Catalog

SAYFA CUMHURİYET 24 MART1993 CARSAMBA 12 DIZIYAZI TÜRKIYE'NIN72YILLIK DIŞ POLİTİKASI (1921-1992) 4 İsmail SOYSAL, Em. Büyükelçi /ıjrkiye. 1964*tekurulanFilistin Kurtuluş ÖrgütiTne bir süre, Türk komünistlere yardım ettiği için kuşkuyla bakmış ise de 1975'te onunla siyasal ilişkiler kurmuştu. Hatta bu ör- güt 1988 kasımında birdevlet olduğunu açıklaymca onu hemen tanıyacaktı. Zunanistan, yeni deniz hukuku konferansında karasulan sınırının en çok 12 mile kadar uzatılabileceği ilkesini kabul etmesine dayanarak bunu Ege gibi karşı karşıya iki ülke arasında binlerce (Yunan) adanın bulunduğu bir denizde uygulayacağını açıklamıştı. Filistiıı örgütünekuşkuylabaktıkArlık Türkiye. Batıhlar ılc Araplar arasında daha dcngcli bir poliüka gü- dccckti. Nitckim 1956Süvcyş Kanalı Savaşı sırasında bunu az çok göster- mişti. Daha önemlisi. 1967 Arap-İsrail Savaşı'nda Araplan dcsteklemiş. İncirlik Üssü'nün. ABD tarafından İsrail yaranna kullanımına izin verme- mişli. Savaş sonunda da. BM Güven- lik Konsey ı'nin 242 say ılı karannın tü- müyle yenne getirılmesi. >anı İsraü'in işgal ettiği tüm lopraklardan çekilmesi gcrcğini açıklamıştı. Aynca. Israıl'den elçisini geri çekmış. yenne maslahat- güzar bırakmış. çeşıtlı ilışkilcrinı dc en azına indirmişti. 1973 savaşı sırasında ve sonrasında da bu tutumunu sürdü- recekti Öte yandan Türkiye. l%4"te kuru- lan Filislin Kurtuluş Örgütü'nc bir süre. Türk komünistlere yardım ettiği için kuşkuyla bakmış ise de 1975"te onunla siyasal ilişkiler kurmuştu. Hat- ta bu örgüt 1988 kasımında bir dcvlet olduğunu açıklaymca onu hemen lanıyacaktı. Mısır"ın I979"da İsrail'ı tanıyıp onunla diplomatik ilişki kurnıası. Tür- kiye"ye rahatlık vermiştı. Arlık İsrail ile ilişkilennı yenidcn normal duruma getırecektı. Makarios kaçmıştı 1974 temmuzunda. Atina"da 'albav- lar" yönetimının gizlı planı çerçevesın- de. Kıbrıs'ta eski EOKA ledhişörgütu lideri Samson. ENOSIS amaçlı bir hu- kümet darbcsı yapmıştı. Makarios zorlukla kaçabılmışıı. Bunun üzerine Türk hükümeti KıbnsGaranti Anlaş- masfnın verdıği yetkiyc dayanarak 20 tcmmuzda. -Ingiltcre yanaşmadığı için tek başına bir askeri müdahaleye girişmiş \e Türk ordusu adanın kuze- ymi işgal etmişti. Müdahale. Kıbrıs Türklerinın kaderini değiştirecek \e soruna yeni bir çözüm getirecek nite- likteydi. Yunanistan bu müdahaleyi protes- to ederek NATO'nun askeri kanadın- dan çekilişti. Ancak 1980'de Gene- ral Rogers Planı çerçevesınde. yeniden örgüte dönecekti. Samson darbesi ve Türk müdahale- si Türk-ABD ıhşkilerinde 1964"ten sonra. ıkıncı bir bunalım nedeni ol- muştu. A BD bir Türk-Yunan savaşını ânlemek telaşı içinde kalmıştı. Was- hıneton. Türk müdahalesini onavla- Başbakan Adnan Menderes, Londra'da