Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
6EKİM1995CUMA CUMHURİYET SAYFA
KULTUR 13
Ken Loach 'un Cannes 1995'te sinemayazarlan ödülünü kazananfılmi sinemalarda KEDİ GÖZÜ
"... soılemek istedıgım şu: Ben oncekı
ben değiim. Daha farklı bır verde hissedi-
)orum krndimi. Daha sonrasını gorebilıvo-
nım. eskıden hıç duşunmedığim şeylenn
farkına »anvorum. De\rim konusundakı
romantık duvgularım getırmiştı benı Lı-
\erpool'dan burava (Ispama'\a). Burada
gorduklerun, yaşadıklanm benim bir par-
çam artıL Hiçbır vakit vureğimden sokup
atama>acağım şeyler_"
".. bu halkın ordusu. Bir amaç uğnına.
kendilcnnı kavganın gobeğine atan sıra-
dan erkeklerle kadıniann ordusu. Bıldık
ordulardan değil bu, askeri selamlaşma-
lar, hrverarşu filan vok burada. Yetkilıleri
biz seçh oruz, her şeyı enine boyuna tarü-
şı>omz « o\ lamava koy uvoruz..."
'"... en \akınımız tara'fından (SSCB) iha-
nete uğradık. O> sa daha dun faşizme kar-
şı avnı cephede omuz omuza dovüşuvor-
duk. \enlen silahlan geri istiyoriar. Bizse
dırenme>e kararlıy ız._"
".. ov le görünuyor ku vakında yeniden
saldıma geçeceğiz, Hâlâ yeterince silahı-
mu \e desteğimiz vok. Yine de ruhumuz
hepsinin ustunde."
Ispanya ıç sa\aşında cepheden Lıver-
poldakı sevgılıye yazılan mektuplardan
alıntılanan bu satırlar 1936 bahannda
cumhunvetçılenn safında, Frankoculara
karşı savaşmak amacıyla tspanya'yagelen
Lıverpol Iu genç v e toy bir komunıstın, Da-
v ıd"ın (lan Hard) hıkâyesını anlatan ve bu
yılın Cannes Festıvah'nde uluslararast sı-
nema yazarlan odulunu (F1PRESCI) ka-
zanan, sıvasal sınemanın, vıllardır sosya-
lıst dunya goruşunden odun vermez. ınat-
çı ustasi Ken Loach un son fılmı olan
-Land and Freedom-L Ike ve Ozgürlük"un
ozunuvansıtıyoryetennce 20 vuzyılıde-
oloıılennın (fasizm anarşızm mılîıyetçı-
lık komunızm ve sosyalızmm) hesaplaş-
tıgı ardında 600 bını aşkın olu bırakarak
ulkev ı Hitter'le Mussolini'nın hempası bir
Jıktatorun ellenne teslım eden tspanva ıç
sav aşı hem çağımızm onemlı bir doneme-
cı hem de gunumuzde venıden hortlavan
mıllıvetçılığe faşizme karşı yaygınmuca-
delede ciers çıkanlabılecek bir deney olu-
şu bakımından ılgıye değer bir dönum
noktasi kuşkusuz Geçmış vıllarda Istan-
bul festıvalınde gostenlen "Kes", "Father-
land". "Hidden Agenda", "Rifr-RafT,
"Raınıng Stones" ve "Ladybird, Lady-
bird" gıbı fılmlenyle tanıdığımız. şu dun-
yada Ingılız ırkını bıze sevdıren ender "sı-
cak ve alçakgonüllü" sınemacılardan bın
olan genellıkle ovuncularıy la tum çekım
ekıbmı konuy u vaşamaya zorlayarak fılm-
lerının çekımını ov kunün gelışmesıne go-
re vapmasıyla bılınen gışenın değılse de
eleştırmenlenn gozdesı, televızvondan ve-
tışme Ken Loach. Ingıltere ve frlanda'dan
Fransa'ya dek dünyanın her yanından çı-
kagelen bir grup mılıtanın lspanya ıç sa-
vaşındayaşadıklannı hıkâyeederken bır-
takım alçaklıklann ıhanetlenn, korkak-
lıklann ve ıkıvuzluluklenn de çetelesını
tutuyor Sovyetler Bırlığı ve Doğu Avru-
padakı komünızmın 1990 da çokmesıyle
AvTupa'da faşızmın venıden güncelleştığı
Is ya 1936 ya daspan
faşiztne geçit var!
Ulke ve
Özgiirlük
(Land an Freedom)
\ onetmen Ken Loach/
Senarvo Jım Allen/
Kamera Barrv Ackro>d/
Mûzık George Fenton/
Ovuncular lan Hart.
