Catalog

1O0CAK 1997 CUMA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Rusya büyiik sifafc tüccarı • DüjHatverler Servisi - KıbnRum kesimine sattığı S-30 îize sistemiyle bır anda-.m şimşekleri üzerine çeke; ilusya. dünyada sılah satarilkeler arasında ikinci sıray;.ükseldi. Füzelerin yapınrısi devlet firması Rosv>;>roujenie'mn Genel Müd j Yardımcısı Oleg Sido^ıko yalnızea kendi kurujjlannın geçen yıl 3.5 mılyadolar tutannda silah satışr. hedeflediğini ve bu hede^ulaşıldığmı belirtti. İngltere'den Ruımara nota • LEFKOŞA(AA)- Ingilire hükümeti. S-300 fiize Mstemi alırm için RusNi'yla sözleşme imzabvan Kıbns Rum yönetmine dün nota verdi. Rum radyosunun haberine göre Ingilterenin Lefkoşa Yüksek Komiser Yardımcısı John âuck noiayı. Rum Dışişien Bakanı Alekkos Miha:hdes"e verdı. Buck, notay: verdikten sonra yaptığı açıklamada "Füzelerin alımı gibi eylerrJerin Kıbns sorununa görüşmeler yoluyla kapsamlı bir çözüm bulunması çabalannı baltalayacağını" bildirdi. Almanya uzak duruyor • BONN (AA) - Almanya Başbakanı Helmut Kohl. yeni yıhn ilk basın toplantısında."Kıbns meselesinde, ne tercüman ne de arabulucu olmak istiyoruz" dedi. Başbakan Kohl. Kıbns konusuna ılişkın bir soruya verdiği yanıtta. daha önce birçok ülkenin arabuluculuk yaptığını hatırlatarak bu girişimlerin başansız kaldığım söyledi. Baykal: Çaüşma olabilir' • ANKARA (Cumhuri>et Biirosu)-CHP Genel Başkanı Deniz Baykal. Rum tarafının hızla silahlanmaya gittiği Kıbns'ta bunalımın Türkiye"nin kontrolü dışında geliştiğıni belırterek "Bir süre sonra orada sıcak çatışma ortaya çıkabilir. Bunu önlemek için çok fazla zaman ve olanak kaldıâmı sanmıyorum" dedi.^ Güner endişeli • ANKARA (AA) - ANAP Genel Başkan Yardımcısı Agah Oktay Güner, dış politikadaki gelişmelerden endışe duyduklannı söyledi. Rusya'nın. Türkiye'nin ağırİığını bılen bir ülke olduğunu itade eden Güner. ikı ülke arasında çok yönlü ilişkiler bulunduğuna dikkati çekerek, hükümetin Rusya ile ilişkiye geçerek fiize satışını engellemesi gerektiğinı belirtti. Kıbns Türkleri'ne. endişeye kapılmamalan çağnsında da bulunan Agah Oktay Güner Türkiye Cumhuriyeti Dev leti'nin onlann yanında olacağını hatırlattı. Kıbns Tiirkleri kaygılı • Dış Haberier Servisi - Kuzey Kıbns Türk Cumhunyen Cumhurb'ajkanı Rauf Denkiaş'ın daveti üzerine Zeu Çelıker başkanhğında 15 kişilik birlik heyeri Kıbns"ı ziyaret etti Birlik açıklamasnda "Kıbns Türk topiumu. Türkiye'nin garanti ve ıttitak anlaşmalannda belirtilen hedef ve ilkelerden geri adım atma^acağını çok açık v e kararlı biçımde Rum kesımine. Yunanistan'a ve Avrupa BiAğı ile öteki ülkelere aniatılması gerektiğin: ısrarla vurgulamaıtadır. Heyetimiz. hükümetimizin. daha aktif.daha enerjik bir pol tika izlemesinin zamam geldıği kauatini edhmiştir'denildi. 'Türkiye tehdit altında1 • VNKARA (Cımhuriyet Bürosu) - DSP Kaysiri Milletvekili îsnail Cen. TBMM Genel Kırulu'rıcî yaptığı koıuşmadi. son gelşmelern ardından s a e c e Krns'ın değil. tüm Tükiye'nr. tehdit altında bujnduğır.u belirterek, zanan aeırilmeden lOTCTlevarşılıklı ortak sa\inrna o-ktrini ve amşrnası mzalanmasını önrdi. BM Genel Sekreteri Kıbrıs Temsilcisi Gustav Feissel Cumhuriyet 'e konuştu Kıbrıs'a Dayton fomıüKiLEVXA TAVŞATsOGLU LEFKOŞA - BM. Güney Kıbns Rum Yönetımi'nin (GKRY) Rus- ya'dan S-300 