Catalog

20ŞUBAT1998CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 11 ŞtRKETLERDEN • BEKO ELEKTRONİK, geçen yıl ihracatını yüzde 165 arttırarak, 45 ülkeye televizyon ihraç etti. AvTupa'run yanı sıra Afrika'ya olan ihracatını da arttıran Beko: Cezayir, Cape Verde, Ghana, Fas, Mısır gibi ülkelerden sonra ihracat pazanna Güney Afrika Cumhuriyeti'ni ekledi. Firma, 1998 ihracatını bir milyon adet civarına çıkarmayı ve ihracat pazannı genişletmeyi hedefliyor. • BENETTON, çocuklar için tasarladığı 012 Benetton Koleksiyonu'nu saoşa sundu. 9 farklı gruptan oluşan koleksiyon sevgi, dostluk, kardeşliğin vıırgulandığı 36 renk seçeneğiyle çocuklara şehir yaşamında dinamizm vaat ediyor. • ELEKTROLUX. tıbbi alanda kullanılan yeni ürünlerini tanıtmak amacıyla lstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü"nde bir sergi düzenledı. • BOEING. Yeni Nesil 737 programınm önemli aşamalanndan birini daha tamamladı. tlk test uçuşunda başanya ulaşan Boeing 737-600 modeli, yedi ay sürecek dcneme programına başladı. • MARKS & SPENCER, ilkbahar- yaz sezonuna bayan, erkek ve çocuk giyim ürünlerinde canlı renkler ve rahat kesimlerle giriyor. Firma, ürünlerini müşterisinin beğenisine sundu. O 5 4 2 • TELStM, Amerika ve Çin'i de faaliyet kapsamına aldı. Telsim, aboneleri arrık 58 ülkedeki 87 şebeke ile dümanınpekçok yerinde görüşme yapabilmcnin avantajını yaşıyor. • N1SSAN, " gerektiğinde yolda kalan müşteri aracına derhal yerinde müdahale ederek müşterisinin güç durumda kalmasmı önlemek için ülke geneline yaymayı amaçladığı gezıci servis ordusunu 11 araç ile takviye ediyor. • CALVE, birbirinden farkh lezzetlerine bir yenisini daha ekleyerek orta acılı Yeşil Acisso'yu tüketicüere sunuyor. • CNR Fuarcılık tarafından organize edilen "Leather Turkey'98 1. Uluslararası Deri, Deri Konfeksiyon ve tşleme Sistemleri Fuan" önceki gece açıldı. Dünyada ilk kez internetten canlı yayımlanan fuarda 26 ülkeden 250 katılımcı yer aldı. Fuara 32 ülkeden 3 bine yakın profesyonel ziyaretçi başvurusu yapıldığı belirtildi. Dünyada 600'ü aşkın sivil toplum kuruluşu Çok Taraflı Yatırım Anlaşması'na karşı Tinkiye anLaşmadanhaberaz TAREKYILMAZ NtLÜFERŞENSÖZ Çokuluslu şırketlere (ÇUŞ) bugüne kadar görülmemiş haklar tanıyan ve nısanda arala- nndaTürkiye'nin de bulunduğu OECD'ye üye 29 ülkenin ımzalaması beklenen Çok Taraf- lı Yatınm Anlaşmasf ndan (MAI) (Multıla- teral Agreement on Investnıent). ülkemizde- ki sivil toplum kuruluşlan. ekonomiden so- rumlu yetkililer ve akademısvenler habersız. Türkiye'nin önde gelen si\ il toplum ku- ruluşlanndan Türk Sanayici \e lşadamlan Derneği(TÜStAD), Türkıye Işveren Sendi- kalan Konfederasyonu (TİSK). tktisadi Kal- kınma Vakfı (İKV), Türkiye Grvim Sana- yicileri Derneği (.TGSD) konuyla ilgili ola- rak bilgıleri olmadıklannı belırttiler. Dev- let Bakanı Işuı Çeiebi anlaşmaya ilişkin ola- rak bilgilendirilmediğinı ancak bilgi edinir edinmezaçıklamadabulunabileceğıni söy- ledi. TÜRKİŞ ve DÎSK haberdar TÜRKİŞ ve DİSK temsılcilen ise anlaş- madan haberdar olduklannı ancak 600 si- vil toplum örgütünün anlaşmanın imzalan- maması için yürüttüğü harekete henüz da- hil olmadıklanni ıfade ettiler. Akademisyenler ise anlaşma konusunda aynntılı bilgi sahıbı olmadıklannı ancak bı- linen kadanyla gelişmekte olan ülkeler içm teslimiyet anlamını taşıdığını öne sürdüler. Anlaşma ile ilgili araştırma yapan kuruluş- lar ise sadece İstanbul Ticaret Odası \e Ka- Çok Taraflı Yaönm Anlaşması. çokuluslu şirketlere bugüne kadar görülmemiş haklar \e ayncalıklar tanıyor. mu tşletmeciliğinı Geliştırme Merkezi (Kİ- GEM). 