Catalog

SAYFA CUMHURİYET 18 TEMMUZ 1999 PAZAR HABERLER DÜNYADA BUGUN ALİ StRMEN Yazarın Hüneri Sevgılı, Onu tanıyaJı 39 yıl oluyor Herhalde Hukuk Fa- kultesı buyuk amfısınde gormuş olmalıyım. Gormuş olmalıyım, dıyorum Çunku o sıralarda başının çevresınde kovanın etrafında uğuldayan anlar taşıyan, beyaz tenlı kızdan başkasını gor- mezdı kı gozum Hatta erkenden okula gıdef, sı- nıfta lyı bır yer de ayırırdım, gelıp de yanıma otur- sun dıye Neyse o ayrı bır oyku. Yavaş yavaş bır arkadaş grubu oluşuyordu Dostluklar hangı olçutlere gore oluşur? Beyın mıdır sızı dostluğa ıten, yurek mı, yoksa her ıkısı bırden mı? Bılmem, şımdıkı gençlere garıp gelır mı'' Okulu sevıyorduk Anayasayı, 'medenı'yı, ıktısadı ogre- nıyor bır yandan sınemalar, tıyatrolar, maçlar, do- lanıp duruyorduk Vucudumu ve hunerlennı keşfım tamamlanmış- tı, ama henuz dunyayı keşfım suruyordu Ulkeyı ve yeryuzunu her gun yenı baştan yapı- yorduk ertesı gun yenı bır şeyler oğrenene kadar Serazat yıllanmdı, kımı zaman Şehzadebaşı'nda T-4 otobusunun ardından elım boğrumde kalaka- lırdım kımı zaman Nâzım Hikmet'ın Süleymani- yelı Ahmet'ın yollarından Mercan Bakırcılar Çar- şısı, Mahmutpaşa'yı geçer, kendımı koprunun us- tunde bulurdum Bır keresınde, ayağımda Ikıncı Dunya Sava- şı'ndan kalma, Amenka'dan gelıp devlet malı ol- muş, buyukbabamdan bana geçmış Roosevvert postallarla katıldığımız gosterıden sonra, kızları eve gonderıp Beyoğlu'na kapağı attığımızda, Fa- zıl'ın Hasan Ağabeysı ve arkadaşlanna rastlayıp, meyhaneden sonra bır de pavyona gıtmıştık Bır turlu keyfıne varamadığım pavyon âlemının en eğ- lencelı gecesı olmuştu, o koca postallarla dans et- tığım gece Fazıl cıddı, çalışkan, hoşsohbet btrdelıkanlıydı Gecelerı meyhaneye gıttığımızde ve kendımıze gore hukuk sorunlarını tartışırken, Buzbağ şara- bını ve yanında elmayı ısmarlarken şoyle sağ elı- nı buzup bır elma tarıfı vardı kı Onlar gruba en son katılanlar oldular, kendısı de nışanlısı gıbı Elazığlı ıdı Aklı başında çoğu Anadolu kızlan gıbı vefakâr, fedakârdı Ama galıba bızım kadar çok konuş- mazdı Boylu poslu, alımlıydı, yuzundekı Halep Çıbanı bıle guzellığını bozmuyor hatta ona daha başka bır hava verıyordu Mehtaplı bır gecede, Moda'dan kıraladığımız sandalda şarkı soyledığınde hepımız şaşırmıştık Ne de guzel sesı vardı Ama onun dışında, oyle one atıldığını, fazla ko- nuştuğunu, ozellıkle dıkkatı çektığını anımsamıyo- rum "Aradan yıllar geçtı Yaşam onun içın hep guç- lukler ozverıler ve acılarla dolu oldu Kocasıyla surgun gıttığı Parıs'te, yoksulluk ve yoksunluk yıllannda yazdıklarını gorunce şaşır- dım Grand Boulevards uzenndekı, Turk vıdeo ka- set ve muzık dukkânında çalışırken, ınce mızahı ıçeren gozlemlerıyle kaleme aldığı anıları, çok ıl- gınç bır filme bıle malzeme olabılırdı Gerçek bır yazarla karşı karşıyaydık Bır gece yıllar oncesının dostları bır araya