Catalog

Cumhuriyet İmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı Özgen Acar • Genel Yayın Koordınatoru: HikmetÇetinkava #Genel Yayın Danışmanr Orhan Erinç • Yazı İşlen Müdüru: Celal Başlangıç •Haber Merkezi Mü- dürü. Mustafa Balbay Gorsel Yönetmen Ali Acar • Duzenleme Mustafa SağlanRT Ankara Temsilcısı Cünevt Arcayürek • Haber Mudürlen. Işık Kansu, Hakkı Muessese Müdur \* Erol Erkut • Koordına- • tslanbul Haberlen: Şenav Kalkan »Dış Haberler Ergıın Baicı F.rdem Z.Gökalp Blv İnkılap S No 19 4, Tel 4331141-47, Telex: 42344. Fax tor Muaet Konılsan •Muhasebe- Bülent Ye- • Iş - Ekonomi Dinç Tayanç •Yurt Haberlen Metaıet Saraç (4)4330565• tzmır Temsılcısı: Serdar Kızık, H.Zıya Blv I352S 2 3 Tel 831230. ner «jdare Hftsejin Gürer •İşletme önder • Makaleler Sami Karaören »Spor Abdülkadir Yüceiman «Dıi- Telex: 52359.Fax: (51)895360 «Adana Temsılcisi Çetin Yiğenoğlu İnönü Cd Çetik •Bıla-lşlem Nafl tnal «Bilgisavar Sıs- zeltme Abdullah VazKi 119S. No: 1 Kaf 1, Tel- 59 37 52 (4 hat), Telex: 62155. Fax. (71) 59 25 78 tem: Müriivet Çiler •Reklam Refaa Işıtman \a>mfaıyan: Ycnı Gün Haber Ajansı, Basın \e Yayıncılık A Ş BasncCumhunyet Mdtb<ucılık veGazetecıhk T\Ş Türicocagı Cad.39,41 CağaJoğlu34334lsı.PK 246İstanbulTel 5l2O505Teleı 22246. Fd* (1)5138595 hr^ık Gunes 6 4(1 Öğle 13 12 Ikındı 16 4" 16 20 5S Av yasağı başladı •TRABZON(AA)-' ICarasulanmızda usgulanacak av yasaklan başladı TanmveKöyışlen Bakanhğı'nca yayımlanan 1993-1994 dön'emısu üriinlenavcılığnı duzenleyensırküleregöre palamut ve tonk balığı yanndan ıtıbaren I cylülc kadar avlanamayacak. Sirkülerc görc Trabzon'un Of ılçesindcki Solaklı dercsinden Hopa limanına kadar olan sahıl şerıdınde dcnize doğru 200 metrelik kesimde yanndan ıtıbaren 31 mayısa kadar her tiirlü sabit ağ kurulması da yasak bulunuyor Sınop'ta İnceburunveÇayağzı Burnu arasında kalan kesımle Doğu Karadeniz"ın karasulannda her lürlü trol kullanımı. ötekı karasularda da sahılden 3 mile kadar diptrolü, 3 mılden sonra da dip trolünün birden fazla gemiylc çekilmesı yasaklanıyor. Boğazlarve Marmara Denizi ilcbülün karasularda 15 mayıs-l eylül tarihleri arasında mckanik güç kullanılan çevırme ağıyla su üriinlen istihsalı de yapılamayacak. Bu tarihler arasında boğazlarda ağ dalyanlar kurulamayacak. Göğös kanseri • SANDIEGO(AA)- ABD'de kanser araştırmacılan, ailesinde göğüs kanseri vakası görülen kadınlann ölüm korkusuyla erken teşhisten çekindiklerini belirttiler. New York'taki Sloan-Kettenng Kanser Araştırma Merkezi'nden bildinldığınc göre, anne, kızkardeş veya kızlannda göğüs kanseri olan kadınlar, hastalığa yakalanma nski yüzde 21-30 arasında olduğundan 'göğüs kanseri testinden geçmeye yanaşmıyor.' Bu nedenle, yakmlan kanserlı 217 kadın. korkulannın telafısı amacıyla New York'taki kanser merkezinde altı haftalık bireğitime tabi tutuldu. Yetkılilerir verdıklen bilgıye göre sonuç verirnli oldu ve eğitimden geçırilen kadınlanr'tümü bir yıl içınde korkulannı yenerek