Rosana Pastor, Icıar
Bollaın, Tom Gilrov. Marc
Martinez. Fredenc
Pierrot/1995 1ngılız-
Ispanvol-Alman-Fransiz
ortakyapımı (Belge Film-
OzenFilm)Şışlı
Sıte Bevoğlu Beyoğlu
Kadıkoy Hakan
Ninemalannda
gunumuzde. çağımız tanhının 1930"larda-
kı bu onemlı kesıtını bir filmın dar sınır-
lanna sığdırma çabasıvla yola çıkan se-
naryo yazan Jim Allen. voksulluk. yok-
sunluk ve açlığın hukum surduğu koşullar-
da acı çekerek olgunlaşan tutku ve heye-
can dolu genç ıdealıstlenn evlemlenne
dayanansenarvosunda esas karakter olan
Lıverpoollu genç ışsız Davıd'le ötekı go-
nullu devnmcılenn vaşanmış gerçek de-
nevımlennı temel almış Gunümuzun
maddecı zıhnıyetıne avkırı kaçacak şekıl-
de butunuv le çıkarcı bakış açısından fark-
lı. havatlannı buvuk ve onurlu ılkeler ug-
runa feda etmeye gonullu bir grubu esas
alan ve davanışmanın sıcaklığına bırlık
beraberlık duvgusuna guzelleme duzen
"Llke >e Özgurluk". sonuçta komunıst
partısinın ustlendıgı rolu sorgulayarak ve
Sovvetler Bırlığı nın uluslararası çıkarla-
n gereğınce Ispanva ıç savaşının o coşku-
lu 'devriınci nıhu'nu bogan sılahvardımi-
nıke^en vebuyruklanvlaantıfaşıstcephe-
nın bolunmesıne neden olan Stalin polıiı-
kasmı vurgulavarak 'mesacını getırivor'
Kuşkusuz yuzv ılımızın gıdışını veduzenı-
nı değıştırebılecek dunvavı sarsmış olan
bu acı deneyımden 60 vıl sonra Şımdıye
dek çeşıtlı roman ve fılmlere kaynaklık
eden lspanya ıç savaşı ustune. unlü Fran-
SUNGU CAPAN
sız yazan (De Gaulle ün kultur bakanı)
Andre \lalrauxıııın bızzat katılıp sıcağı
sıcağına tılme çektığı ve gerek antıta^ıst
sınemanın gerekse belgesel sınemanın
doruklanndan savılan 1939-45 arasında
tamamlanabılmış unlu "L'Espoir-
Lmut"uvla bu «avaşı fon olarak kullanan
"Çanlar Kimin Için Çabyor?" v a da "Kili-
manjaro'nun Karlan" gıbı bazı Heming-
way uvarlamalan ve ~Last Train from
\ladnd" (James Hogan 1937, D. l.amour.
G. Roland. L. Ayres. A. Quınn) "Blocka-
de" fVVılliam Dirterie 1938, H. Fonda, M.
Carroll), -\. Rise mv Love" (Mı»chell Le-
isen 1940, C. Colbert, R. Milland). -Con-
fidental Agent" (HermanShumhn 1945. C.
Boyer. P. Lorre, L. Bacall. K Pa\inou),
"TheAngel«oreRed"(Nunnah Johnson
1960, A.Gardner.D. Bogarde) ve-Behold
a Pale Horse" (Fred Zinnemann 1964, G.
Peck, A. Quinn) gıbı Hollvvvood sınema-
Mnın nıspeten duzeylı, savaş, aşk casus-
luk ve mtıkam dramalanndan y ıllar sonra,
konuya şımdı de Ken Loach el atıyor "Ul-
ke ve Ozgurluk"le
Dönemın çoğu devnmcısı gıbı Sovyet-
ler Bırlığı"ndekı dıktabaskısı ve vılgısın-
dan. onvargılı ınfazlardan, cınavetlerden
gösteımelık mahkemelerden habersız kah-
ramammız Davıd, Aragon yöresındekı
Marksist Bırleşmış Işçı Partısı (POUM)
saflannda savaşırken buluyor kendını
Franco ya karşı savaşmak amacıyla, çe-
şıtlı ulkelerden Ispanva va ayak basmış,
vureklı hevecanlı ve "olumesusamış ap-
tal idtalisriersurusu"nden ınsanlarla tanı-
sıp dostluk kuruvor sicak komun havası-
nı soluvor davanışmanın verdığı guven
duygusunu yureğınde duv uvor bıtlenıvor
PÖÜM mılısı Blanca va (Rosana Pastor)
aşık oluyor gıderek solcunun solcunun
ıpını çekışını vakından göruvor olaylar
gelıştıkçe de Stalınızmın ıhanetlenyle al-
datmacalarının ortava çıkmasına bırıncı
elden tanık oluyor
Davıd'ın gözlerınden bız de yenılgı ve
hüsranı ıçımızden hıssedıyoruz perdede.