67 ülkeden 600'ü aşkın sivil toplum ku- ruluşunun imzalanmaması için yoğun ça- lışmalar yaptıgı MAl'den Türkıve'dekı si- vil toplum kuruluşlan bihaber. ÎKV uzmanlan ilgi alanlanmn AB-Tür- kiye ilişkıleri olduğunu belirterek, "Yöne- timdcn konuyla ilgili bir talep gebnedL He- nüz böyle bir çabşmamız yok'" dedi. TÜSİAD Basın Bürosu Genel Sekreter- lığı. yönelttığimiz sorular üzerine çalışma- ya başlayacağını \e bir ıkı hafta içinde ge- reklı bilgı> i verebilecek duruma gelebile- ceği açıklamasmı yaptı. TİSK. Başkanı Refik Baydur konuyla ıl- gili bilgisi olmadığını ifade ederek şunlan söyledi. "Konu. bizi BgUendirmiyor. Böyle bir anlaşma süper ülke ve şirketleri daha da süper yapar" TGSD Yönetim K.urulu Başkanı IsmetÖz- can. anlaşmavı hıç duvmadığını ve bir ça- lişmalan olmadığını belırrtı. lşçi sendikalan ise anlaşmanın uluslara- rası tahkimin uygulanmasına olanak tanı- ması nedenı\ le tedıra'ın olduklannısöyledi- ler. Akademisyenler: Testtmiyet olur Bazı akademisyenler ise anlaşma ile ılgılı basında çıkandan fazlabilgilen olmadığını be- lırterek okudukları kadan> la anlaşmanın kü- Çok Taraflı Yatmm Anlaşması neler içeriyor? 29 OECD ülkesi arasında nisan ayında imzalanması beklenen "Çok Taraflı Yatmm AıdaşmasT'nın (MAI) 1995 yılından beri hazırlığınm gizlice sürdürüldüğü belirrili- yor. MATnın, Amerika, Meksika ve Kana- da arasındaki Kuzey Amerika Serbest Ti- caret AnlaşmasıfNAFTA)'nm tüm dünya- ya uygulanması temeline dayandığı ifade ediliyor. • Bir ülkeye yatınnı yapnuşyabancı şir- ket, bu ülkedeki hükümetin politikalannda- Id bir değişiklikten dolayı gelir kav btna uğ- rarsa. zarannı o ülke devletinetazmin etti- rebilecek. Kamu mallannın özelleştirildiği dünyada şirketkrin zararlan kamulaşûnl- mtşolacak. • Yatınm, sermaye ve döviz hareketle- ri, dogal kaynaklar. çevre. gaynmenkul alı- mı. sosyal politika, sosyal güvenlik. özel- leştırme, kâr transferi. yerel istihdam gibi konularda. çokuluslu şirketlere sımrsız öz- gürlükler venyor. • Anlaşmaya tmzaatanülkeler.anlaşma hükümlerine aykın kanunlar çıkaramaya- cak. • Sadece 29 ülkeyi kapsayan anlaşma- ya birçok dünya ülkesinin katıhmına açık. • MAl've giren ülkeler 5 sene bu anlaş- madan çıkamayacak. Çıkanlar ise 15 sene bu anlaşmava bağu kalacak. reselleşmeye bağlı olarak ulus devletlerin kendi ekonomik alanlarındakı etkinliklerini sınırlayacağını öne sürdüler. Bu gelişmelerin ana aktörünün çokuluslu şirketler olduğunu belirten akademisyenler şirketlerin gelişmiş ülkelerde büyük etkılerya- ratmasının söz konusu olmadığını. ancak ÇUŞ'un faaliyet alanı içine gıren gelişmek- te olan ülkelerde kaynak ve pazar temını açı- sından sorunlar yaratacağını vurguluyor. KÎGEM Genel Sekreteri İterErtuğrul Kİ- GEM olarak tedbirlerini aldıklannı belirtti. An- laşmanın yasalara aykın olması durumunda yargı yolunun açık olduğunu ıfade eden Er- tuğrul. "Lluslararası anlaşma,Meclis'ten geç- tiktensonra yürürlüğesokma konusunda Ba- kanlar Kuruluna vetki verir O karann iptali içinde dava açılabûecek" dedi. 