Catalog

SAYFA CUMHURİYET 10 EYLUL 1999 CUMA 10 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr Ingiltere'ye karşı giriştiği gökyüzü savaşmı kaybeden Hitler, 'Napolyon'un yapamadığmı' başarmak istiyordu -*• Hitler, Rııs lıalkım ve kışı yenemediGÖKYÜZÜ CEHENNEMİ BRtTANYA SAVAŞI tkinci DünyaSavaşı 1 Eylül 1939'dabaş- lamıştı. Ancak, 9 ay sonra ne Hifler'in ne de Alman Silahlı Kuvvetleri'nin elinde In- giltere'nin savaşa girmesi ya da karşı koy- ması halinde uygulayacaklan bir plan var- dı. Bunda Hitler'in Ingiltere'ye karşı ileri süreceği banş koşullannın mutlaka kabul edileceği inancı yatmış olabilir. Ancak sa- vaşı göze alan tutumuyla ChurchiIL Hit- ler'in buyöndeki umutlanru yok etmişti. Al- marrya Ingiltere'ye ilk düzenli hava taarruz- lanna 10 Temmuz'da başladı. Butarihi Bri- tanya Savaşı'nm başlangıcı olarak ele ala- biliriz. 16 Temmuz'da Hitler Ingiltere'yi iş- gal planı olan "Denizaslanı Harekân" ha- zırlıklan için emnni verdi. Almanya'nm ne çıkarma harekâtı için hazırlıkJan ne de çı- karma gemileri vardı. Alman generallerbu konudaki eksiklikleri Hitler'e iletiyorlardı. 19 Temmuz'da Hitler, Almanya'nm Polon- ya'yı ve Batı'yı işgalini Ingiltere'nin kabul etmesi halinde bağımsızlıklanna dokunma- yacaklannı söyledi. Churchill reddetti. Al- man Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Raeder ile görüşen Hitler, Denizaslanı Ha- rekâtı'nı Eylül ayına erteledi. Bu erteleme Hitler'in Alman Hava Kuvvetleri'nin In- giltere'yi çok kolaylıkla dize getirebilece- ği inancma dayanıyordu. Bu güvence ken- disine Alman Hava Kuvvetleri Komutanı Bü- yük Almanya Mareşali (Reichsmarschall) HermannGöringtarafmdan verilmişti. Ama bu güvenceye inananlar sadece Hitler ve Göringidi. Askerler Göring'in Ingiltere'yi altedebileceğine pek ihtimal vermiyorlar- dı. Geçekten de Göring başanlı olamadı. Gökyüzündeki mücadele Britanya Sava- şı'nın kaderini tayin etti. Alman Hava Kuv- vetleri'nin elinde 1892 bombardıman ve 1290 avcı uçağı vardı. Buna karşılık Ingi- liz Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin ( RAF) 620 avçı uçağı vardı. Almanlar lngilizlerin nereden ve ne zaman taarruz edeceklerini biliyorlardı; İngiliz Kraliyet Hava Kuvvet- leri de radarlan sayesinde Alman uçaklan- nın Fransa topraklanndan havalandıktan hemen sonra yönlerini tespit edebiliyorlar- dı. Alman pilotlannın muharebe tecrûbesi yüksekti, tngilizler pilot sayısı yönünden sıkıntı çekiyordu. Ancak İngiliz pilotlar va- tanlan için savaşıyorlardı.. hem çok cesur ve hem de çok gençlerdi. Yaşlan 18 ile 22 arasında değişiyordu. Herhalde lngilizle- rin en büyûk şansı Göring'in sabırsızhğıy- dı. Hedefleri seçmedeki stratejisini çok sık değiştiriyordu. İlk önce limanlardı hedefi, daha sonra radarlann önemini kavrayınca hedefler radarlar oldu. Radarlara taarruza başladığı 12 Ağustos'ta 1000 bombardıman uçağımn sade- ce bir radar istasyonunu imha ede- bildiğini, diğer beşini de hasara uğ- rattığını görünce bundan da vaz- geçmişti. Göring, Hitler'e düşma- nın hava kuvvetlerinin imha edile- bileceği büyük hava harekâtmı baş- latacağını bildirmişti. Göring di- ğer komutanlarla görüştükten son- ra taarruz tarihini belirledi: 13 Ağus- tos 1940. Bugün tarihe, "Adlertag" Kartal Günü olarak geçti.Güneydo- ğu Ingiltere'de bulunan havaalan- lanna taarruz ettiler. Ingiliz pilotların oücü Almanlann uçak kaybı 45. In- gilizlerin ise 13 idi. Kalın bulut ta- bakası Almanlann asıl taarruzu öğ- leden sonraya ertelemesine yol aç- mıştı. 