göğüs kanseri kontrol çihâzıhagirmeyi kabuleltî. Kadınlann yüzde 80'inin ise kendi kontrollerinı (urlar için göğsü elle yoklama) kendilerinin yapmaya başladıklan ifade ediliyor. Güzellik yarışmasında skandal •ATİNA(AA)-Aüna'da önceki gece yapılan Yunanistan Güzellik Yanşması'nda usulsüzlük yapıldığı ortaya çıku. Geçen yılAvrupaGüzeli Yanşmasf ru düzenleyen ve bu yıl da aynı organizasyonu üstlenen "Antena" isimli özel TV istasyonu tarafından 1993 Yunanistan Güzeli seçılcn Hristina Manusi'nin puanının yanlış sayıldığı belirlendi. Yanşma kurallan gereğince güzellerin puanı, podyumdan mayo ve gece kıyafetiyle geçişlen vejün ile mülakatlannda topladıklan puanlar üce bölünerek belirlenirken, Hristina Manusi,jürinin sorusuna cevap veremedığınden aldığı 0 puan, toplama dahil edilmedi. Manusi bu durumda sadece mayo ve gece kıyafetiyle topladığı puanlarla Yunanistan güzeli secildi. Milyarderlik keyfî • LONDRA(AA)- Londra'da bir barıka. müşteri hesabına yaıüışhkla 14 milyar lira transfer edince ortalık birbırine girdi. Today gazetesinin haberine göre. bankada sadece 700 bin lira hesabı olan işadamı Robert Coleman, bankanın aylık hesap dökümlerinde, birdenbire 14 milyar lira sahibi olduğunu öğrenince heyecandan şok geçırdi. Westminster bankasının Lothbury şubesi, bir elektronik şirketine ait olan 1 milyon sterlini (14 milyar lira), bilgisayarlannın yaptığı bir hata nedeniyle yanlışlîkla Robert Coleman'ın hesabına geçirdi. Birçırpıdamilyarder olduğunu öğrenen iki çocuk babası 45 yaşındaki Robert Coleman'ın sevinci uzun sürmedi. Yanlışlığın ortaya çıkmasından sonra, Coleman banka müdüründen, hesabında 24 saat'misafir' kalan 14 milyar liranın birgünlük faizini istedı. Ancak kendisine. paranın başka bir şırkete ait olduğu gerekçesiyle faiz istemeye hakkı olmadığı yanıtı verildi. National Geographic, 21. yüzyıla girerken okurlara dergi yerine lazer videodisk olarak iletilecek Yüz yıllık dergiııiııtirajı 11 milyon • Amerika'nın 105 yılhk ünlü "Ulusal Coğrafva Vakfı'nın üyelerine ücretsiz gönderdiği derginin trajı 11 milyonu aştı. National Geographic Türkiye'de de en çok okunan vabancı dergi. Vakfın üyesi olan türkler dergıyi ücretsiz alıyorlar. Haber Merkezi - Ünlü 'National Geograp- hic (Ulusal Coğrafya)' dergısinin, 21. yüzyı- lın başında 'basılı dergi'yerine. 56 bın fotoğ- raf kapasıteli bir 'lazer rideodisk' olarak okurlara postalanacağı açıklandı. Dergiyi yayımlayan 'National Geographic Society (Ülusal Coğrafva Vakfı)' adlı ku- rum, derginin gonderilmesıne harcanan pos- ta ücretinden daha ucuza mal olacağı için bu yöntem üzerinde çalışıldığını du> urdu. 1888 yılında bir araya gelen 33 Amenkalı 'coğrafyayı insanlara se\dırmek ve bilinç ya- /w/waA ; amacıyla bir vakıf kurmuştu Vakfın ılk Başkanı 4vukat Gardiner Greene Hubard, "Oğrencder coğrafyavı se\- mezler. Ben ne bılım adamı\ mı ne de coğraf- yacıvım. Ama coğrafı araştırmalan destekle- yip bu bilunı lıalka sevdirmek ıstıvorum' demiştı. Vakıf, başlangıçta