Catalog

SAYFA CUMHURİYET 27TEMMUZ1993SALI 8 EKONOMI PARARAPORU BORSAVHtİLERİ Endeksler Bileşik Mali Sanayı Önceki 9758 26 7639.45 11108 33 işlem hacmi(öncekı) Işlem miktarı(önceki) Dünkü 9370 30 7232 69 10708.34 Fark(%) -3 97 -5 32 -3 60 448.623 745.625 80 006173 9 BORSA MTHMMZ1M» •"•«•• OOIAdanapmento(A) 002 Adana Çımento IC) 003 Atana Elektromek OMAnadoıuCam 005 Afyon Ç rmefiio m*Mimm 007AM»nK •MM0MİI OCBAksa 010AM»»Ei«Mr* OIIAIarkoHoldıng 012Ate*oS*nayi 013 Altınyunut Ça*m« 015AI1mytldlz 016Arçet* 017Asel5an OlBAılanCımeıHo 019Aygaz O2OBa0taş 021Banvıt 022Bekoteknık 023Bır1*Tütün Q24BoluÇ<mwno 025Bnsa O»Bur<*t* H7(••*!>•Çfcaa§ oaÇMkHalat 029Çımenta9 030Çtmu C31 Çukurova Elaktrık 032 Çukurova Yent 033Demırt>ank 035Derı™d 036DevaHoldıng G37 Drtas Doğan CHHUşTM MODottas 041 Ooğan Holdıng 042DuranCHs« 043Eczac.ba»ıYatınm OMEczaabaşıllaç 0*5Edıplp.ık <X6EaeBıracılık 0«7E9eEndusm 048EgeGubre (MEgeSaraniık 050EfTMk$*gorta OSIEnkaHoMıng 0G2ErcıyasBırac<lık 053Er«jlıOemırÇel* OMEsbank 355 Fensş Alumınyutn 0S6F>nansbank OSTGeraas M M 0S9GlobatVaHnm OeOGooö-Yeaf 061 Gorbon l$ıl 062 Gubre Fabnkaları 063Gune> Bıraalık OMHeMa» 065HaikalıKonut 066Hûmy«Ga»taal'k H7»T««TMİ OBBlkttsatFmans 089lMotorP:s1Ofi OTOlntema 071 IntemaYenı 072TlşBB«3ellı 073TI$B8«Selsız 074lzmırOmırÇeı* 075lzocam 076Kartonsan 077 Kav 0T9K«|>ezElektnk OaOKapezYeın 061 Keıetx* Mobıtya OKKoçHoklıng 0B3KoçYa»rıır 064 KonyaÇım«fito 085Kordsa 086Ko'uma 087Kdyla$ 068 Kuıahya Porsei«<i 069KutahyaYecn oeOLüksKadıfe OSIMakınaTanm 082 Mardm Çımento 0S3Maret 094Maretwll 096MedyaHoldıng 096MansucatSantral 097M«aş •MMMrtt 096 Marmans Mara Olel lOONeaş lOINetbank(Marbank) ttMHM 103NetTunzm KHNıJdeÇımento IMtaTlM IMCHmdaa 107Olosan lOSParaan «»PegProlito ii0P«*ım 111Petn*BniTunzm ii2Pıma« 113PınarErrtegreEI IMPınarSut 11IPBVİİ 11IPlM«M 117Poiylen IIBPınarSu 119Rabak i2ÛSabaflYayınah» 121 Santral Holdıng 122Sarkuysan 123&tas 124SÖKM 125SonmezFılaın«nt 126SunElektron.k 127SunYenı 12BTamSıgona 129TrakyttCam 130TurtDemırDc*um 131TürkDışbanfc 132Tekst)lbanfc !33Te)etaş 134Tezsan 13ST Garantı Bankaaı 136TurkH»vaYolları 137 T IşBKurucu 138TıreKutsan 139T IşBankası(A) 140 T IşBankası(B) 141T IşBankas, |C) 142T KalkınmaBankası 143Tota» Otomotoıl Fab 144TotaşOtoTıcafBt 145Topa*Ka4rt 146Trarslurk Hoidmg 147TûrkiyeŞışeCam MSTürkSısmens 149TSKB 150TurkTuborB 152Tupras 153Tûtunbank 154 LKıye Çımento 1S5O$akSeramık 156VakıtYatınm 157Vests< 15BVakıfFmansalKır 158Yasaş leOYapcKredıBanka» 161 YCınsa " " ^ 9000 T825 1900 1'00 19 600 U H 5300 L2M 10500 39 500 4900 19 750 6700 zm10.2SO 10 500 3-200 17 750 7 100 4900 32000 6 800 1700 1800 8500 7400 U H 8 700 41500 24 000 10 750 9 750 3950 4JM 6 000 4 400 11500 I I » 1.77» 11000 8 600 4500 4450 6300 2700 69000 9400 4 100 10.250 1575 13 500 43 000 1800 1700 6.200 4350 6.300 7JM 2.700 20 000 5900 3350 23 000 2 375 40OCO00 5800 U H 6 100 3550 2250 2 100 2750 2950 1075 8 900 7600 3550 1 M M 12000 11750 