Catalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 13 EYLÜL 1991 DÖVİZ KURLARI 13 EYLOL 1991 Cmsi 1 ABOOolan 1 Alman Markı 1 Avustratya Dolan 1 Betçıka Frangı 1 Fransız Frangı 1 Holtanda Horini 1 Isvec Kronu 1 Isviçre Franoı 100 ttalyan üreti 1 Japon Yeni 1 Steffin 1 S Arabıstan Rıyat O6vi2 Alış 4613 75 2732.13 3673 93 132.61 802.96 2424.08 750 82 3120 57 364.91 34.33 7995 64 1230 33 D6VIZ Sabş 4623.00 2737.61 3681.29 132.88 804.56 2428.94 752 32 3126.82 365.64 34 40 801166 1232 80 EtekHI Alış 4609.14 2729 40 361147 130 36 802 15 242166 743 31 3117 45 358 71 33 99 7987 64 1199 57 Efektıf Satş 4636 B7 2745 82 3692 33 133 28 806 97 2436 23 754 58 3136 20 366 74 34 50 8035 69 1236 50 t1 6886 Alman Maıta t 5 7459 Ff Frangı $ 1 9032 Hd. Rorini $1 4784 bv. Frangı $ 1264 35 ital. UreU $ 134.40 Japon Yeni $ 3.7500 S Arab Fayali £17330* SERBESTPİYASAOADÛVİZ ABODcHan Alman Maria Isvıçre Frangı Ingılız Stertını Fransc Frangı 100 1 Lıreti Alış 4690 2770 3145 8160 812 370 Saüş 4700 2780 3155 8200 820 375 ALTIH-GÜMÜŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar attın 22 ayar bıleak 900 ayar gümuş AJış 345000 375 000 52.100 47.000 648 Sattş 350.000 385.000 52.250 52.500 675 \abancısigaracılarbeklemede BORSA (|ljMi|| yir tftom Hacnri: 175.920J12.050 IMMOII (Ûncekı kapanışa göre) Sı UiWWfc *****- •«• (Ûncefo ortalamaya göre) ManıÇkn (A) M m Ç k n (C| ArjK» ÇbmnaD M * TttatKBU) Mçimnto Ms> 09UI AJarto Hoiding , AnadokıCım A * * * «tafcaı tatnCan Atf«Z • Bıgös MTİtin • M u Çknant) ana ÇnMak ClmMD g yttra Mknyvus Ç Â Hattt 'Çinısa Ç BakB* Mflvtttnk OdimcKl OmHoKlng OllısOoOan 'Dötos OnranOts* EB&y Y*fcm Ecacte» lüiç I « « 6 V w * Eg> Emttstn anek Skjorta(BÛ) EnkaHoMng Eıayıs Bırac** - EreOİ D Ç Estnr* Fanis «Jûmmyum er*tood-Yur 8ort»n *< OMyi Fab BOmy BhcMı HahtBy MatF. Krtura jntama UMarPlsioıt İMrOÇ •Kam Knman Ka*C) KMGab KttKzEkkBk KoçHok»n« Koç Yatnm Konya pmento I M a KnmTar Ktyaş KtMıyı ftnafeıı UüeKntte ' MakraTakm , Manta Çmflto ' Mam . ManiBitsM OM MarshaH M Santral(BÖ) Metas kİÇTS ; ibSant NM HoMbıç HMTuizm Nfth Çmvnto OanTaksS Ofrnjksa Otosan Parean (BÜ) PEGProffc Pmır SOt P m i Eırtegre Et Prar Su PnarUn Bh,,.,nraş Pttrof Ofia Rabak Sobah Yaymcılılv SmtralHoMmo Svfcuysan S t e fBÛ) (**) SMsa Sun E'«ktronık Tam Stgtyia Tlîtı?"* Ttaan T.teMB TJs. 6ank.(A) 1 Î B C%2S5O7j TfeBjnMCI TmKutan TKB TtteTOrtftD TtprakKti* TakyaCam TAran T^kji Cafft TAK.B. (BÜ) TJLMUm TnaTekstt THY T. Tuüorç TMnbant Oayc Cmw«XW UjakSeram* Vataf Yat 0 1 Vtsnri vabfF mm Yasas VaptKraSı YOnsa Ûncek s«- ans topan 390000 89000 21000 2100 4000 3500 8500 23000 noo 17750 3050 8800 29500 1400 1100 2700 2500 1550 4500 2600 4400 4900 2900 1050 17000 2750 1800 1600 6900 7SO0 22000 14000 54000 1200 650 1350 2900 8000 4050 3050 eooo 3000 4050 «00 3350 750 15250 1500 1300 16750 3150 750 5900 2100 7300 1900 4600 4700 12250 19750 32500 2900 1300 1750 7100 3550 1150 8900 1850 1000 3550 2850 550 21000 525 925 1250 6300 780O0 1100 1650 7500 1100 2S50 1075 2800 475 1100 2350 2200 4050 2100 1300 1550 18000 7700 3800 6100 8700 2800 1500 3250 6000 5500 1300 9400 150000 375 775 1350 1000 1300 15500 5350 1700 12500 2250 1700 5400 6300 2700 925 2100 4400 4550 900 1750 2750 5900 1300 1800 1100 c: 2147.22 Mafc leşık: 3621 55 Mal •) MHL 12EYI0L 1001 B11J5 Sart 331LM 3049 06 Sınaı 3966 72 r- «147 n !