fuzeleri alım anlaşma- sı imzalamasıy la ortaya çıkan buna- lımın aşılması ve Kıbns'ta kalıcı bır çözüme vanlabilmesi için Dayton y a da Camp Da\ id formülü üzerinde du- ruvor. BM Genel Sekreteri'nın Kıb- ns Temsilcisi Yardımcısı Gusta» Fe- issel "Bosna için vanlan anlaşmayı sağlayan Dayton ya da İsrail-Mısır barrşını sağlayan Camp Da\id göriiş- meleri gibi Kıbns'ta Türk ve Rum li- derteri masaya oturmalı. Bir anlaş- maya varana kadar da o masadan kalkmamaular. Sorunlar da tek tek değil. birbütün halinde de ele alınma- h"dedi Feissel a\nca~Konu çok cid- di olarak hedilik gerektiri>or. Bunu Genel Sekreter de son raporunda be- lirtti. Iki taraf da uzlaşmaya istekli ol- malı. Vermeye ve almaya hazır olma- 1L Biranlaşmaya \anlabilmesi için iki tarafuı da a&laması gerekiyor" dedi BM Genel Sekreten'nin Kıbns Temsılcı Yardımcısı Feıssel'le Lef- koşa'nın Türk kesimınde bir araya geldik. Feissel.songeiişmelenn Kıb- ns'ta çok tehlikeli bir ortam yarartı- ğını kabul ederek şunlan söyledi. " BM. Kıbns'ta girilen çıknıazdan çok ciddi olarak kaygık Bu statüko fazJasıvla uzun bir zamandır sürü- yor. Artık sorunla ilgili bütün unsur- lann masay a getirilmesi \e geniş kap- samlı. kalıcı bir anlaşmay a vanlması gerekmektedir." Feissel. Rumlann Rusya'dan fiize alımı konusunda BM'nin nasıl bir değerlendirme yaptığı sorumuza şu vanıt! \erdi: "BM Gİivenlik Konse- >i, >TİIardır Kıbns'tagittikçeartan si- lahlanma> la ilgili ka\gılanm defalar- ca belirtmiştir. İki tarafa da bu soru- nu halietmeleri için spcsifik adımlar amıalarını telkin etmistir. Bir tarafa (Türk tarafına) asker sa>ısını azalt- ması. öbür tarafa (GKRV) da bu aşı- n silahlanma>ı durdurması için çağ- n \apmıştır. Ne yaak ki biç kimse bu sözlere kulak asmadı. İşte. bunun so- nuçlan şimdi çıkı>or. Füze alımn la il- gili haberier gelhor. Bu durum. Kıb- ns sorununun ne kadar acilen ço/ül- mesi gerektiğinin altını kalın hatlar- la çizmektedir." Taraflar fflçmiy takıldı Feissel. Kıbns'ta bir çözümün el- le tutulacak kadar \akın olmasına karşın buna vanlamamasının düş kı- rıklığı yarattığına şu sözlerle iijaret • Rum kesiminin Rusya "dan füze alma girişimiyle soruna banşçı çözüm bulma gereğinin ivedilik kazandığını vurgulayan Feissel, Türk ve Rum liderlerinin anlaşana kadar masaya oturması gerektiğini söyledi. etti "Ama bu soruna >anıtlann ne olduğunu kesin olarak kestiremi\o- ruz. İki bölgeli. iki toplumlu bir fede- ras>ondan sö'z ediyoruz. Ama bunun nasıl bir şe> olduğunu da ortaya çık- madan bilemi\oruz. İstenirsebirtas- lak çLfllebilir. O zaman bunu net ola- rak görebilirsiniz. O nedenle bu soru- nun çözülememesi için gerçekte bir neden \oktur. Ama iki taraf da geç- miş sorunlann üzerinde çok fazla du- ru\or. İki taraf da birbirini suçlu bu- lu>or. Geçmiş ola>lar iki tarafın da Rus füzelerini tehdit olarak gören Türkiye Boğazlar Sözleşmesi'ni masaya yatırdı Boğazlara silah süzgeciLALE SARIİBR,\HİMOĞLl ANKVRA - Türkive: Rusya'nın. a_Sır tanklardan sonra şine Rumlara satılacak S-300 füzelerini de Boğaz- lar'dan geçirme olasılıgına karşı. Bo- ğazlarrejiminıdüzen'even 1936 tanh- li Monrrö Sözleşmesi'ni incelemeve aldı. Rusya'nın. Güne\ Kıbns Rum Yönetımı'ne füze satma karanna kar- şı "Rumlar'ıvunınız" ınarısında bu- lunan Ankara. Moskova'\a karşı da bir dizi ca\'dınct