pek başanlı olmadı ve ilk on yıl boyunca üye sayısı bın kışıvi geç- medi. Hubard, tıpkı kraüyet hanedanlannda ol- duğu gibi kendi ailesinden bir kişiyı vakıf başkanlığı koltuğuna oturtma geleneğini başlattı Telefonun mucidi damat 105 yılhk kurumun ılk velıahtı Hubard aı- lesının damadı Alexandr Graham Bell oldu. Evet, Graham Bell... Yanılmadınız .. Hani şu telefonu ıcat eden Amenkalının ta kendisi... Ne var kı 'mucıt damat' vakıf ve dergi ıle uğraşmak yenne. zamanını daha çok veni ıcatlar vapmaya ayı- racaktı Bunun uzenne Bell. bir oğretmen olan da- madı Gilbert H. Gros>enor*u vakfın başına getırdı. Grosvenor. vakfın ilkelerinde büvük NATİONAL GEOGRAPHIO bıratılım yaptı Once uzun birlistehazırladı. Lıstedeki kışılere. 'Vakjımıza üye olarak önerıldığinırı sı:e bıldırmekıen dolayı büvük onur duvarım "dıve bir mektup gönderdı. Üyelere ücretsiz dergi Grosvenor'a göre bö> le nazik bir mektu- bu alanlar. sadece onurlanmak la kalmıyor- lardı veaynca: "Bir kurumun üvesi oldukları için bir de özel bir dergıyi ücretsiz alı ı orlardı. Bu kişıler, kendi ısteği ile herhangi bir dergıy e parasıyh abone olanlara kıvasla, vakfa çok daha fazla katılımcı oluyorlardı. Bu katılınu hıssetmek- ten de başka bir zevk duyuyorlardı." Vakfın uye savısı bu atılımdan sonra bir- denbire 1 000'den 74 bıne çıktı. İkıncı aşamada Grosvenor. uyelere ücret- siz dağuılan "National Geographic" dergısı- nın dilıni şu gerekçeyle değiştırdı: "Uzman olma\ anlann anlamavacağı tür- den vazılar, soğuk coğrafi metmler ıstemıvo- rum Okunabilir \ azılar istiyorum." Grosvenor okunabilir dıl konusunda bir arayışa girdı. Okunabilir vazılar nasıl bir dil- le kaleme ahnmalıvdı? Tarihin babası Bod- rumlu Herodot'un kitabını çekici kılan tılsım neydı acaba? Bu kıtabın yüzyıllarca sonra bile ınsanlann ılgisını çekebilmesindeki gi- zem neydı? Sonunda aradığı yanıu buldu. Yazılar 'bi- rincı tekıl kişi'mn anlatımıyla yazılmahydı. Yazıyı yazan kışı yani yazar. olaylann tanığı olmalıydı. "National Geographic" dergjsinde yayım- lanan yazılann temelıru bu ılke oluşturdu. Akademisyenler, bu anlatım biçimıne mut- fak coğrafyası' sözcükleri ile tepkı gösterdi- ler. Grosvenor bu tepkılere karşı kulağını tı- karken 'Coğrafya, okul dönemmde herkese sıktcı gelmıştir Okulda coğrafya işkencesı çekmiş bir öğrenci, yaşamı boyunca neden bir daha bu sözcüvü duymak istesın >'' divordu. Grosvenor 'macera' kurgusu ile anlatıla- cak bir oykünün okurlarda bırakacağı tad ıle insanlara coğrafyayı sevdireceğıne ınanı- yordu. Bu ınancında da yanılmadı ve başan- lı oldu. 1912 \ılında kayınpederi Graham Bell de icatlanndan kazandıjb paranın önernli bir bölümünü vakfa aktanp. projeleri destekle- yınce bir bilim kurulu oluşturuldu. Kurul, hangi araştırma projelenne ne miktarda yar- dımlar yapacağına karar vermeye başladı Üç y\\ sonra vakfın üye sayısı 424 bine ulaştı. Aydın'daki 'Afrodisjas' antık kenti de bu 'bilim kurulu'nun desteğı ıle günışığına çıka- nldı. Doktorasını yeni tamamlamış genç bir Türk arkeoloğu 'bilim kurulu'na başvurdu. Baa siyah-beyaz fotoğraflarla desteklediğı projesini kurula gönderdi. Genç arkeolog projesını daha sonra bir de sözlü olarak kurul önünde savundu. Kurul. bu genç bılım adamına güvendı ve Afrodıs- yas'a ılk kazmayi"vurması ıçın gereklı olan parayı kendisine verdi ve jıllarca bu katkısı- nı da esırgemedi. 