yardımsız sılahsız. kuşatılmış. ınanmış
ıdealıstlere yanıp vakılıp hıyanetlere tep-
kı duvarak Malrau\ George Orwell. vb
gıbı seçkın aydınların uluslararası tugay-
lann Alman, Italvan faşızmlennın yardı-
mını alarak halk cephesı hukumetıne kar-
şı ayaklanmış general Franco'ya karşı ve-
nlen mucadelede Ispanvol halkının ya-
nında yer aldığı ıç savaşta karşılaşıîan
"Once faşiznıi yenmek mi, yoksa öncedev-
rimi gerçekleştirmek mi?" ıkılemı de.
cumhurıyetçılen boluyor, ışçı sınıfı yone-
tımı kısvesı altında, karşıtların temızlendı-
ğıbırbaskıduzenmı Sovyetler Bırlığı nde
yerleştınp kurumlaştrrmaya, dıktatorluğu-
nu sağlamlaştırmava uğraşan Stalın"ın ço-
mak sokmalan kadar Filmın başında olu-
munu ızledığımız tspanya anılanvla ya-
şayıp dede olmuş 1936 bahannda tspan-
ya ıç savaşında saf tutmuş Davıd'ın vak-
tıyle başından geçenlen ve gordüklennı
\ azmış olduğu eskı mektuplanndan döne-
mın yayınlanndan kesılmış, sararmış sol-
muş kupurlerden ıç savaşla ılgılı, eprımış,
eskı dergı sayfalarından, vb belgelerden
oluşanevrak-ı metrukesını, bir bır kanştı-
rarak okuy an torunu genç kızın aracılığıy-
la, kronolojık bır sıra ızleyen, ustaca ku-
rulmuş genye donuşlerle ızlıyoruz. 1936
Ispanyası'nı aşama asama baştan sona
Loach'un pratık ve ustaca genye donuş
çozümuyle çatısını çattığı filmın ıçıneov-
kunun anlatıcısı olan dedesının anılann-
dan. belgelennden torunuyla bırlıkte akı-
cı, duygulu bır röportajın tadını çıkararak
bız de gınyoruz 110 dakıkalığına Toy ve
genç Davıd'ın adım adım bılınçlenışını
hıyanetlerle devnmın önünun kesılmesını
sosyalıst Ispanya rüyasının deftennm du-
rulmesını, Sovyet sılahlannın gıderek go-
nullu solculara çevnlmesını, ne yapmalı
tartışmalannın yukseldığı, kurşunlarla
ölumlenn eksık olmadığı sıperlen, kurşu-
na dızılmelen seyredıyoruz, zaman zaman
gözyaşlanmızasözgeçıremeyerek Yaşan-
mış deneyımlerden yola çıkarak en doğal
tarafından, ıçtenlıkle, gıllıgışsız, yoğun
duygu ve tutku dolu bır atmosferle yuzy u-
ze kalarak ızledığımız "Ülke ve Ozgur-
luk", ozellıkle yaşamının bır donemınde
her nasılsa 'devrimci nıhu'na uzaktan-ya-
kından teğet geçmış seyırcıyı yoğun duv-
gusallığa sevkeden etkıleyıcı ve görkem-
lı bır sıyasal sınema ömeğı kuşkusuz
Yonetmen \oldaş Ken'ın her zamankı
gıbı gerçekçı, belgesele vakın duran. bıçım
numaralarına yuz vermez. ölçulü doğal
ve düz anlatımı, yer v er 'No PassararH Fa-
şizme) Geçit Yok' duygusallığına boğulan
seyırcıyı dürtup kendme getmyor Lo-
ach'un vıne kendıne ozgu oyuncu vonetı-
mının sonucunda oyuncu kadrosu ve kan-
lıcanlıperformanslarsergılıyor 60yılon-
cesının devnm sarsıntısını yenı kuşaklara,
dersler çıkanlacak bır bıçımde vansıtarak,
başanyla kurulmuş, oynanmış ustaca je-
kılmış ve montajı yapılmış "Llke ve Oz-
gurluk" mevsımın onemlı veyenı sıyasal
sınema fılmlennden bın ozetle (Meraklı-
sına not Bu son Ken Loach fılmını sey-
rettıkten sonra ya da oncesınde, konunun
anlamına. onemıne daha lyıvarmak ıçın.