önlem alma ara> ışı- na girdi. Rusya'nın. Kıbns'ta nüfuz kazanmayı da amaçlavan bır gırişım- le Rum tarafına füze satarak adadaki asken dengeleri bozma arayışlanna karşı diplomatik gırişımlennı sürdüren Türki>e. KKTCdeki Büyükelçisi Er- tuğrul Apakan ı danışmadabulunmak üzere dün acilen Ankara'\a çağırdı. Millı Sa\unma Bakanı TurhanTa>an'ın. önce- ki gün TRT'de \ ayımlanan; saldırgan bır tutum içı- negirmeleri halinde Rumlar'ın \urulacağı yolun- daki açıklamasımn ardmdan Dışışleri Bakanlığı ile Genelkurmay Ba^kanlığı. Rusya'yı cavdırma yöntemleri çalışmasına. Boğazlar rejimıni düzen- leyen 1936 tarihli Montrö Sözleşmesi'ni de dahil etti. Montrö Sözleşmesrninincelemeyealınması- nın, Rusya'nın geçen yıl ekim ayında Güne> Kıb- ns Rum Yönetimi'ne sanıgı "T-80" tanklan \e zırhlı personel taşıyıcılannı (ZPT) Boğazlar'dan geçirmesinden kaynaklandığı bildirildi Rus- ya'nın. küçük silah sistemlenni ha\ayoluvla Rum kesimine sevkedebileceği. fakat tank %e zırhlı araç gibi ağır silahlan ancak Türkiye'nın egemenliğın- 3 batarya âlacaklar MOSKONA (AA) - Rus>a'da ya\ımlanan Krasna\a Z\ezda gazetesindeki haberde Rumlann. S- 300'lerın PML-1 tıpinden üç batarsa satın alacaklan belırtildi. Haberde "Resmi olma>an ka> naklara göre Alma/ adlı firma tarafından üretilen S-300 PVH -l'lerden üç batananın teslimi. Rusya'\a birkaç yüz mihon dolar gelir kazandıracak" denildi. Sılah anlaşmasını yapan Rus şirketı \e Kıbns Rum Yönetımı. anlaşmanın içeriğinı gizliyorlar. deki Boâazlar üzerinden ta^ı\jnıİAJûıııe JıkkJi çekildı. " Montrö Sözleşmesi'nın 2!. maddesınin. kendı- sini vakın birsavaş tehdidı altında görmesi halin- de. Türkiye'ye. sa\ aş gemilerinin Boğazlar'dan ge- çişini önleme hakkı verdiğine ışaret edildı. Rus- ya'nın. Kıbns Rum tarafına. KKTC'yı menzili ıçi- ne alan, Türk ha\a sahasını da tehdit eden S-300 uçaksavar füzelerini vermesı halinde Türkiye'nin Montrö'nün 21. maddesını uygulamaya koyabıle- ceğine dıkkat çekildi. Ancak türkıye. kendısinı ya- kın sa\aş tehdıdi altında görse bile. tıcaret gemı- lennı. içlerindekı yük ne olursa olsun durduramı- yor. Türkiye, Montrö'ye göre. tıcari gemıler ıçin- deki yükleri kontrol etme hakkına da sahip degil. Ancak tıcaret gemilerinin ağır > ük taşımalan halinde yardımcı sa\aş ge- milenni kullanma hakkı bulunuyor. Bu noktada Türkiye'nin ticaret ge- misi ile yardımcı savaş genıisi ta- nımlannı hukukçulara danıştığı be- lirtildi. Dışişlerı Bakanlığı'ndan üst diizev biryetkılı. Rusva'nın S-300 fiizelerını "Bulgaristan >e Yuna- nistan üzerinden*' Kıbrıs'a ulaş- tırmalannın beklendiğıni bildirdi. Fiize rampalannın I997sonbaha- rında kurulabileceği. 1998 başla- nnda da kullanıma hazır hale ge- lebileceği kaydedildı. Dışişlerı >etkilisi. Güney Kıbrıs'ın füze al- masına karşı Türkiye'nın KJCTC'ye desteğinı gösterecek bazı planlar üzerinde çalıştıgını bildirdi. Söz konusu planlar ara- -ı-ıca. "KKTC'yeüstdüzey ziyaretler. loplum- lararası görüşmelere yönelik siyasi tutum belir- lenıe. çeşitli çapta askeri tatbikatlar"ın da yer aldığını belirten yetkıli. bu planlann çok kısa sürede netleşeceğını vurguladı. İran operas>onu seçeneği Türkiye nin. Boğazlar'dan ticaret gemilerinin geçişleri konusunda Iran'a yaptığı uygulamayı si- lah yüklü olduğu belirlenen Rus ticaret gemileri- ne