Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
S-AYFA CUMHURİYET 17EYLUL1996SAL
LO DIŞ HABERLER
Yeîtsin'in
hastanede kalma
siipesi uzadı
• MOSKOVA(AA)-Rusya
De-vlet Başkanı Boris
Yeftsin'in, hastanede kalma
sünesi ıki gün daha uzatıldi.
Ay sonunda geçireceği by-
pass ameliyatı öncesi
testlerden geçmek amacıyla,
curmartesı günü hastaneye
yatan Yeltsin'ın, önceki gün
taburcu ofması
planlanıyordu. Rusya Dev let
Başıkanlığı Basın
Merkezi'nden Interfax'a
yapılan açıkJamaya göre,
Moskova Merkez
KJiniği'nde yatan Yeltsin'in,
dün ve bugün de hastanede
kalması kararlaştınldı.
Michael Jackson
Moskova'da
• MOSKOVA (AA)-Ünlü
pop yıldızı Michael Jackson,
bugün Moskova'nın Dinamo
Stadı 'nda bir konser
verecek. Boeing tipi özel
uçağı ile önceki gün
Moskova'ya gelen Jackson
için bınlerce polis seferber
edildi. Içişleri Bakanlıgı
tarafından yapılan
açıkJamaya göre, yaklaşık 4
bin kişiliİc güvenlık gıicü,
konser sırasında kentın
düzenini sağlamak ıçin
gönev yapacak.
• ROMA(AA)-ltalya'da,
Devlet Demiryollan
Başkanı Lorenzo
Necci'nin, yolsuzluk
iddiasıyla gözaltına alındıgı
bildirildj. ltaJyan haber
ajanslannda dün yer alan
habere göre, ltalyan Adalet
Bakanlıgı yetkililen.
Necci'nin önceki gün
beraberindeki iki işadamı ile
birlikte gözaltına alındığını
doğruladılar. Ajanslar,
Lorenzo Necci'nin.
yolsuzluk ve zimmetine para
gecırmekle itham edildiğini
belirtiyorlar.
anlaşması
• TEMEŞVAR(AA)-
Romanya ile Macaristan
arasında yıllardır süren
sorunlann çözümüne ve iki
ülkenın NATO ve Avrupa
Birliği'ne girmesine
yardımcı olacak tanhi bir
anlaşma imzalandı.
Romanya'nın batısmdakı
Temeşvar kentinde Romanya
Devlet Başkanı lon
Iliescu'nun da hazır
bulunduğu bir törenle
imzalanan tarihi anlaşmaya.
Romanya Başbakanı
Başbakan Nicoiae Vacaroiu
ve Macaristan Başbakanı
Gyula Horn imza koydu.
Yaklaşık 5 yıl süren
görüşmelerin ardından
imzalanan anlaşma ile iki
ülke sınırlan ve
Romanya'dakı 1.6 milyon
etnik Macann haklan garanti
altına alınıyor.
Müslümanlar İzzetbegoviç'e oy verirken Sırplar ve Hırvatlar aşın milliyetçileri destekledi
Bosna'da öfke kazandıDış Haberter Servisi-4 yıla ya-
kın süren kanlı savaştan sonra ilk
kez genel seçim düzenlenen Bos-
na'da sonuçlara ilişkın ilk veriler
gelmeye başladı. İlk belırlemele-
re göre Boşnaklardan şımdıki
Devlet Başkanı Aliva İzzetbego-
viç'in, Hırvatlardan aşın mılliyet-
çi KresimirZubakın ve Sırplar-
dan sertlik yanlısı Momcilo Kra-
jisnik'in oylann büyük bir bölü-
münü topladığj anlaşılıyor. Baş-
• İlk seçim sonuçlanna göre 4 yıldır savaşan taraflar, yine savaştan
yana. Uluslararası gözlemciler, seçimlerin adil olmadığını ve
yenilenmesi gerektiğini savunuyor.
ta Avrupa Güvenlik ve lşbirliği le dolu olduğunu iddia ediyorlar.