7 100 15 750 22 500 145 000 Z6O0 2000 2-0S0 4300 3 550 5200 l 150 22.000 5.200 9200 9000 950 1650 MJM 1850 26,000 1350 1.771 4550 37 000 1171 2.150 51OO0 10O0 1 7 X 1.000 1525 16.500 2.100 11500 4.1 M U H 1.350 Z900 1 100 a 400 1000 19750 1825 4900 32500 3.250 2.375 3.400 3300 10X100 3.250 2700 7.300 850 5.300 1.250 35 000 000 5900 380 000 16 500 3.650 1450 50 000 51000 8.000 1 175 2700 8 500 2425 13 500 L I M 4300 3 150 14.250 2000 1625 1575 4 000 6 000 2450 5600 tfş* 8600 1 775 1700 1625 18500 U H 4800 7JM 10 000 0 4400 18 000 0 U H 9 750 9750 3050 16 000 6700 4 660 0 6500 1600 1625 7800 6700 L7H 8500 38500 22000 10.250 9300 asso U H 0 4000 11250 I U H 1JH 10O00 7800 4200 4 150 6.200 0 67 000 8600 3.960 9500 1475 13000 40 000 1750 1575 6200 4.350 5700 7.4H 2550 18750 5800 2950 22 500 2.300 0 5800 İ.7H 5900 3.200 2150 2 000 2550 2700 1000 8 800 7200 3.250 1L1M 110» 11250 7 100 15 000 22 500 145 000 2 550 0 2 050 4000 3450 0 1050 20 000 4900 6400 9 000 0 1575 n j H 1850 26 000 1350 1J7* 4400 35000 14M 2000 48 000 900 1625 950 1500 15000 2000 12 750 <UH U H -250 2600 0 0 0 19 250 1525 4 600 31 000 3000 £350 3350 3650 9500 3050 2.600 6 300 800 4900 1100 90000 000 5400 0 15 750 1300 1350 47 000 48 000 0 1050 2.500 8'00 2350 13 000 U H 4150 0 13 500 1900 1 750 1225 3 750 5500 2300 5 100 !•«* 9000 1825 1750 1725 19250 U H 5100 U H 10 750 0 4900 19500 0 U H 10250 10250 3250 16000 7 100 4900 0 6800 1600 1775 8600 7 700 U H 6 700 41500 24000 10 750 9 700 4000 U H 0 4300 11250 11.7H 1JH •0 750 8600 4 200 4400 6400 0 68 000 9300 4200 10000 1600 14 000 42 000 1825 1700 6200 4500 6100 7.IH 2 750 19 500 6200 3050 23500 2350 0 5800 İ.7H 6200 3-200 2.200 2100 2.750 2.950 1 075 8900 7 700 3600 ııın 11 750 11250 7400 15.500 22 500 150 000 *_650 0 2150 4.200 3600 0 1 150 21500 5.100 9000 9.000 0 1725 H J H 1900 27 500 1400 1J7I 4900 36 500 1.4H 2100 51000 940 1675 1000 1500 16 000 2 200 13500 U H M H 1300 2650 0 0 0 19 750 1650 4 750 310O0 3200 2 400 3500 38S0 9 750 3 150 2800 7400 840 5300 1325 »000 000 5 700 0 16 500 3600 1450 49 500 50 000 0 1 150 2650 BBOO 2400 13500 M H 4450 0 14500 2050 18S0 1275 4000 5900 2450 5400 8600 1775 1700 1625 19250 17H 5100 U H 10000 0 4400 18 000 0 U H 9750 10 000 3100 16 000 6700 4650 0 6800 1600 1650 7900 6 800 U H 8500 39500 22 500 10 500 9400 3500 U H 0 4000 11250 I U H 1JH IOOOO 7800 4200 4 150 6 300 0 68 000 8 800 4000 10000 1500 13000 40000 1750 1600 6.200 4350 6000 7.4H 2550 18750 5800 2950 22 500 2300 0 5800 İ.7H 5900 3200 2 150 2000 2550 2.750 1025 8900 7400 3250 1I.1H 11000 11250 7 100 '5000 22 500 145 000 2550 0 2050 4000 3500 0 1 125 21000 4900 8500 9000 0 1575 M J H 1850 26 500 1350 1J7I 4400 35 500 1J7I 2000 49 000 910 •625 960 1500 15000 2000 12 750 U H I I N 1250 2.650 0 0 0 19 5O0 1550 4750 31000 3000 £375 3350 3700 9500 3050 2600 6.900 800 4900 1 125 »000 000 5500 0 15 750 3.350 1350 47 000 48.000 0 1 150 2600 8.100 2400 13 000 U H 4 