'Hiç kiınse ses çıkarmavacak' Türkiye'nin Avrupa ile olan bütün ılışki- lerinde iktisadi prensiplerin her zaman ikin- ci üçüncü sıralarda olduğunu vurgulayan Bil- kent Üniversitesi öğretim üyesi Erinç Yel- dan. "Hükümet büyük bir olasıhkla bu an- laşmayı A>rupa Birliği tam üyeliğine adım olarak değerlendirecek ve lanse edecek. Bu- na karşı hiç kimse sesini \iikseltemeyecek. Ö>le olup olmadığı da hiç araşarümayacak" dedi F ord Kampany Başladı OECD'DE GORE\Xİ TEMSİLCİLER ^Rejimlerin armonizasyonu' Kemerlerinîzi Bağlayın Fiyatlar sabit, taksitler düşük, ödeme planı esnek... tstediğiniz ödeme planını siz yapın, formalitesiz, telaşsız KRFT)tNt7 HA7IK.. Scorpio Ghia tsterseniz eski otomobiliniz ile „*' takas edin, isterseniz ikinci el Ford ahn... Üstelik en büyük FORD yetkili satıcısı ŞAN FORD PLAZA'dan 1 yıl boyunca periyodik bakım, işçilik ve sarf malzemeleri BF.DAVA... Fiesta Seçenekleriniz çok ve seçiminiz için tek yapmamz gereken Medya Market'i aramak. Rıı fır^atı ka^irmayın.-. KA Escort Alemdag Cad. Kemerdere Mrvkii No: 65 Cmraniye Td: (0 216) 365 02 70 (7 hat) Fa* (0 216) 420 95 74 ŞIMDIARAYIN (0 212) 281 49 49 Levent Cad. Sûmbül Sok. No: 41 80620 2. Loent 29 OECD ülkesinin nişan a\ ında ımzalav acaöı Çokİa- raflı Yabnm Anlaşması'nm süren müzakerelenne katılan OECD Türk Daimi Temsıl- ciliği yetkilileri, anlaşmanın çokuluslu şirketlerin egemen- Itğını pekıştıreceğı sav lannı reddederek. çok taraflı yatı- nm anlaşmasının daha çok "rejimlerin armonizasyonu- nu" ıfade ettiğini ilerı sürdü. Küresel ekonomının ana- yasası olarak adlandırılan Çok Taraflı Yaünm Anlaşma- sf nın mü7akerelenne Tür- kı\e adına Hazıne Müşteşar- lığı Yabancı Sermaye Genel Müdürü MehmetOnanan ve OECD Türk Daimi Temsil- cilıği yetkilileri katılıyor. Isminin açıklanmasını is- temeyen OECD Türk Daimi Temsilciliği'nden bir yetki- li. " Böyle bir ihtimal olsaydı Türkhe masava orurmazdı" dedi. Anlaşmanın tüm sek- törleri kapsadığını belirten yetkili. "Betliteknikalanlar- da Türk mevzuatına uyma- >an konulan kabul etmeyece- ğimizi söyledik" diye konuş- tu. Anlaşmanın fikri mülki- yet haklan. verg ye malı hiz- metler \e özeH€§tırme gibi konulan da kapsadığını ıfa- de etti. Onanan. "Bu anlaşma Uruguay Round ilkelerinden hareket edilerek yapılıvor. Dolayısıyla Dünya Ticaret Örgütü'ndeki ilkeleri sorgu- layacaksak anlaşmayı da sor- gulanz"dedı. Dışişleri de katüdı Müzakerelere katılan tem- silcilerden birı olan Dışişle- ri Bakanlığı Ekonomik Iliş- kiler Genel Müdür Yardım- cisı FeryaÇorur. ÇokTaraf- h Yaünm Anlaşması na Ba- kanlık olarak coğraf i alan ve uyuşmazlıklann halli konu- lannda çalıştıklannı söyle- yerek "Taraf olmadığımız uluslararası deniz anlaşma- sına abf yapılmamasını isti- yoruz. .