Teşkilatı (AGİT) oimak üzere se- Eski ABD Temsilciler Meclisi
çımlerı izleyen uluslarası kuru- üyesiGeorgeMitchell'inbaşkan-
lığını yürüttüğü Uluslararası Kriz
Grubu (ICT) seçimlerin demok-
ratik olmaktan tamamıyla uzak
ve usulsüzlüklerie dolu olduöunu
luşlar Bosna seçımlerinin başan-
lı geçtığini ileri sürerlerken. bir
kısım uluslarası gözlemciler de
antidemokratik ve usulsüzlükler-
belirterek iptalini istedi. ICT'den
yapılan açıklamada. Bosna dışın-
da yaşayan seçmenlerden 200 bı-
ninın oy kullanamadığı ileri sü-
rüidü. ICT aynca, Bosna-Hersek
Federasyonu'ndan oy kullanmak
ıçin Sırp topraklanna geçışin de
Uluslararası gözlemciler adil vedemokratik olmavan seçimlerin yenilenmesini istiyor. (Fotoğraf: RELTERS)
daha önce bildirilen rakamın son
derece altında olduğunu kayde-
derek Müslüman sığınmacılann
ancak yüzde I O'unun Sırp bölge-
sınegeçerekoy kullanabildıkleri-
ni beürtti. Bu rakam yine Sırpla-
nn yönetimindeki komşu Yugos-
lav ya'da yaşayan binlerce Bosna-
lı Sırpın oy kullanmak için oto-
büslerle akın akın Sırp Cumhuri-
yeti'ne geçmelen ile kıyaslandı-
ğında seçimlerdeki adaletsiz ve
usulsüz uygulamanın iyice
gözler önüne serildiği be-
lirtiliyor.
Bu arada başkent Saray-
bosna yakınlarındaki 2
bölgeden alınan ilk seçim
sonuçlanna göre Izzetbe-
goviç oylann yüzde
75.96'sını topladı. Rakibı
eski başbakan Haris Sdaj-
ciç'in ise yüzde 20.3 oy
toplayabildiği açıklandı.
3'lü başkanlık sisteminde
Boşnak başkanlık için ya-
nşan 6 Müslüman adayın
ise ancak yüzde 1 oy top-
layabildikleri belirtiliyor.
Bosna"daki genel seçimler
biri 3'lü başkanlık sistemi
diğeri ise 2 ayn temsilciler
meclisi olmak üzere iki bö-
lümden oluşuyor. Seçim
sonuçlan AGİT tarafından
açıklanıyor. Bir Hırvat, bir
Müslüman ve bir Sırp baş-
kandan olusan 3 'lü sistem-
de üç kentteki şimdiye ka-
dar gelen verilere göre Hır-
\atlardan milliyetçi Kresı-
mir Zubak önde giderken,
sertlik yanlısı olduğu ilen
^irülen Sırp lider Momçi-
ı<> Krayisnik'in de sayılan
v lann yüzde 91 "ini topla-
• ığı açıklandı. Krayis-
ııık'in de savaş suçiusu ol-
duğu için seçımlere katıl-
masına izin verilmeyen
Sırplann gölge lıderi Ra-
dovan Karadziç'ın çızgi-
.sinde ilerleyecegi ileri sü-
rülüyor.