deyöneltebileceğı kaydedildı. Yakia^ık 3 yıl ön- ce İran bandıralı bir tıcaret gemisınde "Stinger" fuzelerinin bulunduğu yolunda aldığı duyum üze- nne. Montrö'ye aykın olmasına karşın. guvenliğı- nı tehdit ettiği için bu gemiyi durdurmuştu. SİMİTİS: OLAYXAR1 BİTİTMEYE GEREK VOK Atina ses tonunu alçalttı MURAT tLEM ATİNA-Güney Kıbrıs Rum yönetiminin. Rusya'dan almaya karar \erdıği S-300 füze- leri konusu Türkiye'nın yenı bir tepkısme neden olurken. konu ile ilgili olarak Atı- na'nın ses tonunu alealttığı gözienıyor. Sa\ıınma Bakanı Turhan Tayan'ın Atına \e Lefkoşa"da bomba gibi patlayan 'gerekir- se vurunız" sözleri \unanistan hükümet söz- cüsü tarafından •yorumlaınayacagım' şek- linde cevaplandınİırken Başbakan Simitisde "Olaylan büjTİtmeye, panik yapmaya gerek voktur" dedi. Türkiye'nin sertleşmesı üzerine dün acil olarak Başbakan Simitis başkanlığında bır toplantıyapan Yunanistan Dışışlen Kurmay- lan'nın önümüzdeki günlerde izleyecekleri dış politika konusundaki tutumlan belii ol- maya başladı. >unanistan Dışişlen Bakanı- Teodoros Pangalos, Dışişlerı Bakan Yardım- cısı Yörgo Papandreu ile geçen gün bu gö- re\inden ıstifaeden Dışişlen Bakan Yardım- cısı HristosRozakis'ın katıldığı toplantı yak- laşık üç saat sürdü. Toplantıdan sonra gazetecilenn sorularını cesaplandırdılar. Başbakan Simitis. S- 330 lar konusundaki bir sorıı üzerine "GKRY bağımsız bir devlet olarak savunma kararianm kendi alır. biz de destekleriz. S- ABD Rumlar'dan Rusya'ya mesaj MOSKOVA (AA> Kıbns Rum kesimı lideri Glafkos Kleri- des'in Kıbns sorunu ile ilgili bir mektubu, Rusya Dtşişleri Ba- kanı YevgeniPrimakov'a ilerildi. Klerides'in özeltemsilcisi sı- fatı ile Moskova'da bulunan Komünist Partisi (AKEL) lideri Di- mitros HristofŞas, önceki akşam Rusya Dışişleri Bakanı Yev- geni Primakov ile 50 dakika süren bir görüşme yaptı. Kıbns Rum kesiminin Rusya Temsilciüği Basın Sözcüsü'nden edini- len bilgiye göre Hristofyas, Klerides'in "Kıbns sorununun ba- nşçı çözümü" ile ilgili bir mektubunu Primakov'a verdi. Söz- cû Safosli Safcıslis, kK ya yapüğı açıklamada "Primakov 'un ge- çen yil ekim ayında Kterides'e bir mektup gönderdiğini snndi- İâ mektubun da buna yaıut olduğunu" belirtti. Safoslis "Hris- tofyas'in zh aretinin Rasya ile Kıbns(Rum kesimi) arasında inı- zatanan son silah anlaşmasiyla kesinlikle ilgili ounadığuu özel- likle vurgulamak istiyorum" şekhnde konuştu. 300'leri müzakere kartla- rını arttırnıak için alıyor olabilirler~dedi. Vunanis- tan Başbakanı. ABD'vi ima ederek "1997'de Kıb- ns konusundaki yapılacak girişimleri beklhonız. Bu nedenle Yunanistan'ın tu- tumunu saptamak amacı ile bugün bir ara>a geldik" dedi. Simitis. S-330'larla gerginleşen durumu de- ğerlendirirken "Olaylan abartmaya gerek \oktur. Ege \e Kıbns'ta şu anda öncekinden değişik bir du- rum da voktur. yani bir kriz söz konusu değüdir" şekılnde değerlendirdi. Moskova satışta kararlı Dıs, Haberier Senisi - Rusya Federasyonu. Güney Kıbns Rum Yönetimi'ne S-300 füze- len satışına ılişkin anlaşmanın ıptal edilme- sıni isteyen Türkiye'ye. "Silah pazannda prestij kaybederiz"' mesajını göndederek. olumsuz yanıt verdi. Kıbns'ta Rum silahlan- ması üzerine ;\nkara"da yaşanan diplomatik trafik çerçevesmde Dışişleri Bakanlığı. Rus- ya'nın Ankara Büyükelçısı \adim Kuznet- sov'la da temas kurdu. Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı AliTuygan'ın pazartesi günü telefonla görüştüğü Kuznetsov 'a, Rum- lar'afuzesatışıanlaşmasınmiptaledılmesıis- temini aktardığı öğrenildı. Kuznetsov 'un ıse. Rusya'nın sılah pazarındakı saygınlıgını yi- tıreceğı gerekçesinı de öne sürerek Rumlar'a füze satışının ıptal edilemeyeceğini söyledi- ğı kaydedildi. Rusya'nın Kıbns Rum kesimine vermeyı planladığı S-300 fiizeleri konusunda Türkiye'nin Mosko\a Büyükelçisi Bilgin Inan. önceki akşam Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Nikolav Afanasiyevski ile bir görüşme yaparak Rusya'nın tutumunu göz- den geçirmesinı. bu silahlan teslim et- memesinı ıstedi. AA muhabirınin edindıği bilgiye göre Büyükelçı Lnan. Afanasiyevs- ki'ye. bu silah satışının dığer ülkelerin \e uluslararası kamııoyunun da cıddi biçımde tepkisinı çektiğıni anımsattı. Türidye'nin tehdit etme hakkı yok FUAT KOZLL KLU VVASHINGTON-ABD Hükümeti. Türkiye'nin. Rusya'dan S-300 fiizeleri satın alan Kıbns Rum Yönetimi'ne yönelik uyarılannı eleştirdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nicholas Burns. yaptığı açıklamada. "Türk hiikümetinin. Rum yönetimini tehdit etme hakkı yoktur"'diye konuştu. Türkiye'nın bir NATO üyesi olduğunu hatırlatan Burns. ABD yönetiminin. Kıbns Rum yönetiminin Rusya'dan fiize satın almasına karşı olduğunu da yineledi. Burns. "Türkiye'nin yersiz açıklamalar yapması ve saldırganca tutum izlemesi kabul edilemez" dedi. Burns. önceki gün yaptığı konuşmada da. "ABD. bu girişimi esefle karşılar. Söz konusu silahlar. Kıbns'ta kalıcı barış sağlanmasına yönelik çabaları zorlaştıracağı gibi, istikrarı bozacak etki yapaeak niteliktedir" demışti. Milli Savunma Bakanı Turhan Tayan. Türkiye'nin. Rusya'nın Kıbrıs Rum Kesimi'ne satmayı kararlaştırdığı "füzelerin adaya intikalini önlemek" için tüm ımkanlarını kullanacağını söylemışti. içine işlemiş olabilir. Ama havatta içe işleyen pek çok şe> vardır. \ uıe de ha- yattabunlann üstesindengelmeyi bil- mck gerekir. Geçmiş olaylann sizi kontrol etmesine izin vermemelisi- niz." Feissel. KRY'nin füzealımı konu- suna yeniden dönerek "Bu geb'şme birtakımşe>1eregöz>ıımniazamanı- nın geçtiğine hepimizin dikkatini çe- ken bir •uyandırma zilidir". Sorunun çözümü imkânsız dcğildir. Ama soru- nu çözmenin yolu da geçmişe değil, geleceğe bakmaktan geçer. Tabii ada- da gmenlik çok önemlidir. Kıbns Türideri \e Rumlan güvenlik içinde yaşadıklannı hissetme hakkına sa- hiptirler" görüşlennı dıle getirdi. Feissel. adadaki BM Barış Gü- cü'nün yıllık bütçesınin üçte bırinın Batı tarafından resmen Kıbns \'öne- timi olarak kabul edüen GKRY tara- fından karşılanmasının Barış Gü- cü'nün tarafsızlığmı zedeleyip zede- lemediğı yolundakı sorumuza şu ya- nıtı verdi. "BM Banş Gücü adada yıllardır göre\ yapıyor. On yıl önce nasıl da%- randnsa bugün de dav ranışlannda bir değjşiklik yok. Tabii bunu sövle- mek bana pek düşmez. Bence soru- nun doğru adresi Sayın Denktaş'tu-." Ortalık kanşır BM'nin Kıbrıs Özel Temsilcı Yar- dımcısı. Ankara'nın tutumuyla ilgili olarak da şu görüşlere yer verdi: "BM Genel Sekreteri'nin raporun- da belirttiği gibi gerek Türkiye gerek- se Yunanistan'ın adada bir çözünıe vanlabilmesi için oynayacaklan çok önemli roller var. Genel Gekreter. hem Türkiye