geldığımızde dayanamadım, - Galıba dedım, aramızdakı has yazar sensın Gulumsedı, hoşuna gıtmıştı belkı, ama fazla us- telemedı Geçen hafta gonderdığı son krtabı "Duran Za- man"ı Hafo'nun, olurken uzenne eğılen karısı Edıbe'ye yıllar oncekı kapatması Fıdoş'un adını sayıklayan ağanın oykusunu ve haladan mıras ka- lan, sandıktan çıkıp uçuşan masalları, okurken hem keyıflendım hem bır kez daha şaşırdım Kuşku yoktu, ıçımızdekı has yazar oydu O bı- zım sessız, gostenşsız dostumuz Ayfer Coşkun Evet Sevgılı, ben Ayfer Coşkun'dan oğrendım, yazarın hunerının dılınde değıl, kalemınde ol- duğunu Bıraz geç mı kalmışım dersın? Küresellesme Karsıtı Crup 'Tasan MAI'ye uyum yasasıdır' Ekonomı Servisı - Tur- kıyeM\I(ÇokTaraflıYa- tınm Anlaşması) ve Kure- selleşme Karşıtı Çalışma Grubu nca hazırlanan araştırmada sosyal gu- venlığın ortadan kaldınl ması ıçın uzun \adelı bır çokertme polıtıkasının bı- Iınçlı şekılde u>gulandığı vurgulandı Axaştırmada "21. yuzvılın somürgecılik bıldırgesL ulusotesiserma- yenın anayasası" olarak ta- nımlanan VfAI ye uyum surecının somut adımlan- nın atıldığı belırtıldı Tûrkıye'de bugun nufu- sun yüzde 38 ının SSK yuzde 3 3 unun Emekiı Sandığı, yuzde 14'unun Bağ-Kur kapsamında ol- duğu kavdedılen araştır- mada vuzde 343 unün yanı 22 mılyon kışının de bır sıgortaya bağlı olma- dığı anımsatıldı Araştırmada sosyal gu- venlık tasansının "kamu- nıın buJunduğu ve kâr va- ateden \aörım alanlannın yerlı ve vabancı sennayeye açlması gınşımının onem- ü bır adıtnı olduğu" dıle getırıldı Tasarının >asa- laşması halınde emekçıle- nn >ıtıreceğı haklann sı- ralandığı araştırmada "Cerek hukümet gerek sermaye çevrelen, tasanyı 'sıstemın ve de\ letın çok- memesı ıçın başka çare >ok' diyesavunuyoriar.Fa- kat kureseUeşmeye koşul- suz tesümıyet yaklasimı uzennde şekıllenen bu sa- vunma. ulusotesi sermave- nın ıhüvaçlanna varutver- mekten başka bırşey değfl- dır" denıldı Ozellıkle MAI ıle top- lumsal hayatın her alanı- nın ulusotesi sermayenın bır somuru ve talan alanı halıne getınlmesının he- deflendığının vurgulandı- ğı araştırmada onemlı bır kârlılık potansıyelı taşıyan Turkıye'nın yağmayla karşı karşıya kalacağı uya- nsmda bulunuldu Sosyal devletın kendısı- nı gerçekleşttrdığı temel alanlardan olan sağlık, eğıtım ve sosyal govenlı- ğın ulusotesi sermayenın yatınmlan ıçın en cazıp alanlan oluşturduğunun vurgulandığı araştırmada, devlet vatınmlannm bu- lunduğu alanlann ozel sektöre açılmasını sağla- yacak duzenlemelenn MAI'yle getınlmek ısten- dığıne, sosyal guvenlık yasa tasansının da bu ko- şullan hazırladığına dık- kat çekıldı IMF kıskaanda kıvramın Türktye Ekonomi Servisi - Sosyal guvenlık. devletın yurttaşına karşı bınncı dereceden sorumlu oiduğu alanlann başında gehyor Ancak kureselleşmenın bugun ozellıkle Türkıye gıbı gelışmekte olan ûlkelen getırdığı noktada, IMF polıtıkalanna gıderek