K
Avrupa Birliği'nin Bosna özel temsilcisi Carl Bildt, önceki gün yapılan seçimleri değerlendirdi
'Neyazık ki milliyetçiler kazanacak'
GÜRHAN LÇKAN
STOCKHOLM - Avrupa Birliği'nın Bos-
na-Hersek özel temsilcisi, eski lsveç Başba-
kanı Carl Bildt, Bosna seçimlen arifesinde
yazdığı bıryazıda. seçimleri büyük olasılıkla
milliyetçılerin kazanacağını belırterek, yeni
çatışma olasılığına dikkat çekti. Isveç'in en
saygın gazetesi Dagens Nyheter'de biryazısı
yayımlanan Carl Bildt. seçimlerin 254günlük
yorucu bir çalışma sonucu gerçekleştiriliyor
olduğunu, 2 milyonu aşkın ınsanın sandık ba-
şına gittiğinı, 640 bın mülteeınin daha önce
bulunduklan ülkelerdeoy kullandıklannı be-
lirttikten sonra. seçim sonuçlanyla ılgılı şu
yorumu yapıyor. "Millivetçi partîler. )990se-
çimleriyle karşdaştınldı£ı/aman aldıMan des-
tek bakımından biraz gerilemiş olacaklarsa
da üç halk grubunda da ağırbğı korrnacaklar-
dır. Çünkü bu partiler. kitle ilerişim araçlannı
yönlendirerek seçim hazuiıklannda avantajlı
duruma düşmüşlerdir. Işin daha da kötü >a-
nı, bu partilerin üç halkgrubunungerçekdes-
tegini taşıyor olmalandır."
Neden etnik bölünmeye hayır?
Carl Bildt, uluslararası sivil ve askeri güç-
lerin daha uzun süre bölgede kalnıasının şart
olduğunu, yoksa aynmcıhğın ve parçalanma-
nın önünegeçılemeyeceğini ve yenı bıretnık
savaşın çıkacağını \ urguluyor. Kendisine za-
man zaman dolaylı olarak ya da açık açık, ne-
den etnik parçalanmanın bir gerçek olduğu-
nu görerek halklan bir arada yaşatmaya çalış-
manın nafile olduğunu kabul etmedığınin so-
rulduğunu belirttikten sonra şu yanıtı venyor.
"Bu sorunun. hemen verilebilen hirahlaki.
bir de politik yanıtı var. Korkunç bir etnik te-
mizkmenin sonuçlannı asla kabul edemeyiz:
a> nı şekilde, şu anda \ar olan sınırlann çiğnen-
mesini da kabul edeme>iz. Ancak sorunun bi-
raz daha derinükli bir başka vanrtı daha var.
Bu vanıt. A\rupa'nın bu böJgesindeki gü\en-
likleilgifi. Bosna,tarih bo> unca kültürier,güç-
ler ve kıtalararasında köprü (ıJusturmuşolan
Adri>atikOenizi ile Karadenizarasındakitop-
raklannvalnızca birbölümiidür. Roma ileBi-
zans, Batı ile Dogu, Hıristi>anhk ile Müslü-
manlik veA\ rupa ileOrtadoğu arasında. \ üz-
>ıiiarcaçokuluslu imparatorluklar tarafından
>önetildikten sonra geri>u, dümanın bi/im
bölgenii/deki kısnıında benzeri oöriilmeven
bir kültürier. diller. insanlar \e gelenekler mo-
zatgi kaldı. Bu çoğulculuk. /enginlikrir. Ancak
a\nı zamanda. anlaşmazlıklann tohumuna da
sahiptir. Son .vüz\ılda bunlann çokluğunu gör-
düL Bu anlaşnıa/lıklann, etnik sınırlar oluş-
furarak denetim altında tutulabileeeğini san-
mak, tarihten ders almamaktır \e \eni etnik
çaOşmalara \e halklann zalinıce \erlerinden
sürülmelerine fırsat jarahr. Bölme mantığı.
etnik temi/liğin >aşama geçirildiği höigelerde
çok fazla cana mal olmuşturzaten. Bosna'da
olası birparçalanma.\eni anlaşma/lıklara yoi
açacaktır: başta Müslümanlar ile Hınatlar
arasında olmak üzere. Bölgenin geri kalan kıs-
mındaki kan i/lcri de geniş olacaktır. Doğu
Sknama'da Hınatlaria Sırplar. K'oso>a'daAr-
naMitlarla Sırplar >e belki de Makedonya'da
ıMakedonlarla Ama\ utlararasında. Hepüniz,
ulusçulugun Av rupa'nın bu böjgesinde banşa
uzanmavatagını. banşın valnızca çokuluslu
kaj naşma ilegerçekleftirüebüeceğini aniama-
üviz."
