Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURİYET 3 MART1993 ÇARŞAMBA
DIŞHABERLER
İsrailli sivii
taslanarak
öldürüldü
• Dış Haberler Servisi-
İsrail'in Tel Avıv kentinde
önceki gûn iki İsraillinin
bıçaklanarak öldürülmesinin
ardından dün de ışgal
akındaki Gazze Şeridi'nde
bır İsrailli sivil taslanarak
öldürüldü. Ajanslann
bıldirdığine göre Gazze'nin
gûneyindeki Refah mülteci
kampına arabasıyla
yanuşlıklagiren40
yaşlanndakı İsrailli,
Fihstinlilerce taşlandı ve
ardından sılahla ateş açılarak
öldürüldü. Gazze Şeridi.
ikıncı bir emre kadar İsrail
ordusu tarafından güvenlik
çemberi altına alındı. 775 bin
Filistınlinin yaşadığı
Gazze'den İsrail'e geçişler
yasaklandı.
Afganistan:
Görüşmelertie
ilerleme sağlandı
•İŞLAMABAD(AA)-
Pakistan'ın başkenti
İslamabad'da dün başlayan
mücahit gruplar arası
görüşmelerde "önemli
ilerleme" sağlandığı Pakistan
tarafından bîldinldi.
Pakistan Dışışlen Bakanı
Şehrivar Muhammed Han,
hükümeünın ginşımlenyle
bir araya gelen mücahit
liderlerinın. ılk günkü
görüşmelerde, ateşkes ve
Kabilde çatışan gnıplann
silahsızlandınlması
konulannda görüşbirliği elde
ettiklerini açıkladı.
Camillion
görevden aynUı
• LEFKOŞA(AA)-BM
Genel Sekreteri'nin Kıbns
özel lemsilasi Oscar
Camillion görevindcn
aynlarak, ülkesi Arjantin'e
döneceğini açıkladı.
Camillion. Rum yöneümi
lideri Glafkos Klerides ıle dün
görüştükten sonra yaptığı
açıklamada, Arjantin
Cumhurbaşkanı'nın
kendisine Savunma
Bakanlığı'nı önerdığinı ve
görevi kabul ettığıni bıldirdi.
Camillion. Kıbns'tan ne
zaman aynlacağmı
belirtmedi. Kıbns sorunu ile
ilgıli gelişmelere de değinen
Camillion, yeni tur
görüşmelerin nerede ve ne
zaman yapılacağı konusu
dahil, birdururn
değerlendirmesi
yapılmasının gerekli
olduğunusöykdi.
Tarikat evinî
tanklar sardı
• Dtş Haberler Servisi -
ABD'nin Teksas eyaletinde
güvenlik güçlennın
Davidyenler tarikatmm
evlennın çevresindeki
kuşatması devam ediyor.
Tarikat lideri 33 yaşmdaki
Vernon Howefl ile
militanlannın dırenmelen
üzerine FBI ajanlan çok
sayıda asker tarafından
taİcvıyeedıldi. Bölgede 500'ü
aşkın özel tım görevlisi
bulunuyor. Aynca Ulusal
Muhafız Biriiğinden tanklar
da harekâtta kullanılmak
üzere çiftlik evinin çevresinde
konuşlandınldı. Tarikat
lideri Hovvell, hücre evinde
"eğitimden geçirdiği" 6
çocuğu dün sabah serbest
bıraktı.
Korirev'den
Start-2 uyansı
• MOSKOV A (AA) - Rusya
Dışişleri Bakanı Andrei
Korire>, parlamentonun
Start-2 anlaşmasını
onaylamaması halinde,
Rusya' nın ya ABD'nin
nükleer gücüne teslim olmak
zorunda kalacağıru ya da
silahlanma yanşının yeniden
başlayacağını söyledi. Start-2
aniaşmasının onay sürecini
başlatan Rusya
parlamentosunda konuşan
Kozirev, bu anlaşmanın
Rusya'yı yalnızca silahlanma
yanşından korumakla
kalmadığını, aynı zamanda
ülkenın temel güvenliğini
tehlikeye düşürebilecek bir
silahsızlanma yanşmdan da
koruduğunu vurguladı.
