Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
3/YFA CUMHURİYET 17 EYLÜL 1997 ÇARŞAMBÂ
8 DIŞ HABERLER
Ermenistan'da
nükleer silah
iddiası
• TAŞKENT(AA)-
Azerbaycan. Ermenistan'ın
elinde nükleer başlık
olduğunu ılen sürdü.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı
Hasan Hasanov, Taşkent'te
de\am eden "Orta Asya:
Nüdeer Silahlardan
Anndınlmış Bölge"
konferansında,
Ermenistan'ın izlediği
nükleer politikadan kaygı
duyduklannı bildirdi.
Hasanov, "Ermenistan her
ne kadar nükJeer silah sahibi
ülkeler listesinde değilse de,
elimizde Ermenistan'ın
nükJeer başlık edindiğini
gösteren kanıtlar bulunuyor"
dedi.
Rusya-Supiye
ortak tatbikaü
• MOSKOVA (AA) - Rusya
ile Suriye'nin, Rusya'daki
bir hava üssünde 20-27 Eylül
tarihleri arasında yapacaklan
hava tatbikatında, Suriyeli
askerlere füze ateşleme
eğıtımi venlecek. Rusya
Hava Savunma Birlikleri
Basın Merkezı Başkanı
AJbay Alexander Ujanov,
dün yaptıgı açıklamada,
tatbıkatta "hava savunma
amaçlı" olduğu belirtilen S-
200 füzelerinin
kullanılacağını. bu füzelerin,
havadan gelen hedeflere
ateşleneceğini belirtti. S-
200. S-300"ünbirönceki
modeli ve daha kısa
menzıllisi olarak biliniyor.
Çohacopulos'tan
tuhaf suçiama
• ATÎNA (AA) - Yunanistan
Savunma Bakanı Akis
Çohacopulos, Türkiye'yi,
"kaçak göçmenleri mayın
tarlalarını belirlemek
amacıyla kullanmakla"
suçladı. Çohacopulos,
Meriç nehri yakınmda mayın
tarlasına girerek yaşamını
yitiren Kuzey Iraklı 3 kaçak
göçmenle ilgili olarak, bu tür
olaylann engellenmesi için
Türkiye sınınndaki mayın
tarlalannda yeni bir
i$aretleme sistemi
uygulayacaJdanra açıkladı.
Bakan, "Ancak karşı taraf
mayınlann yerini tespit için
kaçak göçmenleri
kullanıyor" iddiasında
bulundu.
Şevardnadze
Atina'da
• ATİNA (AA) - Gürcistan
ile Yunanistan arasında dört
adet işbirliği protokolü
imzalandığı açıklandı.
Protokollerin, devlet
arşi\ lerinin düzenlenmesi,
atletizm. istatistik ve çevre
korunması alanlannda
ışbırliğini öngördüğü
belirtildi. Yunanistan
Hükümet Sözcüsü
protokollerin
imzalanmasının ardından
vaptığı açıklamada,
Gürcistan'm Yunanistan'ın
Kıbns konusundaki ve Türk-
Yunan ilişkilerindeki
tutumunu desteklediğini ileri
sürdü.
Kuzey Kore'de
kıtlık
• BONN (AA) - Kuzey
Kore'nin, Ikinci Dünya
Savaşı'ndan bu yana en kötü
kıtlık dönemini yaşadığı ve
her ay 10 bin civannda
çocuğun açlıktan öldüğü
bildirildi. Alman Kızılhaç
Teşkilatı Sözcüsü Susanne
Anger, bu ülke için daha
fazla gıda \e tıbbi malzeme
yardımı yapılması çağnsında
bulundu. Anger, 7 yaş altı
çocuklarda ölüm oranının
yüzde 40 arttığını belirtti.
Türkiye
damşmanı istita
etti
• Dış Haberler Servisi -
Ermenistan Cumhurbaşkanı
Levon Ter Petrosyan'ın
Türkiye İşleri Bas
Damşmanı Jirayr
Lıbaridyan görevinden
istifa etti. Erivan'dan
yapılan açıklamaya göre.
Lıbaridyan'ın istifasma
tamamiyle ailevi bir sorun
neden oldu. Erivan'daki
kaynaklar Libaridyan'ın
istifasının, özellikle bu
dönemde Türk- Ermeni
temaslannın yürütülmesi
açısından ıyi olmayacağmı
belirtiyorlar. Libaridyan'ın
Amerikalı olan eşınin
sağlık durumunun ciddi
şekilde bozuk olması
nedenıyle ABD'ye
yerleşeceği belirtildi.