15 Ağustos sabahı hava dü- zelmişti. Alman Hava Kuvvetleri bütün Britanya Savaşı'run en büyûk taarruzunu gerçekleştirdi. 500 pi- lotun katıldığı toplam 1786 çıkış ya- pıldı. İlk saldınlar Hawkinge ve Lympne havaalanlanna yaptldı. Stratejik öneme sahip bir yer olan Hawkinge fazla hasar görmedi. Lympne iki gün hizmet dışı kaldı. 15 Ağustos'ta belki Britanya Sava- şı'nın bu en önemli ve belirleyici gününde Almanlann kaybı 75 uçak, lngilizlerin kaybı otuz dört uçaktı. 15 Ağustos günü cereyan eden mu- harebeler Churchi11'in İngiliz pilot- lan için söylediği şu sözlerin esin kaynağını oluşturmuştu: "bısanoğlu birbi- riyle savaşırken hiçbir zaman bu kadar çok insan(IngüizhaUa)bu kadarçokşeyibu ka- dar az insana (tngüiz pilotSanna) borçtu ol- manuşür." 24 Ağustos'ta hava düzelınce Göring, ikinci büyük taarruzunu başlattı. Hedef, Londra ve civanndaki üsler ve ra- darmerkezleriydi. Hedefini bulmayan bom- balar Londra ve civanna düşecekti. Aynı za- manda 24 Ağustos gecesi Rochesterve Tha- meshaven hedeflerini bombalamak için ha- valanan Alman bombardıman uçaklan, bombalannı Londra'nın merkezine bırak- tılar. Bu yanlışlık, 80 kadar İngiliz uçağı- nın ertesi gece Berlin'e misilleme yapma- sına yol açacaktı. Ardından Hitler, Lond- ra'nın bombalanmasını emretti. Ağustos boyunca Avcı Uçaklan Komutanlığı 338 Hurricane ve Spitfire uçağını kaybederken 104 uçağı da hasar görmüştü. Almanlann kaybı ise ağırhasar gören ve imha olan 177 adet ME-109 avcı uçağıydı. Eylül başmda, Göring hedefîne iyice yaklaştığını hissedi- yordu.Fakat kazandığı avantajlann önemi- ni kavrayıp kati neticeyi alabilmek için ye- terli ve gerekli stratejiyi tespit edemedi. 4 Eylül'de Alman Hava Kuvvetleri'nin sal- dınlan azaldı. 3 Eylül "de Göring, Londra'yı gündüz bombalama fîkrini teyit etti. Taar- ruz 7 Eylül'de başlayacaktı. Savaş şimdi Britanya Savaşı'ndan Londra Savaşı'na dö- nüşmüştü. Hedef artık masum siviller ola- caktı. Tarihe Londra Savaşı (Blitz) olarak geçen hava muharebeleri savaşın büyük ha- talanndan birisini teşkil etmiştir. Bu savaş lngilizlerin direnişini kırmak şöyle dursun, kararlılıklannı ve yurtseverliklerini en üst Savaş tasa sürede Britanya Savaşt'ndan Londra Savaşı'na dönüşmüştü. Hedef arnk masum sivifler otacaktu JLvondra 7 Eylül'de bombalandı. Alman- lann, Londra'ya düzenledikleri bu hem ilk hem de son kitlesel taarruz harekâtı 300 sivilin ölümüne, 1300 sivilin de ağır biçimde yaralanmasına yol açtı. dûzeye çıkarmış. Amenkalılann îngılizle- re yaptıkları desteği arttırmasına neden ol- muştur. 7 Eylül günü Londra bombalalandı. Al- manlann, Londra'ya düzenlediklen bu hem ilk hem de son kitlesel taarruz harekâtı 300 sivilin ölümüne, 1300 sivilin de ağır biçim- de yaralanmasına yol açtı. İngiliz Hava Kuv- vetleri kendilerinden düşen 28 uçağa kar- şılık Almanlann 41 uçağını düşürmüştü. 