Carl Biltit. yazısını şöyle bitırivor. "Bu-
giinkü seçimler. askeri çabalann mümkün kü-
dtgı ateşkes ve sınır çizimi safhasından. ortak
kunımlar oluşturarak ülkedekj parçalanma-
yı giderme safhasına geçilnıesi demektir. Ba-
nş anJaşmasının gereği olan mültecilerin «a-
tanlanna geri dönmeleri için de bir başlangıç
olacaktır. Bu >aralı (oprakJar \e toplumda eko-
nomik işbirliği, banş için en büyük gücii oluş-
ruracaktir."
ONUK YAZAR / ADNAN CEMGÎL
Türkiye - Almanya îlişkileri (I)
DOSYA: KONUT FİNANSMANINDA ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
Almanya hayranlığı süriip gitmiştir yurdu-
muzda. Bunun kökeni yüz elli yıl öncelerin-
dedir. Almanlann da Türklere dost olduklan-
na inanılmıştır her zaman.
"Evet, heryaştan Türk'ün günlük yaşantı-
sında dirsek temasını hiç kaybetmediği bir
Alman ımajı daima fıligranında belirir. Bunu
MarshanyardımıbilegölgeleyemediAlman-
ya'nın çöküntü yıllannda (1945 -1950)"
Almanya ile ilişkiler
Bu ilişkiler XVI. yüzyıla kadar gider. V.
Şari'ın kardeşi Macaristan Arşidükü Ferdi-
nand. Budın'ı kuşatmıştı. Bunun üzerıne Ka-
nuni Sultan Süleyman. bir orduyla Istan-
bu''dan yola çıkar (1532). Budın'e uğramadı.
Kuzeybatıya yönelerek Almanya'ya girdı. Fer-
dinand'ın büyük kardeşi V. Şart'a hakaretler
yağdıran bir mektup gönderdi. Fakat kutsal
Roma-Cermen Imparatoru V. Karl, Osmanlı
ordusunun karşısına çıkmaya cesaret ede-
medi. Osmanlılar pek çok tutsak ve zengin-
likler edindiler.
Almanya ile Osmanlılann bu ilk askersel
karşılaşması bir dostluk havasından uzaktı.
Oysa daha sonraki yıllarda özellıkle Osman-
lı devtetinin çöküş yıllannda bu ilışkı başka
yönde gelişti.
İlk siyasal ilişkiler
Türkiye ile Almanya arasındakı ilk siyasal
ilişki, XVIII. yüzyıla rastlar. Prusya Kralı II. Fri-
edrich (1744 -1797) Osmanlı devletjyle ılış-
kiye girmeyi o günün koşullan içinde gereklı
görüyordu. Osmanlı devletının başkenti Is-
tanbul'a elçı gönderdi (1761).
Bu ilişkiler özellıkle askerlik alanında daha
sonraki yıllarda da sürdü. Osmanlı devletının
çöküş dönemı padışahları, devleti kurtarmak
için çare ararken her şeyden önce orduyu
güçlendirmeyi amaçlıyor. Bunun için deo yıl-
larda birçok bakımdan üstünlük kazanan Al-
manya'dan yararlanmak istiyorlardı.
Bu yolda ilk adımı II. Mahmırt (1784 -
1839) attı. Orduyu yenileştirmek için üç Prus-
yalı subayı görevlendirdi. Çığnndan çıkan Ye-
niçeri Ocağı'nı kapattı. Bu subaylardan Yüz-
başı Motke sonradan Prusya Genelkurmay
Başkanı olan Mareşal Helmut Grafvon Mot-
rike'dir. Özellikle onun yardımı ile yenı bir du-
zenli ordu kurdu. Bu orduya "Asakir-i Man-
surei Muhammediye" adı verildi.