hem Yunanistan'ın \a- kın bir gelecekte çok etkin ve olutnlu dav ranacaklannı beklediğini söv ledi. Ben de böyle olacağını umuyorum. İki taraf da (Türk \e Rum taran) ga- liba tek seçeneğin soruna çözüm bu- lunması olduğunun pek farkında de- ğiller. Bu da bence iki taraf için kötü habercL Belki bu söv le>eceğim iki ta- rafa da kötü bir şaka gibi gelecek. Ama iki taraf da yaşamak için birbir- lerine muhtaçtır. Kıbns'ın gerçekten Kıbns olarak kalması iki bölgeli. iki toplumlu bir federasyonda Türkler ve Rumlann bulunmalanndan geçer. Başka her şey kanşıklıklara yol açar. Bu da sadece iki topiumu degiL bütün bölgeyi etkiler. Bir çözüm buluna- mazsa durum bugünkünden de kötü olacaktır." AB üyeligi çözütnden sonra Feissel "Sorunu çözmekttn başka çare yok' sözleriyle de bir çözüme ıvedilikle gereksimm olduğunun al- tını çizdi. Feissel. GKRY'nin AB üyeligi sü- recinin başlamasından önce Kıbrıs sorununda bır çözüme varılmasının gerekhlığine de önemle ışaret ede- rek zımnen GKRY'yle aynı görüşe paylaşmadığını vurgulamışoldu. Bi- lindiğı gibi GKR^'. AB üyeliğınin. Kıbrıs'ta bır çözümden önce gerçek- Ieşmesınde ısrar edıyor. Feissel. bu konuda şunlan ^öy le- di "İki bölgeli iki toplumlu Kıbns Federasyonu kurulduktan sonra AB üyeh'ği görüşmelerini Türk ve Rum- lann bulunduklan bir Kıbns ekibi vürütebilecek," Eroğlu: Füzeler saldın amaçlı İSTANBl L (AA) - Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakanı Derviş Eroğlu. Güney Rum kesimi- nin Ruslardan S-300 fuzeleri almasının savunma amaçlı de- ğil, saldın amaçlı olduğunu belırterek "Rusya'nın yaphğı büyük bir ayıptır'" dedi. Eroğlu. İstanbullu Genç îşadamlan Grubu'nun düzen- ledığı Türki>e-KKTC Ekono- mik İlişkilcri konulu bir kon- feransa katıldı. Dışpolıtikada hareketli günler yaşandığına dıkkatı çeken Eroğlu sözlen- ni şöyle sürdürdü "Rumlar. 10 bin asker beslemektedir. Bin profesyonel askeri vardır. 80 bin kişi de savaşacak du- nımdadır. Şimdi de S-300 fii- zeleri çıktı. Gü\enlik Konse- y i'nin iki tarafı bir araya getir- meyi planladığı bir ortamda. Rusya'nın yaptığı büyük bir ayıptır. Rusya, Kıbns'da ger- çek bir banş isriyorsa bunun Rumlan silahlandırarakvapı- lamayacağuu iyi bilmesi gere- kir. Rumlann S-300 füzelerini alması savunma amaçlı değil. saldın amaçudır." POLITIKADA SORUNLAR ERGUIN BALCI Kıbns'ta Füze Krizi Kıbrıs Rum kesiminin S-300 fuzeleri satın almak için Rusya ile anlaşma imzalaması üzerine adada son yıllann en tehlikeli bunalımı patlak verdı. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, Türkiye'yi suçlayarak Ankara'nın Rum silahlanması karşısın- da pasif kaldığım, ancak Türkiye'yi de vuracak Rus fuzeleri söz konusu olunca sesini yükselttiğini söy- ledi. Denktaş'ın haklı olduğunu kabul etmek gerekiyor. Rumlar. iki yıl önce Yunanistan'la ortak savunma protokolü imzaladıktan sonra silahlanmayı hızlandır- dılar. Tansu Çiller'ın başbakanlığına denk düşen bu dönemde Ankara gerek Rum yönetımi ile Atina ara- sındaki savunma anlaşmasına, gerekse Rumların sılahlanmasına kesin ve kararlı bır tepkı gösterme- di. Rumların burnumuzun dıbinde hızla sılahlanma- sına ve Yunanistan'la savunma anlaşması imzala- masına seyircı kalan Çiller. Kardak krızinde ise az kaldı Yunanistan'la savaşa gidiyordu. Oysa Türk dış politikasında Ege'de sadece