\ksi takdirde çok ta- raflı >atınm anlaşmasına ta- rafolacakbirülkenin vaban- cı yaunmcılara verdiği hak- lar bizi de bir şekilde ilgilen- direbinr" dıye konuştu. YORUM OZTIN AKGLÇ BiPikimlepin Değerlenmesi Kişisel birikimlerın değeıienmesi. özellikle enf- lasyon hızının yüksek olduğu dönemlerde birikım- lerin reel değerinin korunması açısından önem ta- şımaktadır. Aksi halde enflasyon parasal birikim- leri kısa sürede erıtmekte. erozyona uğratmakta; kişiler, ister gerçek, ister tüzelkişı olsunlar, varlık kaybına, değeryitirmeye uğramaktadırlar. Kişisel birikimler nasıl değerlendırilmeli. değer kaybına karşı nasıl korunmalıdır? Bu bağlamda, çeşitli se- çenekler söz konusu olmaktadır. En basitinden bankaya mevduat yatırılmasından hısse senedi alınmasına, hatta türev ürünlerı ya da fınansal tü- revler olarak nitelendirıien varlıklara yatınm yapıl- masına kadar. Zaman zaman yanlış yatınm kararları ile kişiler, varlıklannın bir bölümünü, hatta tümünü yitırdik- leri gibi, bazen de elde etmeleri gerekenden da- ha az verim ya da getiri elde etmektedırier. Birikimler değeriendirilırken, yüksek getın (verım) beklentisinin riskinın de yüksek olacağı kavranma- lı, hisse senetlerine, özellikle türev ürünlerıne ya- pılacak yatırımlarda teknik bılgının gereklı olduğu bilinmeli, hükümetlerın ızledıklerı ya da ızleyecek- leri politikaların bazı yatınm araçlarının getırisı üze- rinde etkili olduğu dikkate ahnmalıdır. ANKA Ekonomik Bülteni'nden yaptığımız bir alıntıya göre başlıca yatınm araçlarının Ocak 1998 sonu itibanyla carı fıyatlarla ve fiyat artış hızına gö- re düzeltilmış yıllık reel getırileri ya da vehmleri şöyle olmuştur. Başlıca Yatırım Araçlarının Getirileri: Ocak 1997-Ocak 1998 (%) Mevduat • Üçay • Altı ay • Bir yıl Döviz • ABD Doları • Alman Markı • Isviçre Frangı Altın (külçe) Tahvil-bono • Bir ay • Üçay • Altı ay İMKB Endeksi Geçen yıl lstanbul Menkul Kıymet Borsası'nda işlem gören İMKB Endeksi'ne dahil hısse senet- lerinin değer artışı dışında tüm yatırım araçlarının getirisi, fıyat artış hızının beklenenın üstünde ol- ması nedeniyle eksı. negatif olmuştur. Ancak İMKB Endeksi'ndeki bu artış nedeniyle yanılgıya düşül- memelidir. Tüm hısse senedi yatırımcılarının bu getiriyı elde etmedıklen, belirlı hısse senetlenne ya- tırım yapanların söz konusu getırıyi sağladıkları dikkate ahnmalıdır. Kaldı ki bu getiri, hesaben kal- mış, nakden elde edılememış olabılir. İMKB'deki fiyatların oynaklığı nedeniyle, Ocak 1998'de his- se senetlen genelınde düşüş yaşanmış, İMKB En- deksi reel olarak yüzde 4.1 oranında gerılemıştir. Anılan ayda İMKB Endeksi, en yüksek değer kay- bına uğrayan yatırım aracı olmuştur. USD'deki hızla çıkışa karşın, devlet tahvil ve bo- nolannın getirisi ile üç aylık mevduat faizı, USD'de- ki değer artışından fazla olmuştur. Kısa dönernler bir yana bırakılacak olursa, ülkemizde devlet ıç borç- lanma senetlerinin getirisi ile mevduat faizinin USD ya da herhangı bir yabancı paranın değer artışı- nın sağlayacağı getiriden yüksek olması gerekir. Dışandan sermaye çekmek durumunda olan Tür- kiye'de faız farkının kur artışının üstünde olması zorunludur. Teknik bılgısı olmayan yatınmcılar, kü- çük binkim sahıplen güvenlı ve riskı olmayan ya- tırımlan yeğlemelıdır. Bu bağlamda vadeli mevdu- at ve devlet iç borçlanma senetlen önerilir. Ülke- mizde vadesız tasarruf mevduatının faizinin çok dü- şük olması, birikım sahıplerını döviz tevdıat hesap- larına iten bir etmen olmaktadır. Yıllık ortalama olarak belli bir tutann üstünde vadesız mevduata yüksek faiz uygulaması. döviz tevdıat