Almanya ile askerlik bakfmından ikincı ılış-
ki Abdülaziz (1861 -1876) dönemine rast-
lar. Orduda yeni düzenlemelere gmşıldi. Or-
du biıiiklerinin eğitimi konusunda önlemler
alınırken eski tip silahlan değiştirmek gereki-
yordu. Sultan Aziz 1860'lı yıllarda, Prusyalı-
lann icat ettıklen iğneli tüfekterden yüz bin-
lerce satın aldı, ordu birliklerine dağıttı.
Aynca Alman fabrikatörü Krupp'un ihtira
etmiş olduğu toplardan her yönden kullanıl-
makta olanlara üstün görüldüğü için bunla-
nn muhtelif çaplarından satın alarak sahra
bataryalan teşkıl edildı.
Birincı Dünya Savaşı öncesinde Krupp'un
oğlu Türk - Alman ilışkilerinde önemli bir rol
oynamıştır.
II. Abdülhamit dönemi
II. Abdülhamit'in padişahlık döneminde
Osmanlı devletının Avnjpalı büyük devletler-
le olan ilişkılerınde ilkesel degışmeler oldu.
Bunun sonucunda Almanya ile sıkı yakınlaş-
ma gerçekleşti. Bu ilişkiler çeşıtli evrelerden
geçti. Sultan Hamid'in ingiitere, Fransa ve
Rusya'ya karşı büyük tedirgıniiğı vardı. Buna
karşın Almanya'ya yakınlık duyuyordu. Al-
manya'nın Osmanlı devletine karşı çıkarcı
amaçlar beslemedığı kanısındaydı. Adı geçen
devletlerin baskısına karşı Almanya'nın des-
teğinı de güvence gıbi görüyordu.
OysaAlmanya birlığini sağlamış, ıktisadi ve
askeri bakımdan güçlendikten sonra Avru-
pa'daki büyük devletler arasına katılmıştı.
Ne var ki bu katılış bir uzlaşma anlamında
değildi. Büyuk devletler arasında dünya sö-
murgelerını paylaşma yanşı başlamıştı. Al-
manya da bu aşamada politikasına yayılma-
cı bir nıtelik kazandırdı.
Bu politıkanın sonucu olarak Almanya, yu-
kanda belirtilen iki alanda da Osmanlı impa-
ratorluğu'na el atmakta gecikmedi. II. Abdül-
hamrt, Almanya ile askersel alanda sıkı ilişki-
lere girdı. 1880'de Prusya yöntemlerine gö-
re yetıştınlmek üzere, bu ülkeye genç subay-
lar gonderdı.
1883'te General Von Der Goltz başkanlı-
ğında bir subay grubu Istanbul'a geldi. I. Dün-
ya Savaşı'nda mareşal olan bu Alman gene-
raline bırsevecenlik belirtisı olarak "GoltzPa-
şa" denildi.
Bir Alman subay grubu, 1885'e kadar Tür-
kıye'de kaldı. Çeşitlı biriıklenn komutanhğın-
da bulundu bu subaylar. Bu askeri ilışkilerin
sonucu olarak Alman fabrikalan çok sayıda
çeşıtli turden silah sattılar. Bu fabrikalann ba-
şında Krupp geliyordu.
Sürecek
Uzmanlardan yılsonu portföypnerileri
Paranız nerede
dahaıok kazanır?
Ragbetgoren
Paranıza yön veren dergi
mlakbank
evleri alıcı
bekliyor
TREISTD
HER PAZAR BAYİNİZDEN ALMAYI UNUTMAYINIZ
Rum mevzîlerinden ates acıldı
Kıbns'tayeni
gerginlik• Türklerle Rumlann birlikte yaşadığı tek köy olan
Pile yakınlanndaki Rum mevzilerinden ateş açılması
üzerine iki taraf da kö>ü terk etmeye başladı.