Yunanistan'ın kara su- lannı 12 mile çıkarması savaş nedeni (casus belli) sayılıyordu. • • • Bu noktaya parmak bastıktan sonra bunalımın oyunculanna bakalım. Kıbrıs'taki gerilımin kolayca birTürk-Yunan sava- şına yol açacak boyutlara ulaşabıleceği açık. Çün- kü Rumlar'ın Güney Kıbrısa yerleştirmeyi planladık- lan 150 km menzilli S-300 fuzeleri Türkiye'yi de vu- rabilecek güçte. Kaldı ki, ufak bır tadılatla füzelerin menzili 200 km'ye çıkartılabılıyor. Kısacası, bu fü- zeler sadece Kıbrıs bölgesinde değil, Ege'de de Türkiye ile Yunanistan arasındakı dengeyi etkıleye- bilir. Bu nedenle Türkiye. füzelerin yerleştirilmesi du- rumunda Kıbrıs Rum kesimıni vurabileceğini açık- lamıştır. Yunanistan ve Rumların bu fuzeleri bir baskı ara- cı olarak gördükleri anlaşılıyor. Amaç, dünyanın dik- katini Kıbns'a çekmek ve Kıbrıs Rum kesiminin bir an önce AB 'ye (Avrupa Birliği) girmesinin Türkiye ta- rafından engellenmesini önlemektir. Ancak Yunanistan'la Kıbrıs Rum yönetimi, Anka- ra yumuşamadığı takdırde fuzeleri yerleştirdikten sonra Türkiye ile bir çatışmayı da düşünüyor olabi- lirler. 150-200 km. menzilli füzeler böyle bir çatış mada gerek Rumlara gerekse Ege'de Yunanistan'a önemli asken avantajlar sağlayabılır; ya da sağla- yacağı düşünülebilir. S-300 fuzeleri. Yunanıstan'ın Türkiye'yi kuşatma politıkasının yenı biraşaması olarak görülebilir. Sır- bıstan ve Rusya ile kurduğu "Ortodoks Ittifakı" ile Türkiye'yi kuzeyden kuşatan Yunanistan. güneyde de Rum yönetimi ve Suriye ile savunma işbirliği an- laşmaları aracılığıyfa çevremizdeki çemberi daralt- manın peşındedir. • • • Rumlara fuzeleri satmayı kabul ederek, bunalı- mın patlak vermesine neden olan Rusya'nın ise he- sapları değişik. Önce Rusya'nın paraya ihtiyacı var. Rus ekono- misi felç olmuş durumda. Enflasyonu indirmek için uygulanan kemersıkmapoliti kalan üretimin durma- sına. işsizliğın çığ gibi büyümesine yol açmış. Dö- vize büyük gereksınme duyuluyor. En büyük döviz kaynağı ise silah satışları. Moskova parayı bastıra- na. istediği silahı veriyor. Ama biz Moskova'nın füze satışında sadece tica- rı amaçlarla davrandığını sanmıyoruz. Rusya, Tür- kiye'ye sıyasal bir mesaj ya da gözdağı vermek is- temiş de olabilir. Kremlin, Türkiye'nin Çeçenistan'a gösterdiğı ılgıden rahatsız olduğunu sık sık belli et- mişti. Bunun yanı sıra Türkiye'nin Kafkasya ve Or- ta Âsya'dakı Türk cumhuriyetleri ile ilgilenmesi, Ha- zar petrollarını taşıyacak boru hattı konusunda dip- lomatik çabalarını sürdürmesı Rusya'yı tedırgin eden diğeretkenleri oluşturuyor. Moskova'nın Rum- lara füze satışında herhalde Türkiye'ye siyasi bir mesaj ya da gözdağı verme hesaplannın da rolü ol- muştur Bunalım çok cıddidir. Nitekim BM Güvenlik Kon- seyi. 23 Aralık 1996 tarih ve 1092 sayılı kararında Kıbns'ta gelışmiş sılahların alımınm, barış açısından kaygı verici bir gelişme olduğunu vurgulamıştır. ABD ıse, Rum yönetiminin Rusya'dan füze alma- sını kınayarak bu olgunun "Kıbns halkının" güven- liğini tehlikeye düşüreceğini belirtti. Bu arada ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı John Kornblum ile Gü- ney Avrupa Işleri Daıre Başkanı Carey Cavanaugh bölgeye geliyorlar. • • • Kıbns konusunda önümüzdeki günlerde yoğun diplomatik girişimlerin yapılacağı kesin. Ancak böyle bunalımlarda