10 Mayıs'ta, peş peşe gelen taarruzlar Lond- ra'yaçok zarar verdı. ingiliz tarihine "BBtz" olarak geçen "Yıldınm Savaşı" 16 Mayıs'ta sona erdi. Alman Hava Kuvvetleri'nin uçak- lan, yaklaşan Rusya taarruzu için doğuya gönderilmişti. 17 Eylül'de Hitler. kötü ha- va koşullan nedeniyle Ingiltere'nin işgali- ni "süresiz olarak ertelediğini" bildirmişti. 12 Ekim'de "Denizaslanı", yani Ingilte- re'nin işgali harekâtı 1941 bahanna kadar ertelenmiştı. "Britanya Sa\i aşı"nda Alman Hava Kuvvetlen (LÛftwaffe) 1733 uçak, İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri de (RAF/Royal Air Force) 915 uçak kaybet- mişti. Gökyüzündeki savaşı Almanlar kay- betmiştı. Ancak Hitler'in kafasında sadece Rusya vardı. Bu kayıp onu şimdilik fazla ilgilendirmıyordu. Hitler'in en büyük hatası • Rusya'nın işgali İkinci Dünya Savaşı'nın seyri Hitler'in 22 Haziran 1941 'de Rusya'yı işgal ermesiy- le tamamen değişti. Peki Hıtler'i o ana ka- dar Müttefıkı olan bir ülkeye savaş açma- nerallerine Rusya'nın fethi konusunu ilk açtığında aldığı cevap bu olmuştu, ama Hit- ler Napolyon'un yapamadığını gerçekleşti- receğinden çok emindi. Tarihın gördüğü en büyük yığınaklardan biri, Kutuplardan Karadeniz'e uzanan 2000 kilometrelik cephe boyunca mevzilerde ye- rini almaya başlamıştı. 25'i zırhlı olmak üzere mevcudu 3 milyonu aşan toplam 207 tümen. Almanya'nm tank sayısı 3550'yi buluyordu. Alman Hava Kuvvetleri 'nin tah- sis ettiği uçak sayısı 2700 idi.Rus ordu- mutasındaki Güney Ordu Grubu harekâta başlamıştı. Yüzlerce Rus uçağı daha hava- lanamadan imha edilmişti. Mareşal Voroşüov kuzeyde Leeb'in, Ma- reşal Budenny güneyde Rundstedt'ın ve Ti- moşenko da merkezde Bock'un karşısın- daydılar. Üç mareşalden sadece Timoşen- ko bir varlık gösterebildi. Ruslann savun- ması için stratejik önemi olan Brest-Litosk hemen ele geçmişti. 27 Haziran'da Minsk düştü. Bock. Berezina Nehri'ni geçmiş Smolensk'e doğru ilerliyordu. Leeb ise hiç- Oavaş, îngilizlerin direncini kırmak şöyle dursun, yurtseverliklerini arttırmıştı. Sonuçta gökyüzündeki savaşı Almanlar kaybetti. Ancak Hitler'in kafasında sadece Rus- ya vardı. Bu kayıp onu şimdilik fazla ilgilendirmiyordu. sunun durumu ise şöyleydi: 140 tümen, 40 tugay. Yaklaşık 2.9 milyon asker, çoğu es- ki model 10- 15.000 tank ve 8.000 uçak. 25 Mayıs'ta, Fin Genelkurmayının işbir- liğini güven alona alan bir görüşme yaptı- lar. Romanya'ya, nihai taarruz tarihi 15 Ha- ziran'da bildirilecekti. 16 Haziran'da, Ma- carlara sınırlannı daha güçlü tutmalan için bilgi verilecekti. Alman ticari gemileri faz- la dikkati çekmeyecek bir tarzda Rusya'yı terkedecekledi. 18 Haziran'dan sonra taar- ruz niyeti gizlenmeyecekti. O andan sonra, Rusya'nın önlem alabilmesi için artık çok bir ciddi engelle karşılaşmadan Lening- rad'a doğru ilerliyordu. Rundstedt Ukray- na'ya doğru ilerliyordu. Stalin 1 hafta sü- resince kamuoyu önüne çıkmadı. Stalin'i Rusya'nın uçsuz bucaksız topraklan ve ta- rihte kimsenin altedemediği kışı kurtaracak- tı. Stalin şimdi biçare ABD ve Ingiltere'nin müttefıki olmuştu. Hitler, Rusya'yı istila- ya kalkışırken akhmn ucuna