gece bölgeye gönderdiği askerler de bu kapsamda değerlendirilirken, asker sayısının 12 bin olmadığı belirtildi. Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (IKYB) girişimlerini giderek artırması ve Türkiye'ye dönük tehditkâr açıkla- malar yapmalan, Türkiye'nin Kuzey Irak'ı tamamen "gözkm altma" alrna- sına neden oldu. Kuzey Irak'ta uzun sü- redir askeri ve istihbari unsurlar bulun- duran Türkiye, bölgenin kritik noktala- nndaki unsurlan aracılığıyla gelişme- leri anında kaydediyor. 4 bin P k k l i bölgede Adını KADEK olarak değiştiren PKK'nin halen 4 bin teröristini Kuzey Irak'da banndırdığını belirleyen Türk Silahlı Kuvvetleri, bölgedeki gücünü oluşturan askerleri ve malzemeyi za- man zaman değiştiriyor. TSK'nin önceki gün Kuzey Irak'a yönelik asker sevkıyatının da aynı kap- samda değerlendirildiği öğrenilirken. bu hareketliliğin "operasyon değil ru- tin" olduğu bildirildi. Genelkurmay Başkanlığı dün yaptı- ğı yazılı açıklamada da "Baa basın ya- yın organlannda TSK'ye mensup 12 bin Idşüik bir kuvvetin Kuzey Irak'a girtfi- ğinedair haberlereyerverflmiştir. Bu ha- berier tamamen yanhş olup, gerçeği yan- srtrnamaktadır'* denildi. TBMM Baş- kanı Omer tzgi Konyada gazetecilerin konuyla ilgili sorulannı yanıtladı: "Bunlan her zaman yapryoruz. Ku- zey Irak'ta yakm zamanda bir harekât olacağı için oradaki 6 bin PKK müita- nı Türkiye'ye karşı herhangi bir müda- hale durumuna karşıhk hazır şekilde konuşlandırılıyor. Eskiden toplama kamplarmdayaşayan bu miütanlar şim- di bölgede muhtelif yeriere Türkiye'den gelebüecek askeri güce karşı yerleştiri- Kyorlar. Bu böyle devam ettiği sürece Türkrve ne yapacak? Bakacak değfl ya_ EJbette Türkiye'nin onlan kontrol alü- na alacak bölgelere girmesi gerekir. Tür- kiye'nin yapoğı dünkünden (önceki gün) farkfa değfldir. Türkiye'nin asker gönder- mesi Kuzey Irak'taki bir harekedenme- ye karşı ahnan önlemdu*." Mesud BarzanTye tepki IKDP lideri Mesud Barzani nın ön- ceki gün katıldığı bir televızyon prog- ramında Türkiye'ye dönük sert açık- lamalan Ankara'da büyük rahatsızlık yarattı. Barzani'nin yeğeni Neçirvan Barza- ni ile Dış tlişkilerden Sorumlu Hoşyar Zebari'nin hafta içinde Dışişleri Ba- kanlığı'nda yapacakJan temaslar sıra- sında Türkiye'nin tepkisini en açık şe- kilde ileteceği kaydedildi. on oyun... Baü Şeria'daki Yanun köyünde yaşayan Füistinli 25 aile, bölgedeki Yahudi yer- leşimcilerin giderek artan saldınlanndan yüarak evlerini terk etti. 3 küçük ço- cuk, doğıup büyüdükieri, ancak yerleşimcflerin ve tsrail ordusunun saldınian sonucu çoğu evin yerie bir ol- duğu köylerindeki son günü oyun oynayarak geçirdi (Fotoğraf: AP) Franks ve Ralston yarın Genelkurmay'da temaslarda bulunacak ABD isteklerini netleştirecek SERKANDEVÜKTAŞ ANKARA-Irak'taki SaddamHü- seyin yönetimini devirmeye kararlı gö- rünen ABD, yakın gelecekteki olası operasyon öncesinde Türkiye ile aske- ri danışmalarını arttırıyor. ABD'nin önde gelen iki ko- mutanı, Merkez Karargâh Ko- mutanı Orgeneral Tommy Franks ve NATO Avrupa Müttefık Kuvvetler Komuta- nı Orgeneral Joseph Ralston