Ermenistan'da
• MOSKOVA (AA)-
Ermenistan'a doğal gaz
taşıyan boru hattının
Gürcistan'ın Marneuli
bölgesinden geçen kısmmda
dün yeniden bir patlama
meydana geldiği bıldirildi.
Ermenistan Devlet Başkanı
LevonTcr- Petrosyan'ın
sözcülüğünden yapılan
açtklamada, 40 gün içinde
boru hattında meydana gelen
bu dördüncü patlamayla
cumhuriyeünyeniden bu
önemli enerji kaynağından
mahrum kaldığı belirtildi.
Batı'ya açılankapı: Balkaıüar
Türkiye, SSCB ve eski Yugoslavya'nın dağümasmdan sonra Balkanlar'a büyük önem veriyor
• Balkanlar'daki gelişmeler. Türkiye'nin
Karadeniz ve Kafkasya bölgelerinde izlemek
istediği politika açısından da büyûk önem taşıyor.
HALUKGERAY
ANKARA - Sovyetler Bir-
liği'nin yıkılmasından sonra
Ankara'nın oluşturduğu dış
politika cizgisi ve Türkiye'nin
Balkanlar'la tarihsel vakınlığı,
Balkanlar'ı Türkiye için vazge-
çilmez önemde stratejik bir böl-
ge yapıyor.
Türkiye'nin bir Balkan ülkesi
olması, bu bölgedeki gelişmele-
ri Ankara'nın her zaman dik-
katle ızlemesinı zorunlu kılıyor-
du. Yugoslavya'nın dağılması
sonucu ortaya çıkan durum, et-
kin rol almaya doğru gelişmesi-
ne yardımcı oldu. Ancak Tür-
kiye'nin Balkanlar'da izlediği
politika, Ankara'nın eski Sov-
yetler Birliği'nin dağılmasıyla
Ortaasya. Kafkaslar ve Kara-
deniz bölgesinde izlemek istedi-
ği politika ıçin de büyük önem
taşıyor.
Türkiye, bu bölgelerde olu-
şan ve pazar ekonomisine geçişi
tercıh eden cumhuriyetlerin
kendisi içın önemli bir ekono-
mik potansiyel oluşturacağına
inanarak buralarda hem tican
hem de diplomatik etkinlik
kurmayı hedeflıyor. Bunun ger-
çekleşmesi için bu bölgelerde
sıcak çaüşmalann yerini ıstık-
ıarlı yönetimlerin alması gere-
kiyor. Türkiye'nin parasal
kaynaklan bu hedefı gerçekleş-
tirmeye yetmeyeceği için ABD.
Japonya ve Batı ülkelerinin
desteğini alarak onlarla birlikte
bu bölgelere girmek Ankara'-
nın kaçınılmaz dış politika ter-
cihi olarak ortaya çıkıyor.
Bu politika resmi söylemde
"banş ve istikrann içinde he*"
alanda bölgesel ve ikili işbirliğ
nin geliştirilmesi" ve "dünyayla
birlikte hareket etmek" olarak
somutlaşıyor.
İkikuruluş
Karadeniz ve Balkanlar'daki
12 ülke ile birlikte oluşturulan
Karadeniz Ekonomik İşbirliğı
ve İran, Pakistan ve Ortaasya
cumhuriyetleriyle geli§tınlen
Ekonomik İşbirliğı Örgütü
(ECO) bu politikanın hedefieri-
nı ortaya koyan ikı kuruluş ola-
rak behriyor. Türkiye, böylece
soğuk savaş yıllannda kendisi
içın oluşturulmuş dış poliıika
kavramlanrun yerine kendi
"coğrafyasının dış politikasını"
koyuyor.
Bu politika, Dışişleri Bakan-
lığı Müsteşan özdem Sanberk -
in İstanbul'da geçen haziran
ayında yapılan KEI zirvesinden
sonra yapüğı basm toplanüsın-
Kosova i)e Makedonya, Bosna'yla birlikte Balkanlar'da tehlikeü bir üegen oluştunıyor.
da Türk ve yabançı gazetecılere
açıklanmışu. KEİ'nin üyeleri
arasında Arnavutluk, Bulgaris-
tan. Romanya. Yunanistan,
Rusya. Azerbaycan ve Erme-
nistan da bulunuyor.