gelmeyen bir birleşme gerçekleşmiş, Kapitalist dünya ile Komünist dünya ittifak etmişti. Stalin 3 Temmuz'da radyodan Rus halkına ilk kez hitap etti. Herkesi vatanlannı kanlannın son pıyor, halkı kitleler halinde katlediyordu. Al- man nüfusunun üç katı büyüklüğünde bir nüfusa sahip olan Rusya Almanya'nın bir kaybı karşısında yitirdiği beş kaybını hem de eğitimli olarak cepheye sürebiliyordu. Bu mucize karşısında Almanlar donakalmaya başlamışlardı. Hitler, kadınlara sadece sa- nşm iyi Naziler yetiştirmek görevi verirken Rus kadınlan fabnkalarda çalışıyor, \'atan- lan için çarpışıyorlardı. Rus halkının ve as- kerinin dayanma gücü inanılmazdı. Bir Al- man generalinin gözlemi oldukça çarpıcı- dır: "Ararinin ucu bucağı görünmfiyor, ufuk seçflnüyordu. Manzanuıın v'eknesakhğL.or- manlann bü\üklüğü, batakhk arazinin ve o>"alann variığı insanı karamsariıga itryor- du. İyiyollar o denU az, kötüleri o kadar çok- tu ki, şiddeüi bir \ağmur. toprağı hemen balçığa >a da batakhğa çevirhordu. Köyier perişan ve kasvetüydi. Doğa çok haşindi ve insanlar açnğa, susuzhığa, iktime duy^raz olduklan gibi ha>ata, verdikkri kayiplara, salgui hastalıklara da kavitsız davraıuyor- lardı. Rus halkı çokda\anıklı,çetindi. Ama, Rus askeri bir başka da> anıklı ve güçlüydû. Sanki hudutsuz bir itaati \e da>anrna gücü vardı.'' Üuncı Dünya Savaşı Tarihi / Liddell Hart / Çeviren: Kerim Bağnaçık Hitler. generallerinl dlnletnedl 1941 yıhnda pekâlâ hala Moskova işgal edilebilirdi. Ancak Hitler en büyük askeri deha olduğunu bir kez daha göstermeye kalkışmıştı. Generallerinin tavsiyelerini hiç dikkate almayan Hitler, Moskova önlerin- Stalingrad muharebesinde, Rus askeıieriıün kahramaıüığı inanılmaz boyutlara ulaşmışâ. Stalingrad'da Alman büiikkrinin teslim olması Alman halkını şaşırtmışü. (solda) Sa\aş masum insanlan hedef alryordu. (sağda) ya iten nedenler nelerdi? Rusya. saldırmazlık paktının imzalandı- ğı 23 Ağustos 1939'dan buyana Armanya'ya trenler dolusu maden. petrol, yiyecek gön- deriyordu. Hitler ise. Doğu'da ülkesi için Hayat Sahası (Lebensraum) istiyordu. Rus- ya'nın uçsuz bucaksız kaynaklanru doğru- dan kontrol etmek en büyük emeliydi. Ko- münizmden korkuyor ve nefret ediyordu. Bir gün mutlaka Rusya'yı istila edecekti. So- run zamanıydı. Britanya Savaşı'nı kaybet- mesi sorusunun cevabının büyük bölümü- . itler kendisini "yaşayan en büyük general" olarak görüyordu. Aslında general- leri çoktan uyarmıştı: "Rus- ya'yı işgal etmeyin." nü oluşruruyordu. Dünyanın en büyük ve muzaffer ordusu elinin altındaydı. Kızıl Ordu'nun durumunu tahmin edebiliyordu. Stalin, 1937-38 yıllan arasında beş mare- şalden üçünü. 15 ordukomutanından 13'ünü, 195 tümen komutanından 110'unu, 406 tu- gay komutanından 220'sini ve sayısız suba- yı sözde ihanet suçlamasıyla öldürtmüştü. Kızıl Ordu, ünlü topçusu ve T-34 tanklan dışında malzeme açısından çok yetersizdi. Elde edilen başanlar yüzünden Hitler kendisini u yaşa\r an en büyük general" ola- rak görüyordu. Aslında generalleri askeri tarihin ilk dersini kendisine çoktan söyle- mişlerdi bile: "Rus>n'yıişgaletmevin." Ge- geç olacaktı. Harekâtın ertelenebileceği en