REŞ4T AKAR nedenleha\a>aateşaçtıkları-
— nı ıddia ertı. Vaklaştk 800
Rum s e 400 Türkün yaşadığı
Pile köyünde son sınırolayla-
rı yüzünden yaşanan gergin-
lik. dün sabahki olayla daha
da arttı. Köyden göçün devam
edeceğine işaret eden Pile sa-
LEFKOŞA - Kıbrıs Rum
motosikletlilerinin ağustos
ayında gerçekleştırdıklerı ey-
lemle başlavan gerginlik sü-
rüyor. Rumlar bu kez Türk ve
Rum halkının birlikte yaşadı-
ğı tek köy olan Pile'de gergın-
liği tırmandırmak amacışla
otomatik rüfeklerle ha\a\a
ateşaçtılar.
Pile Kö>ü'nün güne\batı-
sındaki Rum me\ zisinden dün
sabahın erken saatlennde yak-
laşık 20 el ateş açılması sonu-
cunda. köv halkı bü\ük bırpa-
nıkyaşadı. Ateşaçmaolayınm
Rum mev zisinden geldığı sap-
tandıktan sonra kö\dekı Türk
muhtan Ahmet Kuleli. Birleş-
miş Milletler Banş Gücü nez-
dinde protesto gınşımınde bu-
lundu. Bu arada panığe kapı-
lan bazı Türk aileler. Pıle've
en yakın Türk kö\ ü olan Be-
yarmudu'nagiderken Rumla-
nn da Larnaka'va kaçtıkları
haber verildi.
Rum rad>osu da dünkü ha-
berlerinde ateş açma olaymı
doğrularken Rum nöbetçile-
nn mevzı çevresınde kuşkulu
hareketler aördüklenni ve bu
kınleri, iki taraf liderınin i\e-
dilikle bir araya gelmesini ve
gerginlığın son bulmasını isti-
vorlar.
Banş Gücû alarmda
Bu arada Dennya bölgesın-
de 2 Rum gencımn hayatını
kaybetmesi, son olarak da Gü-
vercinlik hudut bölgesinde
Türk askeri AJlahverdi Kıbç'ın
şehit edilmesi üzerıne Türk ve
Rum askeri birliklerinin yam
sıra Birleşmiş Milletler Banş
Gücü tarafından alınan olağa-
nüstü önlem hali süriiyor.
Rum Yönetimi Başkanı
Glafkos Klerides. Türk askeri-
nin yenı bir harekâta girişece-1
ği yönündeki iddialannı sür-
dürürken Rum basını da bu
yönde ciddı bılgiler alındığını
bildırdi. Ağız birliği yapan
Rum gazetelerinin habenne
göre "askeri çadşma olasıJığı''
hâlâ vüksek düze\de.
IŞBASIN
CIA'nın serüvenleri
Kuzey Irak'ta CIA ajanlannın
Kürt ışbirlikçilerinı gende
bırakıp kaçmalannın gözler
önune senldiğı fiyasko.
CIA'nıngızlı
opera^yonlannın tanhınde
venı bir kara sayfadır.