Balkanlar'daki Sırp saldır-
ganlığının. Sırbıstan içinde
Makedon ve Arnavutlann ço-
ğunlukta olduğu Kosova, San-
cak ve Voyvodina'ya sıçraması
sonucu Arnavutluk ve Make-
donya'nın ve bu ülkelerle iyı
ilişkileri bulunan Türkiye'nin
sıcak savaşa gırmesıne yol aça-
bılir. Sadece bu gerekçe bile,
Türkiye'nin aktif olmasını ge-
rektiriyor. Ankara. böyle bir
sıcak savaştan kaçınılması için
geçen yıl İstanbul'da bir Balkan
zirvesi toplamıştı. Cumhurbaş-
kanı Turgut özal'ın Balkanlara
yaptığı son gezi sırasında da
böyle bir gelişmenin önlenmesi
için ilgili ülkelerle görüş alışve-
rişinde bulundu.
Balkanlar, Türkiye ile Batı
Avrupa arasında fıziki bir geçış
kapısı niteliğinde. Türkiye'nin
yeni politikasında, kendini yeni
cumhuriyetlerle Avrupa arasın-
da köprü olarak sunuyor ve bu
cumhuriyetlerin Türkiye üze-
nnden Avrupa'ya açılmasını
öneriyor. Balkanlar'da Bosna-
Hersek. Arnavutluk, Make-
donya gibi Müslüman ve Tür-
kiye ile ıyi ilişkilen'olan ülkele-
rin bulunması bu fıziki köprü
açısından önem taşıyor. Aynca
Türkiye'nin Macaristan. Bul-
garistan ve Romanya gıbi ülke-
lerle de iyı îligkıler içinde olması
gerekiyor. Ozal'ın Balkanlan
A\ rupa ve Türkiye'ye bağlaya-
cak otoyol ve telek'omünikas-
yon bağlantısı önerileri de bu
fıziki geçişin önemıni ortaya
koyuyor.
Dikkatle izleniyor
Özellikle Ortaasya cumhuri-
yetlen açısından, Türkiye'nin
Balkanlar'daki dostlanna ne
kadar sahip çıkabileceği ve
uluslararası toplumu ne kadar
etkıleyebileceği, dikkatle ızleni-
yor. Türkiye'nin başansızlığı.
diğer bölgelerdeki dost ülkeler
arasındaki ımajını olumsuz et-
kileyecek.
Türkiye, dünyayı hareketc
geçırerek Müslümanlar'ın ço-
ğunlukta olduğu Avrupa ülke-
lerinin haritadan sılinmesini
önleyemezse. Türkiye'nin
Batı'yla iyi ilişkiler kurulmasını
öneren politikası. özellikle
Müslüman ülkelerde önemli bir
darbe yiyebilir. Bu durumda,
İran'ın radikal polıtikaları. bu
cumhuriyetlerde önemli bir ta-
ban bulur. Bu durum Türkıye"-
nin politikasının başansızlığına
yol açabılir.
Sırbıstan'ın saldırganbğına
hedef olan ülkelenn tamamı
Müslüman olmalannın yanın-
da, Osmanlı İmparatorluğu'-
nun geçmişte egemenlık sür-
dürdüğü bölgeler olarak, Türk
ızleri taşıyor. Bu mirasın yok
olmasına seyirci kalmak. Tür-
kiye'nin etkili olma çabalannı
yaralar.
Müslüman halkın varlığı
Avrupa'da Müslüman Avru-
palı halkın varlığı. Türkiye'nin
Avrupa Toplulugu'na tam üye
olma isteğini destekleyecek bir
unsur. Avrupa'nın sadece Hı-
nstiyan Avrupa'dan oluşmadı-
ğının ortaya çıkması. Türkiye'-
nin gelecekteki çıkarlan açısın-
dan önemli.