Churchül ile görüşürken. mamıştı. Ama daha ılen gitmemiş. Birleşmış Milletler kararlan çerçeve- sinde BM Gcnel Sckreıeri'nın gözetı- minde Viyana'da başlatılan görüşme- lcrle soruna bir çare bulma girişiminı desteklemişti. Bu arada ABD Kongre- si 1975 şubatında Türkiye'ye silah am- bargosu kararı almışsa da Türk hükü- meti gerılemeyınce 1978 ağustosunda bunu kaldıracaktı. Kıbns sorunu 1954"ten beri BM Güvenlik Konse>fnin gündeminde kalacaktı. Bölünen "ada'da Turkler 15 Şubat 1975"te Kıbns Türk Federe De\leti"ni kurmuştu. Ancak toplum- lararası görüşmelerde olumlu bir so- nuç alınamayınca. Türk ordusu dene- timindeki Kuzey Kıbns'ta. Türk hü- kümetinin desteğı ile 15 Kasım ! 983'te 'Kuzey KıbnsTürk Cumhuriyeti' ılan edılecek ve Rauf Denktaş da ilk cum- hurbaşkanı seçilecekli. Artık Yunanistan ve Kıbns Rum hükümeti. ABD ve AT voluyla Anka- ra'ya baskı vaptırıp BM gözetimınde- ki toplumlararası görüşmelerde ken- dilerine uygun bir çözüm arayacaktı. Bulgaristan ile ilişkiler 'soğuk savaş' dönemi boyunca Türk-Sovyct ilişkıle- rinin havasına uygun bir çizgi ızlemiş- lir. Ancak Bulgar lideri Jivkov'un 1984'tc. Bulgaristan'daki 1.5 milyon Türkü Bulgarlaştırma kampanyası onun ıktidardan uzaklaştınldığı 1989 kasımına dek süımüştür. Bu arada. Türkiye'ye karşı dayanışmayı amaçla- yan bir Bulgar-Yunan işbirliği paktı eylül 1986"da imzalanmıştı. Bulgaristan'dan göç Bu ınsanlık dışı politıka 1989 hazi- rantnda TürkiyeVıin Bulgaristan'daki Türkleri anavatana alma kararı üzen- ne 350 bin kişi göç cımıştı. Daha faz- lasını hemen alamayacak duruma ge- len Türkiye. ağustos 1989'da sının ka- patmıştı. Aynı yıl sonlannda Bulgaris- tan"da komünizm çökerken Türklere uygulanan soykınm durdurulmuş. bunun üzerine göçmenlerin yansı yerlerine dönmüşiü. Demokrasiye yö- nelen yenı rejım Türklerin haklannı bir ölçüde geri vermiş ve onların 'Hak ve Özgürlükler Hareketfnin parla- mentoda temsilini kabul etmiştir. Kıbns gergınliğı sürerken Yunanis- tan ile Türkiye arasında Ege"de çeşitli sorunlar ortava çıkmışıır \ unanistan 1964 yılında, "12 Ada'yı sılahlandır- ma>a başlamıştı. Oysa bu adalar I947"dc İtalya Banş Antlaşması'yla Yunanistan'a silahsız tutulması koşu- lu ile bırakılmıştı Türkiye. Yunanlı- lann hukuka aykın bu davranışını protcsto etmişti. Atina bir süre olayı ınkar edccekıi. 1969 yılından başlaya- rak. Düğu Ege adalannı da Mİah» landınnca 1923 Lozan Anılaşması'nı ıhlal etmış oluyordu. Atina. Turkiye'- nin uyanlanna kaçamak yanıtlar vere- cekti Ama 1974 temmuzunda Türki- >c"nin Kıbns müdahalesinden sonra bunu sakiamayacak. adalan Türkiye'- nin bir saldınsına karşı korumak zo- runda olduğunu açıklayacaktı. Gergınliğı büsbütün arttıran sorun. Yunanistan'ın Ege denizinde Yunan kıta sahanlığı (continental sheO ve ka- rasulannın sınırlannı tek taraflı olarak genişletme gırişimiyle ortaya çıkmıştı. 