Küba'daki bombalama eylemlerinin amacı turistleri kaçırmak
Bombacıdan itiraflarDış Haberter Servisi-Küba'da tu-
ristık tesislerdeki bir dızi bombala-
ma eylemini gerçekleştırmekle suç-
lanarak tutuklanan El Salvadorlu es-
ki asker, Küba televızyonunda sal-
dınlarla ilgili itiraflarda bulundu.
Raul ErnestoCruzLeon isminde-
ki bombacı Havana'da 12 Temmuz'da
iki otelde, 4 Eylül'de de 3 otel ve bir
restoranda patlayan ve İtaKan asıl-
lı bir Kanadalı turistin ölmesine ve
6 kişinin yaralanmasına neden olan
bombalama olavlannın sorumlusu ol-
• ABD'deki Kübalı göçmenler tarafindan
görevlendirildiği öne sürülen El Salvadorlu
eski asker, eylemleri nasıl gerçekleştirdiğini
televizyonda anlattı.
duğunu belirterek "El Salvador'da
bana verilen görev üzerine Küba'ya
gekfim.Bana verilen listejegörebel-
li turistik noktalara. geneDikle otei-
lere turistfer arasında panik yarat-
mak için panayıcı maddeJer yerieş-
tirmem gereldyordu" dedı, ancak
kendisini görevlendirenler hakkın-
dabilgi vermedi. Leon bağlanülı ol-
duğu örgütün kendisine büyük gü-
venlik sağladığını ve Küba'da kim-
se ile ilişki kurmak zorunda kalma-
dığını belirtti.
ABD askeri okullannda eğitim
Eski asker Leon, padayıcılan tetevizyona nasıl yerlestirdiğini programda gösterdl
gördüğü bildirilen Leon'u sorgula-
yan Kübah karşı casusluk uzmanı Al-
bay Adalberto Rabeiro. Leon'un
Amerikalı Kübahlar Ulusal Vakfi
(CANF) tarafindan organize ve fi-
nanse edilen bir uyuşturucu kaçak-
çılığı şebekesinın üyesi bir terörist
olduğunubelirtti. Merkezi Miami'de
bulunan CANF, FTdd Castro yöne-
timine karşı faalıyetlen ile tanını-
yor. Vakıf bu bombalama olaylan
ile ilişkisi olduğunu inkâr etti ancak
Rabeiro, Leon'un bombalama olay-
lannda çok yüksek teknolojiye sa-
hip ekipmanlar kullandığını söyle-
dflcten sonra ellerindeki delillerin
olayın CANF bağlantılı olduğuna
dair bir şüphe bırakmadığını ekledi.
Televizyona monte etti
Televizyon programında Rabeiro,
Leon'un plastık C-4 patlayıcılannı
Küba'ya televizyon içinemonteedil-
miş olarak veya ayakkabılannın için-
de gizli olarak soktuğunu belirtti.
Saatlıbombalann son teknoloji olan
zamanlama programlan ise bir he-
sap makinesı içerisinde, detantörle-
rin ise dolmakalem ve radyolu saat-
ler içine monte edilmiş olarak ülke-
ye sokulduğu bildirildi. Cruz Leon
bu olaylarda kullanılan ekipmanla-
nn yerleştirilişlerini televizyon prog-
ramında uygulamah olarak göster-
di. Albay Rabeiro, 4 Ağustos'ta Ha-
vana'daki bir Ispanyol oteli ve 24
Mayıs ve 3 Ağustos'ta da Bahama
ve Meksiko'daki Küba turizm büro-
lanndaki patlamalann da bombala-
ma kampanyasının birer parçası ol-
duğunu söyledi. Albay, Leon'un ger-
çekleştirdiği bombalama eylemle-
rinin 1995 Martı'nda CANF tara-
findan organize edilen bombalı sal-
dın girişimine benzedigini belirtti.
tki Kübalı göçmen, 1995'te ellerin-
deki C-4 patlayıcılan ile planladık-
lan saldmlan gerçekleştiremeden
ele geçirilmişlerdi.