daha muhtaç hale geîııurken, fonun, tanmdan sosyal güvenlığe 'refonn' adı altında dayatmalan, çalışanın haklanmn gıderek tırpanlanmasına vol açıyor Bugûn 57 hukumetın sosyal guvenlık reformu adı altında Mechs'ten geçırmeye çahştıgı tasan ışçıden emeklıye gemş kıtlelen sokaklara dökûyor Hûkümetın ust duzey yetkılılen ıse tûm seslere 'kuJak ökayıp' tasannın gen çekılmesının ve yumuşatılmasınırı mumkun otmadıgmı söylüyor Buluttan nem kapan borsa, sosyal guvenlık yasa tasansına göre dalgalanıyor Hükümetlenn bütçelennde 'Kara Detik' olarak tanımlanan sosyal guvenlık oldu bıttrye getınhp sûratle yasalaştınlmaya çalışılarak, Baö'nın İcendı tespıt ettığı normJara uydurulmaya çahşıhyor Ancak emeklıhk yaş sının ve pnm oderoe gûn sayısının örnek göstenldığı Avrupa ıle aramızda sosyal guvenlık anlayışı ve sunulan hızmetier açısından var olan uçurum göz ardı edıhyor 1990'ü yıllarda sıkça dıle getınlen 'sosyal güvenük kurutuşlanrun açıkbın devletin sırtında büyük bir yüfc otoşturuyor' soylemı haksız bır ıtham olmaktan öteye geçemıyor Sıyasal ıktıdarlar uzun yıllar bu alana hıç katkıda bulunmadıklan gıbı, sosyal guvenlık kaynaklannı kendi finansman açıklannı kapatmada mevcut pıyasa faızlennm çok altında ucuz kredı olarak kullandılar Üstelık 1990'lıyıllann başında tum parasal kaynaklan yüzde 3-4 gıbı çok diişük faızlerle değerlendınlen SSK'de toplanan paralann sıfir faızle Zıraat Bankası'na yatınlması zorunluluğu getınldı Avrupa'da ıse hem devletın sosyal guvenlık sıstemıne katkısı büyuk hem de vergı ıçındekı payı fazla. AB ulkelennde sosyal guvenlık ve eğıtım harcamalan toplam vergı yûkûnûn yuzde 73'une denk dûşuyor Tûrkıye'de ıse bu oran yalnızca yüzde 34 Denetım dışı sıgortasız ıstıhdam edılen nufusun fazlalığı da Tûrkıye'de nedense görmezden gehnıyor •^ ışçıden emeklıye gemş Kiüeien odeme gun sayısının omek Kullandılar usteıık îyyuüyıüann görmezden gelınıyor Bütçeden faize aynlan pay 9 katrilyonu bulurken rantçı, üretim yerine faizden kazanıyor Bütçedeld asıl kara delik faiz Yaslı nufus fazla Emeklilik yaşında uluslararası standart yok Ekonomi Servisi - Emekhlık yası konusunda tum ulkelen kapsayan uluslararası bır standarttan soz etmek mumkun değıl Emeklıhk yaşı her ulkenın sosyo-ekonomık v e demografık koşullanna gore belırlenıyor Gelışmış ülkelenn çoğunda emeklıhk yaşı 65 olarak belırlenmış Bazı Kuzey Avrupa ülkelennde bu 67 duzeyıne kadar çıkmakta Ancak Batılı ulkelerde demografık yapı Turkıye'dekınden oldukça farklı Bu ulkelerde doğum oranlan gıderek duşerken. yaşlı nüfusun toplam nufiıs ıçındekı payı da gıderek artmakta Bu ulkelerde ortalama hayatta kalma suresınm yuksek olması faktöru de eklendığınde doğal olarak emeklilik yaşının yuksek tutulması sonucu ortaya çıkıyor Türkıye'de ıse tam tersı bır durum soz konusu , , 'Türldye'de yaşam süresi dfişük' Doğum oranı ve dolayısıyla genç