hesaplan- na yönelişi frenleyebılır. Dış piyasalarda türev ürünleri üzerine spekülas- yon yapma tehlikelidır. Türev ürünleri bu bağlam- da opsiyon sözleşmelerı. mali gelecek sözleşme- leri (future sözleşmeleri) alınıp satılması. esas iti- banyla riskten kaçınmak, geleceğin belırsizliğini azaltmak için yapıîmalıdır. Bunlan büyük firmalar, bankalar vb. kurumlar yapabilir. Ancak bireysel bir yatırımcı ıçtn önerılemez. Yatırımcı biîinçli davranıp büyük gelir beklentisi ile varlığını (servetıni) tehlikeye atmamalıdır. Kaldı ki ülkemiz sonuçları, rıski az bazı yatırım araç- larının getirısınin riskli araçlardan daha yüksek ol- duğunu ortaya koymaktadır. Cari 86.3 84.3 77.4 85.9 70.2 80.1 61.5 98.5 94.4 95.2 121.0 Reel -7.3 -8.3 -12.0 -7.8 -15.6 -10.7 -19.9 -1.5 -3.6 -3.2 9.6 Türk Telekom'un w sabit ücret'ine davaBaşlattığı uygulamaylaherhangı bir hizmet vermeksızın. herabonesinden. ayda400bin lira "sabitücret" alan Türk Telekom hakkında dava açıldı Türk Telekom'un her aboneden ay- da 400 bın liralık sabit ücret almayı öngören uygulaması. konuşmaya açık ya da kapalı bütün telefonlardan alını- yor. Türk Telekom'un faturalarda "ne ücreti olduğunu belirtmeksizin" ko- nuşma ücretıne ekledığı sabit ücret. çok sayıda abonenin tepkisine yol açar- ken Haber-Sen ve Tüketıciyı Koruma Derneği tarafından dava konusu edıl- dı. Danıştay'da. önceki gün açılan da- vada. Türk Telekom'un uygulamayı kaldırması talep edildı. Yürütmenın durdurulması için açılan dava. hem te- lefonu konuşmaya açık hem de kapa- lı aboneleri kapsıyor. TÜKODER Genel Başkanı Mehmet Se>im. uygulamaya halkın büyük tep- kı duyduğunu belirterek uygulamanın haksız olduğunu belirtti. Sevim. gerek konuşmaya açık gerek kapalı telefon- lardan her ay. herhangi bir hizmet ve- rilmeksizin sabit ücret alınmasının Tü- ketici Yasası'na a> kın olduğunu ıfade etti. Türk Telekom'un kendi alanında tekel olduğunu anımsatan Sevim. hâ- kim durumu kötüye kullandığını vur- guladı. Davayla ilgili diğer aynntılan ve gelişmeleri vakında düzenlenecek basın toplantısında açıklayacaklannı ifade eden Başkan Sevim. davanın ka- zanılmasına kesin gözüyle bakıldığını. bu durumda Türk Telekom'un, haksız yeretopladığıgenödemesının söz ko- nusu oiacaöını sövledı. Tüketici kulübü, Htillant'a kazandırtyor Tüketici problemlerinin hemen çözülmesini ve haklannın korun- masmı sağlamak amacıyla kur- dugu tüketici kulübü. Vaillant'a çok şey kazandınyor. Tüketici şi- kâyetlerini. 24 saat içinde yanıt- layan firmarun satışian her geçen gün artıyor Firma, geçen yıl 26 bin olan tü- ketici kulüp üye sayısının. bu yıl içinde 40 bine ulaşmasinı hedef- liyor. Buyılbayivetüketicilerini,ls- panya'run Barcelona kentinde ağır- layan VaiHant pazarlama, satış ve yeni ürünler hakkındabilgi verdi. Geçen yıl 27 bin kombi satarak 45.4 milyon marklık ciro elde eden Vaillant'ın tüketici kulübü, Türki- ye genelınde 800'ü aşan mağaza- İarda indirimli alış veriş imkânı sağlarken herbirkazarulan yeni tü- ketici için taılüp üyesine birCum- huriyet Altmı veriyor. Tüketici Kulübü tarafından sür- dürülen bütün bu faaliyetlerin Va- illant'ın satışlannı arttırdığmı be- lirten firma yetkilileri, tüketiciyi VaiHant ailesinin bir üyesi olarak değerlendiriyorlar.