ABD istihbarat örgütü, yaşgününü kutlamaya hazırlanıyor
Marksîzme karşı 50 ydDış HaberlerServisi- Hakkında en
çok konuşulan, kitap yazılan ve film
çevrilen istihbarat kuruluşu olan
Amerikan Merkezi Haberalma Ör-
ğühl (CIA); 1? Eyiül'de 50. yaşını
dolduruyoT. Kuruluşundan beri az
gelişmiş ülkelerde sosyalist hare-
ketlerin çoğunlukla kanlı bir biçim-
de bastınlmasında başanlı olan ör-
gütün en büyük başansızlıklan. Sov-
yetler Birliği'nin dağılmasını ve Iran
İslam devrimini önceden göreme-
mesi oldu.
18 Eylül 1947 günü Harry Tru-
man'ın başkanlığı dönemınde kuru-
lan CIA için, 50. doğum günü ne-
deniyle Washington yakınlanndaki
Langley'de bulunan merkezinde bü-
yük bir kutlama töreni yapılacak.
ABD Başkanı Bill Clinton da •'yeni
veesld" binlerce CIA çalışanmın ka-
tılacağı kutlama töreninde hazır bu-
lunacak.
50 yıl önce kızıl Sovyet İmpara-
torluğu'nun yıkılışını kendisine "as-
G hedeT' saptayarak yola çıkan CIA,
şimdi SSCB'nin dağılmasıyla tero-
rizm, örgütlü suç ve uyuşturucu ka-
• Sovyetler Birliği'ne karşı
oluşturulduğu günden beri amaçlan
doğrultusunda büyük başan
gösteren CIA, en büyük düşmanın
yıkılışını önceden göremedi.
çakçılığı ile mücadele ve kitle imha
silahlannın yayılmasının önlenme-
si gıbi alanlara öncelik veriyor.
CIA. Amerikan federal birimleri-
ne dış kökenlı istihbarat sağlarken,
Amerikan yasalan, iç istihbarat kc-
nulannı FBTnin sorumluluk alanı-
na veriyor. 16 bin kadar kadrolu ve
binlerce de sözleşmeli çalışanı bu-
lunan CIA'nın yıllık bütçesi 3 mil-
yar dolan buluyor. CIA, son yıllar-
da örtülü operasyonlarını kapsamı
dar. ancak daha etkili bir yöntemle
sürdürme çabası içine de girdi. Do-
ğalan gereği yaptıklan her iş "ülke
içinve gizü" olan istihbarat kuruluş-
lannınbaşanlan ya da fiyaskolan ko-
lay kolay gazete sayfalanna yansı-
mıyor.
CIA'yı zor duruma düşüren fi-
yaskolann başında, çöküşünde bü-
yük emeğinin geçtiği Sovyetler Bir-
liği'nin sonunu önceden görememiş
olması geliyor. CIA, Berlin Duva-
n'nın inşa edilmesini, 1973'teki
Arap-tsrail Savaşı'nı, Hindistan'ın
nükleer silah üretme kapasitesine
kavuşabileceğini ve tran İslam Dev-
rimini'de önceden göremedi.
CIA'nın fiyaskolan arasında, Kü-
ba'daki rejimı devirmeye yönelik
ünlü Domuzlar Körfezi çıkarması,
Fidel Castro ve diğer bazı ülkelerin
liderlerine yönelik başansız komp-
lo girişimleri de bulunuyor.
Afgan mücahitlerinin Sovyet bir-
liklerini ülkeden çıkarması da
CIA'nın "başan" hanesinde yer alı-
yor. Bu başannın, SSCB'nin dağıl-
ma sürecini hızlandırdığı ifade edi-
liyor. Ancak CIA tarafindan Sov-
yetler'e karşı örgütlenen, finanse
edilen, silahlandınlan ve eğitilen Af-
gan mücahitleri daha sonra "radikal
lshuncı" terörün temel unsurunu
oluşturdu. Çoğu Arap birçok kişi
Afgan mücahitleri ilebirlikte savaş-'
mak için bu ülkeye gitti. Burada eği-
tilen kişiler ülkelerine döndüklerin-
de rejimi tehdit eden unsurlar hali-
ne dönüştüler.