son tarih 21 Haziran saat 13.00 ve kod adı "Altona" idi. Taarnızun başlaması için be- lirlenen kod adı "Dortmund", sının geçmek için belirlenen zaman 22 Haziran saat 03.30'du. Rusya'nın işgali yani Barbaros- sa Harekâtı. tarihin kaydettiği en kanlı sa- vaş artık başhyordu. Harekâtın amacı sade- ce Rusya'yı istila etmek değil aynı zaman- da Kızıl Ordu'yu tamamen imha etmekti. Hitler, Himmler'e verdiği emirle SS birlik- lerinin sivilleri öldürmesini, 21 Mart 194 l'de yayımladığı birbildiride de yakalanan Sov- yet komiserlerinin öldürülmesini istiyordu. Barbarossa Harekâtı ilk plana göre, kar yağ- madan evvel Moskova ve Leningrad'ın iş- galini mümkün kılmak için Mayıs ayında başlayacaktı. Mussotini'nin Yunanistan'da- ki başansızlığı, lngilizlerin Yunanistan'a birlik sevketmesi ve Simoviç'in Belgrad'da yaptığı darbe, Hitler'in işgali bir ay ertele- mesine neden oldu. Generalleri, erieteleminin büyük bir hata olduğunu belirttiler. staHn Ihtlmal vermeml^i Bu arada Hitler'in Rusya'yı işgal edebi- leceğine ilişkin bazı bilgiler Stalin'e ulaşı- yorsa da, Stalin Hitler' in bu dönemde Rus- ya'ya saldıracağına pek ihtimal vermiyor- du. Oysa Hitler en büyük düşmanına hayat hakkı tanımayacaktı artık. Saat O3.3O'da Alman birlikleri sının geçmeye başlamış- tı. Leningrad istikametinde Mareşal Le- eb'in komutasındaki Kuzey Ordu Grubu, Moskova istikametinde Mareşal Bock'un komutasındaki Merkez Ordu Grubu ve Uk- rayna istikametinde Mareşal Rundstedtko- damlasına kadar savunmaya çağırdı. Bu çağn Nazi-Rus savaşınm dönüm noktala- nndan birini teşkil etmiştir. Taarruzun başlamasından 3 hafta sonra Moskova'nınalınmasıanmeselesiydi. Hit- ler zaferinden o denli emindi ki, 14 Tem- muz'da yayımladığı bir talimatla yakın ge- lecekte birliklerin mevcudunu azaltacağını bidiriyordu. Fakat Alman generalleri yavaş ya\r aş korkmaya başlamışlardı. Yenilmele- rine ramak kalan Ruslann direnişleri gide- rek artmaktaydı. Şayet savaş öncesinde Al- man Askeri Istihbarat Teşkilatı'nın Kızıl Ordu'nun mevcudu için yaptığı değerlen- dirmeler doğru idiyse, bu kadar kayıp ver- dikten sonra ortada Kızıl Ordu'dan kimse- nin kalmaması gerekirdi. Oysa yeni yeni Rus tümenleri cepheye sökün ediyordu. He- lebirde T-34 tanklannı cephede görünce deh- şete düşmüşlerdi. Rommel dahil pek çok komutan T-34 tankını tkinci EXinya Savaşı'nın en iyi tankı olarak nitelendirmişlerdir. Al- manlar temmuzun ortasında Smolensk'te ilk ciddi direnişle karşılaştılar. Timoşen- ko'nun cepheye sürdüğü eğitimli yeni ihti- yatlar Almanlara ilk direnişi göstermişler- di. Smolensk kenti ele geçtiğinde taş üstün- de taş kalmamıştı. Hitler'in Kızıl Ordu'yu çembere alarak imha etme planı büyük öl- çüde başanya ulaşmıştı. Kiev'de Almanlar 600.000 esir aldıklannı iddia ediyorlardı. Smolensk'te ele geçirdikleri esir sayısı 350.000 idi. Ancak Rus direnişi artıyordu. Nazilerin sivil halka uyguladıklan zulüm ve toplu katliamlara karşı Rus halkı tek yum- ruk olmuştu. Cephe gerisinde bulunan SS birlikleri sivil halka inanılmaz işkence ya- de bekleyen birliklerinin bir bölümünü Le- ningrad ve Ukrayna için tahsis etmeye ka- rar verdi. Böylece Moskov'a'nın işgali için hayati önemi haiz ekim ayı heba edildi. An- cak yine de ekimin ilk haftasında başlayan taarruzda iki Rus ordusu kuşatıldı ve yak- laşık 650.000 esir alındı. 