150 0 13 500 1950 1750 1225 3750 5600 2.300 5.100 m* 503 500 765 445 7000 47 060 7060 iTtLm 23133 H J H 485 500 0 2199 700 757 250 0 1.4* 343 500 602240 353050 1646 111496 2159 700 0 266 000 2 000 1438 779 234 700 47OO0 I U H ••868 460100 52 640 214 130 713950 226000 171.M 0 314462 •ooo I U H Mtiil 71 296 698 500 1000 1525 508 808160 0 118'00 507 900 270 620 664 900 311 414 121000 20 000 0 979 750 52 OOO 8000 50 000 51000 11JH 688.000 102.722 3000 72190 100.325 67 567 0 4000 I U H 1476 580 2.000 7300 153.400 2 738.040 620 280 1581351 107 697 384161 342.386 H J H 120 571 2000 136 400 205 962 187 385 15 OOO 157.050 0 77100 66 000 35 000 0 198 000 311000 10 000 288000 20 000 0 8573580 11t.7H 88 000 793 800 784 400 I U H 659587 48 500 7UN 9000 317 000 27 800 51 169 677 100 38 760 34 000 283 000 136675 H7.M 17MJ» 13601 5000 0 0 0 183 500 75 80S 11000 1000 89 700 254 000 85000 865 660 36 208 4 601 100 59000 1271862 12000 217 716 784 025 1 133 335 0 112900 506840 19100 366180 96000 0 47 021 1647 196 238 050 64 250 481500 (711H 1378 100 0 242025 46 000 254 500 1660 627 202 000 879870 3 134208 89175 MM **l 8 769 •804 1735 1640 19035 1714 4 910 IM 10297 0 4589 18504 0 U H 9932 10000 3172 •6 000 6830 4708 0 6647 1600 1692 8103 6973 17H 8580 39 571 22 961 10 462 9424 3523 4J4I 0 4 196 11250 IUH 1JH 10400 B110 42O0 4287 6315 0 68 042 8792 4032 9 762 1513 13584 40200 1 777 1615 6200 4362 5903 7.4M 2617 19090 6066 2983 22 645 2307 0 5800 • 6052 32OC 2 178 £031 2 591 2.806 1027 8.878 7384 3280 1 1 1 H 11271 11250 7270 15.203 22.500 145 666 £601 0 £086 4 087 3511 0 1106 20 781 5000 8715 9.000 0 1634 1859 26893 1369 1J7İ 4797 35 533 1J17 2033 48.873 9-0 1651 981 1500 15463 2045 13 130 U H 1171 1261 £620 0 0 0 19412 1571 4736 31000 3072 2378 3440 3 721 9548 3 075 2709 7 126 803 5039 1203 » 000 000 5518 0 16054 3405 1392 47 946 48522 0 1 107 2565 8345 2373 13156 U H 4302 0 13 801 1983 1 771 1235 3897 5679 2 361 5235 BORSAdan dakikadakika NAKLEN Tlrtlye'riıı IMF yerMw daMka» 8383 TL.'*r.k8 S m k sdrtsi 1 10 «aklkadır. / FOREKS LŞ. 900991100 11 9 YAYIN A ı_ ZİVERBEY KÖŞKÜ İlhan Selçuk 12. bası 30 000 lıra (KL)V tonde) Çağc/as Yavınları Turko< ağı Cad. İ9-4I Cagaioğlu-hianbul Odeınvli Konderilme/. YOLKESEN ffiMAK Hıfzı V. Velidedeoğlu 4. bası 20.000 lira (KDV ıçınde) Çağdaş Yayınları Turkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-lstanbut (Klemeli gonderilmez. AKTAŞ tahtası bugün 'alıcının belirleyeceği fıyattan' yeniden açılıyor Borsa'da 'düsiise devam'• Geçen hafta düşüş eğilimine giren Borsa Bileşik Endeksi, dünkü seansta da 488 puan yitirip 9 bin 270'e indi. Hisseleri yeniden Borsa kotasına alınan AKTAŞ hisseleri, tahtamn kapatıldığı tarihte 40 bin liradan işlem görmüştü. Ekonomi Senisi - Borsa'da geçen haf- ta başlayan düşüş trendi dün de sürdü. Dün Borsa Bileşik Endeksi 488 puan kaybederek 9 bin 759 puandan 9 bin 270 puana inerken hisse senetleri ortalama yüzde 5.21 oranında değer kaybetti. 