Z Yayınlan'ndan çıkmış "İspanya 1936
Baharı" adlı kıtapçığı okuyup vararlana-
bıhrsınız ve tılmın senanstı Jım Allen ın
şu dedıklen ustüne, kendı y orumunuzu ge-
tınp kafa yorabılırsınız sız de "tspanya iç
savaşında eğer Franco venilsevdı belki de
Ikıncı Dunva Savaşı olmavabılirdı. Hıtler'le
MussoünL sılah ve ordu bakımından İs-
panya'yı bır deneme tahtası gıbi kullana-
rak kendılenne guveni kazanmasalardt
acaba dunvavı karşılanna alma cesaretıni
bu denli kolav gösterebilirter mtvdi?"
Mezannı Derin Kaz!
Glasgow'da aynı e\ ı paylaşan muhasebecı Da-
vıd (Christopher Eccleston), doktor Julıet (Kerrv
Fox) ve muhabır Ale\ (Lwan McGregor) gazete
ılanıvla eve dorduncu bır kafa dengı kıracı arar-
lar Adaylan aşağılayan. harta ağlatan sonılarla
teste tabı tutan. zor begenır uç arkadaşın sorgula-
masından başanyla geçerek eve verleşme hakkı-
nı kazanan ve romancı olduğunu belırten. dör-
duncu kıracı Hugo (Keıt Allen), espnlı bonkor
sessız ve dennden gıden 'cooT bındır Oylesıne
sessız sedasızdır kı Hugo yenı ev ındekı ılk gece-
sınde. büyuk olasılıkla aşın dozdan olüvenr de.
uç kahramanımız ancak ertesı sabah yatağmda
cansız. taş gıbı yatarken bulurlar onu Yatağır al-
tındakı bavulu da tıkabasa para doludur ustelık
('Hadı bakalun, buyur burdan yak vazıyetlen)O
andan başlayarak ahlakı bır ıkılemle karşı karşı-
ya kalan üç arkadaş evdekı cesedı ve paralan po-
lıse bıldınp teshm etmek gıbı •normal birer va-
tandaş' tepkısıyle, paralara el koyup cesedı de or-
tadan usturupluca yok edıverme gıbısınden bır
uvanıklık ve açgözlüluk davranısı arasında duşu-
nup taşınıp bıraz da kaşinarak bınncı şıkkın tam
tersını yanı "anormalini* >apmayı seçerler Ve
yuzü, ellen. dışlen v b gıbı avırdedıcı y anlannı çe-
kıçle duzeltıp gece karanlığında alçak bır meza-
ra gomdüklen cesedın getırdığı suçluluk duygu-
suy la. bencıl hırslan bılevıp bırey ın dennlıklenn-
de'kı gızlı 'insan insanın kurdudur' gudüsünu açı-
ğa çıkaran bır bavul dolusu paranın sağladığı re-
fah ve güven açgözlulüğu arasında kararsız, ka-
çınılmaz bır vıpratıcı değişım surecıne gıren üç
ev arkadaşını tümûnun şu ya da bu şekılde ode-
vecegı bır bedel beklemektedır Seyırcının de
'Acaba sonunda kinı kime kazık atacak, paralan
hangisi otekilerden kaçıracak' sorunsalının labı-
rentlenne sokulduğu. öncelıkle urkunç adıyla ıl-
gı toplayan "Shallow Grave-Mezannı Derin
Kaz!"da avantadan gelen bu lavanta para. gıde-
rek hayatlan kayan üç arkadaşı bırbırlennın goz-
lennı ovacaklan bır bolünmeye olume ve kafayı
uşutmeye kadar goturecek ırkıltıcı ve dehşeten-
gız bır tnbe surukleyecektır
Hızla akarak kavan bır kameranın dahajenenk
geçerken beyhk deyışle adrenalın pompalamaya
başladığı isİcoç ışı şaşırtıcı bır heyecan ve gen-
lım övküsu nıtelığındekı "Mezannı Denn Kaz"
televızvondan yetışmış otuzyedı yaşındakı Manc-
hesterlı, yenı bır veteneklı vonetmenı haberven-
yor Dannv Bovle. Her an, her şey olabılır beklen-
tısıne soktugu seyırcıyle, daha ılk ftlmınde usta-
ca oynavan, ona koltuğunda pek rahat vermeyen.
