Catalog

2=7 EYLÜL 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 15 ALLEGRO »** EVİN tLYASOĞLU Bach'm lavdcmn Istanbuldaflri haftadır süren 'Aya IriniBach Gün- le»i'nde yalruz özgün, nitelikli yorum- ları değil, neredeyse unuttuğumuz dü- zeyli, seçkin bir konser dinleyicisini ye- niden bulmanın da coşkurru yaşamak- tayız. Program içeriğinin ağırhğı ve öz- gün Barok çalgılan gibı her zaman kar- şılaşmadığımız tınılara karşın konser- lerin ve konferanslann her biri büyük bir ilgiyle izlenmekte. La Petite Bande'ın kurucusu ve yönetmeni, usta bir barok- kemancı olan S. Kuijken, bu düzeyde bir dinleyici kitlesini Avrupa'da zor bulu- ruz, dediğinde îstanbullular adına kıvanç duyduk. Bu yıl ikincisi gerçekleşen Bach Günleri umanz her yıl aynı tarih- te, aynı yerde (Aya Innı'de) yinelenerek, bir "Istanbul Bach FestivalT kımliğıne bûrünür. Bu tür etkınlıkler ilkbaharda- ki îstanbul Festivali'nin büyük organi- zasyonunu da destekler. Halen Îstan- bul'da var olan tüm (devlet orkestra ve operası dahil) müzik topluluklannın ve etkinliklerinin birbirini beslediğine, hat- ta oluşacak rekabet ortamıyla müzik dünyamızın daha da zenginleşeceğine inanıyorum. En önemli konu, heT biri- nın süreklılık kazanması. S. Kuijken, günümüzde değişik ortam- lara uyarlanan Bach müziği için şöyle diyordu: "BachmüzetikdeğOdiir.Doğal Id bugünlere esin kaynağı oldu. Eğer onun yaratma anındaki krvucımı vere- bUryorsanız, buyunın istediğiniz orta- ma uyaıiayın müziğiııL Ama kendi ego- nnzu Bach adını kullanarak öne çıkar- üyorsanız bu çok tehlikeli." Bach Gün- leri'ni Tr. Net sponsorluğunda Hakan Er- doğan Productions düzenliyor. Ilk haf- ta La Petite Bande'ın konserlerinde Bach'ın oda müziği için yazdığı konçer- to ve sonatlan dinledik. Ozellikle Bran- denburg konçertolannı (hele 5. ve 3. konçertoyu) uzun zaman unutamaya- cağız. Bu eski çalgılarla sağlanan mut- lak entonasyon, hayran olunmayacak gibi değildı. Ryo Terakado'nun solo ke- man sonatlannda sahneye alınan dinle- yici, karanhğın ortasındaki san ışığın ay- dınlattığı o küçük dev adamı dinlerken bir ayini paylaşır gibiydi kubbenın al- tında. PierreHantai'ın Goldberg Çeşit- lemeleri'ni dinleyemedim. önce çaldı- ğı dört prelüd ve fug'de (o bakımsız klavsene karşın) işlek tekniğine ve du- yarlı anlatınuna tanık oldum. Bu hafta- • 'Aya îrini Bach Günleri'nin ilk haftasında La Petite Bande'ın Bach'ın oda müziği için yazdığı konçerto ve sonatlan dinledik. Ozellikle Brandenburg konçertolannı uzun zaman unutamayacağız. Bu eski çalgılarla sağlanan mutlak entonasyon hayran olunmayacak gibi değildi. La Petite Bande'ın kurucusu ve yönetmeni, usta bir barok- kemancı olan S. Kuijken, "Bu düzeyde bir dinleyici kitlesini Avrupa'da zor buluruz" dediğinde Istanbullular adına kıvanç duyduk. kı dınletıler Aksander Rudin yönetımın- deki Musica Viva Akademik Oda Or- kestrası ile sürmekte. Yann akşam ve öbür akşam Rudin, bestecinin viyolon- sel partitalanru kendi anlatımıyla suna- cak. 29 Ekim'deki dinletiden önce ün- lü gezgin FarukPekin, Bach'ın kentle- rine bir