•••• Bilesik: 3553.70 Malı 2990.59 Sınaı Bugûmü 3S5000 62000 19000 2100 3800 3250 9400 21000 1050 11750 2650 7900 27500 1250 1100 2400 2300 1500 2250 4000 4300 950 2450 1400 6300 8000 19500 13000 54000 1150 625 1300 2700 7600 3600 3050 8000 2900 4200 3400 700 14500 1400 1250 15750 675 5500 1800 3600 1800 4600 4360 11500 185O0 30500 2750 1150 1500 7000 11% 8200 1750 1000 3300 2700 500 19500 525 850 1250 77000 1000 1560 7000 1000 2300 1000 475 1100 2100 3550 1900 1100 1600 17000 7100 5700 2700 5300 5300 1300 8600 372 725 1300 13» 14260 5*00 1700 11250 2100 '600 4900 2300 900 4400 4200 850 1500 2700 1250 1650 1100 Bugünfcü m yûksct 380000 68000 22000 2150 3800 3450 9000 22500 1100 12750 3100 7900 30000 1450 1100 2850 2500 1700 2750 4200 5300 1050 2750 1550 7100 8000 22000 14500 54000 1200 660 1300 2900 7600 4300 3050 8000 2900 4450 3400 750 15000 1450 1300 16750 750 5800 2050 3600 1900 4600 5000 12500 19750 32500 3000 1300 1750 7100 1150 9000 1750 1000 3650 2800 550 21000 525 925 1250 79000 1050 1600 7200 1050 2550 1150 475 1100 2100 4200 2000 1300 1650 18000 77X 5900 2750 5700 5300 1400 9300 375 750 1400 1300 1600C 5500 1750 12000 2250 1600 5500 Z750 950 4400 4500 875 1700 2750 1450 1800 1110 Bugünkü kapanış 370000 64000 19000 2100 3800 3300 9000 22500 1050 12000 2900 7900 28500 1300 1100 2400 2300 1700 2400 4000 4750 1000 2500 1400 6300 8O0G 20000 13250 54000 1150 625 1300 2900 7600 3600 3050 8000 2900 4250 3400 700 15000 1400 1250 15750 675 5500 1800 3600 1800 4600 4600 11750 19000 31000 2950 1250 1600 7000 1100 8400 1750 1000 3300 2700 525 20900 525 925 1250 77000 1050 1600 7000 1000 2350 1000 475 1100 2100 3750 1900 1100 1650 17000 7300 5700 2750 5400 5300 1300 8800 325 725 1300 1300 14250 5500 1700 12000 2200 1600 5000 2450 900 4400 4200 850 1600 2700 1450 1650 1100 Islem mHctan 28850 42475 93325 5000 2500 109969 '5O0 25715 13500 1477420 158550 '000 61390 2704050 5000 630690 9750 34600 1032950 10000 4166010 68250 563932 40000 286779 400 517300 1027120 10600 38500 17200 600 12400 500 6110710 1000 2500 6000 12550 700 176300 24367 19500 8000 103450 75700 44652 243550 3900 3200 2000 185800 448409 502483 181050 137025 44800 123900 6000 32400 379450 3200 2000 155800 3500 796600 245175 98M0 42SO0 21500 2400 11100 7755 29500 8100 195663 1738175 19300 1000 500 13O000O 2000 70000 13500 23650 470100 4700 2600 25790 1700 194919 27500 2641620 122600 209640 1500 16200 1600 142600 2200 29800 500 H67Î 2158250 Ö60C '13020 Z7300 24OO0 136400 5200 836800 366700 25025 3893.12 