Eski Yugoslavyada Türk
azınlıklar da yaşıyor. Bu ülke-
lerdeki kanşıklık nedeniyle mil-
yonlarca Müslüman'ın, kendi-
ne en yakın bulduğu ülke ola-
rak değerlendirdiğı Türkiye'ye
göçe başlaması, Ankara'ya
önemli bir ekonomik ve top-
lumsal yük getirebüır. Türkiye.
bu yükü kabul etmezlik yapa-
maz. Boşnaklann, Türkiye'de
yaşayan akrabalan da bulunu-
yor.
'Şeytan üçgem'ndeher an savaşçıkabffir• Batı Yugoslavya bunalımında kendisine yakın
olan Slovenya ve Hırvatistan'a Sırp saldmlan kar-
şısında sert tepki gösterdi. Ama Bosna-Hersek'te
Müslümanlar'm acısı karşısmda duyarsız kaldı.
StNANGÖKÇEN
Soğuk savaş dönemınin ka-
panmasıyla dünyayı daha güzel
günlerin bekledığıne ılişkın
umutlann toprağa gömüldüğü
ilk coğrafya Balkanlar oldu. Bu
bölgede 1991 yılında başlayan
savaşlar 1992'de hükmünü sür-
Balkan Antantı
Bölgede ilk
yakınlaşma
• Balkan Antantı fıkrini en içtenlikle
benimsemiş olan ülke Türkiye idi.
İttifak gerçekleşirse. faşist İtalya'dan
tehlike gelmesi olasıbğı azalacaktı.
Dış Haberler Senisi - Türkiye, 24 Temmuz
1923'te Lozan Anlaşmasını imzalayarak banş
düzenine geçtikten sonra. Balkan ülkeleri ile
uzun süredir pek iyi olmayan ılışkılennı düzelt-
me çabalanna gırdı. Bulganstan. Romanya,
Yunanistan ve Yugoslavya ile 1929'dan 1933'e
kadar iki taraflı dostluk. saldırmazlık ve uzlaş-
ma anlaşmalan imzaladı. Balkan ülkeleri ken-
di aralanndaki sorunlann büyük kısmını çö-
zümlemişlerdı. Bundan yararlanılarak bir
Balkan Birliği kurulması çabalanna girişikli ve
1930-1934 arasında Atına, İstanbul, Bükreş ve
Selanik'te dön Balkan Konferansı toplandı.
Bunlardan ıkisine katılan Bulganstan üçüncü-
sünüterketti.
Balkan Antantı fıkrini en içtenlikle benimse-
miş olan ülke Türkiye idi. Böyle bir ittifak ger-
çekleştirilirse, faşist İtalya'dan Balkanlar'a
tehlike gelmesi olasılığı önemli ölçüde azala-
caktı. Italya Akdeniz'den "bizim deniz" diye
söz ediyor, gözlerini Türki>e'run Akdeniz sa-
hillerine çevırmiş bulunuyordu.
Balkan Antantı fıkri 1934 yılında gerçekleş-
tirildi. Önce Belgrad'da toplanan Türkiye,
Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya dışişleri
bakanlan, Balkan Antantı tasansını hazırla-
dıktan sonra bunu 9 Şubat 1934 tarihinde
Atina'da imzaladılar. Balkan Antantı Bulgaris-
tan'ın katıhmı olmadan kurulmuş oldu.
Ne var ki anlaşmanın imzalanmasından 2 yıl
sonra 1936'da, ıtalya'nın çabalanyla Balkan
ülkeleri arasında çözülme başladı. 1937'de Yu-
goslavya'nın Bulgaristan'la \aptığı dostluk
anlaşmasıyla Antantın gücü ıyice zayıflayacak
ve son Balkan Konferansı 1940 yıhnın savaş
havası içinde toplanacaktır.
dürdü ve 93'e kanlı bir miras
olarak kaldı. Eski Yugoslavya
merkezli bu savaş gjderek tır-
manma ve yayılma eğilimi de
göstererek tüm bölgeyi toplu
bir çılgınlığın eşiğine getırdi.
Bırlikten ilk kopan Slovenya
ve Hırvatistan'a yönelık Sırp
saldınlan uzun sürelı olmadı.
Batı'nın, özellikle de Almanya-
nın kararlı tepkisi, buralardaki
savaşlann uzun süreli olmasını
engelledı.