yolculuk yaptıracak konferan- sında. Konferanslara gelince açıhştaki acı- koturumun oldukça renkli geçtiğini be- lirtmeliyız Doğan Hızlan, Enis Batar, Balkan Naci İslimyeli \ e Aydın Esen gı- bı yaratıcı ve aydın kişilerin süzgecin- de Bach, bir kez daha evrildı çevrildi.. günümüzdeki değerlendırmesı yapddı. Ozenli bir Bach dinleyicisi olan Hızlan, Bach gibi bir müzikçinın Batfdaki ye- tişme tarzı, ardında taşıdığı sanatsal ha- reketlerle nasıl beslendiği üstünde du- rurken Türk müziğınde aynı çağdakı bestecinin durumu ile karşılaştırmalar yaptı. Sanatçının sanatçıya destek olma- sına Mendefcsohn'un Bach'ı yeniden diriltmesının örneğıni verdi. Enis Batur, tarih boyu müzik-edebiyat etkileşimi üstünde durdu. Yakında piyasaya çıka- cak olan Füg Sanatı başlıklı kitabında Bach'tan hareket özgürlüğünü kullan- dığını, bestecinin aynı adı taşıyan yapı- tındaki yapıyı kendi roman denemesi- ne yüklediğini belirttı. Balkan Naci Is- lünyeli, Bach'ın müziğinde iç alan ya- ratma yeteneğini resim sanatı ile karşı- laştınrken, mıstık ışığmın Michelange- lo, Zurbaran, Vennieer gibi ressamlar- la örtüştüğünü, pastel renkli anlatımıy- la bir fresco ressamı olarak düşünüle- bileceğini; müziğındeki karşıthğın bir diğerinı tamamlayıcı yönüyle sfumato (puslandırma) tekniğine veya zamanın puslandırmasına karşın saydamlığını korumasıyla pentimento (pışmanhk) tekniğine yakıştırdığını anlattı. Aydın Esen ise bir besteci olarak Bach ile do- ğup büyüdüğünü, onu kendi ortammın doğal bir üyesi olarak gördüğünü belir- terek, "Bach'ınötümünden 250 senegi- bi bir zaman geçti. Onu düşününce ol- muş mu o kadar dhorsunuz. Inanarru- yor insan. O bizden hiç uzaklaşmadı. Ben Bach çalarak büyüdüm. Bach olsun diye Bach çahnam. O zaten hep vardır oralarda bir yerlerde" dedi. Daha son- rakı günlerde Hasan Uçarsu, Hülya Tar- can, Aykut KöksaL Nazan tpşiroğlu ve Erhan Karaesmen' ın bırbınnden ılgınç konferanslan yer aldı. Bursa Böige Senfoni OrkestrasTnırı programı Bu yıl ilk kez bir orkestradan tüm mevsimin hazır programı elime geçti; Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestra- sı. Mayıs sonuna dek her program, şe- fi ve solıstiyle belirlenmiş. Genel ola- Müzik şirketleri CDjıyatlarının indirimi konusunda anlaşma yaptı Rekabet önlendiKûMr Servisi - Müzik şirketleri birtakım sııurlamalar getirerek müzik dükkânlannın özel indirimlerle satış yapmalannı önlemeye çahşıyor. Avrupa'da CD fiyatlarmm en yüksek olduğu îngiltere'de artık müzik marketler yüzde 8'den daha fazla indirim yapamayacak. Bu kuraluı dışına çıkanlara ise müzik şirketleri CD gönderimini durduracak. Yeni sistemle îngiliz müzik piyasasmı elinde tutan beş büyük müzüc şirketi EMI, Waraer, Sony, BMG Poiygram artık müzik marketlerle her çıkan CD'nin satışa çıkanlacağı fiyat konusunda bir anlaşma yapacak.Aynca, her CD için daha önceden karar verilen indirim yüzdesi dışma hiçbir müzik marketi çıkamayacak. Tüm CD'ler arasmda belli bir fıyat sabitliğini önlemek amacıyla her CD için ayn bir anlaşma yapılacak. Safevvsy adlı müzik marketinin yöneticisi Kevin