nüfiıs oranı yuksek, buna karşın ortalama yaşam suresı düşük Turkıye Genç îşadamlan Derneğı (TÜGİAD) tarafından 1997 yılında yayımlanan "2000"li yıllara doğru Türkiye'nin önde gden sonınianna yaklaşımiar: Sosyal guvenlık" adlı raporda şu sozler dıkkat çekıvor "Türkrye'de çalışanlann 50 ve 55 vaşlannda emekiı olmaian durumunda. ortalama yaşam suresı ne erkekler için 12, kadınlar ıçın ıse 17 yıl emekli aybğı odenmesı söz konusu. Diger ülkelerk karşılaştınldığında bu sürenin uluslararası standardardan farklı olmadığı gorulmektedir." Ekonomi Servisi - Faız gıderlennın butçe ıçmdekı payı son 20 yılda yüzde 2 7'den yüzde 40'lara ulaşırken, kamunun yatınm harcamalan ıse 45'ten yuzde 20'ye duştü Bugün 23 katnlyon olacagı açıklanan 1999 butçesımn 9 katnlyonu faızlere aynhrken, ranöye kesımı üretim yenne faizden kazanmaya devam edıyor Yıllara göre bütçeden faıze aynlan paylara bakıldığında 1970-1980 yıllannda yüzde 2 7 olan oran 1998'de yuzde 45 7, 1999 yılında yüzde 48 'eçıktı Buarada 1983 yılında vergı gelırlennın yüzde yüzde 10 9'unu faızler alırken, bu oran 1998'de yuzde 79'a ulaştı Bütçenın onemlı harcama kalemlenne bakıldığmda da 1975-80'de yüzde tĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇİN 35 4 olan personel harcaması 1998 yılında yüzde 24 2'ye düştü Türk-lş tarafından hazırlanan "ÖzeUeştinneye Karşı Sosyal Devleti Konıma" raporunda, kamunun toplam yatınmlar ıçındekı payı 1980 başında yüzde 40- 45 oranında gerçekleşırken 1994'yılında bu oran yüzde 20'ye duştü Raporda yatınmlann duşmesındekı ıkı temel nedenden bınnın KİT yatınmlanmn engellenmesı olduğu belırtılerek, KlT'lenn 1980 başlannda yüzde 52 olan kamu yatınmlan ıçındekı payının yüzde 22'ye, toplam yatınmlar ıçındekı payının ıse yuzde 38 4'ten yuzde 5 3 e düştuğu ıfade edıldı Kamu yatınmlanmn düşmesının ıkıncı nedenı olarak bütçeden yatınma aynlan payın süreklı du^urulumesı olduğu belırtılen raporda,"Bütçenin yaünm odeneği 1980 başlannda yüzde 20 ıken, bugün yuzde 5'e düşürülmüş dunımda" denıldı KİT'ler engelleniyor KlT'lenn yatınm yapmalannın engelledığı savunulan raporda, ozerk olmamamalan ndenıyle KlT'lenn buyük yatınm planlannın Yuksek Planlama Kurulu'ndan (YPK) geçtığı, bu kurulun ıse yatınmlara ızm vermedığı ıfade edıldı Bütçeden KÎT'lere yapılan transferlenn de sureklı duşuş kaydettığımn altı çızılen raporda, 1975 butçesınden KlT'lere yüzde 12 5 oranında ^ 'fransferyapılırken, 1996 bütçesuı<|Bt bu rakamın yuzde 1 'e düştüğü _ kaydedıldı Raporda, KİT " '"i*Hİ yatrnmlannı engelleyen bır başka faktorün de Merkez Bankası'nın KlT'lere kredı açılmasını engellemesı gostenldı tı Avustralya ekonomisi refahı bölüştürüyor Ekonomi Serviri - Avustralya'da sosyal guvenlık ve ışsızlık konulannda federal hukumet polıtıkası benımsenırken, eğıtım ıle sağlıkta eyalet hukumetlennın de et- kmlığı bulunuyor Sosyal guvenlığe fede- ral