Catalog

$ ÇAĞDAŞ YAYINLARI C E M İ L Y E N E R fuzuli 350.000TL Ç» Pazariama A.Ş. Yereöatan Cac Salkımsoğut Sok No 9'B Cagaiogiv-Istanbj Posia çe<< no 666322 r. Cu m huriyet $ ÇAĞDAŞ YAYINLARI N E C A T İ C U M A L I ulus olmak 300.000TL Çağ Pazariama A ^ . Yereöatan Cad Salkımsogut Sok No 9/B Cağatoglıı/lstanbül Posta çekj io 666322 74.1SAYI: 28287 / 75000 TL (KDV içinde) KURUCUSU: YUNUS NAOİ (1924-1945) BAŞYAZARI: NADİR NADİ (1945-1991) 26EYLUL1897CUIU Demirerin gündeme getirdiği sisteme partilerden farklı görüş Başkanhk tarbşıfayorANAP: Demokratik kültürü belli bir olgunluğa gelmeyen genç demokrasimiz için ciddi bir tehlike oluşturabilir. Demirel, Özal'ı diktatörlüğe heveslenmekle suçluyordu. Aradan geçen zamanda ne oldu? DSP: Bu sistemin dikta rejimlerine yol açabileceği görüldü. Rejimin tartışmaya açılmasına gerek yok. Bir rejim bunalımmdan söz etmek doğru olmaz. CHP: Devletin alnındaki kir dururken, Susurluk olayı aydnlatılmayı beklerken yeni bir tartışmayı doğru bulmuyoruz. DYP: Milli iradenin hâkimiyeti olmalı. Yukandan dikte edilerek yapılan uygulamalarla elbise giydirilmez. Devletin yapısal değişiminde aşağıdan yukan olmalı. Bu olmazsa olmaz. RP: Demirerin hangi amaçla gündeme getirdiği konusunda kuşkulanmız var. Cumhurbaşkanı'nın bu görüşünü bir ara rejim döneminde ortaya koyması kuşku vericidir. Acaba daha da baskıcı bir rejimi, BAAS tipi otoriter bir rejimi mi getirmek istiyorlar? CUMHURİYET'İN K Ü L T Ü R H İ Z M AVKARA (Cumhuriyet Büro- su)-2000 yılından önce başkan- İLk sstemine geçılmesinde ısrar- lı olaı Cumhurbaşkanı Süleyman DenireL bu uygulama için anaya- sayı .e parlamenter sıstemle ılgı- Ii brçok uygulamayı kökünden değijtirmesi gereken parlamen- todan destek bulamadı. Sıyasi kulislerde. tartışmanın, "köktendinci bir partinin Meciis çoğuüuğu ve tek başına iktidarı ele geçirme olasılığuıa karşı yön- tem arayışından kaynaklandığr ıddu edilırken, ıktıdar partılen ANAP. DSP ve DTP, demokrası- yi sekteye uğratabılecek her türlü tehlıkeye karşı "paıiamenter sistemde çözüm aranma- s" görûşünde bırleştiler. Başbakan Yardım- A B D d ı ş ı n d a b a ş a r ı l ı o l a n y o k Ömek ülkeler demokrasi çıkmazında ANKARA {Cumhuriyet Biirosu)- Cumhurbaşkanı Süleyman Demi- rel'in yeniden tartışmaya açtığı "başkanhk sistemi" sıyasilerve ana- yasa uzmanlanndan destek bula- mazken, bu sistemin uygulandığı Latin Amerika ve Orta Asya ûlkele- rinde demokratik bunalım egemen. Anayasa uzmanlan, bu sistemin ABD dışında hiçbir üikede başany- la yürütülemediğine dikkat çektiler. Fransa, Finlandiya, Portekiz, Avusturya gibi yan başkanlık siste- mini uygulayan A\Tupa ülkelerinde partilerarası siyasi çatışmalann bu- lunmadığı beiirtilirken, Kore, Sri Lanka. Filipinler'de bu sistemin dik- tatörlüğe dönüştüğü kaydedildi. Bil- kent öğretim üyesi ve Türk Demok- 17,Sü.l'de cısı Bülent Ecevit başkanlık sıstemınin dık- ta rejimlerine yol açabileceğıne dikkat çe- kerken, Başbakan Mesut Yıünaz, partisinin yetkili kurulunda "başkanlıksisteminesıcak bakmadığını" bıldırdı. 