Havridns bu uygulamanın CD fiyatlannın çok yüksek seviyede tutulmasına ve dolayısıyla da satışlann azalmasma yol açacağını belirtiyor. Adını açıldamaktan kaçman bir başka müzik market yöneticisi ise, "Biz bir müzik şirketi fle anlaşma yapryoruz. Fiyatiarı beHriiyonız. Sonra rakip firmalarda bu CD'lerin çok daha düşük fiyatiarda satıldığını görüyonız. Bu yüzden bu tür genel bir uygulama hepimizi daha rahatiacak" diyor. Her ne kadar Sunday Times gazetesinin yaptığı araştırma müzik marketlerinin CD fiyatlannda aşın farkldıklar olmadığını gösterse de, çok büyük müzik marketlerinde bazı müzik türlerinin CD'leri çok düşük fiyatlara satdıyor. Müzik şirketlerinin, müzik marketleri üzerinde bu kadar güçlü olmasının ardında yatan neden ise, pek çoğunun aslmda birbiriyle ortak ohnası. Yine de fiyatlarm belli bir seviyenin altına düşmesini engelleyen bu sisteme rağmen müzik şirketleri, halkın isteklerini göz önüne alarak gerekli indirimlerin de yapılacağını belirtiyor. Madonna,aftnim fryatianmn düşukohnasmdan şikâyetçL Müziğiningücü ozanları da etkilemişti ÖNDERKÜTAHYALI tZMİR - "Aya Îrini Bach Günlerr, Istanbul'dakı mûzıkseverlen büyük besteci Johann Sebastian Bach ile bütünleştırmektedir. Izmir'de ise durum, Ege'yi kavuran kuraklığa benziyor. Mayıs ayından bu yana bir damla yağmur düşmediği gibi Bach konusunda da çıt yok. Oysa Bach'ın tartışılması ve müziğinin dinlenmesi, Izmirli müzikseverlere yeni bir görüş ve tadına doyuhnaz bir mutluluk getirebilir, müzık- çilere ise her zaman çaldıklan bu besteciyi değişik bakış açılanndan değerlendirme firsatını verebilir- di. Bach'ı süreklı dinleyenlerin izlenimleri çok ilginç. Kimilerine göre Bach şürseldir; bazılan da bu mü- ziği cebir denklemlerine benzetir. Benim açımdan O, en az iki ya da ikiden çok ezgiyi polifon doku için- de kaynaştuTnanın büyük ustasıdır; ama bir yandan da armoni (akorlann peş peşe sıralanışıyla yakala- nan güzellik) alanmda müziğin geleceğini gören bir buluşçudur. Böylesi değerlendirmeler sayfalan dol- durabilir. Bach'ın bestecıhği konusunda herkesin kakyca birleşebıleceği temel ilke, asluıda barok dö- neminin en belirgin özelliği olan ve bir bölüm ya da bagımsız parçadaki Tek Temalı kuruluş olarak tanım- layabileceğimiz yaklaşımın en inandıncı sözcülüğü- nü Dnun üstlenmiş bulunmasıdır. Bach'ın müziğinde ilk cümle, o bölümün ya da par- çanın özüdür. Daha da önemlisi her şeyin bu cüm- leden alınmış küçük bir ezgi ve ritim kalıbı olan mo- tifle yapılmasıdır. Besteci motifi sürekli yineleyip ge- liştirmek için dinleyene hayranlık veren yollar bu- lur, en belirgin işlem, motifin çeşitli tonlardan du- yurulmasıdrr. Cümlenin kendisi de aynı yolda ol- mak üzere bölüm içinde birçok kez yinelenebilir. Mi majör keman konçertosunun birinci bölümünü bu iki yaklaşımın ışığrnda dinleyen müzikseverleri- miz, bestecinin dünyasına yaklaşma bakımından önemli bir adun atmış olacaklardu-. Öte yandan, ozellikle füglerde ve kanonlarda, mo- tifin notalan arasmdaki uzaklıklar. yani aralıklar, yön bakımından tersine çevrilir; inceden kalına