16 Temmuz 1993 tarihli seansta 10 bin 617 puana çıkan Borsa Bileşik En- deksi, o günden bu yana 6 seansta bin 347 puan geriledi. 6 seansta hisse senet- lerinin ortalama değer kaybı da yüzde 13 oranında oldu. Borsa'nın dünkü seansı tümüyle satış ağırlıklı geçti. Hemen hemen bütün his- se senetlerinin değer kaybettiği dünkü seansta sadece 17 hisse senedi değer ka- zandı. Değer kazanan hisse senetlennın başmda da Çanakkale Çimento, Okan Teksül. Akal Tekstil. Migros. Mar- bank, Turcas Petrolcülük hisse senetleri geldi. Dün ilk andaki hızlı saüşlar nedeniyle endeks birdenbire 9 bin 500 puanın altı- na kadar düştü. Küçük alımlar nedeniy- le Bileşik Endeks 50-60 puan kadar geri aldıysa da bütün işlem tahtalanndaki yoğun satış emırleri nedeniyle kapanışta 9270.30 puana kadar geriledi. Borsa'nın dünkü seansı tümüyle satış ağn-lıkh geçti. Seans başında 7 bin 639.45 olan Malı hisse senetlerinin değer kaybı yüzde Endeks ise 407 puan kayıpla 7 bin 5.32 oranında oldu. Sınai sektördeki 232.69 puana düştü. Mali sektördeki hisse senetlerindeki ortalama değer Özellestirmeye eleştirel tepkiler kaybı yüzde 3.73 oranında olurken bu sektörün endeksi 400 puan gerilemeyle 11 bin 108 puandan 10 bin 708 puana düştü. AKTAŞ gene Borsa'da Danıştay tarafından TEK. ile olan sözleşmesi iptal edildiği için 24 haziran- da Borsa kotasından çıkanlarak işlem- leri durdurulan AKTAŞ Elektrik hisse senetleri tekrar Borsa'da. Yeniden Borsa kotasına alınan AK- TAŞ Elektrik'in hisse senetleri bugün serbest fıvatla işlem görecek. Tahtası kapandığında fıyatı 40 bin lira olan AKTAŞ'ın yeni fıyatı bugün belirlene- cek. Kadıköy yakasındaki elektrik dağıtım işini 30 yıllığına TEK'ten kira- layan AKTAŞ Elektrik . halka açılmak icin 1992 yüı haziran ayında SPK'na başvurmuştu. 20 milyar lira sermayeli AKTAŞ Elektrik'in yüzde 15'ini temsil eden 3 milyon adet hisse senedi 27 Mayıs 1993 tarihinde halka satılmıştı. Satışa aracılık eden Körfezbank 1 milyon adet hisse senedini Bank of Newyork aracılığıyla yabancılara satmış, geri ka- lan 2 milyon adet hisse senedi de 630 küçük yaünmcı tarafman paylaşılmıştı. 6 bin liradan halka satılan şirketin hisse senetlerinin Borsa'da işlem gördü- ğü ilk günlerde tahtasının tıkanması üzerine fıyatı serbest bırakılmıştı. AK- TAŞ Eîektrik hisse senetlerifiyatınser- best bırakıldığı ilk gün 29 bin Uraya ka- dar yükselmışti. AKTAŞ Elektrik Hisse Senetleri Borsa'daki son gününde 40 bin liradan alınıp satılmıştı. 'Aceleye gelmemeli!'İZMİR (Cumburiyet Ege Bürosu)- Yaşar Holdıng Yönetim Kurulu Baş- kanı Selçuk Yaşar. altıncı kitabmda özelleştirmeyı konu aldı. Yaşar. "özel- leştirme aceleye gelmez". "Kücük tasar- ruf sahiplerine satış yapalım". "Özelleş- tirmede İşletme hakkı de\Tedilmesi" ve "Bazı KİTler yöre halkı- na satümalı" gibı baş- bklar bulunan kıtabında özelleştirmeyle ılgıli dü- şüncelenni aktanrken. "Özelkştirme yolunda ciddi adunlar atacaksak, halkı. üretici>i. küçük