CIA'nın, Afganistan'da Sovyet-
ler'e karşı savaşmak için eğittiği ba-
zı kişiler, gerçekleştırdikleri terör
eylemleriyle şimdi Ortadoğu banş
sürecinin önündeki en önemli en-
gellerden birini oluşturuyor. ABD,
CIA bütçesinden maaş verdiği Mı-
sırlı "Kör tmam"ı yıllar sonra New
Yotk'taki terörist eylemleri yönlen-
dirdiği gerekçesiyle hapis cezasına
çarptırdı.
Uydu teknolojisiyle dünyanın her
yerini gözleyebilen CIA, Afganis-
tan'da "Şeytan İmparatorluğu"na
karşı mücadele etmesi için eğittiği
kişilerve temsil ettflderi düşüncenin,
10-15 yıl sonra ABD'nin önüne cid-
di bir terorizm sorunu olarak çıka-
cağmı da tahmin edemedi.
Irkçı berici Parti bderi Carl Hagen, sevincini yandaşlanyla paylaşiı.
Norveç'te sol
iktidardan düştüDış Haberler Servisi -
Norveç'te önceki gün yapı-
lan genel seçimlerde yüzde
35.1 oranında oy elde ede-
rek çoğunluğu sağlayan Iş-
çi Partısi mecliste gerekli
çoğunluğu sağlayamadığı
için iktidardan düştü. Irkçı
Ilenci Parti'nin oylannday-
sa büyük oranda artış göz-
lendi.
Katılımın yüzde 77.1 ola-
rak açıklandığı seçimde, Iş-
çi Partisi oylannçoğunlugu-
nu elde ederek 165 sandal-
yeli mecliste 65 sandalye
kazandı. Işçi Partisini yüz-
de 15.3 ile aşın sağcı tleri-
ci Parti, >r
üzde 14.3 oyla
Muhafazakârlar ve yüzde
13.7 oy oranıyla Hıristiyan
Demokratlartakipetti. Mer-
kez Parti yüzde 8.0 oranın-
da oy, Sosyalist Sol 5.9. Li-
beraller yüzde 4.4, Kızıl tt-
tifak yüzde 1.6, bağımsızlar
yüzde 1.5 oranında oy ka-
Başbakan Jagland üzgün
zaridı. Işçı Partisi liden Baş-
bakan Jagland, çoğunluğu
elde etmesine karşın seçim
sonuçlarının bellı olmasın-
dan sonra 13 Ekim tarihin-
de bütçenın meclise sunul-
masından hemen sonra is-
tifasmı sunacağını açıkla-
dı. Jagland, Işçi Partisi'nin
1993 genel seçimlerinde al-
dığı yüzde 36.9 oy oranına
ulaşamaması halinde istifa
edeceğini açıklamıştı.
• Iktidardaki
İşçi Partisi
mecliste
gerekli
çoğunluğu
sağlayamadı.
Irkçı partinin
oylarında büyük
artış görüldü.
Aşın sağcı tlericı Parti oy-
lamadan ikınci en büyük
parti olarak çıkarken göz-
lemciler, merkez partilerin-
den oluşan bir koalisyonun
ülkenin başına geçebilece-
ğini belirtiyorlar. Ancak ne
olursa olsun önümüzdeki
aylardaNorveç'in sıyasi ya-
şamının büyük ölçüde çal-
kantılarla geçeceği konu-
sunda siyasetçiler ve göz-
lemciler hemfıkir.
1995 raporu
Milyonlarca
Amerikalı aç
DışHaberterServisi- ABD Başkan Yar-
dımcısı Al Gore, ülkede açlığın trajedi
boyutlanna vardıgım ifa'Se etti. ABD'de
12 milyon insanm açlık tehlikesiyle kar-
şı karşıya olduğunun belirtildiği 69 say-
falık U
1995 Yüı ABD Ev Gıda Güvenü-
ği"raporunda,ABD'de açlığın en yaygın
olduğu gruplann siyahlar, Ispanyollar,
annenin baktığı aileler ve çok çocuklu aı-
leler olduğu açıklanıyor. Al Gore "İnsan-
lıktrajedisine son vertnek için bu konuda
açıklanan tablonun Amerikalılan hareke-
te geçirmesi gerekhor" dedı.