hukumetın vanı sıra eyaletler de butçe ayınyor Bütçeden sosyal yardımlara yüz- de 27 pay aynlan Avustralya'da sosyal gu- venlık sıstemıne ılışkın uygulamalar şöy- le İSSİZİIk parasi Evh bın ıçın hafta- da 150 Avustralya Dolan ışsızlık parası ödenıyor "tşanuna" parası olarak adlan- dınlan odemeler ıçın daha once pnm ya- tırma zorunluluğu bulunmuyor Iş bula- ma> anlar ücretsız kurslara gıderek meslek sahıbı olabılıyor Aile yardimi 0-12 yaş çocuklar ıçın kışı başına 50 dolar, 13-15 yaş ıçın de 65 dolarvenlıyor Avncagelırdurumunagö- re kıra, kreş, ılaç parası yardımı da yapı- hyor Sadece bu para ıle geçınenler dev- lete vergı odemıyor Sonuçta tek çocuklu bır aılede anne ve baba çalışmıyorsa haftada yaklaşık 350 dolar para venlıyor, kreş parasının yakla- şık yüzde 70"ını devlet oduyor ve ındı- nmlı seyahat kartı venlıyor Ya$llllk Kadınlardâ 61, erkekler de 65 yaşını geçen herkez (çalışsın ya da ça- lışmasın) yaşlılık parası ahyor Belırlenen yaşı geçen her bırey ıçın haftada 150 do- lar ödemyor Yaşlılarevı ve bakımevlen- ne devlet yılda 3 mtlyar dolar katkı sağlı- yor Emeklilik Işverenler, çalışanlann maaşlannın en az yüzde 7'sı kadar bır pa- rayı zorunlu olarak emeklilik fonuna va- tınyor Bu oran 2000 yılında yuzde 8'eçı- kanhyor Çalışan da ısterse bu fona dıle- dığı oranda katkıda bulunuyor Bu fonlar özel şırketler taraftndan ıdare edıhyor Herkes dıledığı fonu seçebılıyor Bu pa- rayı emekiı olana kadar çekemıyorsunuz ve emeklıhk yaşı mınımum 55 Saftllk Medıcare sıstemı (sağlık sıgor- tası) ambulans ve dış dışında tüm masraf- lan karşılıyor Türkiye ile gelişmiş ülkeler arasında sosyal güvenük ve sunulan hizmetler açısından uçurum büyüyor Sosyal güveıdikte Batı'yı yakalanıak zorEkonomi Servisi - Hukumetın sosyal guvenlık reformu ıçın ornek gosterdığı gelışmış ulkeler ıle Turkıye arasında an- layış v e sunulan hızmetler açısından tam bır uçurum bulunuyor Gelışmış ulkeler- de sosyal guvenlık harcamalan ulusal büt- çeden karşılanıyor Genel sağlık yaşlılık sıgortası, ıstıhdama pnmlere bağlı olmak- sızın ulusal bütçeden kaynak aktanhyor Sosyal guvenlık sıstemını devletın once- lıklı gorevı olarak goren gelışmış ülkeler, butçelennden en buyük payı buraya ayı- nyorlar Tûrkıye'de hukumetın kara delık olarak tanımladığı, nüfusun yansma sağlık hız- metı veren SSK, Emekiı Sandığı ve Bağ- Kur un açıklannı kapatmak ıçın ayardığı 2 katnlyona ısyan ederken Almanya but- çesınden en büyük payı yüzde 35 5 (173 3 mılyar mark) ıle sosyal guvenlığe ayırdı Gelışmış ulkelerde devletın vergı gelır- len ıçındekı sosyal guvenhk vergılennın payı ortalama yüzde 40 düzeyınde bulu- nuyor AB ulkelennde devletın sosyal gu- venlık sıstemtne doğrudan katkısı yüzde 24, ABD'de yuzde 29 5, Ingıltere'de yuz- de 55 1, Yunanıstan'da yüzde 12 4, Fran- sa'da yüzde 19 6, Kanada'da yuzde 60 9, Porteİaz'de de yuzde 15 4'e