30 yıl süren kazılanyla Af- rodisyas'ı dünyaya tanıtacak ve kendisine de büvük ün kazandıracak olan bu genç Türk arkeoloğu Prof. Kenan Erim'den başkası de- ğildi. Grosvenor, 79 yıl bo> unca vakfı v e dergiv i yönettikten sonra görevi oğlu Melvüte BeU Grosvenor'a dev rettığinde uye sayısı 2.2 mil- yona çıkmıştı İkinci Grosvenor, başkanlık tahtına oturabılmek için 55 yaşına kadar beklemek zorunda kalmışü. Bugun, vakfın üye sayısının 11 milyonu aştığı bildınlıyor Bir başka deyişle vakıf bu- gün tüm dünyada 'National Geographic' dergısıni 11 miljon adrese postalıyor. Bu, dergicilikte birdünya rekorudur. Türkiye'de en çok okunan yabancı dergi 'National Geographic'tir Bu vakfın üyesi olan Türkler de bu dergıyi ücretsiz alırlar. Vakıf, Türkıye'dekı üyelerine postaladığı gıbı dünyanın en uzak köşelerine kadar gön- derdığı dergıler ıçın astronomık posta ücret' ödüyor. Doğal olarak toplam posta masraı. da vakıf için büvük bır malı yük oluşturu- yor. Bu nedenle bilgisayar uzmanlan, vakfı bu malı yükten kurtaracak çağdaş bir proje üzerinde çalışıyorlar. Vakıf. 21. yüzyıla gi- rerken hcrkesin bir bilgiiayara sahip olaca- ğını öngörüyor. Bövlece 'National Geograp- hic' basılı bır dergi olarak değil, küçük bır 'lazer videodisk' biçıminde üvelere göndenle- cek., Haliç'te sandalcılar yavaş yavaş tarihe gömülüyor. Otuz sandalcı kaldı şimdi Haliç'te Isveç'te araştırma Hafiç'ibir tek onlavterketmedi Radon gazı olduruyor• Marnıara'da ıkibine yaklaşıyordu ka>ıkçı vekayık sayısı. Sadabada nıce "servirevan"lar taşıdılar. Ama zaman onlann aleyhine işliyordu sanki. Buharlı gemilergeldi önce... Sessizce çekıldiler İstanbul kıyılanndan: Halıç'e sığındılar. Haliçdeyar olmadı onlara. Altınboy nuz gnye dönüştü yav aş ya\ aş. Tanhe gömüldü kayıkçılar yavaş yavaş. Y'ırmı beş otuz sandalcı varşımdi Haliç'te kalan. HATİCETUNCER ~ "Kayıkçının küreğı fış fış eder yüreği" ninnisıyle bü- yürdü hepçocuklar. Büyüdük- lennde çoğu ne kayıkçı gördü ne de kayıkçının "fış fış" eden yüreâni duydu. 1700'lcrde Haliç'te. Boğa- ziçi'nde. Üsküdar'da. Mar- mara'da ikı bine yaklaşıyordu kayıkçı ve kayık sayısı. Sadabad'a nice "servirevan"- lar taşıdılar Ama zaman lann aleyhine ışlişordu Buharlı gemıler geldı once... Sessizce çekildıler İstanbul kıvı- lanndan; Halıç'e sığındılar Halıç de yar olmadı onlara. Altınboynuz gn\e dönüştü va- vaş yavaş. Tarihe gömüİdü kayıkçılar vavaş vavaş Yırmı beş otuz sandalcı varşımdi Ha- liç'i terk etmeven.Haliç'ın san- dalcıları emekliler ve bir ışye- rinde vardıvalı calışanlar artık Ek iş olarak vapıvorlar san- dalcılığı