Ingılız sınemasının koklu ıkı "kanal"ından, ger-
çekçılık ve kara mızah ağırlıklı, ıncelıklı gülduru
tarzından beslenerek kıpır kıptr, sürukleyıcı ve ır-
kıltıcı bır "cinai fars" gerçekleştırmenın üstesm-
den gelen taze yetenek Danny Bo>le"un yonet-
menlığmde yaklaşık on yıl kadar oncesınde. ba-
gımsız Amenkan sınemasının hanka çocuklann-
dan Coen Kardeşler'in (özelhkle "Blood Simplc-
Kansız"fılmlennın), Sam Raimi'nın hatta David
Namet'ın açık seçık etkılen de göze çarpmıjor
degıl Alışılmtş ^hriner" klışelennı kullanarak ıl-
gınç bır dehşet, şıddet. gerılım bulamacı ortava
koyan Boyle u ve bu umulmadık olçüde sarsıcı
'*ilkfilmi*'nı yere göğe koyamayan Ingılız eleştır-
menler kadar olmasa da. bız de soluğumuzu tuta
tuta. gırtlağımız kuruya kuruya sevTettık belle-
ğımıze ıster ıstemez kaydettık "Mezannı Denn
Kaz
r
ı Ahlakı bır ıkılem çevresınde donenen,
John Hodge un zekıce dıyaloglarla örülu. sağlam
senaryosunu. gergın bır ıç aksıyon oluşturan, tem-
polu, eglencelı ve çatışmalı anlatımıyla görüntu-
leyen Dannv Bovle'un bu urpertıcı ve klostrofo-
bık ılk tılmınde\enıZelandalı Kerrv Fo\vegenç
Ingılız aktorlen Evvan McGregory'la Christop-
her Eccleston da başanlı ovunlar dökturuvorlar
Ozellıkle cesedı torpuleyıp gömme görev ını çe-
kılen kura sonucunda hıç ıstemeden ustlenen
hımbıl sınırlen laçka sünepe muhasebecı Dav ıd
rolundekı ovkunün vansından ıtıbaren paranın
peşine düşenlerden korkup sakınarak. bav ulu sak-
ladığı tavanarasinda (ışını gucunu boşlayarak) ya-
şamaya koyulan ıkı "kötü"" adamın daha hakkın-
dan gelıp. antolojılere geçecek duzeydekı (
u
Re-
zervuar Kopeklerfnı de çağnştıran) kanlı bır fı-
nal sahnesmde fırlama gazetecı Ale\"ı omuzun-
dan bıçaklayarak adeta zemıne çakan Eccles-
ton'un sapık vorumu bınncı sınıf Fınalde para
yenne havasını alan doktor Julıet rolundekı Jane
Campıon un "Masamdakı Metek"ınden hatır-
lanacakKerry Fo\ la çaktırmadanparalannven-
nı değıştırdığı ıçın, kan golu ıçınde bıçaklanmiş
yatmasina karşın pıs pıs gulmeden edemeven
vıdeo gunlugü de tutan gazetecı Alex rolundekı
Evvan McGreaor da göz dolduruvor filmde Son
y ıllann en ıv ı Ingılız 'thriller'ı olarak etıketlenen,
sıkı bır karakter ıncelemesi ve heyecan-genlım
çeşıtlemesı dıyebıleceğımız dehşetlegulmecenın
sınırlannda dolanarak "suç ve kuşkunun kapah,
kâbus yüklu dünva_srndan bır buçuk saatlık eg-
lencelı v e urpertıcı bır fars sunan Danny Bov le un
kusursuz olmasa da. bır haylı çarpıcı "Mezannı
Derin Kaz!"ını öncelıkle bu turun tıryakılenne
salık verebılınz iskoç usulü cehennem uçlusunün
bu sürpnzlere gebe hevecan ve genlım fırtması
gerçekten kalbı olanlar ıçın yorucu ve vıpratıcı da
savılabılır dtkkat1
Mezannı
Derin Kaz
(Shalkm Grave)
\ onetmen
Danny Boyle/
Senaryo
John Hodge/
Kamera
Brian Tufano/
Muzık
Simon Bosvvell/
Oyuncular
Kern Fo\,
Christopher
Eccleston,
McGregor, Keit
Allen, Ken
Stott/1995
Ingıltere
(Pinema) Şışlı
Kent,
Fenerbahçe
Pyramıd.
Beyoğlu
Atlas,
Kadıköy
Bahanye
sınemalannda
Kubrick'in gözünden mahşertablolanKırk vılı aşkın suredır sınemanın
ıçındekı şımdıye dek yaptıgıaz (42 vıl-
da 12 film) savıda ama her bın ses ge-
tırmış. akıllardan çıkmavan "The KU-
Bng", "Paths of Glory". "Spartacus",
"Loüta", "Dr. Strangelove". -2001: A
Space Odyssey ", "A Ck>rkwork Oran-
ge". "Barry London" gıbı vapıtlanvla
anımsanan Stanley Kubrıck ustanın
1987 tanhlı (şımdılık) son fılmı olup el-
den geçınlerek geçen yıl dunyaya ye-
nıden sunulmuş unlu antımılıtanst baş-
yapıtı "Full Vletal Jacket" (nedense
Turkçe ısım tâkmavı es geçmışler) bu-
gun Istanbul sınemalannda afişe çıkı-
yor Senaryova da katkıda bulunan
Gustav Hasford un "The Short Tî-
mers" adlı esennden uvarlanan ve "Bu-
giine dek v apılmış. eletirmenlerce en iv i
(Metnam) savas fılmr sloganıyla gos-
tenlen "Full MetalJacket" ıkı bolum-
den oluşuvor Gerçekten ılk vanm sa-
atı insanın soluğunu kesecekdenlı kes-
kın jılet gıbı geçen bırıncı bolumde
Kubnck usta. sevırcıy ı tam boğrunden
yakalıvor kı breh breh "Bu bolümde
ABD ordusunun seçkın bahnvelıler
bırlığının karargahı olan Guney Caro-
Full Metal Jacket
Yonetmen
Stanlev Kubrick/
Senaryo
S. Kubrick, Michael
Herr. Gustav
Hasford/
Oyuncular
Matthevv Modine,
Vlncent D'Onofrio,
Adam Baldvt in, Lee
Erme\. Dorian
Harevtood, Arliss
Hcnvard, Ko'jn
Major Ho\*ard.