8. Cumhurbaşkanı Turgut ÖzaTdan sonra. başkanlık sistemini yeniden tartışmaya açan Cumhurbaşkanı De- mirel, siyasi partilerce desteklenmedi. Görev süresi 13 Mayıs 2000 tarihin- de dolacak olan Cumhurbaş- kanı Demirel. Hırvatıstan ge- zisınden dönüşünde başkan- lık sistemini tartışmaya aç- masını değerlendinrken şun- lan söyledi "Ben cumhurbaşkanıyıtn. Türkiye'nin daha iyi idare edilmesini sö\lü\orsam bun- dan alınganhğa lüzum yok. 2000'li yıllara girdiğimizde Türkiyerejimtartışmasını bi- tirmeüdir. Benim sabit fikrim yok. Fikir empoze etme> e ça- lışmıyorum. Ben Türkhe'nin daha Ki idare edilmesinin şeklini ve yolunu anyorum. Buvrjın tarösuı. Tartışmak istemi- MArkasıSa. 17,SÜ. l'de MGK toplantısında, S-300 füze bunalımı ve PKK'nin Karadeniz'e sızma girişimi ele alındı Olağanüstü hal üçfldekalkıyor• Cumhurbaşkanı Demirel başkanlığında toplanan Milli Güvenlik Kurulu toplantısında, halen 9 ilde devam eden olağanüstü hal uygulamasının Batman, Bıtlıs ve Bingöl'de kaldrrılması kararlaştınldı. • MGK Genel Sekreterliği'nden yapılan açıklamada, "Batman, Bingöl ve Bitlis'te OHAL'in kaldınlması uygun bulunmuş ve bu görüşün Bakanlar Kurulu'na bildirümesi kararlaştınlmıştır" denildi. I 4. Sayfada Başbakan Yılmaz 'Kayıp silahlar örtülüden' • Başbakan Yılmaz, Susurluk soruşturmasında, emniyette olmaması gereken silahlann Türkiye'ye girişinin yapıldığının belirlendiğiıi söyledi. Yılmaz, hibe edildiği beürtilen 50 milyon dolarlık silahın parasınm örtülü ödenekten karşılandığmı açıkladı. • 5. Sayfada BAROLARDAN AYDINLIK EYLEMİNE DESTEK • 5. Sayfada *r*. alkan UTjayının renideri • Balkanlar için, 'dipsiz kuyu " demek, güzel Balkan coğrajyasma ve insanlarına haksızlık olur. "Uzay" tanımı, Balkan derinliklerini daha doğru tanımlıyor. Bu coğrafyada 72 ulustan insan yüzyıllardır birlikte yaşıyor. Balkanlar da her rengi görmek olası. Bulgaristan da Kubadın Belediye Başkanı Vehbi Osmanlı, soyadına "lar" da ekletip "Osmanlılar"yaptırmakistemiş. Nüfus Müdürü, "Bukadarı yeter" karşılığım vermiş. Bulgaristan Parlamentosu nun Türk üyesi Güner Tahir ise. "Sivasi baskı kalktı, verini ekonomik baskı aldı " diyor. MUSTAFA BALBAY'ın gezi izlenimleri pazar günü Cumhuriyet'te 200 Yıldır Neden Bocalıyoruz? NİYAZİ BERKES B i r i n c i C i l t Unlü toplumbilimcimiz Niyazi Berkes'in üniversitedeki görevine Türkiye'de çok partili rejime geçilirken son verilmişti. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'de hortlayan tutuculuk ve gericilik yüzünden değerli bilim adamımız yurtdışına gitmek zorunda kaldı; uluslararası alanda çalışmalarını sürdürdü. Niyazi Berkes "200 Yıldır Neden Bocalıyoruz?.." adlı ünlü kitabını 1965 yılındayazdı. Du kitap, kazandığı ünü hak edecek bir içeriğe sahiptir. Bugün içine düştüğümüz bunalımı anlamak bakımından da güncel değerdedir. Derkes 20'nci yüzyılın başında İslamcılığın ve Turancılığın rolünü anlatıyor: "Türkiye ya yaklaşan Dünya Savaşı'ndan kaçmaya çahşacak ya da ona askeri hizmeti karşılığında