20 Ekim'e gelin- diğinde Merkez Ordu Grubu Komutanı olan Bock, Moskova'ya 60 kilometre mesafedey- di. Stalin Moskova'nın savunması için Ju- kov'u getirdi. Sovyetier Birliği savaşın en karanlık ve en zorgünlerini yaşıyordu. Tam . oskova'mn savunması için Jukov getirildi. Jukov gerekli önlemleri almış, asıl müttefîkinin gelmesini bek- liyordu: "General Kış." anlamıyla ölüm kalım savaşı başhyordu. Kenti tahliye edenlerin sayısı 2 milyonu aş- mıştı. Jukov ihtiyatlanyla kenti savunmak için gerekli bütün önlemleri almış ve asıl büyük müttefikinin gelmesini bekliyordu: "General Kış". Ve kışvn gelmesiyle birlik- te Moskova'nın batısında, güneydoğusun- da ve kuzeyinde çamura ve batağa saplanıp kalan Alman birliklerinin bu durumdan kur- tulabilmesi için Alman generalleri Hitler'e bir kış hattınm tesis edilmesi için adeta yal- vanyorlardı. Ama nafile. Hitler reddedi- yordu. Taarruzu emrediyordu. 16 Kasım'da Moskova'ya taarruz başla- dı. Jukov kuşatılmamak için esnek savun- ma taktiğini uyguluyor, önce çekilip daha sonra taarruza geçiyordu. Aknanlann kork- tuklan başlanna gehniş, kar yağmaya baş- lamıştı. Kasım ayında taarnız sürdü. Ve bu arada Stalin bütün zamanlann en büyük ku- marlanndan birini oynadı ve Sibirya'da bu- lunan Kızıl Ordu'nun trenle Moskova'ya gel- mesini emretti. Japonlardoğudan Rusya'yı işgale başlasalar tarihin seyn değişebilirdi. Ama Japonlar güneye indiler. Stalin oynadığı kumarda kazanmıştı. 6 Aralık'ta Sibirya'dan gelen takviyelerle bir- likte 100 tümenle karşı taarruza geçen Ju- kov Alman hatlannı perişan etti. Alman cephesi çökmeye başlamıştı. Hitler asla ve asla geri çekilmeye izin vermiyordu. Ve ni- hayet 19 Aralık'ta Hitler Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevini uhdesine aldı. Ordu- nun çekilmesine izin vermediği için eleşti- rilen Hitler'in, diğer yandan da genel geri çekilme emri vermesi dunımunda ordunun tamamen dağüacağı içinbukonuda daha son- ra haklı olabıleceği de ileri sürülmüştür. Ç«tin kış sadece Alman ordusunu etkilemek- le kalmamış aynı zamanda Rus ordusunun da Alman ordusunu kuşatmasını engellemiş- ti. Mart 1942'de Almanlann Doğu Cephe- si 'ndeki zayiatı bir milyonu geçmişti. Leningrad taışatması Leningrad Ağustos 1941 ileOcak 1944 tarihleri arasında tam 900 gün Alman bir- likleri tarafindan kuşatma altında tutulmuş- tu. Resmi Sovyet rakamlanna göre 1941- 42 kışmda ortalama 3.500 ila 4.000 kişi aç- lıktan öknekteydi. Insanlar yollarda açlık- tan düşüp, ölüyorlardı. Açlıktan kedi ve kö- pekleri yiyorlardı. Ocak 1944'te kuşatma kalktığında Leningradlılann kaybı bir mil- yon kişiyi aşıyordu. Bu kaybın yansından fazlası açlıktandı. Kalanı ise mütemadiyen devam eden Alman bombardımanlan sonu- cu hayatlannı kaybetmişti. Ancak iki buçuk yılda bunca kayba karşın teslim olmamıştı Leningrad. Genaral Paulus'un 6. Ordu- su'nun hedefı Stalingrad'dı. 1942 yılının Temmuz ve Ağustos aylannda Alman 6. Ordusu çok hızlı bir şekılde Stalingrad'a doğ- ru