Otuz sandaicı sırayla gün aşın Eyüp'ten Sütlüce'ye yolcu taşısor. E>up'ten Sütlüce sandalla beş dakıka Kışı başı- na 3 bın lira alıyor sandalcılar Hüseyin Coşkun on )ildır kü- on- • İsveç'te 109 beledi>e içinde, 8 bin 992 konutta yapılan testler yılda 400 kişinin yalnızca radon ve tütün dumanı İcanşımından ötürü akciğer kanserinden öldüğünü ortaya ko>du. tüsü ve diğer bazı kuruluşlann ortak olarak vaptıklan araştır- mada. >ukanda sayılannı ver- dıeımız hastalann konut ko- GÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM - Toprakıa ve evlerde bulunan gorünme- ven gaz radon uzenne dunya- da ılk kez gerçekleştinlen bü- vük araştırma. bu gazın çıkardığı ışınlara hedef olan ve şullan. 284 7 sağlıklı kişının ko- nut koşullanyla karşı- laştınlmış. Konutlardakı ortalama ra- sıgara ıçen kişılenn akciğer don oranı metreküp hava kansenne vakalandıklannı başına 53 bakareldı (İsveç'te Haliç'in emektarlan artık sandalcılığı artık ekiş olarak yapıyorlar(Fotoğraf:HATİCETlJNCER) rek çekıyor Halıç sulannda Daha önce motoruv la Perşem- be pazanna mal taşırmış. Per- şembe pazan taşınınca motoru- nu hurdacıya satıp bır sandal almış kendıne. Bağ-Kur emek- lisı. ""Emeklı avlığı nevine veter kı insanın. buradan ek gelır sağ- lıyoruz" dı>or. Haliç'in kırliliğınden bezmış Mehmet Yılmaz. "Ünıversite- den geliyoriar tahliller vapıvor- lar. Bize 'elinize su değerse he- men yıkavın' divorlar. Mıkrop ıçinde vaşıvoruz işte" dıye dert vanıyor. Haliç'in sulannın çe- kilmesı deavn bır dert. Kısabir zaman sonra Haliç'te sandal- lann gidemev,eceğini düşü- nüyor Haliç'in emektarlan. "Po>raz'da sular çekılır. vapur çalışmaz. sandallar zor gider. Eskiden tararlardı, şımdı bırak- tılar" dıyor Mehmet Karadu- man. Karaduman emeklı ol- duktan sonra sandalcılığa baş- lamış. "Yalnızca sandalcılıkla geçınen yoktur" diyor. Rıza Boduroğlu sandalcılann en es- kilerinden. 196 7 "den beri "kü- rek sallıyor" Halıç'te. "Mezba- ha \arken i\ı\di işler. Kasaplar sabahlan gelır mal alır gıderdı Mezbaha kapandı Şımdılerde bazen günde beş altı kişi >a gelır ya gelmez" dive anlatıvor Ak- şamüstü günbatarken güneş Haliç'i unutmuyor. Gri sulannı yınesan ışıltılara dönüştürüvor Halıç'in saptadı. Araştırmanın ılgınç yanı, söz konusu kışıler. ra- donsuz evde oturuyor olsa- lardı, bu hastahğa yakalanma- yacaklardı İsveç'te 109 belediye ıçinde. 8 bın 992 konutta yapılan test- ler yılda 400 kışınin valnızca radon ve tütün dumanı kanşımından ötürü akciğer kansennden öldüğünü ortava koydu Söz konusu konutlardan yansı. toprakta radon bulunan va da bına yapımında mavi be- ton kullanılan ve vüksek nsklı bölgeler olarak adlandınlan konutlardan oluşuvor. Dığer- len ıse her ıkı tehlıkelı öğeden de yoksun olan konutlar. Araştırmada, yaşlan 35-74 arası olan ve 1980-1984 arası akciğer kansenne yakalanan 586 kadın ve 774 erkek üzerin- de çal'şıldı. tehlike sının olarak 200 baka- rel alınıyor). Bu oranın, 70-2 bakarele çıkması halınde akci- ğer kansenne yakalanma nskı- nın ° o30 arttığı saptanmış 200 bakarelin aşıldığı durumlarda nskyüzdesı %80'ibuluyor Bu da İsveç'te her vıl görülen 2500 akciğer kanseri olayının 400'- ünun. radon gazmın çıkardığı şua nedennle ortaya çıktığını göstenyor. Sigara ıçmeyenler arasında radon gazının her- hangi bır zararlı etkisı saptan- mamış. 