En çok sfe. 370000 64000 19500 2100 3800 3350 5400 22000 1100 12000 2650 7900 28000 1450 1100 2500 2500 1700 2300 4000 5200 1050 2550 1450 6900 8000 20500 13250 54000 1150 650 1300 2800 7600 4200 3050 8000 2900 4400 3400 700 14750 1405 1300 16000 675 5800 1800 3600 1900 4600 5000 11750 19000 30500 2950 1250 1600 7000 1100 8300 1750 1000 3600 2800 525 20000 525 875 1250 77000 1050 1550 7200 1050 2400 1100 475 1100 2100 4100 2000 1200 1650 17500 7600 5700 2750 5600 5300 1350 8700 350 725 1350 13» 15500. 5400 '700 1-750 2100 '600 5000 2600 900 4400 4300 850 1650 2700 1450 1700 1100 A0ıf*)ı ortft» 372969 64832 20155 2106 3800 3340 8600 21932 1081 12113 2877 7900 2K10 1368 1100 2609 2476 1628 2488 4060 4989 1003 2564 1460 6722 8000 20753 13527 54000 1165 648 1300 2816 7600 4011 3050 8000 2900 4358 3400 712 14618 1296 16246 687 5712 1875 3600 1868 4600 4764 11968 18992 31002 2902 1252 1688 7016 1101 8439 1750 1000 3519 2750 528 20294 525 875 1290 77636 1045 1586 7117 1035 2422 1059 475 1100 2100 3957 1950 1185 1646 17337 7433 5744 2730 5527 5300 1346 8848 354 726 1344 1300 'SOT 5433 1716 11654 2128 1600 5128 2557 905 4400 4357 851 1598 2720 1392 1700 1100 MUSTAFA BALBAY ANKARA — Yabancı sigara şirket- lerinin Türkiye'de üretim yapmalanna olanak sağlayan kararname yürürlüğe gireli 6 ay olrnasına karşın, Philip Mor- ris dışında bu alandaki şirketlerin hiçbiri harekete geçmedi. Bu kararna- meyle Philip Morris'in yeni bir tekel olacağını öne siiren yabancı şirketler, başta vergi ve üretim sının olmak üzere kararnamenin yeniden düzerdenmesi gerektiğinijjöylediler. Philip Morris, 1993'te yerli üretimle pazara girmeyi planlanıyor. 2 Mayıs 1991'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren kararna- menin hazırlanması yaklaşık 6 yıl sür- müştü. Maliye Bakanlığı ve Tekel yö- neticileriyle yabancı şirketler arasında sürdürülen bu görüşmelerm sonunda ha- Yabancı sigara şirketlerinin Türkiye'de üretim yapmasına olanak sağlayan kararnamenin çıktığı 2 mayıstan bu yana Philip Morris dışında hiçbir firma harekete geçmedi. Şirketler bu kararnamenin Philip Morris'i yeni bir tekel yapacağı görüşünde. Şirketler başta vergi ve üretim sınırı olmak üzere kararnamenin yeniden dûzenlenmesi gerektiğini söylediler. arlanan kararnameden şu aşamada sa- dece Philip Morris memnun görünü- yor. Diğer firmaların eleştirileri şu noktalarda toplanıyor: • Kararnameyle getirilen vergi sistemi Türkiye'de üretimi değil, ithalatı teş- vik ediyor. Kararname yerli üretimde vergi oranını yüzde 70'lerden 60'lara düşürdü, ama ithal sigarada bu oran yüzde 55 dolayında. Bu anlamda yerli üretim adeta cezalandırılıyor. • Iç dağıtım serbestisine sahip olmak için yılda 2 bin ton üretim yapmak ge- rekiyor.HaJen bu şarta sadece Philip Morris sahip. Tekel'in boşalttığı ala- na sadece bir şirket girerse bu ikinci bir tekel yaratmak olmayacak mıdır? • İki bin ton barajını aşıp iç dağıtım avantajını elde eden