ilerliyordu. Ruslar moralman çökmüş durumdaydılar. Cephenin çökmesi an me- selesiydi. Ancak çoğu kez olduğu gibi bu- rada da Hitler Ruslann imdadına yetişti. Panzer birliklerinin yönünü güneye çevir- di. tki hafta sonra Ruslar boşluğu kapatmış- lardı. Luftvvaffe 600 uçağın kenti bombar- dımana tabi tutmasıyla Stalingrad muhare- besini başlatmış oldu. Hitlerkentin 25 Ağus- tos'a kadar ele geçirilmesini emretmişti. Ama Ruslann direnişi giderek güçleniyor- da. Rus askerinin kahramanlığı ve cesare- ti inanılmaz boyutlara ulaşıyor- du. Kimi bedenine el bombasım yerleştiriyor, kimi kendisini tan- kın önüne atıyordu. Ancak yine de Almanlar silah yönünden üs- tündü. 62'nci Rus Ordusu püskür- tülmüştü. Eylül ayına gelindiğinde so- kak sokak, ev ev ve neredeyse göğüs göğüse muharebe başla- mıştı. Stalingrad tamamen hara- beye dönmüştü. Stalin yine Ju- kov'u çağırdı. Ruslar bütün bu çabalanna. kahramanlıklanna İcarşın Almanlann havadaki üs- tünlüğü nedeniyle gerilemeye de- vam ediyordu. 19 Kasım 1942'de Jukov getirdiği takviyelerle kar- şı taarruzu başlattı. General Pa- ulus'un 6. Ordusu Stalingrad'da tecrit edildi. Sovyet kuşatması henüz daha zayıfken Alman Ko- muta Heyeti Paulus'un yarma yapmasını Hitler'e teklif ettiler, ama Hitler bu teklifi reddetti. Ve bundan sonra 6. Ordu'nun acı ve ıstırap dolu sonu başladı. Hava köprüsü kesildi. Yaralılannı bile tahliye edemez duruma geldi. Hitler'den gelen emir ise kısa ve netti: Ölünceye dek savaşacak- lardı. 31 Ocak 1943'te Paulus 300.000 kişiden geriye kalan 90.000 askeriyle birlikte teslim ol- du. Bu askerlerden sadece 5.000'i Almanya'ya dönebildi. El-Ala- meyn zaferinden hemen sonra Stalingrad'da Alman birlikleri- nin teslim olması Alman halkını şaşırtma- ya başlamıştı. Generallerde kuşkular doğ- maya başlamıştı. Hitler, Paulus'un intihar etmesini beklerken o en yüksek rütbeli ha- in bir Alman askeri oluyordu. Şimdiki gö- revi ise Doğu Alman Ordusu'nun ilk komu- tanlığıydı. Hitler Doğu Cephesi'nde son kozunu oynamak istiyordu. Bunun için Har- kov'un kuzeyinde Kursk bölgesini seçmiş- ti. Bu nedenle yeni TigCT tanklanndan olu- şan ve 500.000 yeni askerin oluşturduğu ve kadrosunda 17 panzer tümeni bulunan bir kuvveti hazıretti. Tarihler4 Temmuz 1943'ü gösterirken tarihin gördüğü en büyük tank muharebesı başhyordu. Hem Alman ordu- lannuı stratejilerine aşina olan hem de Sov- yet istihbarat teşkilatı tarafindan uyanlan Ju- kov nisan ayında hazırlıklanna başlamıştı. Alman tanklannın yaklaşma istikametleri- ni tanksavar mayınlanyla döşemiş aynca 20.000 toptan oluşan korkunç topçu kuv- vetini de hazır hale getirmişti. Alman taar- ruzu korkunç bir şekilde başladı. Bundan sonra çok iyi bir zamanlamayla Jukov, Kızıl Ordu'nun ilk büyük yaz taar- ruzunu başlattı ve herkese Rus askerinin sadece savunmada başanlı olmadığını gös- terdi. Abnancephesi çökmeye başladı. Son- bahar gelmeden Oryol, Harkov, Smolensk ve Kiev tekrar ele geçmişti. Işgalden bu yana üçüncü kışta Alman ordulannın üzerine umutsuzluk, yılgınlık ve karamsarlıkla çöküyordu. Kızıl Ordu ise bir zamanlar Hit- ler'in kalesi olan Avrupa'ya doğru ilerliyor- du. SÜRECEK