yann Ge- nelkurmay Karargâhı'nda temaslarda bulunacak. ABD'li komutanlar, Afga- nistan ve Irak konulannı masaya yatı- racak ve Türkiye'den askeri istemleri- ni netleştirecek. Washington, harekât öncesinde NA- TO müttefiki Türkiye ile danışmalan arttırdı. Franks ve Ralston yann Genel- kurmay Başkanı Orgeneral Hflmi Öz- kök, 2. Başkan Orgeneral Yaşar Büyü- kaıut Plan ve Prensipler Daire Başka- nı Orgeneral Reşat Turgut ve Harekât • ABD, Türkiye'den hava sahasını açmasını ve Güneydoğu bölgesindeki bazı üslerini kullandırmasını isteyebilir. Daire Başkanı Orgeneral Köksal Ka- rabay'ın da aralannda bulunduğu ko- mutanlarla bir araya gelecek. Operas- yona komuta etmesi beklenen Franks'in Ankara'dan şu istemlerde bulunması bekleniyor: 1. Malatya ve Diyarbakır'daki aske- ri üsler operasyona lojistik destek için kullanılabilir. Bu üslerde Amerikan as- kerleri de konuşlanabilir. 2. ABD, hava saldınsı için Türk ha- va sahasını kullanmak durumunda. Türkiye'nin buna izin vermesi, ABD'nin Körfez ülkeleri- nin bu yetkiyi vermemesi durumunda düşeceği sıkın- tıyı hafıfletebilir. 3. ABD, operasyon sıra- sında Türkiye'nin tavsiye ve görüşlerine gereksinim duyabilir. Tür- kiye ile ABD arasında bu iletişimi sağ- layacak bir mekanizma kurulabilir. 4. Irak'ın bazı komşulanna başta Scud füzeleri olmak üzere saldında bulunması olasılığına karşı Türkiye'ye destek sağlanabilir. HALK, BlRLlĞÎN GENÎŞLEMESİNÎ ÖNGÖREN NICE ANLAŞMASI'NI OYLADI AB'nin kaderi Irlanda'nın elinde Dış Haberier Servisi - Irlanda'da halk dün 2. kez, Avrupa Birliği'nin (AB) ge- nişlemesine ilişkin reformlann yer al- dığı Nice Anlaşmasf nın onaylanma- sına yönelik halkoylaması için sandık başma gitti. Yaklaşık 3 milyon seçmen dün, bir- liğin genişlemesi konusundaki Nice Anlaşması hakkında oyunu kullandı. AB'nin kaderini belirleyecek halkoy- lamasından "evet" çıkması için kam- panya yapan Başbakan Bertie Ahern, oylamayı "tarihlerandevu'' olarak ni- telendirdi. Son kamuoyu yoklamala- nna göre seçmenlerin yüzde 42'sinin "evet" oyu kullanacağı tahmin edili- yor. HaikınMyüzde 27'sinin "hayır" • Halkoylamasuıdan 2. kez hayır oyu çıkarsa, AB'nin genişleme süreci tehlikeye girecek. Halkın yüzde 42'sinin 'evet' oyu kullanacağı tahmin ediliyor. oyu kullanması beklenirken kararsız- lann oranıysa yüzde 24. îrlanda'da ilk haUcoylaması, 2001 'de yapılmış, hal- kın yüzde 54'ü hayır demişti. AB'nin genişleme hedefine ulaşıl- ması için ilk koşul olan "AB kurum- lanndareformlar" ile "askeri idmHk" arayışlannı ön plana çıkaran Nice An- laşması'nın hayata geçirilmesi için tüm üye ülkelerin parlamentolan tara- fından onaylanması yeterliyken îrlan- da'da anlaşmanın halkoylamasına su- nulması gerekiyor. AB Dönem Başka- nı Danimarka'nın Başbakanı Anders Fogh Rasmussen, oylamadan "hayff" çıkması halinde, "her şeyin bloke ola- cağmı" ifade ederek, "Yedekplanımız olmadığma göre AB'nin geleceği İr- landahlarm elinde" demişti. 