ABD Tanm Bakanlığı'mn 1995 yılı
verilenne göre 12 milyon aile, genellik-
le yetersiz beslenirken, açlık tehlikesini
daha ciddı yaşayan 800 bin ailenin. 6 ya-
şın altında 215 bin çocuğu bulunuyor. Al
Gore ile Tanm Bakanı Dan Gfickman,
2000 yılına kadar restoranlar, kafeterya-
lar, tanm alanlan ve gıda üreten fırma-
larda >r
üzde 33 lük gıda tasarrufu yapıla-
cağuu belırtiyorlar. Şu anda ABD'de üre-
tilen 160 milyon ton gıdanın 43.2 milyo-
nunun ziyan olduğu açıklandı.
Çevre kirliliği
ABD'de çocuklar
kanser oluyor
Dış HaberlerServisi-ABD c!e çeyı^Kİr^
liliği nedenıyle çocuklar arasındaki kan-
ser vakalannın son yıllardâ büyük artış
kaydettigi bildirildi.
Washington'da konuyla ilgili olarak dü-
zenlenen bir konferansta konuşan doktor
Phiöp Landrigan, ,\BD'de istatistiklere
göre, yılda ortalama 0-14 yaş arasındaki
8 bin çocuğun kanser olduğunu belirtti.
Doktor. son yıllardâ çocuklar arasındaki
testis kanseri vakalannın yüzde 60, ke-
mik kanserinin \-uzde 50, beyin kanseri-
ninyüzde30.kankanserininyüzde lOart-
tığını kaydetti.
Doktor Landrigan,u
Bu hızh arüş, kan-
ser vakalannın genetik faktörlerden Ueri
gelmediğini gösterij'or. Çevreye bağh et-
kenlerinkanser\nkalanmn ortayaçıkma-
anda esaslı rol (i> nadığını düşüniiyoruz'"
dedı
Doktor Ladrigan son 20-30 yılda 75 bin
sentetik kimyasal maddenin geliştirildi-
ğini ve çe\Teye saçıldığını belirtirken
bunlann yansına yakmının insan sağlığı
üzerinde zararlı olacabileceğini bildirdi.
D E C İ Ş E N N A T O VE T Ü R K İ Y E
NATO, Türkiye'nin Rusya endişesini paylaşmıyor
LALE SARltBRAHİMOĞLL
ANKARA- Ikıncı Dünya Sa-
vaşı sonrası olası bir nükleer sa-
vaşa dayalı savunma konsepti
SSCB'nin dagılması ile değişi-
me uğrayan Avrupa güvenlik mi-
marisinin temel taşı NATO. var-
lık nedenini pekiştirecek kimlik
arayışını bazı eski Doğu Bloku
ülkeleri ile genişleyerek sürdürü-
yor. NATO'nun yeni savunma
konsepti, dağılan SSCB'nin mi-
rasına konan Rusya'yı ürkütme-
meye de özen gösteriyor. Bu ne-
denle NATO. 'tehdit' kavramı
yerine 'risk' kavrarranı benim-
sedı. Ama perde arkasmda teh-
dit Rusya olarak algılanıyor
NATO'nun 1990 yılmdade-
ğiştirdiği savunma konsepti; kök-
tendinci akımlar, aşın milliyetçi-
likhareketleri, nükleer, kimyasal
ve konvansiyonel silahlann is-
tenmeyen kişi ya da ülkelerin eli-
ne geçmesini önlemek ve bölge-
sel çatışmalann sıçramasını dur-
durmak için 'olascanşmalann ön-
ceden önlenmesi ve dipk)matik
yöntemlere başvurmayı' ön pla-
na çıkartıyor.
NATO yeni risklere karşı kü-
çük, ancak ateş gücü \iiksek bir
yapılanmaya da gitti.
NATO'nun yeniden yapılan-
masında ittifakın 45 yıllık "sadık
müttefiki'' Türkiye'nin ciddi en-
dişeleri var. SSCB'nın Akde-
niz'in sıcak sulanna inmesini ön-
lemek için ittifakın güney kana-
dının bekçiliğinı yapan Türkiye.
Soğuk Savaş'ın bitımıyle birlık-
• NATO'nun
ürkütmek istemediği
Rusya'nın
Kafkaslar'daki
faaliyetleri, Ankara
için ciddi bir endişe
konusu. Diğer endişe
konusu ise, NATO'nun
üç eski komünist ülke
ile genişleme sürecini
planlandığı şekilde
1999 yılına kadar
pürüzsüz tamamlamak
için Türk-Yunan
sorunlannı teğet geçme
eğilimine girmesi.
te kendisini, 21. yüzyılın ekono-
milerini yönlendirecek olan pet-
rol ve doğalgaz zengıni, ancak is-
tikrarsızlık içindeki Orta Asya
ve Kafkasya'run ortasında buldu.