asıl önemli olan Türki- ye'nin caydırıcılığıdır. Caydıncılık ise ekonomik ve teknolojik güce dayanır. Her zaman söylerız. Dış politika iç politikanın uzantısıdır. Türkiye, ne yazık ki bu kuralı sadece bunalım dö- nemlerinde anımsamaktadır. Kıbrıs gerilimi Ankarâ'da trafiği hızlandırdı Tayan'dan abluka uyarısı(Cumhurivet Bürosu) - Genelkurmay Başkanlığı ile de durum degerlendirmesi yapan hükümet. Rus- ya Federasyonu ile S-300 füzelen al- mak için anlaşan Güney Kıbrıs Rum Yönetımi'ne. "Kıbns'ı abluka altına alınz"uyanstnda bulundu. Başbakan Necmettin Erbakan. "Kıbns bizim için çok büyük stratejik öneme sahiptir. Türkiye bütün haklannı koruyacak güce sahiptir"dedi. Başbakan Erbakan. dün önce Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sek- reteri Orgeneral tlhan Kılıç. ardından ABD'nın Ankara Büyükelçisi Mark Grossman ile görüştü. Daha sonra "Geçmiş olsun" dileğini iletmek ge- rekçesiyle Genelkurmay Başkanı Or- general İsmail Hakkı Karadayi ile gö- rüşmeye gıden Erbakan. Başbakanlığa dönüşünde. gazetecilerin "Kıbns ko- nusunda mı görüştünüz?" sorusuna. "Geçmiş olsun ziyaretine gittim"1 y anı- tını verirken. ^öy le devam etti: "Kıbns, Türkiye'nin can damarıdır. Milli bir meselemizdir. Aynı zamanda çok büyük stratejik öneme sahiptir. Onun için Kıbns'ta kazanılmış haklar- dan hiçbirinin zerresi kay bedilemez. Türkiye bütün haklannı koruyacak güce sahiptir." Erbakan. Milli Savun- ma Bakanı TurhanTayan'ın Kıbns ko- nusuyla ilgili "Gerekirse vururuz" açıklamasımn anımsatılması üzerine. "Ben ne dediysem ona bakın. Şu anda bu kadar'' dedi. Erbakan. daha sonra Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile görüşerek bilgi verdı. Dışişleri Ba- kanlığı Müsteşan Büyükelçi OnurÖy- men de. Başbakanlığa giderek. son ge- lışmeler hakkında bılgi \erdi. Tayan: Adayı ateşe atma>ın Milli Savunma Bakanı Turhan Ta- yan da. TAI've (Turkish Aerospace In- dusrries-Türk Havacılık ve Uzav Sana- yi) tesislennde dün yaptığı ınceleme- ler sonrasında, gazetecilerin Kıbns'ta son gelişmelerle ilgili sorulannı y anıt- ladı. Tayan. Türkiye'nın Kıbrıs'ta ba- rışın kurumsallaştırılmasından yana olduğunu. ancak Kıbrıs Rumları ile Yunanistan arasında ortak savunma doktnni ve Rum tarafında Atina yöne- timinin üsler kurmasına izın verılme- si gibi gelişmelerin Kıbrıs sorununun banşçı yollardan çözünıünü engelle- diğini sövledi. Tayan. "Bu füzelerin adaya intikali- ne biz şiddetle karşıy ız. Bunu önlemek için tüm imkânlanmızı kullanacağız. Bunlar sırasıy la. zaman içerisinde ge- rektiği oranda, gerektiği şekilde kulla- nılacaktır" dedi. Türkiye'nin adadaki soruna karşı olanaklarına değinen Tayan. Rus- ya'nın 196O'lı yıllarda üs kurmaya ça- İıştığı Küba'ya ABD'nin abluka uy- guladığına dıkkat çektı. Türkiye'nin olanaklannın KKTC'ninolanakîanol- duğunu v urgulayan Tayan. şunlan kay- detti: "Ateşe benzin dökenler. sorumlulu- ğunavesonuçlannakatlanuiar. Bizim çok eski. tarlhi bir devlet tecriibemiz v an Bu tecrübenin gereği ağırbaşlı, so- rumlu ve soğukkanlı hareket ederiz. Kimse bizim soğukkanlılığımızı. ağır- başlılığınıızı aczimize vermeye kalkma- sın, maceraya girişmesin. Herkesi uy a- ny oruz. Adayı barut fıçısı haline getir- meye kimsenin hakkı yok. buna gerek de yok. Adada yaşayanlan dövüştüre- rek ateşin içine atmayın."