kuruluş fiyat be- lirleme hakkına da kavuşacak. Bu du- rum da pazarı elde eden kuruluşun eli- ne diğerlerine karşı bir silah daha geç- mesini sağlayacak. • Dünyada artık tek tip tütünden de- ğil, harmanlanmış tütünden yapılmış sigaralar ilgi göruyor. Türkiye de bu gerçeği kabul etmeli. Yerli tütünün iyi kaliteli olmasınm sağlanması için dev- let desteği devam etmeli. Ancak Vir- ginia ve Burley tipi tütünlerin üretimi konusuna 'sıcak' bakılmalı. • Bu iddialara Philip Morris yönetici- leri katılmıyor. Kararnamenin tümüyle bir hükumet tasarrufu olduğunu anım- satan Philip Morris yetkilileri şu değer- lendirmeyi yaptılar: "Maliye Bakanlığı, Philip Morris'i daha fazla yatınm yapmaya zoriamak için böyle bir yolu seçti. Yani bizi 2 bin tonluk bir lesis kurmaya zorladı. Bu- nun yanında sadece paketleme değil, entegre tesis kurulması isteniyor. Ya- ni sigaranın işlenmesi, kıyılması tiim aşamalan Türkiye'de gerçekleşecek. Bu da kıiçumsenmeyecek bir yaünm." Diğer şirketlerin yakınmalannı 'haklı' bulduklarını belirten Philip Morris yöneticileri İzmir Torbah ya- kınlarında halen Polly Peck firmasma ait arsayı satın almak uzere oldukları- nı, 1993'te de üretime geçmeyi planla- dıklarım söylediler. Türkiye'de satılmakta olan yabancı sigaralar arasında 2 bin ton barajını sa- dece Philip Morris'in ürettiği Marlboro sigarası aşıyor. Geçen yıl 19 bin ton do- layında tüketilen bu sigaraya hiçbir marka yaklaşamıyor. Geçen yıl Camel ve Salem 1.145 ton, Kent, Barclay, HB, JPS toplam 390 ton satış yaptı. TÜSİAD'ın Dış Borç Raporu'nu birlikte hazırlamışlandı Siyasette yollar ayrıldı 1 KöNUK YAZAR İDRİS ADİL ,_ Prof.Dr. Tansu Çiller, adını TÜStAD için hazırladığı rapor- larla duyurdu. 'Çiller' adı, ka- muoyunun gündemine hazırla- dığı sayısız raporlar ve tezlerle 'ekoDomiyi iyi bilen' olarak oturdu. DoçDr. Httsnü KızüyaUı adı- nm kamuoyunun gündemine ge- lişi de yine bir TUSİAD rapo- ruyla oldu. TÜSİAD, ekonominin sorun- larını irdeleyen ve çözüm yolla- n öneren çok sayıdaki 'büimsel' raporun yayımlayıcısı oldu son dönemde. Bunlardan biri de, 1988'in ocak ayında yayımlandı- ğı zaman büyük gürültüler ko- paran 'Dış Borçlar' raporudur. Bu rapor bugünlerin dış borç so- rununa ışık tutan tahmin ve anaiizleriyle olmasa da hazırla- yıcüarımn adıyla şimdilerde ye- niden gündeme geleceğe benzer. TÜStAD'm, "Raponüüd bulgu- lar ve yorumlar demefimizi de- ğil, araştırmacılan baglar" kay- dıyla yayımladığı bu raporun al- ÇUIer tında iki imza var. Prof.Dr. Tan- su Çiller ve Doç.Dr Hüsno Kı- zılyalh. TÜSİAD'u sık sık başvurdu- gu bu iki bilim adamının yolla- n 'siyaset sahoesinde' aynldı. Bi- ri DYP'nin, biri DSP'nin 'beyin takunı' içinde yer alıyor. Dış borçlara ilişkin bazı makro de- ğişkenler ve katsayılar kullanı- larak hanrlanan bu rapor, bu- gün de hazırlayıalannı 'baglı- yorsa', DYP ile DSP'nin dış borç konusuna yaklaşımında büyük bir paralellik olacağa benzer. DYP'li Prof.Dr. Tansu