Ed O'Rosv
1987
ABDlVVB)
lına'nın Pams adasındakı acemı ereğı-
tımmerkezınekonuşlandınlıyoruz 01-
durmeve programlanan asken eğıtımın
ıçerdığı şıddet ve dehşet, herkesın kal-
dıracağı turden degıl Savaşın mahşen
andıran kanlı ortamıvla yuz yuze gelı-
nen ıkıncı bolumdeyse Guney Vıet-
nam'a 1968'devapılanbuyuksaldınnın
gerçekleştığı Da Nangve Hue bölgesı-
nın savaş oncesı ve sonrası ver alı-
vorÇok tarklı verlerden gelen acemı
erlerın eğıtımını ustlenen astsubav
Hartman (Lee Ermey), bu gorevı yaşa-
mının amacıvapmış askerlık adına, sa-
vaşa ters duşen
bütun değer ol-
çulennı ezmek
yok etmek ıçın
elınden gelenı
yapıyor
Savaşın kur-
banları olan bu
erler eğer şans-
lan varsa val-
nızca akıllannı
kaçıracaklar
ama çoğu ana-
vatanlanna vu-
ruyerek dahı
donemeyecek-
lerdır
Çatlak Go-
Ter Pyle (Vin-
ı ent D'Onofrio)
_ıbı bın dahı
eğıtım sınavını
h ışanyla geçı-
yor Başçavuş gururla gennıyor çünku
Pyle'a sınavında başanlı olabılmesı
ıçın daha canıce davranmıştır Ne var kı
Pyle, delı goruntusune karşın benlığmı
bır parça koruyup ınsanlığını tam anla-
mıyla vıtırmemıştır
Karanlık v e soğuk bır ışık altında çe-
kılen bu sahnelerde Hartman'ın dehşet
vencı ınsan tablosu bıçımlenıyor ılk
bolumde hemen hemen hıç konuşul-
muyor, ya bağıran, çığlıklar atan ya da
denn bır suskunluk ıçınde hareket eden
ınsanlar var
tkıncı bolumde yalan, ahiaksızlık
kotumserlık. alaycı bır umursamazlık
kanşımı bır atmosfer ıçınde pıslıkle do-
lu bır dünyanın dennlığıne dalıyoruz
Kubnck. bıze donanmayı oldukça ıyı
tanıtıyor
Bu dünyada yaşamayı öğrenmış
adamlann hıçbın çıldırmıyor Çünkü
hıçbır ınançlan yoktur. eylemlennın.