21. yüzyılın ekonomilerini yön-
lendirecek diğer bir madde ise
Ortadoğu'nun göz diktiği Tür-
kiye'nin topraklanndan kaynak-
lanan su.
Yeni Avrupa güvenlik mima-
risinin oluşmasında; Türkiye'yi
çe\Teleyen Balkanlar'daki istik-
rarsızhk. Orta Asya ve Kafkas-
ya'daki etnik çatışmalar ve Rus-
ya'nın gücünün kontrol altına
alınması yönündeki savunma stra-
tejileri ön plana çıktı.
Yine Türkiye'nin yanıbaşın-
daki Ortadoğu'daki istikrarsızlık
Değişen NATO'nun temel taşları
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-Kısa
adı Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü
olanNATO, SSCB'nin ve hemen ardmdan
Varşova Paktı'nın dagılmasından çok kı-
sa süre önce ve sonrasında ortaya çıkan ye-
ni güvenlik mimarisine uyum sağlayacak
bir dizi yeni antlaşma imzaladı. Bu anüaş-
malardan belli başlılan şöyle:
-Mart 1989:23 NATO ve Varşova Pak-
tı üyesinin katılımıyla Avrupa'da Konvan-
siyonel Kuvvetler'in indirimi Antlaşması
(AKKA) imzalandı.
- Mayıs 1989: BrüksePde silahlann de-
netimi ve silahsızlanma konusunda NA-
TO zirvesi yapıldı. İttifak politıkasının iki
önemli açıklaması yayımlandı. Bunlardan
biri silahlann denetimi ve silahsızianma ko-
nulannda kapsamlı kavram metni oldu.
Zirve sonunda yayımlanan bildiride, itti-
fakın Avrupa'nın bölünmesini önlenme-
si, adil ve banşçıl bir Avrupa düzeni oluş-
turulması yaklaşımmın ana hatlan çizildi.
- Kasım 1990: Ortak bildiri ile herhan-
gi bir devletin toprak bütünlüğü ve siyasi
bağımsızlığma karşı tehdit ve güç kullan-
maktan kaçınılması taahhüt edildi.
- Kasım 1991: îttifak, Roma'da düzen-
lediği zirve toplantısı ile yeni bir güven-
lik kavramı oluşturdu.
- Arahk 1991: NATO ve eski Doğu
Bloku ve Rusya arasında ilişkileri düzen-
leyen Kuzey Atlantik îşbirliği Konseyi
(KAİK) kuruldu. KAİK daha sonra Avru-
pa Atlantik Ortaklık Konseyi adını aidı.
-1994: Brüksel'de 16 NATO üyesi ül-
ke ile Sovyet ardılı bağımsız cumhuriyet-
lerin de yer aldığı eski Doğu Bloku ülke-
leri ile işbirliği mekanizması oluşturan
Banş için Ortaklık (BİO) kuruldu.
- Mayıs 1997: NATO ve Rusya. Pa-
ris'te yakın işbirliği antlaşması imzaladı-
lar.
- 7 Temmuz 1997: NATO Madrid'debir
araya gelerek, Polonya, Macaristan ve Çek
Cumhuriyeti ile genişleme karan aldı. It-
tifak, Romanya ve Slovenya'nın tam üye-
liği konusunu ise 1999'da gözden geçir-
me karan aldı.
Türkıye'yi cephe ülkesi olmak-
tançıkardı.
Rusya endişesi
Yeni Avrupa güvenlik mima-
risinin kurulması süreci devam
ederken NATO'nun endişeleri
kısmen Rusya üzerinde yoğun-
laştı. Ancak bu endişelerin gide-
rilmesi yolundaki NATO yön-
temleri Ankara'yı ciddi şekilde
rahatsız ediyor.
NATO, tam üye yapmadığı.
ancak yakın işbirliği mekaniz-
ması kurduğu eski Doğu Bloku
ülkeleri ve Sovyet ardılı bağım-
sız ülkeler ile bir Banş İçin Or-
taklık (BİO) kavramı geliştirdi.