ÇUler Kızdyalı ile DSP'li Doc-Dr. Hüsnü Kınl- yalü'nın imzasını taşıyan TÜSİ- AD raporunda yer alan Türki- ye*nin dış borç sorunuyla ilgili bulgular ve öneriJerden bazıları şöyle: — Dış borçluluk açısından, Türkiye rataat bir dunımda de- gildir. Kısa vadeli borçlann dış borç toplamına oranı gelişmek- te olan ülkeler ortalamasınm iki katına yakındır. — Dış borçların ihracata ora- nı açısından yapılan karşılaştır- malarda, Türkiye yüzde 397 gi- bi bir oranla hayli yüksek bir düzevi yansıtmaktadır. — Çalışmamız ortaya koy- muştur ki tasarruf egilimini yüz- de 25'le çıkarmak şarttır. İç U- samıf yurtici mflU hasda oranı- nı da yüzde 25'e çekmek hayati önem taşımaktadır. — Ithalatın liberasyonu, ge- nelde borçlann büyümesinde önemli bir kaynak teşkil etmek- tedir. — İthalattaki buyümenin yüzde 6'lann üstüne çekilmeme- si gerekmektedir. Bu konuda it- halat büyümesinin borç arttşına katkısı en belirgin olarak ara mallannda görülmüştür. Bu ge- lişme, borç artışını etkileyen en önemli faktor olmanın yanı sı- ra ekonomideki eksi ithal ikfi- mesine de işaret etmektedir. — Türkiye"ye yeterli yabancı sermaye girmemesi halinde borç krizine girme olasılığı büyük öl- çüde artmaktadır. Dolayısıyla henüz Türkiye'deki (1988'de) po- litik ve ekonomik risk hesapla- rını tamamlayan yabancı serma- yeyi ürkütmemeye azaml özen gösterihnelidir. Nadîr'e yeni soruşturmaAğır Dolandırıcılık Bürosu, Asil Nadir'i kayıp olduğunu iddia ettiği 140 milyon sterlin için geçen çarşamba günü 12 saat süreyle sorguya çekti. Sorgunun bugtin de devam edeceği beürtüdi. • " EDtP EMİL ÖYMEN LONDRA— Asil Nadir'i, Polly Peck'e ait 25 milyon ster- lini zimmetine geçirmek ve ticari yolsuzlukla suçlayan "Ağır Do- landırıcılık Bürosu", "kayıp oldnğnnu" iddia ettiği 140 mil- yon sterlin için Asil Nadir'in ifa- desini aldı. Büronun bu amaçla Asil Nadir'i geçen çarşamba gü- nü, "tutuklu sıfatıyla" 12 saat sorguya çektiği, sorgunun bu- gün de devam edeceği, büro avu- katı tarafından belirtildi. Halen Asil Nadir'e 18 suç isnat eden büro, yeni resmi suçlama getir- medi. Ancak, Asil Nadir'e isnat edilecek suçlann artacağı anla- şılıyor. Asil Nadir'in dün "Bow Street" Sulh Ceza Mahkeme- si'ndeki 6. duruşmasında, Ağır Dolandırıcılık Bürosu adına avukat Lorna Harris, "yeni ba- zı deliller" elde ettiklerini, Polly Peck'ten 140 milyon sterlinin da- ha ilk iddianameye konu olan 25 milyon sterline ek olarak "kayıp olduğuna", bu konuda Asil Na- dir'in sorgulandığını söyledi. Sorgulama ve hazırhk soruştur- masının tamamlanabilmesi amaayla duruşmanın 26 eylül perşembe gününe ertelenmesini talep etti. Asil Nadir'in avukatı Ant- hony Scrivener, buna itiraz ede- rek, büronun, müvekkili aley- hindeki delilleri kanıtlaması amacıyla davanın bir üst mah- kemeye sevk zamanının geldiğini savundu. Polly Peck'in "kayıp oldugu" iddia edilen paralany- Faizlerde vükselme dönemi YATIRIM tş fttmm-1 a İş fönnv2 f$ toönrrv3 IşfttarrM fj ftftnrrtl