inen- ler çıkıcıya, kalmdan inceye gidenler de iniciye dö- nüştürülür. Başka bir yol da nota değerlerinin iki kat arttınlması ya da eksiltilmesidir. Söz gelımi dörtlük ve sekizlik değerlerle başlayan motifin bu ilk iki no- tası ıkilik ve dörtlüğe ya da sekizlik ve on altıhğa dö- nüştürühnüş, öbür notalar da buna göre değiştirilmiş olabilir. Kısaca söylersek, görünüm başkalaşmış, fa- kat öz korunmuştur. Böylece besteci. felsefedeki Bircüik (Vahdiyet ya da Monisme) öğretisini, soyut müzik sanatıyla yansıtmış olur. Söz konusu öğreti, ruh ile özdeği bir sayar. Tannbilimsel Felsefe'de ise Tann'nın adı olan Bir- Kk (Vahdet ya da Union) vardır. Çokluk olarak gö- rünen bütün varlüdar, Tann'nın birliği içindedir ve onu temsil eder. Bach'ın yapıtlannda da bestecinin hem görevleri hem de mizacı bakımından dinsel mü- zığin büyük bir ağuiık taşıdığını bıliyoruz. Bach'ın yukanda özetlediğimiz yaklaşımrnı, fel- sefe ile ilişkili olarak değil de sadece müziğin genel gelişimınde dikkate alınması gereken bir aşama bi- çimınde değerlendirenler bulunabılir; ama bu mü- zikteki yineleme ile motif çalışmalannm gücüne ve güzelliğme itiraz edilemez. Söz konusu güzelliği, be- nim denedığrm gıbı kuru sözcüklerle anlatmaya kal- kışmak boşa giden bir çaba olabilir. Şu var ki büyük besteci, müziğinin gücüyle ozanlan da etkilemiş gö- rünüyor. Nâzım Hikmet 1958'de Varşova'da yazdı- ğı "Sebastian Bach'ın Bir Numaralı Dominör Kon- çertosu" adındakı şıınnde onun yapıtlannda dıkka- tımızı çeken yinelemenin taşıdığı anlam dennliğinı dile getirerek bız yazarlan şaşırtıyor. Bu güzelım şi- irden bazı dizelen aşağıya alıyorum ve sevgili Bach'ı bır kez daha saygıyla anıyorum. Güz sabahı iizüm bağuıda su~a su-a, büklüm buklüm kütüklerin tekran kütüklerde salkımlann salkımlarda tanelerin tanelerde aydmhğm aydmhkta yüreğimin. Tekrardaki mucize gülüm, teknuiB tekrarsızlığı_ rak bakınca iki önemli şey göze çarpı- yor. Birincisi bir bölgeye yayılan top- luluk olarak bu sorumluluk gözetümiş. Hem kulağa hoş gelen, alımlı, hem de klasik müziğe aşina ohnayan çevreler için eğiticı yapıtlar seçibniş. tkincısi, yıl- lardır üç büyük kentimızdekı orkestra- larla konser verme olanağı bulamayan şef ve sohstlerimiz için bir koruma şem- siyesi açıhnış. Büyük kentlerimızdeki orkestralann başlıca sorunu önce ken- di solistlerine, sonra devlet sanatçılan- na yer vermek zorunluluğu taşımala- nydı. Böylece her yıl otuz konserin ne- redeyse yansından çoğu bu sanatçılar- la doluyordu. Onlann nitehkleri ne olur- sa olsun Demokles'in kılıcı gibi karşı- mıza çıkanlıyordu. Bu nedenle gençli- ğin ve kimı solistımızin başvurulan yıl- lardır geri çevriliyordu. Bu yıl Devlet Sa- natçılığı zorunluluğu artık ne kadar gö- zetildi bilemiyorum. Zira üç büyük or- kestramızm da programlan henüz eli- me geçmedi. Çağdaş Türk yapıtlannın çeşitliliği; ağırlık Türklerde olsa da, yabancı şef ve solistlerin de özenle seçildiği göze çar- pıyor. Bu tür bölgesel orkestralara ar- tık devletten çok bölgenin sahip çık- ması, parasal destek sağlaması gereki- yor. Bence Bursa ve çevresi, şefine ve orkestrasma dört elle sanlmalı, bir an önce bir konser salonu inşasrna başla- mah, ona maddi ve manevi tüm deste- ği venneli. 