ta- samıf sahibini mülki>et sahibi yapmanın \oUarmi aramaİı \e mutlaka bul- malıyız" dedi. Yaşar, başanh oluna- bilmesı ıçin özelleştirme- nin bir plan ve program- la yürürlüğe konulması gerektiğini söy- ledi. "Herşeyi özeUeştirelim" düşüncesi- nin yanlış olduğunıj vurgulayan Yaşar, "Hangi KİTleriıı öncelikle özelleştiril- mesi gerektiği konusunda ciddi çahşma ve analizler tamamlandıktan sonra ön- Selçuk Yaşar kitap yazdı de sadece ceük sırası yapılmalıdır. En başta, strate- ök önetne sahip olanlarla. sosval araaçlı olan KİT'lerin saptanması gerek" dedi. Özelleştirmede başanya ulaşılması içın KİT hisse senetlerinin bır kısmının küçük tasarruf sahiplerine satılmasının yararb olacağını savunan Yaşar. böyle- likle hisse senedi satın alma bilincinin yerleşerek sermaye pıyasasının da gelişeceğini söyledı. KİT'lerin çabşanlanna ve yönetcilenne kira- lanması yolunu da öne- ren Yaşar, bunun yanı sıra üreticilerin ve aynı sektörde çahşan özel te- şebbüslerin de bir işletme şirketı etrafında toplana- bileceğini 9Öyledi. Yaşar. "Bu şirkete, KTPin mülkiyetini değil işletme hakkını devrederiz. İşletme şirketinde çalışanlar, yöneticiler ve diğer üyeler kardan pa\ alır. Bu mo- delde KİTi. durumunun i>Heştirilmesi sonrasında bile bütün olarak bu işletme şirketine doTedebiliriz" dedi. 'Zenginlertekelleşir' • SPK DenetçisiSelamiŞengül,özelleştirmeylevergigelirlerinin artmayacağını, üst gelir gruplanna özelleştirilen KIT'leri satın alma fırsatı yaratacağına değiniyor. ANKARA (AA) - Mülkiyet transfe- rini betimleyen özelleşürmenin, mülkı- yet değışiminin ötesinde, toplumun çe- şitli kesimlerinde farklı beklentılere yol açtığı belirtildi. KIT ürünlerini kullanan özel sektö- rün, KİT'ler aracılığıyla cezalandın- lmaktan kurtulmak için, belli bir kesi- min de KJTlerin siyası partı yandaş- lannın gecim kaynağı halıne gelmesinı önlemek için özelleştirmeyi destekle- dikleri öne süriildü. Sennaye Piyasası Kurulu (SPK) de- netçisi Selami ŞengüTün. "ÖzeUeştinne Vergi ve Kamu Harcamalan" konu- sunda yapüğı mcelemede. özelleştirme gelirleri ile sağlık ve eğiüm harcama- lannın karşılanmasının, özellestirmeye karşı tepkileri hafıfleteceği görüşü sa- vunuldu. Vergi idaresinin mevcut yapısı içinde vergi oranlannın düşürülerek tabana yayılmasının. vergi gelırlerinı arttır- mayacağı. üst gelir gruplannın vergi tasarrufu sağlayarak, özelleştinlen ku- ruluşlan satın almalanna olanak yara- lacağı vurgulanan incelemede şu gö- rüşiere yer verildi: "KİTİerin siyasi arpalık hahnden çıka- nlması betli bir ötcüde özelleştirmeyle sağlanabilir. Ancak. genel bûtçeli idare- lerin, iktisadi alanda düzenleme ve de- netlente yetkisine sahip kamu kuruluş- larınuı da benzer amaçlarla kullanıkjjğı bilinen bir gerçektir. Bu nedenle özelkş- tirme. bütçe açıklannm kapatümasının tek çözümü değildir. Bazı KİTler zarar ederken bazı- larnn kâr etraesi ve kâr edenferin satd- ması, sonmun mülkiyet rejbninden kaynaklanmadığmı göstermektedir. Kar