yaşamlannın olumlennın anlamsız-
lığını kanıksamışlardır çoktan
Filmde olaylar savaş muhabın Jok-
er'ın (Matthew Modine) gozuyle yan-
sitıhyor Mığfennde"BomtoKüT"'(OI-
durmek ıçın doğmuş) yazılı Joker ay-
nı zamanda. çıçek çocuklannın unîu
banş sımgesını de taşıyor kafasında
Bu ıkısının ınsanlığın çelışkısını sım-
geledığını soylüvor Joker'ımız Kub-
nck'ın vaktıyle lngıltere'de çektığı bu
savaş cehennemını gozumuze sokan
zehır zemberek fılmını yıllar sonra
yenıden seyretmek nasıl oluyor, bugün
sınemada goreceğız bakalım
VECDI SAYAR
Kaleiçi'nde Kedenli Bip
Yürekle
Ben Falez Oteh'nın emektar kedısı Hemcınslerım
arasında "mutlu azınlık" sayılanlardan Doğrusu bunu
soyleyenler pek de haksız sayılmazlar Antalyalı kedılenn
en çok ımrendığı kapılanmak ıçın can attığı yerierden
bındır burası
Oylesıne oyledır de kedının karnını doyurmak onu
tatmın etmeye yeter mı hıç? Can sıkıntısı temel
derdımızdır bızım Gunlerın tekduzelığı tunstlerın
sıkıcılığından bunalır dururuz Allahtan fılm festıvalı
başladı da hayatımız renklendı Turk sınemasının şohret-
len, eskı ustalan arasında gunumuzu gun edıyoruz
Otelın salonlannda yapılan şoyleşılenn tadına doyum
olmuyor Eşref Kolçak tan Muharrem Gurses e Sel-
da AJkor'dan Hulkı Saner e, Orhan Gunşıray dan
Fikret Hakan'a Necdet Mahfi Ayral'dan Orhan
Çağman'a, Bulent Oran'a eskı ustalann pek çoğu bu-
rada Yenılerden Mahır Gunşıray, Berhan Şımşek,
Ayşegül Aldınç, Mehmet Aslantuğ burada Tabıı,
daha unuttuğum pek çok oyuncu ve Turk sınemasının
genç yonetmenlerı yan yana
Herkes bır sorunun cevabını arıyor Ne oldu da
seyırcımızden koptuk9
Yonetmenler ve oyuncular, eskı
kuşak yapımcılan suçluyor Kazandıkları paraları sıne-
maya yatırmayıp hanlara hamamlara yatıranları içınde
bulunduklan ortam onlan lyıce "eskı guzel gunler"\n
nostaljısıneçekıyor Bırhuzun, bırhuzun İnsanın yuregı
burkuluyor
Bu yıl festıvalde değışen bır şey var Bunu gormemek
ıçın kotu nıyetlı olmak lazım Ama bır de değışmeyen
şeyler var Organızasyon denen şey nedense Turk mıl-
letıne çok yabancı bır kavram 32 yıldır pek fazla değışen
bır şey yok bu alanda Bır etkınlığın nerede ve ne za-
man olduğunu keşfedebılmek ıçın sınemacıların nasıl
koşturduğunu bır gorseydınız Oyle matrak sahneler
yaşanıyor kı gulmekten katılırsınız Tıpkı eskı yıllardakı
gıbı Sanınm, 1970 lı yıllardaydı O zamanlar
Beledıye'nın Konyaaltı ndakı tesıslenndeyım Gene bır
festıval gecesı sabaha karşı bağırışlarla uyandım
Romen Sınematekf nın Başkanı -şımdı merhum oldu-
bas bas bağınyor Bınlerı de kolundan tutmuş çekıştıny-
or "Aırport, aırport" dıye de eylemlerının maksadını
açıklamaya çalışıyortar Adamcağız ıse bıletının o sabah
değıl ertesı sabah olduğunu anlatmaya çalışıyor ama
nafile Bunlan nrye anlattım'' Bu sabah da benzer bır
sahneye tanık oldum Kapanışta odul vermesı ıstenen
festıval konuklanndan bın sabah 5'te uyandırılmış sızı
uçağa gotureceğız dıyerek Meğerse, adamcağızın
gıdeceğı gunu karıştırmışlar Guler mısın, ağlar mısın?
• * •
Ben Kaleiçi'nde bır gece kulubunun emektar ke-
dısıyım Gunlerım uyuklamakla geçer Gecelerım ıse al-
abıldığıne renklıdır Bır koşeye kıvrıhr ınsanları seyred-
enm Ne tıpler gelır geçer onumden bılemezsınız Kımı
zaman dertlenne ortak olmak ıçın ayaklanna surtunur,
mınıdanırım Ama ıçlerınden pek azı benı duyar Herkes
kendı dunyasına oylesıne kapanmış Huzun butun
masalarda baş tacı Hele şu koşedekı masada gulumse-
meye çalışan Romen kızlara bakın Kedı yureğı dayanır
mı bu kedere? Ama guzel oykulenm de var elbet Şu
bızım şarkıcı kızın ışıl ışıl gozlenne baksanıza Aşkı okuy-
acaksınız o gozlerde Konservatuvarda okurken hayatını
kazanmak ıçın çalışmaya başlamıştı burada Sonra bır