InteriOT-ı •ntefkın-2 lrftffarr-3 İnterioM İttoton-5 r Jttsat Y*2 ** jfcfeat y&-Z *'İSsa! >«LH ikbsat A M P Rm GürsnD Vs&nm-I " Garart vaınm-2 - Gaurtı Yatmm-3 Garant "ftbnn>4 tars Yanm-5 r Esb8nk Fon 1 Etfynk Fon 2 Esbank ftjn 3 t YKB latyvn F .rKSSekftF ••YKBHBSF ı'YKS Kamu F .YKELJgtF "YKBKmmF -r VXB 06iC F >Yffl Kıptt' F . VKB AkttF f VMgfFon-1 ^VaWFm-2 Vhlof Fon-3 ~\Uof Hisse FONLARI U i «806 47792 20615 19.754 £893 67423 51017 3Û038 27H09 10303 57537 47364 22410 22.638 12194 71570 27144 16327 11240 J632 71194 23771 16.410 63.702 49391 61.871 49363 43150 «m20369 16Ü32 15566 snrw 127.470 23.194 •434 taltat wa 48£3 23644 19779 10917 57304 561» 30.154 27042 105S 57İ16 47128 22 440 22İ69 12.606 7OSS5 27206 «XI 11.262 U49 71288 23403 16.431 61788 50056 63.415 50029 41212 49019 20396 16JB3 15J60 50086 1Z7İ18 23.219 «693 114 175 012 0.13 (114 10 112 112 112 2» Û.M 0.14 113 0.14 337 0.13 123 014 Ü20 020 013 013 0.13 014 113 2.50 113 114 115 au a» 132 013 012 an 096 HiBMplat VaMOûıyı «taf Fov« Dçbank M M Ftyı Oçbanfc Beyaz MtmkPrte TÜtÛlfOM Töüı Fon-2 MteuFon-1 Mteu Fon-2 firaıs>w!-2 RremsFoıvö FinansFaM FnnsFcn-5 Zraafm-1 Tjraal Fon-2 Ziıaat Bas* Fon ZnalFon-4 tt*Fon-1 Ha* Fon-2 Pımı* Hisse EmMFon-1 EnMFm-2 Impa Fon-1 lmpetFoft-2 TttotFon Sütınrfbn OtrsFon EgcFon KakmraFtr DenFon 'jnsFor Oıtak Fbr TjMankFon MFon EtFon 12EYIİİL1001 Mi 21231 »148 41795 6OS54 -7233 43597 13JS2 181Jt4 21422 27133 23052 M806 15226 25.770 19542 20738 11983 25313 84T1 26622 17656 22.409 17327 20753 «285 19J3E 21623 17609 «322 17558 11511 K249 15JE5 15.115 14489 NhN 20334 1S164 41841 60636 17.257 49t665 13311 192138 21451 27165 23.122 14336 15.248 2SJ63 19İ89 20762 19JD5 25.411 1506 28723 17729 22444 17333 20780 14338 18337 19478 21653 17430 18345 T7S93 18.342 •İ268 1S137 14519 0.21 an on 014 014 0.14 014 014 013 012 013 014 035 024 012 012 039 049 036 0.41 016 032 013 012 021 an 012 013 014 017 012 033 015 021 Enflasyonun yükselmesi, iç borçlanma faizleri ve dövizin baskısı sonucu meyduat faizleri yeniden artma eğilimine girdi. Küçük bankalar ile büyükler arasındaki fark 15 puanı bulurken faizde tavan yüzde 76'ya yükseldi. Ekonomi Servisi — Yeniden artma eğilimine giren mevduat faizlerinde yüzde 76 tavanına vanldı. Büyük bankaJarla kü- çük bankalann faiz oranlan arasındaki fark da giderek açıl- dı ve 15 puana çıktı. Enflasyo- nun yükselmeye başlaması ve seçim ortamırun özeÜiklerinden dolayı bankalar mevduat faizle- rini yeniden arttırıyorlar. Bankalar arttırımla, yeni mevduat toplamaktan çok enf- lasyonun artması ve dövizin canlanması karşısında mevcut mevduat çekilişlerini önlemeyi amaçlıyorlar. Son olarak Pa- mukbank, tktisat Bankası ve Emlak Bankası da faiz oranları- nı yüzde 70 ve daha üzerine çı- kardılar. Son zamanlarda bazı bankalann da pazarlık usulünü geri getirdikleri dikkati çekiyor. 