eden KİT'lerin satılması, belki o yıün bütçe açığına bir çözüm getirebilir. Ancak bütçe açıklan, KİTlerin saöhna- sıyla değil kamu gelirleriımn aıttmfanası üekapaalabOir." TAT halka açılıyor • ANKARA (ANKA) - TAT Konserve Sanayii AŞ, 9 milyar lira nominal tutardaki hisse senetlerini halka arzedecek.SPK,TAT Konserve'nin 9 milyar lira nominal değerdeki hisse senetlerinin halka arzını kabul etti. Şirket, hisse senetlerini 7 bin 500 liradan ; satacak. Hisse senetlerinin , tamamının satılması durumunda şirket 67.5 milyar liralık gelir sağlayacak. ! Knedi arttı, : mevduat döştü ; • ANKARA (AA)-Buyü \ başından itibaren banka mevduatımn üzerinde seyreden kredilerdeki artış eğilirni devam ediyor. Bu yıhn ilk yansında reel olarak , banka kredileri artış gösterirken mevduat geriledi.' Merkez Bankası verilerine göre yapılan hesaplamalara göre banka kredılerinde yılın ilk 6 ayında reel yüzde 24.9, nominal yüzde 50 artış kaydedıldi. Denrirbank'ın kân . • Ekonomi Servisi * -Demırbank. 1993yılının \ ocak-haziran döneminde 216 milyar lira vergi öncesi kar sağladı. Bankanın geçen yıl aynı dönemde vergi öncesi kan 40 milyar lira idi. Bankanın 1992 ocak-haziran, döneminde 212 milyar lira ; olan özkaynaklan da yüzde 150 oranında artarak bu yılın aynı döneminde 532 milyar lirayayükseldi. BİT'lere tepki • İZMİR (Cumburiyet Ege Bürosu)- Büyükşehir belediyelerinin piyasa şartlannda özel işleünelerle rekabet için kurduğu Belediye iktisadi Teşekküllen'ne(BİT) işadamla,n karşı çıkıyor. İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, beledıyelerin ticaretı bırakıp "asli görevlerine" dönmeleri gerektiğini vurgularken • »-^ hükümetin de bu konuda baskı oluşturmasını istedi. Demirtaş, BİTlerin KİTler gjbi "tehfike" oluşturduğunu da ileri sürdü. KİTlerin özelleştirilmesjnin gündeme geldiği dönemde belediyelerin ticari işletme kurmasına karşı çıkan işadamlan, "BIT tehlikesinin" kendisini göstermeye başladığını vurguladılar. YATIBIMFOHLARI MTH—C1993 Kablma betgesiadı Bugün Detf. V. betgesiadı BugOn % lşYatırım-1 lşYatırım-2 lşYatırım-3 Iş Yatırım-4 lşYatırım-5 lşYatırım-6 işYatırım-7 lnterton-1 lnterfon-2 lnterfon-3 lnterfon-4 lnterfon-5 lktisatYat-3 lktısatYat-4 Ikt Atıhm Fon Gar.Yatırım-1 Gar. Yatırım-2 Gar. Yatrınr>-3 Gar Yatırım-4 Gar. Yabrım-5 Esbank Fon 1 Esbank Fon 2 Esbank Fon 3 YKBYatınmF YKBSektörF YKB Hisse F YKBKamuF YKBükıtF. YKBKarmaF YKBDövizF YKB Kapıtal F YKBAktrfF VakıfFon-2 VakıfFon-3 Vakıf Hisse VakıfDunya Vakıf Fon-6 254 974 127.491 68.109 45.253 23.428 48.831 12.945 174.653 131.057 73.812 74.738 17 961 61476 59.599 55.948 193 601 72.312 47.522 30.392 29.969 189.854 62.633 46.587 166.995 134.645 182.583 132.026 115.068 131297 62.369 46.356 43 430 309 499 57 833 43 597 50137 35186 0.45 -0 93 044 0 31 034 0.43 -0.75 043 044 043 043 -2 01 045 -1 15 -1.36 0.36 0.30 0.37 -1.30 -1.39 0.46 0.45 0.47 0.45 0.43 0.12 0.43 0.44 0.44 0.45 0.44 0.52 0 41 0.42 -0.80 0.20 0.42 Tütün