6 Ekim'deki açılış konseri temel mekânlan olan Tayyare Sinema- sı Salonu'nda yer alacak. Orkestranm kadrolu şefı ve sanat yönetmeni Orhan Şalbel yönetiminde, piyanist Ece De- mird'nin katılımıyla bir Beethoven kon- seri verilecek. Şalhel'in konserleri dı- şrnda orkestrayı bu yıl yönetecek şef- leri şöyle sıralayalım: Emin Güven Yaş- hçam, Burak Tfizûn, tbrahim Yaacı, Koral Çalgan, Ender Sakpınar, Nezih Seçkin, tnci Ozdfl, Çetin lşıközlü. Solist- lerden şu genç pıyanıstler yer alacak: Ka- merhan Turan, Tuluyhan Uğurlu, Em- reŞen, SerraTavşanh,Gâkkn G. Ernez, CananKocaay,RenanKoen. Diğer çal- gı solistlennden Cihat Aşkm, Emre Ta- mer, Atilla Aldemir, Deniz Ozasker gi- bi kemancılanmızı ve BülentEvcil (flüt), O. Civetek (viyola), Emre Sayan (çel- lo), Çağatay Akyol (arp), Turgay Hirmi (korno) gibi sanatçılanmızı görüyoruz. Şancılardan Krgül Su,Hülya Sezen,Ay- dın Uştuk senfoniye solist olacaklar. LeylaGencer yanşmasrnda derece alan- lar için de bir konser aynlmış. Aynca kan bağı olan ikili sanatçılar var: Gûlsin Onay, oğlu Erkm Onay (ke- man) ile aynı konseri paylaşıyor. Ufuk- BaharDördüncü (pıyano ikilısi) kardeş- ler: Birsen (piyano) Ozcan (keman) Uhı- can kardeşler, baba oğul Ionescu-Gala- tiler de sanatçı aileleri temsil edecekler. Deneyimli solistlerimizden Ayhan Baran, Ayşegül Sanca, Ruşen Gfineş, Arm KaramürseL Atilla Sentin ilk gö- ze çarpanlar. Strugala, PiroUi, Galati, Pijarowski,Buriyev gibi yabancı şefler- le Jiri Barta, Lukas David, CabaDero, Arif Manafh, Marin Geras gibi yaban- cı solistler de dikkat çekiyor. Türk bes- tecilerine gelince: U.CErkin'inbirkaç yapıtı, NejatBaşeğmezter'ın Yaylı Saz- lar Süiti, AM Darmar'uı Metamorfoz- lan, Çetin Işıközlû'nün Keman Kon- çertosu, Muammer Sun'un Mavi Büyü adh şan yapıtı. ErdenBügen'in2 Trom- pet ve Yayhlar için Diyalog'u seslendi- rilecek. Genç Bursa Orkestrası. Şostakmiç'in 9.. Schumann'ın 1. ve 4, Çaykavski'nin 1., 5. ve 6., Brahms'ın 2., 3. ve 4. sen- fonileri ile Respighi, Prokofiyef, Boro- din, Sibeiiusve Dvorak'ın geniş çaph sen- fonik yapıtlarını da katarak yürekli ve neşeli bir program hazırlamış. evini@boıuLediLtr ın sb Jj. 1. Ulusal Viyola Yapışması'nın \ finali yarın yapılıyor • Kültür Servisi -Izmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı (İKSEV), Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet Konservatuvan işbirliğiyle düzenlenen ' 1 .Ulusal Viyola Yanşması'nın finali yann halka açık olarak yapılacak. Otuz yanşmacının katıldığı, iki elemenın yapılacağı yanşmanın seçici kurulunda Londra Royal Akademi Öğretim Üyesi Prof. Dr. John White, Vermeer Quartet üyesi ABD'li sanatçı Richard Young ve - devletsanatçısı Ruşen Güneş yer alıyor. / 1970 ve sonrası doğumlu genç sanatçılann katıldığı yanşma viyola sanatçılanna yeni ufuklajı açmayı amaçlıyor. Birinci olacak sanatçıya, .