'Yalnızhğa ıtiBriz' Oylamada hayır çıkarsa genişleme süreci sekteye uğrayacak ve tartışma- lı bir hale gelecek. Hukuksal olarak ge- nişleme süreci devam edebilecek. An- cak genişleme reformlannm yeniden görüşühnesinin gerekeceği, bunun da 2 yıl süreceği belirtiliyor. AB'ye oy- lamadan "evet" çıkacağı sözü veren Ahern hükümeti halkı ikna etmek için büyük çaba harcadı. Hükümet, anlaşmanın 2. kez redde- dihnesinin, trlanda'yı AB içinde yal- nızlığa itecek olmasına dikkat çekti. Ba- şını Yeşiller, Sosyalistler. Sinn Fein ve dinci partilerin çektiği "hayırcûar'', an- laşmanın Brüksel'in Irlanda üzerinde- ki denetimini güçlendireceğini sa\oınu- yor. Avrupa ordusunun ülkenin gele- neksel askeri tarafsızlık politikasına za- rar vereceğini de savunan bu gnıp, ge- nişlemenin ardından büyük bir göçmen akını yaşanacağına â» dikkat çekiyor. SAYDAM YALÇIN DOĞAN 'Am' Dediğin Böyle YazılırL Bir yanda özel yaşam, özel çevre, kendine ait in- sanlar, öte yanda sosyal yaşam, iç ve dış politık olay- lar, onlann yarattığı ortam... Bir tarihin akışı... _ Artık usta demek bile az, yıllann gazetecisi Artan Öymen anılannı yayımlıyor. İlk cildi "Bir Dönem, Bir Çocuk" başlığını taşıyor. 590 sayfalık tuğla gibi krtap, 1930'ların, 40'lann Türk ve dünya tarihine de, tuğla gi- bi oturuyor. 0 koca krtabı okumaya başladığmız andan itibaren elinizden bırakmanız mümkün değil. iki yönden öğre- tici. Bir, belli bir dönemı tüm aynntılanyla, iç ve dış olay- lanyla, çok net bilgilerle bulmanız ışten değil. Ikincisi, bizde ve dünyada sık sık anılar yazılıyor. As- lında gerçek tarih, o anılarda saklı. Ama eğer düz- gün yazılıyor ve belli bir mantığa oturuyorsa. Anılann çekiciliği bambaşka. Tarihi oluşturan küçük küçük olaylar, ip gıbi dıziliyor ve size bakış getiriyor. Siz, o anılara bakarak, kişiler ve olaylar üzerınde bir yargıya varıyorsunuz. Ek bilgiler ya da tazelenen bilgiler... Işte, Attan Öymen bunu, son yıllarda okuduğum anı, biyografi, otobıyografiler içinde en başarılı ya- panlardan biri. Ibretlik örnekler 1930'ların, 40'lann Türk ıç politikasına, o yapıya ba- kınca, bugün hâlâ tartıştığımız Siyasal Partiler Ya- sası ile Seçim Yasası'nın kaynaklannı görüyorsunuz. "Bir ilden ne kadar milletvekili seçilecekse, par- f o kadar aday gösterirdi. Yani, seçmenlerin önün- de parti listelerini aynen seçmekten başka seçe- nek olmazdı." (s: 373) 50 yıl önce!.. Sanki bugünü anlatıyor!.. O yıllara damgasını vuran Varlık Vergisi facıası (s: 325- 350), Türkçülük hareketi ve kavgalan, sol tevkifatlar, Tan Matbaası'nın parçalanması (s: 498), ama bunun yanında Cingöz Recai, Arsen Lüpen romanlan (s: 320), Istanbul plajlan (s: 544), ilk ve ortaokullardaki düzen akıcı bir üslupla anlatılıyor ve önemli saptamalaria: "1897'deki Türk-Yunan Savaşı, Türkçülük hare- ketini canlandırdı." (s: 277) Başbakan Saracoğlu'nun 1939'da Moskova gezi- sinde, Ruslar Boğazlar konusunu yıllar sonra ilk kez dile getiriyor ve "22 yıl süreyle iyi giden Türk-Sov- yet dostluğunun bozulma süreci artk resmen baş- lamışt"(s:163). Bunun hemen bir ay sonrasında, Türkiye'nin Ba- tı demokrasileriyle ilişkilerinin gelişmesi ve dış politikanın o eksene orurması, Ankara'da 19 Ekim 1939 günü imzalanan Türk-lngiliz-Fransız