Bu çerçevede, Orta Asya Türk
cumhuriyetleri ile Türkiye'nin
de dahil olduğu bazı NATO üye-
si ülkeler arasında banşı koruma
konulannda işbirliği amacıyla
önceki gün bu bölgede bir tatbi-
kat başladı.
Ancak ittifak, özellikle Kaf-
kasya'da butür banşı koruma fa-
aliyetlerini yapmamaya özen gös-
teriyor.
Belçika'nın başkenti Brük-
sel'deki NATO karargâhında bir
grup Türk gazetecinin sorulan-
nı yanıtlayan üst düzey bir NA-
TO askeri yetkilisi, bu soruya
çok açık yanıt veriyor. Bu yetki-
li "Rusya'nın arka bahçesinde
(Kafkas>a) fazla faal olmak iste-
miyoruz. Çünkü bu, ittifakın ge-
nişlemesürecinetepkisini sürdü-
ren Rusya'yı rahatsız eder" de-
di. Türkiye ise BİO ülkeleri ile
daha sıkı işbirliğine özen göste-
riyor. Üst düzey bir Türk askeri
yetkilisi, bu konuda şu görüşle-
re yer veriyor: "Baoh ülkeler,
Rusya'nın hassasiyeti nedeniyle
özeffikk' Kafkasya'da aktif olmak
istemiyoriar. Ras> a, Balkanlar ve
Kafkasya'da nüfuzunu artOnp
ittifakın Türk-Yunan sorunlan-
nm vaşandığı «iinev kanadmı iş-
lemez hale getirfbüecek."
Türkiye'yi NATO konusunda
rahatsız eden bir diğer konu da
ittifakın. Çek Cumhunyeti, Po-
lonya ve Macaristan ile genişle-
me sürecine ağırlık vererek. ger-
ginleşen Türk-Yunan sorunlan-
nı teğet geçme eğilimine girme-
si. BirTürk yetkilı, "NATO,Tür-
Idye'nin çekildiği I>% namic Mix-
97tatbikatmın \apılacağı manev-
ra alanlan konusunda Yunanis-
tan'ataviz\ererekEge Denia'nde
Türkiye'nin haklı endişelerini
görmezden geldi" diyerek NA-
TO'nun öncelikli kaygısının ge-
nişleme olduğunun altını çizdi.
Türk ordusu abartıyor
Türkiye'deki iç siyasi geliş-
meleri de yakından izleyen NA-
TO askeri ve sivil yetkilileri, Tür-
kiye'de tran'da olduğu gıbi bir
siyasi tslamın varolmadığını sa-
vunuyorlar. Üst düzey bir NATO
askeri yetkilisi, Türk gazetecile-
rin sorulannı yanıtlarken şu gö-
rüşlere yer verdi:
"Türk halkının büyük çoğun-
luğu zaten dinine bağh. Türk or-
dusu Refah Partisi'nin üzerine
fazla giderek kendi gücünü gös-
termek istedi di> e düşünüyoruz.
RP'nin kapaülması ise bu parti
taraftarlannı Türkiye için daha
da tehlikeli hale getirebüir."
Kafkasya kanat
bölgesinin önemi artü
NATO'nun genişleyecek ol-
ması ve Rusya'nın mevcut silah
tavanlanndan memnun ohnama-
sı nedeniyle Soğuk Savaş sonra-
sı kon\r
ansiyonel silahlar kulla-
nılarak sürpriz bir savaşın pat-
lak vermesini önlemeyi amaçla-
yan Avrupa'da Konvansiyonel
Kuvvetler Antlaşması'nı (AK-
KA), yeniden gözden geçirme
süreci başladı.
AKKA kapsamında Türkiye
ise dikkatlerini, yanıbaşmdaki
Rusya'nın Kafkasya kanat böl-
gesinde antlaşmalara aykın ola-
rak aşın sılahlanma faaliyetleri ve
kanat kavramının yeni müzake-
re sürecinde ortadan kalkıp kalk-
mayacağı üzenne yoğunlaştırdı.
Bir NATO askeri yetkilisi ise,
ilginç bir saptamada bulunarak
Orta Asya ve Kafkasya doğal
gaz ve petrol zenginliklerinin Ba-
tı'ya güvenli akışını sağlamada,
boru hatlannın geçiş güzergâh-
lan arasında yer alan Kafkasya
kanat bölgesinin korunmasının
kendileri açısından şimdi daha
da önem kazandığına işaret etti.
SÜRECEK