Ancak savaş Bosna-Hersek'e
sıçradığında, Batı'nın duyarsız-
lığı. tepki ile yer değişürdi. Ni-
san 1992'ye kadar Bosna-Her-
sek'i tanımamakta inat eden
AT üyesi ülkelerin (kı Hırvatis-
tan ve Slovenya'yı çok daha
önce tanımışlardı) çifte stan-
dartlı tavn. Sınp tarafını savaş-
sız çözüme zorlayacak son
şanslann da yitmesine neden
oldu.
Nasıl açıklanabilir?
Batı'nın Hırvatistan ve Slo-
venya söz konusu olduğunda
tepkili. Bosna için ise duyarsız
tavn nasıl açıklanabilir?
İlk akla gelen "kültürel" et-
mem. Şöyle ki, Hırvaüstan ve
Slovenya, eski Yugoslavya'nın
Batı'ya en yakın cumhunyetle-
ri. Hem coğrafi olarak hem de
ve daha önemlisi kültürel ola-
rak. Sonuçta Batı, "kendine
ait" olanı kurtardı. yani Hırva-
tistan ve Slovenya'yı, Bosna ise
çoğunlukla Sırplar'ın ve Müs-
lümanlann yaşadığı bir coğraf-
yaolarak Baü'ya uzak.
İkinci olarak, Soğuk Savaş
döneminde Batı ile Sovyeük
blok arasında bir,tampon işlevi
gören ve bu konumu nedeniyle
başta ABD olmak üzere Baü-
run büyük siyasi ve ekonomik
lütuflanna mazhar olan eski
Yugoslavya, Bush ile Gorba-
çov el sıkışıp Soğuk Savaş dö-
neminı kapatınca bu özelliğini
ve do*layısı ıle Batı için stratejik
önemini de yitirdı.
Son olarak Bosna'dakı savaş
"yayılma eğilimi göstermeyen"
bir savaş; Bosna-Hersek. Hır-
vatistan ve Yeni Yugoslavya
tarafından kuşaulmış. durum-
da. Başka ülkeleri içine çekecek
bir konumda deği!. Batının
hassas sınırlanndan uzakta.
#>
Kosova
İşte tam bu noktada devreye
Kosova giriyor.
Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın şubat ayında Bulganstan, Makedonya, Amavutlukve Hmatis-
gp tan'ı kapsay an Balkan gezisi bölge ülkeİeri tarafından ilgi ile karşılandı. Bulgaristan, Makedon-
ya, Arnavutluk \e Hırvatistan Türkiye'nin bölgede barış >e istikrann sağlanmasmda önemli rol o>namasını istediler. Turgut Özal gezisi sırasın-
da kimi Balkan ülkelerinin kuşkularmı yatıştırarak, Türkiye'nin Bosna-Hersek'e tek başına müdahalevi düşünmediğini. ancak BM'nin düzenle-
yeceği bir harekata katümaya hazır olduğunu bikürdi. Özal gezisinin son durağı Hırvatistan'da da sıcak bir şekilde karşdandı.(Fotoğraf:AA)
îç savaş osiavyahtTİyAvn^a Tophûuğu'nuyıprattı
., ATnin Avrupa sorunlannı çözmekte ne denli başansız kaldığını gösterdi. AT, Sırp katliamına seyirci kaldı
(CumhııriyetBûrosu)-EskiYugos- üzere sılah kullandüar. Yugoslav cumhuriyetlerinden Makedonya'yı ise, ne olduğu belirsiz"tarafsızşehir"halinegı
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Eski Yugos-
lavya'nın dağılmasından sonra ortaya çıkan
Balkan krizi. Avrupa Topluluğu'nun Avrupa
sorunlannı çözmekte başansız kaldığını gösteri-
yor. Kriz, Rusya Federasyonu'nun yeni ulusla-
rarası gerçekleri Sovyetler Birliği döneminden
kalma ittifaklara göre yorumlamak zorunda
kalmasına yol açü. ABD'nin, yavaş da olsa
Bosna-Hersek konusuna girmesi, >eni Başkan
Bill Clinton'ın "dünya jandarmalığıru" üstlen-
meyerek "evin içini düzenleme" isteğinin kolay
gerçekleşmeyeceğıni gösteriyor.