Fon-1 Tütün Fon-2 Mitsuı Fon-1 Mitsuı Fon-2 Fınans Fon-2 Fınans Fon-3 Fınans Fon-4 Fınans Fon-5 Zıraat Fon-1 Zıraat Fon-2 Zır BaşakFon • Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Halk Fon-3 Pamuk Fon Pamuk Hisse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Emlak invest Emlak Denız F lmpexFon1 lmpexFon2 Sûmer Fon Ege Fon-1 Ege Fon-2 Kalkınma Fon Demir Fon-1 Demır Fon-2 Tariş Fon-1 Tariş Fon-2 OrtakFon TurkbankFon Netfon EtiFon TSKBUzmanF. Akfon 134.378 36 629 412.958 44.639 81.195 65.149 46.245 42.437 74.118 53.935 54.409 49.892 74.265 54.169 47.411 72.699 47 974 61.246 46.464 17.568 57.706 61.997 46.980 44.739 44.070 18.894 49.874 42.840 22.596 51.896 21.377 40 291 39167 40252 40.888 26 853 20 318 043 043 0 42 036 -0 53 0.44 -0 57 043 0.29 008 0 47 049 003 0.21 0.11 0.27 022 045 -0.39 061 0.42 0.43 0.42 0.23 0.38 037 0.45 0.35 0.40 0.45 0.44 0.43 0.34 042 0.24 -0.35 0.43 CAPRAZKURLAR 1ABDD0UUU 17260 14725 121330 6 6930 53220 58850 19385 138 39 80368 1 5168 160150 106.35 1.2801 7.3413 3.7501 1SMC lECfc »M: SOR: NMMMarta Avastralyı Dttan AmtvyafM DMriMriUlKPMM FkMvtdna FnnoFrMV HtBMtisRfFM İspnyıl PıntHi RVİçPt Fraıp hatyttUrtti JtfNYNİ »••HılMın RSrTCÇRrMM SJmHstaMytf 1.5O38AB00H«n 1.5038ABDDolan 1.3917MDIMan 15871.98ÎL KONUK YAZAR Prof. Dr. SÎNAN SÖNMEZ SERBEST DÖVİZ CİNSİ ABDDoları Alman Markı sviçreFrangı -ransız Frangı HollandaFlorim ngılizSterlını S.Arab.Rıyalı AvusturyaŞılını 100ltal Lıretı AUŞ 11390 6590 7480 1925 5850 17050 3000 935 698 SATIŞ 11425 6620 7510 1945 5900 17200 3030 945 712 Bütçe açığı ve enflasyon vergisi r eorik olarak, Merkez Bankası aracılığıyla hükumetler reel para talebindeki artışa koşut bir parasal taban genişle- mesi yoluyla enflasyonist baskıya yol açmaksızın gelir elde etme olanağına sahiptir. Ancak bazı koşullarda Merkez Bankası kaynaklanna başvurularak bütçe açığının finansmanı (açığın parasallaşbrılması) enflasyon ver- gisini doğurabilmektedir. Özellikle vergi gelirterinin çok yetersiz, iç borç stokunun yüksek olduğu ülkelerde, örneğin Latin Amerika'da. enflasyonun iç borç stokunu eritmek ve Mazine'ye gelir sağlamak için kullanıldığı saptanabilmektedir. Acaba Çizelgedeki rakamlara göre enflasyon vergisinin GSMH'ye oranı %4 ile 7 arası- nda değişmektedir. Bu bağlamda 1992'de bir sıçramanın olduğu gözlenmektedir. Enflasyonun yol açtığı reel vergi kaybının GSMH'ye oranı 1992'de yaklaşık %4'tür. Merkez Bankası kaynaklanna başvur- manın sağladığı net gelirin ise 1984-89 ke- sitinde GSMH'nin %2'si ile 3,6'sı arasında değiştiği, 1991 de hızla düşerek %1'in altı- na indiği, 1992'de ise tırmanarak %2,4'e ulaştığı saptanmaktadır. 1992 yılı örnek ola- rak ele alındığında ilginç bulgularla karşıla- şıimaktadır. 