yardımı vaat eden tarafın uğruna varını yoğunu kumara yatıracaktı. İslamcılığın ve Turancılığın rolü, bu işte Türkiye'yi ikinci yola yönlendirme ödevini üstüne almak oldu." lUsayfa Bugün Cumhuriyet 'le. MİLYOMARCA MARK TOPLANDI Milli Görüş'ten bir vurgun daha • îslam Tq)lumu Milli Görüş"ün, Köln'de yeni bina alacağ gerekçesiyle milyonlarca mark toplıdığı, aıcak binayı aknak için hiçbir girişimde bul\nmadıp belirtildi. Nokia Kabel GmbH firrrasına at olan bina ve arazinin 40 milyon marca alınıcağı duyurulan broşürlerde Avrupa'da ya^fyan 3..' milyon Türk'ün yardımı istendi. Milli Göriş'e Bcrlin Senatosu'nun da 1 milyon mark yarom ettûinin belirlenmeşi kamuoyunda şaşlanhk yırattı. METİI GÜR'Ün habert • 3. Sayfada İŞKENCE DAVASI Türkiye mahkûm oldu • Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi, gözaltında işkence ve tecavüzden dolayı Türkiye'yi suçlu buldu \e davacı 21 yaşındaki Lütfiye Şükran Aydın'a 25 bin sterlin (yaklaşık 7 milyar TL) aynca davalının avukatlanna da 37 bin sterlin (yaklaşık 10 milyar 360 milyon TL) ödenmesine karar verdi. Mahkeme, TBKP'nin kapatılmasının AtHS'ye aykın olduğu savıyla yapılan başvuruyu da ele aldı. Karar 2 ay sonra açıklanacak. AZE MARŞAirn haberi • 4. Sayfada SABANCrDAN ÇİLLERT 'Halimize ağlıyorum' • Beksa'mn Avrupa Kalite Büyük Ödülü sevincini çalışanlanyla kutlamak için dün Kentsa'da düzenlenen toplantıda konuşan Sabancı. Tansu Çiller'i. Başbakan Mesut Yılmaz'a 'şerefsiz onbaşı' demesi nedeniyle sert dille eleştirdi. Sabancı. Türkiye'de binlerce onbaşı olduğunu ifade ederek, "Daha önce onbaşı olan milletvekillen nerede, ya diğerleri nerede? Neyi bekJiyorlar? Ne zaman harekete geçecekler?'" diye konuştu. FATMJI KOŞAR'in haberi • 7. Sayfada GENELKURMAY Tansu Çiller'e 'onbaşı 5 davası • Genelkurmay Başkanlığı'nın. "Hiçbir genel başkan, onbaşı olma şerefsizliği göstermedi" diye konuşan Çiller hakkında Samsun Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvuruda bulunarak hakaret davası açtığı öğrenildi. Genelkurmay Başkanlığı daha önce de bazı RP'li milletvekili ve bakanlar hakkında suç duyunısunda bulunmuştu. IP üyesi Kudret Deniz Öğüt de, Çiller hakkında 1 milyarlık manevi tazminat davası açtı. Başbakan Yardımcısı Sezgin ise Çiller'i kınadığını belirtti. • 5. Sayfada ENDONEZYA Yangın çevreyi tehdit ediyor • Kerestecilenn arazi açmak için çıkardıklan ve ıkı aydır söndürülemeyen yangınla oluşan büyük duman bulutu Endonezya, Malezya, Singapur, Brunei, Filipinler ve Tayland'da binlerce kişiyi ölümle karşı karşıya getirdi. Bölgedeki durum uluslararası bir felaket olarak nitelendi. • Endonezya'da çıkan orman yangınında, ağaçlı bozkır ve tanm alanlannın da bulunduğu toplam 600 ila 800 bin hektarlık alanın kül olduğu bildirildi Yangının kontrol edılemez boyutlarda olduğu, Malezya'dan gelen bin kişilik bir itfaiye ekibi ile birlikte 9 bı'n 500 itfaiye görevlısinın Sumatra adasında yangmı söndürmeye çalıştığı bildirildi. • 9. Sayfada BORATAV 'Arşivim Türkiye 'ye getirilsin' • Tek parti