Mareş^l Trto'nun 1980 yılında ölmesinden
sonra devlet içinde beürleyici konuma gelen
Sırplar, 1991 yılında eski Yugoslav cumhuriyet-
leri arasında bulunan Slovenya. Makedonya.
Bosna-Hersek ve Hırvatistan'ın birlik içinde
kalmayı reddetmesini kabul etmediler. Aynı yı-
lın temmuz ayında bu dört cumhuriyet bağım-
sızlıklannı ilan ettiler. Sırplar, önce bu cumhuri-
yetlerin birliğe yeniden dönmesini zorlamak
üzere silah kullandüar.
Bırliğin bir daha gerçekleşTneyeceğinin anla-
şılmasından sonra ise eski devleti yaşatacak yeni
Yugoslavya'yı kurmaya yöneldiler. Ancak bu
yeni Yugoslavya, sadece "Büyük Sırbistan" ola-
rak kaldı. Sırbistan. içlerinde çok sayıda Sırp'ın
da yaşadığı Bosna-Hersek ve Hırvatistan dan
toprak talebinde bulundu ve bu cumhuriyetlenn
içindeki Sırplann kendi devletlerine karşı silahlı
ayaklanmalar başlatmalanna yardımcı oldu.
1991Metanıdı
AT, Slovenya ve HiA'atisUn'ı 1991 aralık
ayında tanıdı. AT'nin. Bosna-Hersek'i ancak ni-
san 1992'de tanıması, Sırbistan'ın bu devlete
yönelık olarak yaptığı kışkırtmalara zemin ha-
zırladı. AT'nin eski Yugoslav cumhuriyetlerine
yönelik olarak çifte standart uygulayarak bir
kısmını tanıması diğerlerinı tanımaması. Sırpla-
nn saldırgan tutumunu teşvik etti. AT. eski
Yugoslav cumhuriyetlerinden Makedonya'yı
Yunanistan'm karşı çıkması nedeniyle hala tanı-
mamaya devam ediyor.
Ankara, bu süreç içinde eski Yugoslavya'nın
dağılmasını teşvik edici bir tutum takınmadı.
Ancak birliğin sağlanamayacağı ortaya çıktık-
tan sonra tüm cumhuriyetlen aynm gözetmeden
aynı anda tanıdı.
Konferans. ateşkesin sağlanması, kuvvet yo-
luyla kazanılan avantajlann yok sayılması, böl-
gedekı tüm devletlerin toprak bütünlüğünün ve
egemenliklerinin kabul edilmesi, bütün Birleş-
miş Milletler kararlanna uyulması, toplama
kamplannın kapatılması gibi kararlar aldı. Ka-
rarlar Sırplar tarafından uygulanmadı.
Sırp, Htrvat ve Boşnaklann kaüldığı Cenevre
Toplantılan sonunda Owen-Vance planı olarak
adlandınlan anayasa önerisi çıktı. Bu çerçeve
öneriye göre Bosna-Hersek kendi içinde geniş
özerkliğı olan 10 bölgeye aynlıyor. Saraybosna
ise, ne olduğu belirsiz "tarafsız şehir'" haline geti-
riliyor. Önerilen planı Hırvatlar ve Sırplar kabul
etti. Ancak Bosna-Hersek. planın "etnik ann-
dırma" yapılan bölgeleri Sırplara vererek bu
hareketleri mükafatlandırdığını savunarak ka-
bul etmediğinı açıkladı.
Yeni ABD hükümeti, Bosna-Hersek konu-
sunda ilerleme sağlanamaması nedeniyle kendisi
de bir plan hazırlayarak de^ffeye girdi. ABD'nin
planının ana noktalan arasında taraflara zorla
bir çözümün kabul ettirelemeyeceği: Sırbistan'a
uygulanan ekonomik ambargonun sıkılaştınla-
raİc uygulanmasınm sağlanması; Bosna-Hersek
üzerindeki uçuş yasağının uygulanmasınm sağ-
lanması; bır anlaşmaya vanlması durumunda
ABD'nin bunun uygulanmasmda rol alması gi-
bi unsurlan kapsıyor. Yeni ABD planı aslında
Ovven-Vancein başlattığı görüşmeler yoluna bir
şans daha tanıyarak bu süreç de ABD etkisini
devrcycsokuyor.