ulaşıyor AB ulkelennde sosyal guvenlık ve eğıtım har- camalan, toplam vergı yukunun yüzde 73 une denk düşüyor Tûrkıye'de ıse buo- ran yüzde 34'te kalıyor Avrupa ulkelennde toplam nüfusun yuzde 99 u sosyal guvenlık şemsıyesı al- tında bulunuyor Tûrkıye'de ıse nufusun yuzde 15'ının hıçbır güvencesı yok 9 ayn guvence Avrupa ulkelenndekı sosyal guvenlık standartı Uluslararası Çalışma Orgü- tu'nun (ILO) 102 sayılı sozleşmesınde be- lırtılen 9 ayn güvencenın sağlanmasın- dan oluşuyör Iş kazalan, meslek hastahk- lan, hastalık, annelık, yaşlılık malulluk, olum, ışsızlık ve aıle sıgortası olmak uze- re 9 ayn sosyal nske sağlanan güvence- lenn sayısı, son yıllarda sayılan artan dul kadınlar ve yaşlılann bakım sorunlanna güvenceler getıren ıkı yem maddenın ek- lenmesıyle 11 "e yükseldı Tûrkıye'de, ILO'nun sözleşmesuıı ım- zalamasına karşın 9 sosyal nsk sıgortası kapsamında yer alan 'aile sigortasL issiz- Kk sigortası ile ış gü>encesi' bulunmuyor Fransa'da bu sıgorta kapsamında çocuk başına 1600 frank eğıtım yardımı yapılı- yor Avrupa'da nüfusun yaşlanması ıle bır- lıkte bakım sıgortası oluşturulurken bo- şanmalann artmasıyla çocuklanyla yalnız yaşayan kadınlar ıçm de dulluk sıgortası denen guvence getınldı Bazı Avrupa ulkelennın sosyal guven- lık kapsamında aıle, analık, lojman ıçın aynlan harcamalanna baktığımızda Ingıl- tere'de yuzde 18 5, Hollanda'da yuzde 6 5 Belçıka'da yüzde 7 9, Fransa'da yuzde B i r e y s e l t a s a r r u f v e f o n e s a s ı n a d a y a l ı b i r y e n i s i s t e m k u r u l d u ÖrnekgösterilenŞiUModelVnin içyüzüEkonomi Servisi - Son yıllarda Türkıve'ye ornek olarak gostenlen Şıh'nm sosyal guvenlık sıstemı 1979 yılında eskının yerıne_yenı sıstemm de ekienmesıyle oluşturuldu Ulkede 1979'a gelındığmde sayılan 100'u aşan sosyal guvenlık fonlan ortadan kaldınimadan ozel sektör tarafından ıdare edılen bireysel tasarruf ve fon esasına dayalı bır yenı sistem kuruldu. Kamu çalışanlan (emnıyet ve sılablı kuvvetler hanç) zorunlu olarak, özel kesım çalışanlan da özendırme yoluyla yavaş yavaş bu sısteme kaydınldı 1991 yılına gelındığuıde yenı sısteme pnm odeyenlenn oranı yüzde 90'a ulaşmıştı Yenı sistem, 'sosyal guvenlik tasarruf hesabı' adı altında bireysel tasarruflann bınktığı bır hesap oluşturmakta, bu fon ozel tıcan şırketler tarafından ışlehlmekte, cahşanlar emekiı olduktan sonra adlanna bınken parayı emekiı aylığı olarak almaktadır Ücretlenn yüzde 13 4'ü oranında pnm kesılmekte, ısteyen ışçı, ücretınm yüzde 10'u kadar ek pnm odeyebılmektedır Devlet asgan duzeyde bır sosyal guvenlık gelınnı garantı etmekte ve sıstemm sağlıklı ışlemesı ıçm planlama, denetım gıbı yönetsel gorevlenn yanı sıra pek çok alanda da maddı katkı sağlamakta Kadınlarm 60, erkeklenn ıse 65 yaşında aylığa hak kazanabılmesim öngören yenı sistem, sadece yaşhlık, malulluk ve ölum hallennde sosyal guvenlık