döneminde Niyazi Berkes ve Behıce Boran ile birlikte çalışmalan engellenen ve yurtdışında yaşamaya mahkûm edilen Pertev Boratav'ın tek arzusu, Fransa"daki arşıvının ölmeden önce Türkiye'ye getirilmesi. • 90 yaşındaki Pertev Boratav, ömrünü adadığı Türk folklorunu araştııma v e derleme çalışmalannın başka üikede kalmasından acı duyduğuru söyledi. • 5. Sayfada YALTA Patriğe alkışlı karşılama • Trabzon'da bir grup MHP'li ve ülkücü, Patrik Bartholomeos aleyhinde gösteriler yapıp sempozyuma katılan yabancı konuklann otobüslerini taşlamışlardı. Bartholomeos, Yalta'da gemiden indiği andan itibaren halkın büyük ilgisinı gördü. • Bartholomeos. uzun zamandır arasının 'şekerrenk' olduğu Rus Patriği Aleksis ile bir görüşme yaptı. Daha sonra sempozyumun genel oturumuna birlikte katıldılar. LEYLA TAVŞANOĞLirnun ~l 10. Sayfada ALBRIGHT: KARDAK LAHEY'DE ÇÖZÜLSÜN • 9. Sayfada Sayısd Loto'da trilyoıa doğru • Sayısal .oto'ya ilgi arts^or. 46 haftada hasılatm 1 . S Tilyoru ulaşacağı belrtildi. Ceçen haftaki Çeidişte 6DÜen çıkmadığı içLr 364 rnlyar bu haftaya i • 11. Sayfada DOttR o17U0 a™ 1T3A0 MARK j AITO1 û.û •7 000 • 1.«X.000 PKK kamplarına bomba yağdı İki gündür sınır ötesi operasyonu sürdüren Türk Silahlı Kuvvetleri 11 PKK'liyi öldürdü HaberMeri«ezi-Türk Silahlı Kuvvet- leri'nin (TSK) iki ay aradan sonra Ku- zey Irak'taki PKK kamplanna ikinci kez düzenlediğı harekât devam ederken ör- gütün bazı kamplan Türk uçaklan tara- findan dün sabah bombalandı. Terörist- lerin kaçışlannı önlemek için özellikle Irak-Suriye sınınnda da yoğun güvenlik önlemleri alınırken Amediya bölgesin- de yaşanan sıcak çatışmalarda, 11 PKK'li ile 4IKDP peşmergesi öldü. Dı- şişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Ser- met Atacanlı. kış mevsimine girerken PKK'nın sınıra yakın yerlerde yuvalan- dığı ve bölge halkına baskı yapmaya gi- nştiği yolunda duyumlan üzenne bölge- ye sınırlı bir operasyon düzenlediğini bildirdi. Irak ise TSK'nin sınır ötesi ope- rasyonunun ülkenin egemenliğini irilal ettığini öne sürdü. îran ve Suriye'den sı- zan bine yakın teröristin Kuzey Irak'a sı- zarak Hakurk, Diana, Zap, Barzan, Ho- jiamra, Sidıkar, Yakuzede. Zap, Amedi- ya, Avagöze, Kani Mazı, Haftanin, Snath, Şıvi ve Zeli kamplanna yerleş- mek istediği ıstihbaratının alınması üze- rine önceki gün başlatılan sınır ötesi operasyon devam ediyor. Arkadaşımız Enver Seviş'in bildirdi- ğine göre IKDP'nin isteği doğrultusun- da 15 bıni aşkın asker ve zırhlı araçlar- la önceki gün Habur sınır kapısı yakının- dakı Siyahkaya bölgesinden Kuzey Irak'a geçiş yapan TSK birlıkleri. terö- MArkasıSa. 17,Sü.5'te PKK^MUTFAK VE PÎKNlK TÜPU İLE SALDIRIYOR • 10. Sayfada GUNDEM MUSTAFA BALBAY Demirel Başbakan Olsaydı... Bizdegelenektir... Suçlu hep tenceredir... Ne yemeği kötü yapan sorumluluğu üstlenir, ne malzemeyi eksik-bozuk getıren... Bütün suç tencereye yüklenince de çözüm olarak hemen tencereyi değiştirmek düşünülür. Malzemeler ve yemeği yapan aynı olduktan sonra • Arkası Sa. 17, Sü. 8'de