1360 kanser hastasın- dan yalnızca 178'i sigara iç- me\enlerden oluşuyor. Bu da radonsuz bölgelerdekı ortala- mayla aynı Yatak odasını sık olarak ha- valandıran tıryakilerin akağer kansenne yakalanma riskleri. diğerlerinden bıraz az Araştır- maalar konutlann sık olarak havalandırmalannı ilk önlem İsveç Çevresel İlaçlar Enstı- olarak öneriyorlar. Okaliptüs yapraklanyla beslenen sevimli koalalar ölüm tehlikesi ile karşı karşıya Koalalar açhktan ölecek ıııi?• Avustralya gibi. ulusal simgesi olmuş kangurudan köpek maması yapan duvarsız bır ülkede bile. bütün dünyanın yaşamasını istediğı bir hayvanın resmi birpolitıkayla yok olmasına göz yumulması beklenemez. Belki harekete geçılmesi için önce birkaç koalanın açbktan ölmesi gerekıyor Roger Martin. koala nüfusunda son zamanlarda bir patlama ya- şandığını belirtivor. Nüfusun ka- labalıklaşması. bu minik keseli- lerin temel besin kavnağı. oka- liptüslerin azalmasına neden olu- vor. Vlartin'in co/üm önerisi şu: "Kontrollü bir şekilde vapılan avcılık, hem insani hem ekolojik acıdan. bazı koala kolonilerinin yaşamlannı sürdürebilmelerinin tek yolu. Yazık ki vetkililerin bu politikavı uvgulamava koymaya Haber Merkezi - Dümamızın en sevimli hayvanlarından biri olan koalalar, vapraklarıvla beslendikleri okaliptüs ağaç- larının sayısının azalmasından ötürü, ölüm tehlikesiyle karşı karşıva. Çünkü Avustralyah bazı araştırmacılar, dengenin korunabilmesi için koalaların öl- düriilmesi gerekriğini söylüyor. Melbourne Lniversitesi Eko- loji ve Evrim Biyolojisi Bolii- münden, koala araştırmacısı vönelik her girişimi, kamuoyun- dan büvük tepkiler alacak. Bu tepkilerinin çoğunun, ekolojik hiçbir geçerliliği olmayan dar, sözde ahlakçı bir bakış açısına dayandığını da rahatlıkla sövle- jebiliriz." "L'tanç verici" Çe>re Koruma Demeği Baş- kanı Milo Dunphv. Martin'in önerilerinin "'utanç verici" ve "saçmasapan" olduğunu düşü- nüvor. • Martin, "Küçük bir insan v avnısunu andınrlar ve o yuvar- İak yüzlerindeki gözleri, gözleri- ni/in içine bakar. Bu anlamda. eşleri yoktur. Halbuki koala- ların kuzeni vombat sıradan bir keselidir. Kuynığunu da kesse- niz. kunduzdan hiçbir farkı kal- maz. Tünel kazma alışkanlıkları yüzünden çiftçiler tarafından öl- dürüyorlar, ama kimse. vombat- ları kurtarmak için bir hareket başlatmıvor" divor. Melboume L'niıersitesi'nde koala nüfusuv la ilgili çalışmalar yürüten Kath Handv sides. "Koa- laların tehlikede olduğu bile söy- lenemez. Sayıları gerçekten azalmış başka hav^anlar var. Sadece tek bir tür hay\anı kur- tarmak için bütün paramı/ı, za- manımı/ı. enerjimizi harcava- mavız'" di\or. ssss-sss s s s s