antiaş- malanyta başiamıştır" (s: 177). Ya da içerden ibretlik bir örnek: "Tan gazetesi ola- yı, komünizmle mücadele adı altında tüm sol dü- şüncelere karşı yürütülen, çok uzun süren kam- panyanın başlangıctdır. Tan olaytan, Türkiye'nin 1945 yılı sonundaki havayı gösterir. Saldırganlar ve sal- dırtyı düzenleyenler değil, Sertel'ler ceza göre- cekti." (s: 498) Bunlann yanı sıra, gelincik sigarası, radyo çağı, ek- mek karnesi, o günün Ankara ve Istanbul'u, Erzincan ve Bolu depremi, günümüze çekilen çizgilerle anlatı- lıyor. Ikinci Dünya Savaşı Tüm anılar boyunca, kitapta Ikinci Dünya Savaşı baş- tan sona ilginç gözlemlerle aktanlıyor. Ismet Paşa'nın Türkiye'yi savaş dışında tutma tak- tiği tek tek olaylaria gösteriliyor. Ama ne ilginç: Türkiye'nin savaş dışı kalmasında en önemli iki olay, Ismet Paşa'nın Churchill'le buluştuğu Adana Kon- ferası ile (s: 360) Roosevelt ve ChurchiH'le görüştü- ğü Kahire Konferansı'ndan (s: 401-413), "Türk ka- muoyunun haberi olmadı, ancak görüşmeler bit- tikten sonra açıklama yapıldı". Yani, dönemin iktidan ve basını!.. Belki çoğunlukla bilinen olaylar. Ama, bir çerçeve- ye otuaınca ve özel günü aktaran sosyal aynntılarla bütünleşince anılar, zevkli hale geliyor. Ikinci cildi merakla bekliyorum Altan Ağabey. E-mail: ydogan(5 cumhuriyetcom.tr Faks:02125139098 Dönüşümlü başkanlığa hayır Annan'ınplanı Rumlan korkuttu • BM Genel Sekreteri Annan'ın çözüm planı, cumhurbaşkanlığının dönüşümlü olmasını ve parlamenter sistem uygulanmasını öngörüyor. REŞAT AK\R LEFKOŞA - Birleş- mişMilletler(BM) Ge- nel Sekreteri Kofi An- nan tarafindan hazırla- nan ve taslağının taraf- lara iletildiği öne sürü- len Kıbns'la ilgili çö- züm planı, Güney Kıb- ns Rum Yönetimi'nde (GKRY) tepki ve kay- gılara yol açtı. Annan'ın Türkiye'de- ki seçimden sonra Ku- zey ve Güney Kıbns yet- kililerine resmen sun- ması beklenen çözüm planı, Cumhurbaşkan- lığı'nın "dönüşümlü ol- masını ve adada parla- menter bir sistemin uy- gulanmasmT içeriyor. Bu yaklaşımın, Türk ta- rafinın yıllardan beri ıs- rar ettiği taleplerden oluştuğunu ve KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın dolaylı gö- rüşmelerdeki başdanış- manı Prof. Mümtaz Soy- sal tarafından olumlu karşılandığını duyuran Rum basını, Rum ve Yu- nan yetkililerin telaş içinde olduğunu yazdı. "Ya Türkler kabul ederse" başlığıyla geliş- meleri duyuran Fileleft- heros gazetesi, dönü- şümlü başkanlık siste- mine yıllardan beri kar- şı çıküklannı anımsata- rak, "Türkler bu plana wet derse Rum poüti- kası ağır darbe yiyecek" yorumunu yaptı, Yunanistan Başbaka- nı Kostas Simitis ile GKRY lideri Glafkos Klerides'in Atina'daki görüşmelerinde Annan planmın ele alındığını bildiren gazete, özellik- le Avrupa Birliği (AB) nezdindeld girişimlerin hızlandınlması yönünde kararlar alındığını yaz- dı. Kararlar çerçevesin- de, Simitis, başta Ingil- tere olmak üzere AB ülkeleri ve Güvenlik Konseyi'yle temasa ge- çerek planrnı tartışacak. Haravgi gazetesi de hoş olmayan gelişme- leri önlemek için ulus- lararası alanda seferber- lik kararı alındığını a^ıkJadı.