1974 mayısında Türkiye'nın. uluslara- rası kurallar çerçevesınde kendi kıta sahanlığında petrol arama çalışma- lannı Yunanistan engellemeye kalkmıştı. Türkiye kararlı davranınca I975'te görüşmeler başlamıştı. Ama bir sonuç ahnamayacaktı. Ege Yunan denizi Yunanistan, yeni deniz hukuku konferansında karasulan sınınnın en çok 12 mile kadar uzatılabileceği ilke- sini kabul etmesine dayanarak bunu Ege gıbı karşı karşıya iki ülke arasında binlerce (Yunan) adanın bulunduğu bir denizde -ki böyle bir durumda de- niz hukukuna göre sorunun görüşme- lerle çözümlenmesi gerekiyordu- uy- gulayacağını açıklamıştı. Böyle tek yanlı bir uygulama Ege"yi hemen he- men bir Yunan denizi durumuna geti- recek. Türkiye'nin açık denize çıkışını son derece kısıtlayacak ve uluslararası deniz yolunu darallacak nitelikte idi. Aynca karasulan üzerindeki hava alanı da ulusal egemenliğe bağlı sayıla- cağından durum büsbütün zorla- şacaktı. Yunanistan zaten bu hava alanını Ege'de 10 mil saydığıra çoktan ben ileri sürüyordu. Bütün bunlar yetmiyormuş gibi. Ege"de uluslararası sivil havacılığın güvenlıği için kurulan FIR (Flight In- formation Region) haberleşme düze- ninin yönetim merkezi Atina'da bu- lunmasının Yunan hava egemenliği- nin bir göstergesi olduğu yolunda gü- lünç sav lara baş\ uruyordu. 1974 Kıbns Harekatı sırasında bfr Türk-Yunan savaşının patlak vermesi olasıhğı orıaya çıkınca. Atina"nın Ege'de 10 millik hava egemcnliği savı- na uygun biçimde askeri bildirimlerine (NÖTAM) karşılık. Türkiye'nin ken- di 6 millik bildirimlerine uygun dav- ranı§ıÜ2«rine sönüpgidecekti, ,*.- _. Her Tîâlukarda. Ege soruniaîı Yu-~ nanistan'ın hırçın. hakgözetirliğe aykın ve yapıcı görüşmelerden kaçı- nan bu tutumu bugüne dek sürüp gj- decekti. Sürecek Lcdktik veözgürKiksavcışmsihdihiilecckDeğerli Mumcu. Seni alçakça katledenler. Türk halkının lanetinden ve Türk halkının vicdan da verdiği ceza- dan kurtulamayacaklar. Gen- de bıraktığın laiklik vc özgür- lük savaşın sahipsiz kalmaya- cak. HasanSan Değerli düşünür ve karanlıkla- rın ışığı Mumcu ağabeyimiz! Sizlcrin öldüğünü sanan örüm- cck kafalann düşünceleri kıt olanlann tüm hayalleri ve hevesleri kursağında kalacak- tır. Çünkü sizin yok olan sade- ce bedeninizdir. Sizın düşünce- lenniz daha kararlı ve cesaretli bir şckilde devam edecektir. Tekin Mehmet Kendisi çok değerli ve mümtaz bırinsandı. Bizimgibiduyarsız- lann arasında yeri yoktu. Bel- ki gittiği verde kendi gibi insan- lar bulabilir. Av.L'fuk Dinç Sizlere seslenıyorum Bu nemc lazım kör kavganın sahipleri ırkçılar. şövenist. yü- reği kör futursuzlar. düşün adamlan aazeteciler