CIA'nın. Küba'da Domuzlar
Körfezı çıkarması fiyasko ile
sonuçlanmış, Kongo'da solcu
Başbakan Patrice
Lumumba nın dış fırçasına
öldürücü bakteriler
yerleştırme gırişimı
başansızlığa uğramış,
Nikaragua'da CIA destekli
Contralar ağır bir yenilgi
almıştır. CfA. Amerikan
başkomutanlan tarafından
sağlanan büyük olanaklara
ragmen kendinden beklenenı
bırtürlü verememiştir. Ne
yazık kı CIA, geçmişten ders
alamıyor Geçen hafta
örgütün başkanı John Deutch
yenı gizlı operas\onlann
yapılmasını ıstedı. 0>:>a örgüt
Irak'ta tanhındekı en büyük
\enilgılerden bınni almış
durumda. CIA Irak'ta
Saddam Hüsevin'ı devıniıek
için 5 > ıl ugraştı. Örgüt
aslında Irak'ın ıçışlerine daha
önce de bulaşmıştı. 1958'de
krallığı yıkarak Irak devrimını
yapan general Abdul Kerim
Kasım'ı öldürmek ıçin
generale zehırli mendıl
gönderdi. Mendıl >a
kullanılmadı >a da zehır etkı
göstermedi. 1972-75 arasında
ise Başkan Nixon'un
döneminde CIA. Irak
Künlennı Bağdar'a karşı
destekledi. Iran Şahı da ı
CIA'nın teş\ıkı ile Irak
Kürtlenne para ve sılah
\ardimi yaptı. Ancak daha _
sonra Irak'la anlaşan Şah, .,'
K.ürtlerin lideri Mustafa ,. '
Barzanive yardımı kesti. Ve
Kürt ayaklanması çöktü.
CIA'nın başan kazandığı gızli
operasyonlar bile uzun
vadede gen tepmıştir.
Örneğın örgüt 1953'te Iran
Sahı'na tahtını lade ettı. Ama
Şah'ın dıkta yönetimi
Humejnide\nmi ıçin ortamı
hazırladı. CIA'nın artık
geçmişten ders alma ve gızli
operasyonlara son verme
zamanı aelmiştir.
(ISEylül)
ABD Körfez'deyalnız
Başkan Clinton'ın Irak a
düzenlediği füze saldınlan.
Körfez Savaşı'ndakı
koalisyonun dağıldiğını
gösterdı. Amerika'va
İngiitere'den başka tam
destek veren ülke çıkmadı.
Almanya. Japonva. tsrail \e
hatta Ku\eyt saldınlan.
'temJdnli' biçımde
destekledıler. Ötekı A\rupa
\e Ortadoğu ülkelen ya
sessizkaldılarvada
VV'ashmgton'un operasyonuna
açıkça karşı çıktılar. Birçok
ülke, VVashington'un Irak
polıtıkasının hatalı \e
tehlıkeli olduğunu düşünüjor.
Üstelik Amerika'nın
politıkasından dolayı zarara
uğruyorlar. Bu tepkı özellikle
Ortadoğu da çok belırgın.
Örneğın Türkiye ile Suudı
Arabıstan. kendi
topraklarından Clınton
yönetımının Irak'a harekât
düzenlemesine ızın
vermedıler. Amenkalılarbu
davranışı anla\amıyorlar.
Ojsa Türkive ve Körfez
şeyhlıkleri için fran. Irak'tan
daha tehlıkeli bir diışman Bu
ulkeler. lran'dan daha fazla
korkuvorlar. VVashıngton'un
Saddam Hiisejin'ı askeri ve
sıyasal açıdan za\ ıflatma
polmkası ıseTahran'a
yara\abılir ve bölgedeki
boşluğu Iran doldurabilir. Bu
nedenle NVashıngton'un
Kuzey Irak'ta fiili (de facto)
bir Kürt dev letinı
desteklemesı, bölge
ülkelennde hoşnutsuzluk
varattı. Amerika'nın
müttefıklennın çoğunun
başlan etnik ya da dını
azınlıklarla dertte.
Amerika'nın Irak'ta Kürt
aynlıkçılığmı desteklemesi,
bu ülkelerde denn kaygı
yaratıyor. Aynca Arap
hükümetlerı. VV'ashington'u
desteklemelennın içeride sert
tepkilere yol açacağını ve
•Amerika'nın phonu'
durumuna düşeceklenni
bılıyorlar. VVashıngton bu
gerçeklen görmezden gelıp
Körfez'ın jandaımalığını
\ apmakta ısrar ederse, destek'
bulamayacağını ve yalnız *
kalacağını kavramalıdır. •
(3 Evlül) 1