1992'de konsolide bütçe vergi gelirleri/GSMH %18,3 iken, enflasyon ver- gisinin GSMH'ye oranı %6,3'e ulaşmak- Reel vergi kaybı ve enflasyon vergisi (%) MERKEZ BANKASI KURLARI 27 TEMMUZ m s dNSİ 1 ABDDoları 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 AvusturyaŞilını 1 Belçıka Frangı IDanimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 HoliandaFlorini 11svec Kronu 11svıçre Frangı 100 Itaiyan Lıreti UaponYeni 1 Kanada Doları 1 Norvec Kronu 1 Sterlın 1 S.Arabistan Rıyalı DÖVtZ AUŞ 1138219 659837 7729.65 938.12 318.47 1700.61 195503 193410 587165 141626 750408 71072 107.03 889164 155043 17116 54 303517 SAHŞ 11405.00 6611.59 7745.14 940.00 319.11 1704.02 1958.95 1937.98 5883.42 141910 751912 71214 107.24 890946 1553.54 1715084 3041.25 EFEKTİF AUŞ 11370.81 6591.77 7613.71 937.18 315.29 168360 1935.48 1932.17 586578 140210 749658 703.61 105.42 8758.27 1534.93 17099.42 ^ 9 8 & 6 4 SATIŞ 11439.22 663142 7768.38 942.82 320.07 170913 196483 1943.79 590107 1423.36 754168 71428 107 56 893619 155820 1720229 305037 ALTIN CMSİ Cumhurıyet Reşat 24 ayar altın 22a/artılezık AUŞ 975 000 1090 OOO 144 000 129 000 SATIŞ 990 000 1 140 000 144 450 141200 MERKEZ BANKASI • Emısyon (23 temmuz) 53 818 5 mıfyar • TL lnterbank(a«ten%57 43 İşlem Hacmı 3 287 4mılyar Gecehk % 50-52 MaMalıkrepo %60 Aviıkreoo %64 DÜNYA BORSALARI AHının onsu: 391 40 dolar A8D Dolan: 1 7240 Alman Markı 10640JaponYenı I Sterhnı 1 5040$ Petrolün varüi: 16 59 dolar t9M « t7 91 II Konsoüdâ sujçe S Eftflasyon vergist/GSMH Reeî vergi kayts/GSMH Parasaltaştırma^GSMK 12,9 13,8 6,0 5,0 2,4 2,2 3,6 ^ 8 15,2 4,0 1.S 2,2 15,5 4.7 1.9- 2.8 14.1 6,0 3,4 3,5 15,0 3,7 3.1 4,4 3,1 1,3 17,3 4,4 3,5 0,9 1S.3 6,3 3,9 2,4 Türkiye'de durum nedir? Yukarıdaki çizelgede 1984-92 döneminde Mer- kez Bankası kaynaklanna başvurmaya da bağlı ola- rak enflasyon vergisinin et- kileri ortaya konulmak- tadır. Enflasyon vergisi/GSMH oranının değeri brüttür, yani enflasyonun aynı za- manda matrah aşınması yoluyla reel vergi gelirlerinde yol açtığı erozyon dikkate alınmamıştır. Nitekim üçüncü göstergede reel vergi kaybının GSMH'ye oranı hesaplanmıştır. Sonuçta reel vergi kaybı/GSMH'nin enflas- yon vergısi/GSMH'den çıkarılmasıyla pa- rasallaştırma/GSMH oranına ulaşılmak- tadır . Bu sonucun oranı Merkez Bankası kay- naklanna başvurmanın reel olarak Hazi- ne'ye sağladığı geliri göstermektedir. Enflasyonu önlemenin temel yolu, 'alınamayan' kesimlerden de vergi toplayabilmekten geçer. tadır. Yani enflasyon aracılığıyla vergi gelirleri- nin yaklaşık %35'i kadar brüt gelir elde edilmekte- dir Bu oran çok yüksektir, ancak enfiasyonun yol açtığı vergi kaybı da dikka- te alındığında parasallaş- tırmanın sağladığı net geli- rin gene de yüksek olan %13"e eşit olduğu hesap- lanmaktadır. Yaptığımız araştırmanın so- nucunda bütçe açığının finansmanı için kalıcı çözümlere ulaşmanın gerekli oldu- ğunu ileri sürebiliriz. Kalıcı çözüm ise yalnız harcama kalem- lerini gözden geçirerek bütçe açıklarını azaltmak ve/veya borçlanma veya para- sallaştırmaya başvurmak değil, vergilen- dirilmeyen kesimleri ve grupları vergilen- direrek bütçe açıklarını azaltmak veya or- tadan kaldırmaktır.