bu kör kavganın dışında kalmalıdır. Mehmet Kurşun Büyük şehit Uğur. Sende daı- ma huzur bulmuştuk. Ben Ön- der Şair. ruhunun huzuruna gel- dim... Ben sana geldım Uğur. sen bana geldın. Uğur. büyük insan aslan ben öldüm sen de- ğil. senin ölümün ölüm değil. yaşamın başlangıcı vccumhun- yetımızin tekrar doğuşudur. Derin saygılanmla tazivetlen- mi sunanm. Önder Şair Susturacaklannı sandılar. daha gür havkınyoruz vc hiç susma- Recep Biçkin yacağız. Sa\gı\la anıvoruz. Ata Güneylioğİtı-Seçkin İ'stün ICINYAZDI amma câa/2-alem Tflumcu/arMe/ımez l/c/urlorsönmı>ı Bvmi/ktlaıhfırger/ge donmez Terârû/ı ma/ya/ı/n/ç/ney/rdn j/a/f/tt/kıfı z/ğrana ömrûnâven///! rf?a/%6 Uçar/arsö/ımeı ûzgûrM yeşer/r fftt//e/ıda/da $amılletfo/Mrjfertı/e dûmtz. fâm tffar/M az/z/v//uruz derece mutluluk verici. Tek di- leğım sadece kayıplann bizi bi- raraya getırmemesı. Ve sizin ölümünüz bana insanlann hâlâ aynı düşünce için yaşadığınızı hatırlattı. Sizi ve buradaki in- sanlan seviyorum. Ve siz hep varolacaksınız. Isıl Uğur ağabey, Sizsiz bir gün geçti.. çiçek açacak... Mustafa Attş Sizinle çok İnsanlann dcğcrı hcp oldüktcn sonra anlaşılıyor. Bu nc zanıana kadar devam edccck? Nc za- man uvanacağız? O hiçbır za- man uyumadı Bi/ıııı korkup kaçtığımı/da o dırencı >ımdı ona övgülcr yapıyor. Bu ö\gü- ler a/ bılc fakat ıırtık çok geç O şınıdı \ok Ona sahıp çıka- madığımı/ ıçın utanıyorum. Mumcu ağabey. Bir mıım gıbı bizi avdınlatı\or- dıın. Gosıerdığın volda devam edeceğı/. Savgı\la anıvorunı. Benian Tura. l ğur Mumcu cınavctını şıddct- lc kınıyorum \c bu cınayelin avdın. ılcrici vc devrımcılerin volunu tıkayacağını düşün- müvorum. Lğıır .ıbının eksiklı- ğını v urcğimdc duy ıı>orum Muharrem Abay Birdemokrasi şchidi olan Uğur Mumcu"nun ailesine başsağlığı dilenm. Erdem Tanyel Savın Uğur Mumcu. Demokrası ve laiklik mücadc- lcnı/ı Türkıyc Cumhuriyeıi de- vam eııikçe yasatacak bir grup hukukçu adına si/i savgıyla sc- lamlıvorum. R.C'vm Dinar Savın Uğur Mumcu Laıkliğe karşı olanlara açtığınız savaşı biz devam ettıreceğiz Saygılanmla Ali Cangır Ağlamak sizi geri getirseydi. si? dönünceye kadar burada ağlar- dım. A.S. Şimdıye kadar hcp sizin "Göz- lem"'lerinızi okudum. Sanınm şimdi dc sıra sizde. İ^ıe bcnim gözlemim; Başaramadılar, öl- düremediler Kaan Uğur ağabey Bir insanın ölümü bıle böylcsi- nc güzel. bırlcşlırıci olamaz. Evet sizi kav betmek acı ama fi- kırlerinizin yaşayacağını bil- mck vc dündcn bcn insanlann sizi öldüğünuzc inandığı ondan ben yenidcn biraraya gclip vıl- lardır sizin savaşını verdiğinız fikırlerı sahip çıkması da son Savın Mumcu, Atatürk'ün düşünce ve inkılap- lanru, seni de Atatürk'- ün düşünccsi doğrullusunda savunduğun özgürlük meşale- sinı hiçbir kudret söndüreme- yecektir. Buna