garanbsı sağhyordu • Özel acan şırketler tarafından yönetılen fonlar, hısse senedı yatınmlannın yüzde 70'ını 5 buyük elektnk ve haberleşme şırketıne yaptığı ıçın daha önceden öne sürulduğu gıbı sermaye pıyasasıru gehştına etkı yapamadı • Stgortalımn tatmm edıcı bır emekiı aylığına ulaşması ıçm sureklı ve yuksek gelırden pnm ödemesı yetmıyor, üyesı olduğu emeklıhk fonunun yuksek getm ıle fonlan değerlendırmesı gerekıyordu. Bır hesaplamaya gore, 45 yıl arahksız pnm odeyen sıgortalı, yüzde 3 reel getın oranı, yüzde 10 yönetım gıderlen varsayımıyla, son gelınmn ancak yüzde 44'üne denk bır gelır eide edebılecek • Sistem, bireysel hesaplara yatınm konusunda çok bılınçü olunmasuıı gerektırdığı ıçın pek çok sıgortalı fon gelırlennın yuzde 3-5'ını yatınm danışmanlanna harcarnak zorusda kalmakta. • Sıstemın kışı başına yönetım malıyeö Fırüandıya'dan sonra dünvanm en vüksek düzeyınde Bunun temel nedenı fonlan yoneten özel şırketler arasındakı rekabet Masraflann ağırhklı bır kısmını bu kurumlann satış harcamalan oluşturmaktadır • Yenı sistem Şılı nufusunun yuzde 65'mı oluşturan ucrethlen kapsıyor EHişuk gehrlılen, kırsal kesım çalışanlanru ve köylülen sistem dışmda bırakıyor 12 6, Yunanıstan'da yuzde 1 7 Alman- ya'da yuzde 8 3 pay aynhyor Almanya da cahşanlar 12 ay sıgortalı çalışmak koşuluyla ışsız kaldıkİannda sı- gortahlık suresı ve aldıklan maasa endeks- lı ışsızlık parası ahyorlar Sağlanan sosyal guvenlık yardımlan- nın emeklıhk maaşı, ışsızlık sıgortası gı- bı ınsanın gunün koşullanna göre yaşa- masını sağlayacak sev ıyede olmasına dık- kat edılıyor Yunanıstan'da asgan emekiı aylıklan 600-700 dolar olurken emeklilik pnmı ıse memurlar ıçın 20 mılyar lıraya yakın, ışçı emeklılen ıçmseyenı bırev ıçın bankanın ıstedığı peşın parayı karşılaya- cak düzeyde bulunuyor Tûrkıye'de ıse asgan emekiı maaşlan Bağ-Kur emeklısı ıçın 44 mılyon ışçı emekhsı ıçınse 84 mılyon lıra Sağlık Gelışmış ulkelerde kamusal sıgorta- sağlık sıstemlenne donuş olduğu gorulü- yor Sağlık hızmetlennde tıp bılımının ge- rektırdığı olçude hastane, ılaç, doktor hız- metlennden yararlanılması sağlanıyor Fransa'da yürurlükte olan 'serbesthekiın- Hk' uygulamasıyla hasta dıledığı doktora tedavısını yaptırabılıyor Alman sağhk-sıgorta sıstemınde top- lumun tümunun sağlık hızmetlennden ya- rarlanırken ozel sağlık sıgorta sıstemı sa- dece toplumun yuzde 8'ıne hızmet ven- yor Alman sıgorta sıstemı, devlet GSMH'sının yuzde 8-9'u kadar sısteme katkıda bulunuyor Ingıltere'de de devlet katkısı GSMH nın yuzde 6'sma ulaşıyor Tûrkıye'de ıse sağhk-sıgorta sıstemı ka- musal alanlarda olmasına karşın devletın hemen hıç katkısı bulunmuyor Bu yüzden Tûrkıye'de sıgorta güvencesı altındakıler dahı yeterlı sağlık hızmetı alamıyorlar Bağ-Kur lu bırhasta amelıyatı ıçın gerek- lı tıbbı malzemeyı kendı olanaklan ıle kar- şılayamazsa amelıyatı yapılmıyor