gun bır balıkçıya kaptınverdı gonlunu Şımdı her gece
aynı masaya gelıp oturan -tam da geceyansı sulan- o
balıkçı ıle yaşadığı aşktan daha guzel daha anlamlı bır
şey var mı'' Hıç anlayamıyorum şu sınemacılan, an-
lattıklan oykuler ne kadar yapay, ne kadar samımtyet-
sız Gerçek yaşamdan ne kadar kopuk Yeşılçam ın
"pembe" filmlennde bıle yaşamın sıcaklığı vardı oysa
• • •
Ben, Konyaaltı Açıkhava Sıneması'nın kedısıyım Dort
gozle bekledığım festıval ne de çabuk geçıverdı
Doğrusunu ıstersenız hıç beğenmedım bu senekı film-
len Seyırcıyı aptal yerıne koyuyor bu sınemacılar An-
latacaklan bır şey yoksa ılle de fılm yapmak zorundalar
mP Başka ış yapsınlar efendım Ben de ıntıkamımı fena
aldım doğrusu Filmın en durağan anında -bu anları
yakalamak pek de zor olmuyor doğrusu- atlayıvenyo-
rum sahneye Perdenın onunden ağır adımlarla geçıy-
orum Önce sağdan sola, sonra tekrar gerıye Tabıı,
kuyruğum hep havada Boytece filmın havasını tyıce
bozuyorum Oh olsun
1
• • •
Ben, yenı kultur merkezı ınşaatının kedısıyım Dun bır
torenle konuklara tanrtıldı merkez Ne kadar gururlandım
bılemezsınız Hele sız esas açılışı bekleyın Ocak'ayetışır
dıyorlar O zaman goreceksınız festıval sarayı nasıl olur-
muş Ama benı en çok mutlu eden olay, dun yapılan Şıır
Bahçesı'nın açılışıydı Kultur Merkezı'nın çevresınde yer
alacak bu bahçede dunya şıırının ustalannın eserlerı yer
alacakmış Antalyalı şaır Metın Demirtaş a borçluyuz
bu guzel proıeyı Benım en sevdığım şaırlerden bındır
Demirtaş Bır ınşaat kedısı boş zamanlannı şıırle zengın-
leştırmesın de ne yapsın? Ben Demırtaş'ın banş ozle-
mı ve ınsan sevgısı ıle dolu şıırlenne sığınınm, ne zaman
kendımı yalnız hıssetsem Sıze de bırkaç dıze okuyayım,
ıster mısınız'? Nereden okuyacağım da çok onemlı
Önce onu soyleyeyım Bır şıır seçkısıbu Adı, 'Kedı Şıır
Seçkısı" Teşekkurler, Antalya Sanatevı Antalya'yı çok
sevıyoaım Tıpkı Metın Demirtaş gıbı.
"Dun dolandım bu kaygılarla
Iskeie'de Kaletçı Mahallesınde
Setçuklu sokaklarda
Hüsnuyusuflar ne guzel açmıştı
Az oncekı gok gurultusuyle
Yoksul evlenn, ahşap verandaiannda
Yukarda kentte
Paralar, pazarlıklar, açık artıımalar
Trafik gurültulen
Ve paranın kıhı sularında
Çıtılenmış ınsan ılışkılen"
Fazıl Say konserleri
Kultur Servisi - Avru-
pa'da v e Amenka da ken-
dısınden "21. yuzyılın en
büyük piyanistlerinden bi-
ri olacak" dıye soz ettıren
genç pıyano vırtuozümuz
Fazıl Sa\ bu ay Türkıye de
bır dızı konser verecek 8
ekımde. Ankara CSO
Konser Salonu'nda saat
20 00 de bır konser v ere-
cek olan Fazıl Say"ın 9
ekımde saat 20 30"da İs-
tanbul AKM Buyuk Sa-
lon'da vereceğı konser,
Çağdaş Yaşamı Destekle-
me Derneğı Umranıye Şu-
besı ve Turkıye Korunma-
ya Muhtaç Çocuklar Vak-
fı tarafından organıze edı-
lecek
Konserın gelırı eğıtım
hızmetlerınde kullanıla-
cak 1970 yılında Anka-
ra "da doğan Fazıl Say An-
kara Devlet Konservatuva-
n'nda "üstun vetenekliço-
cuklar için ozel statu"de
eğıtım gordu ve 17 yaşın-
da Konservatuvar'ın Pıya-
no ve Kompozısyon yuk-
sek bolumlerını bıtırdı
DAAD bursuyla Dussel-
dorf'ta master yapan Say
Berlın Muzık Akademı-
sı'ne oğretım görev lısı ola-
rak atandı 21 vaşında,
Berlın Senfonı Orkestrası
eşlığınde kendı konçerto-
sunu seslendırerek Avrupa
Topluluğu nun duzenledı-
ğı pıyano yanşmasında
"En İyi Çağdaş \orumcu"
odulunu kazandı
Son olarak 1995 vılında
duzenlenen "International
Voung Concert Artists" > a-
nşmasında şu başanlan el-
de ettı Genç Konser
Sanatçıları Dunya Bırın-
cılığı Genç Konser Sanat-
çılan Avrupa Bırıncılığı.
PaulA FıshClaırmont Pı-
ano Prıze, Metamorp-
hosen Chamber Ensemble
Soloıst Prıze, Beracasa
Foundatıon Prıze of the
Montpellıer Festıval