teşebbüs ettikleri vakit. her zaman bizi karşılannda bu- lacaklardır. Senin dağılan her parçan. bizi sembollemektedir. Bu sembollerle dolup taşacak. sana ve aynı zamanda Türk milleıi \e Ata'sına vapılan bu suikastın faillerine bugün. bir- verde mutlaka hesap soracağız. Taaki kanımızin son damlasına kadar. ""Muhtaç olduğumuz kudret damarlanmızdaki asil kanda mcvcuttur." Senin volunda olan vc scninle her zaman birliktc olacak. Sus- turlamayacak Piyade. nur için- de yat. Barış Öztürk Işığımız. senin yakmış olduğun ışığı hiçbır karanlık el söndiire- mcvecektir. Rıfat Kagral Sürecek POLTTIKA VE OTESI MEHMED KEMAL Bayramda Şair Öyküsö... Arada elime geçen notları okurum, çoğu tazeliğini yi- tirmemiştir. Kadim dost Arif Damar'ın başına gelenler kimseninkine benzemiyor. Ünlü "51 tutuklaması'nda içeri gıriyor. İfade al, ifade ver, iki yıl sürüyor. Ağzından laf almak istiyorlar. Ama tek kelime alamıyorlar. "Beni ne diye içeri aldınız?" diye sormuyor. iki buçuk yıl yatı- yor, çıkma sırası geliyor. Ceza verseler bile iki buçuk yıl verecekler. Direniyor, "günüm doldu" demiyor. Arka- daşlan durumu bildıkleri için, "Tahliyeni istesene!.." diyorlar. Istemiyor, susuyor, hiç oralı olmuyor. Ancak yargıçlar bıraktığı zaman dışarı çıkıyor. Yıllarca sonra arkadaşları soruyorlar 1 "Günun dolduğu halde ne diye tahliyeni istemedin?" Şaircegülüyor: "Dışarıda ne yapacaktım kı" diyor "Dışarı çıksam fa- şizm kol geziyor. Bir bahane bulup beni gene içeri ata- caklar. Dışarıda olsam, eşim dostum içeride, ben yalnız kalacağım. Dışarıda iş bulamayacağım, polis peşimde olacak. Ekmek aslanın ağzında. Hiç olmazsa içeride 'namluda bir kurşun' gibi duruyorum." Zulüm de türlü türlüdür, işte bu türlüsü de var. Şair, o günleri anarken: "irkildim özgürlükten. Geri geri gitti ayaklarım." Dışarı çıktıktan sonra uzun yıllar yaşamın tadını ala- madı. İş bulduğunda sürdüler. İşportacılık yaptığında kovaladılar. Çilesi dışarıda da bitmedi. İşportacılık yaparken Şevki Akşit'e rastlıyor. Hoşbeş- ten sonra Şevki soruyor: "Arif, yeni şiirler var mı?" "Elbette var, dolu..." "Bir ikisini okusana!.." Hem yürüyorlar hem şair okuyor. Zaman nasıl geçi- yor, bilemiyorlar. Şevki gene soruyor. "Saatkaç?" Vakit öğleyı çoktan geçmiştir "Yemek yedin mi?" "Yemedım, sen?" "Ben sabahleyin birazfazla alıştırmışım, karnım tok." "Öyleyse ben yemeğimi yiyeyim." Parkta bir bankın üstüne oturuyorlar. Arif, çıkınından birkaç dilim kuru ekmek, birkaç zeytin çıkarıyor. Öğle yemeğini böyle yemiş oluyor. Ağzını silerken mırıldanı- yor. Ta Sivas'tan çorbasını Uzattı bir hasta yattığı yerden Şair yeni dizeler okuyor. İşte 'ölüm yok' diyen dizeler: Yaprak ölür daldan düşünce Balıksudan çıkınca Oölmez Ölmezo Düşünden