Sırbistanın topraklan içinde
kalan ve 2 milyon nüfusunun
çok büyük çoğunluğu Ama-
vutlar'dan oluşan Kosova, Bal-
kanlar'da Bosna-Hersekten
sonraki ikinci büyük kriz oda-
ğını oluşturuyor.
Tito döneminde özerk bölge
statüsüne sahip olan, kendi dil-
lerinde eğitim yapabilen Koso-
va Arnavutlan, Miloseviç'in
başa gelmesinden sonra yavaş
yavaş tüm haklannı yitirmeye
başladılar. 1988 yılında, Sırpça
resmi dil olarak Kosova Arna-
vutlan'na dayatıldı, hernen af-
dından okullarda Arnavutça
eğitim yasaklandı ve 6 bin Ar-
navut öğretmenın işine son ve-
rildi. Temmuz 1991'de Sırbis-
tan Parlamentosu, Kosova'ya
yerleşmek isteyen Sırplara 6 bin
hektar toprak dağıulmasına
karar verdi. Bu politikalara
karşı çıkan Amavutlar hapse-
dildi.
Şımdi Kosova krizini Bal-
kanlar'm gündemine getiren
gelişme. Sırp yönetiminin Ko-
sova'da tam olarak hakimiyet
kurmak için bu bölgeye asîcer
olarak yükleneceği beklentisı.
Arnavutluk'un da desteğini
alan Kosova Arnavutlan. etnik
anndırma ve bölgeyi tamamen
Sırplaşürma anlamına gelecek
bu operasyona karşı direnmek
üzere hazırlanıyorlar.
Batı'yn Kosova sorunu konu-
sunda hassas kılan ve en büyük
etmen ise Bosna'nın tersine, bu-
radaki sıcak bir catışmanın,
Kosova sınırlan içinde hapso-
lunamayacağı. Çünkü Kosova.
diğer bölge ülkeleri ile (Make-
donya ve Arnavutluk) sınırlan
olan bir bölge. Ve burada patla-
yacak bir catışma kolaylıkla
sınır ötesine taşabilecek.
Makedonya
Böylece Balkanlann üçüncü
büyük knz odağı kendiliğınden
oluşuyor: Makedonya.
Makedonya, Kosova'mn
patlamasına bağlı olarak bir sa-
vaşa sürüklenebileceği gjbi bu
gelişmenin dışında da bir catış-
manın tehdidi altında. Yugos-
lav birliğinden kansız biçimde
aynlmayı becerebilen tek cum-
hunyet olan Makedonya bu
başansından ötürü ödüllendi-
rilmeyı beklerken cezayla karşı-
laşıyor. Sırbistan'ın, Make-
donya'nın aynlmasmı hazme-
demediği vecoğrafyayı "Büyük
Sırbistan" haritasından silme-
diği biliniyor.
Sonuçta, ister Kosova'da
patlayacak bir savaş sonucu is-
ter Sırbistan'ın doğrudan saldı-
nsı sonucu olsun, Makedonya
savaşı her an kapısında hissedi-
\or.
Bu gelişme ise çoğu bölge po-
litikaası için yeni bir Balkan
Savaşı anlamına geliyor. Çün-
kü, Makedonya'nın bir savaşa
sürüklenmesi İcarşısında Bulga-
nstan'ın. Arnavutluk'un ve
Türkiye'nin duyarsız ve sessiz
kalamayacağı biliniyor. Bu
doğu-batı hattının karşısma,
Sırbistan ve Yunanistan'dan
(Romanya'nın da lojistik deste-
ği ile) oluşan kuzey-güney hatü
oluşuyor.
Bu nedenle Baü'yı asıl kaygı-
landıran Kosova ve Makedon-
ya. Ancak Batı bu kaygılannın
gerektirdiğı adımlan atmaktan
hala imüna ediyor. Make-
donya'yı tanımakta direniyor.