^ Ceremona A.Stradivan Enstıtüsü'nden bir viyolaı, ve Izmir Devlet Senfoni Orkestrası ile birlikte ö konser verme olanağı sağlanacak. Yanşmanm ,A ikincisine 750, üçüncüsüne ise 500 dolar ödül •.<„ verilecek. ^j AtatÜPk-TÜPkiye 20001 krtabı £ Fransa'da satışa sunuldu • Kültür Servisi - Erhan Turgut'un Türkçe, Fransızca, Ingilizce ve Almanca olarak dört d hazırladığı 'Atatürk-Türkiye 2000' adlı kitabı Fransa'da satışa sunuldu. Atatürk'ün sözlerinden yola çıkarak, Türkiye'nin 20. yüzyıldaki tarihini görsel olarak anlatan kitap, Osmanlı Imparatorluğu'nun sona ermesinden günümüze kadar olan süreci kapsıyor. Yabancılann sıkıhnadan zevkle okuması için özel bır düzenle sunulan kitapta 270'den fazla fotoğraf bulunuyor. Çok az bilinen veya ilk kez kullanılan dokümanter fotoğraflardan grafikle renklendirilmiş Atatürk fotoğraflannuı yer aldığı kitap, pek çok önde gelen kitabevlerinde satışa sunuldu. Kitabın Türkıye, tsviçre ve Almanya'ya da dağıtımı yapıldı. Kapikatüpist Erdoğan Başol Yugoslavya'dan ödül aldı • Kültür Servisi- Karikatürist Erdoğan Başol, Israil'den sonra Yugoslavya 'dan da bir ödül aldı. Yugoslavya'nın Sokobanja kentınde yapılan uluslararası kankatür yanşmasının bu yıl beşincisi düzenlendi. 27 ülkeden 178 kankatürcünün katıldığı yanşmanın konusu 'çevre' olarak belirlendı. Jürinin yaptığı değerlendirme sonunda Erdoğan ' Başol özel ödül (special diploma) aldı. Sergilenen. yanşma karikatürlerinin bır bölümü bir albümde^.; toplanacak. «' Bcrem Kula'ya Japonya'dan .;; Jüpi Övgü Ödülü7 • KüMr Servisi - Dünyanın en önemli seramik ] yanşmalanndan bin olan, ve bu yıl üçüncüsü i yapılan Mashiko Uluslararası Seramik Yanşması'nın 'Jün Övgü Ödülü'nü Anadolu Üniversitesi Öğretım Üyesi sanatçı Yard. Doç. Ekrem Kula aldı. Tüm dünyadan 865 yapıtın katıldığı seramik yanşmasında, Kula'nın "Turkuaz Grup L.H.' adlı yapıtı ödüle değer görüldü. m B 1 •İit •311 Güher-Süher Pekinel'ler Avrupm listelerinde bir numara • Kültür Servisi - Güher-Süher Pekinel kardeşlefm mart ayında Türkiye'de de satışa sunulan 'Double_ n Piano Concertos' adlı albümü Avrupa best seller listelerinde birinci oldu. Chandos Records tarafından yayımlanan ve dağıtımı Universal Music tarafindan yapılan albüm. Grammophon, BBC Music Magazine ve Classical CD dergilerinde Chandos Records'un best seller listelerinde birini'- sırada yer aldı. Sir Neville Marriner yönetunindeî Londra Filarmoni Orkestrasf nın eşlik ettiği Pekıneller, Mozart, Bruch ve Mendelssohn'un ikili piyano konçertolannı aynı albümde topladıl Pekineller'in 'Take Bach' adlı albümleri de şu sıralar Ahnanya''da best seller listesinde brrinci sırada. BUGUN • CEMtL TOPUZLU AÇIKRAVA TtYATROSU'nda 'Nâzım Kültür ve Spor Festh'ali' kapsamında saat 21 .OO'de MoğoDar, Nejat Yavaşoğullan. Tolga Sağ, Emin İgüs, j Muammer Ketencoğhı ve Arkadaşlan, Grup '•\ Dönüşüm ve Üç Deniz'ın konseri yer alacak. ' *J (245 04 81) M M BABYLON'da saat 21 30'da Ühan Erşahin j Quartet'in 'Virgo Album Lounge Party' konseri» "J ızlenebilir. (292 73 68) *- \ • JAZZCAFE'desaat22.3O'daWillieMurpby,-,: Robert Johnson ve Erkan Oğur'un blues konser»2 yer alacak. (245 05 16)