caymadıkça Serçeler yağmurda der ki Ölüm yok ki Ölüm yok kı Kimine göre ölüm vardır, kımine göre yok!.. Gençşair- ler ölümle ölümsüzlüğün trapezi üstünde .. Günümüzde ölümden öyle çok söz ediliyor ki yaşa- mak güç, ölüm kolay görünüyor. Arif Damar'ın yeni şiirlerini arıyorum. Varlık Yayın- lan'ndan çıkan "Onarırken Kendini". elimin altında (1992). Yenitatlat almak: için bu da bana yeter. Ama bili- •yoHjm ki gene boş durmuyor. kumaş dokur gibi şiir do- kuyordur. Bayram herkese kutlu olsun! BULMACA 1 2 1 2 3 4 5 J I 4L4-~1 9 • SOLDAN SAĞA: 1/ .\zra Erhat'ın deneme- lerini ıçeren bır yapıtı. 2/ Sodyumun simgesi... Uzun marangoz rendesi. 3/ Buvruk... Briçte roberi oluşturan iki bölümden her biri. 4/ Kö> muhtan yardımcısı... Genellikle midenin bozulmasından ötürü dilin üzerinde olu- şan beyaz tabaka. 5/ At- lann alınlannda bulunan beyaz leke... Bir gösterme sıfatı. 6/ Tahıl vığını... Küp. 7/ Yabanıl hayvan banna- ğı... Gemilerde. ambarlara ve ma- kıne bölümüne hava vermek için güverıeye açılan baca. 8/ Akde- nız'de yaşavan bir balık... Güzel sanat. 9/ Ermeni saz şairlerine ve- rilen ad... Bağ budamaya >a da ağaç kesme>e yarayan bir tür eğn bıçak. YL'KARIDAN AŞAĞIYA 1/ Nâzım Hikmet'in bir tiyatro ya- pıtı... Dünyanın en hızîı koşan canlısı olan yırtıcı hayvan. 2/ Gitara benzer üç telh bir Japon çalgısı. 3/ Bunaltma. tedirgin etme... Derviş selamı. 4/ Çamaşı- nn az kirlı suyu... Başıyla kanat ve kuyruk uçlan aynı renkte olan güvercın! 5/ Vilayet... Yurdumuzda bir petrol bölgesi. 6/ Kendini ağıra satma... Kulak iltıhabı. 7/ Züppe... Türkçede ilgi adılı. 8/ Kırmızı renkte yerli bir enk türü. 9/ Olumsuzluk belir- ten bir önek... Osmanlı devletinde okul kitaplannın genel adı. tiiMIOİH BAYIAİI*Newroz, ateşkes ve ulusal hareket NEREDEN NEREYE ? *A.teşler _yanarken YÎNE KAN DÖKÜLDÜ tLAN CEYHAN 1. KADASTRO MAHKEMESİ'NDEN Dosya No: 1983/160-385 Ceyhan ilçesi Azizli köyü 79 parsel hakkmda mahkenıemizden ve- rilen 19.12.1990 tarih ve 983/160 esas, 1990/385 karar sayıh kararı ile davacılann istemlerinin reddine, taşınmazın davalılar Selver Tar- han ve arkadaşlan adına tapuya tesciline dair kararı davalılardan İs- mail oğlu Muzaffer Yüdınm ile İsmail oglu Hasan Menet'e 7201 sa>ilı yasa uyannca ilanen tebliğ olunur. Basın: 46842 tLAN DEVELt KADASTRO MAHKEMESİ'NDEN Davacı Mahir Sevda tarafından davalı Şerife Eken aleyhine mah- kememizin 1989/42 esas sayılı dava dosyası ile açılan tespitin iptali ve tescil davasında dahili davalı vapılan Havva Sevda, Falma Sev- da, Hatice Sevda, Ali Şaban Sevda ve Mehmet Sevda'ya dahili dava dılekçesı tebliğ edilememiş olduğundan dahili dava dilekçesi yerine kaım olmak uzere duruşmanın 4.5.1993 günü saat 9'a bırakıldığı ilan olunur. Basın: 46846