100 milyon liranın üzerindeki mevduatlara, büyük bankalann Bankaiar Iş Bankası Akbank Yapı Kredi Osmanh Garantj Emlakbank Türkbank Ziraat Halkbank Pamukbank Vakıfbank Ikfisat Bankası TEB Sûmertank Şekerbank Tûtûnbank Dtşbank Eöbank Imar Bankası Esbank Adabank ne faiz v/erıyor n M İ 51-56 51-56 51-56 51-56 51 53-59 57.5 51-56 58 57 56 57-59 57 58 56 57 55-55 55-57 54 55-56 54 ? 3 * 6f>65 6<«5 6(^65 60-65 63 63-67 67.5 6<W7 69 68 67 67-69 67 70 66 68 61-66 67-69 63 67-68 63 • n »M 60-65 60-65 60*5 60^5 67 57-57 68.5 61-68 69 70 68 67-71 69 71 68 69 62-67 68-70 68 69-70 68 61-66 61-66 61-66 61-66 70 61-67 70.5 61-68 70 72 61 68-72 72 73 69 74 63-67 68-70 76 69-70 76 bile resmi faizlerinden 1-2 puan daha fazla verdikleri belirtiüyor. 1- Enflasyon: Seçim ekono- misi nedeniyle enflasyonda düş- me değil aksine artış bekleniyor. Ağustos sonu itibariyle yıllık enflasyonun yüzde 71'e çıkma- sı ve önumüzdeki aylarda bu oranın bile aşılacağı varsayımı faizlerin artmasında en önemli etken. Bankalar da enflasyonla birlikte faizlerini arttırarak mevduat toplamaktansa, mev- cut mevduatlannı korumayı amaçlıyorlar. 2- tç borçlanma faizlerinin yüksekliği: Hazine ihalelerinde bankalar zorunlu olmadıkça ka- 210 bin çalışan beklemede TAHVİL ğ 10 10 • ıo 1 10 i • Taa 0E1O919B 1M3SK 1SKS2K 271191« DHB1H anMao ZİBflM Ea m96550 74J64 7?J7> «0310 b ) * * SSH 74 S4 T,f!t «K (25.000 11 M İ Mİ M * 5750 5<» 53 GC an "SK "iB 7İ36 10 TM «t S5İ3 ffiB 7014 65«1 EYLÛL Kioac.ooo 1655(00) 3İHL0OO 1991 9S5İ300 K4B2 5HB 14X770 2.775» DtY ARBAK1R — Olağanüs tü hal kapsamındaki illerde ça- lışan 210 bin kamu görevlisinin Toplu Konut ve Kamu Ortaklı- ğı Fonu'na yatınlan paralanmn, ikinci 3 yıllık dilimin dolması beklenmeden ödenebileceği bil- dirildi. Olağanüstü hal kapsamında- ki illerde görevli kamu kurum ve kuruluş personeline ödenmek için fonda biriken paralarm ilk üç yıllık dilimi nemalarıyla bir- likte 1990'ın temmuz ayından itibaren ödenmişti. 1991 tem- muz ayma kadar olan bir yıllık birikmiş paranın ödenmesiyle il- gili olarak Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nın, "yeni ödemenin ikinci 3 yıllık sürenin tamamlan- masından sonra ödenebilir" gö- rüşü üzerine, bölge valiliği or- taya çıkan tereddütün gideril- mesi için Içişleri Bakanlığı'ndan bilgi istedi. Başbakanlık Kanunlar ve Ka- rarlar Genel Küdürlüğü konuyu inceleyerek tereddütü giderdi. Başbakanlık Müsteşarı Ismet Alver, gönderdiği yazıda konu- nun incelendiğini beliıterek şun- lan bildirdi: "...285 sayılı kanun hiikmün- deki kararnamede, üç yılı aşan çalışma süreleri ile ilgili olarak ödeme için yeniden üç yıllık sü- renin dolması zorunluluğunu öngören başka bir kuralın da bulunmaması sebebiyle, üç yıl- dan ziyade sürelere ait fonda bi- riken paralann ve nemalann, ikinci üç yıllık dilimin dolması beklenmeden ödenebileceği so- nucuna varılmıştır." mu kâğıdı almaktan cayıyorlar. Aktiflerindeki kamu kâğıtlan- ıun oranını azaltmak, en azın- dan büyütmemek isteyen ban- kalar zorunlu olmadıkça ve ca- zip faiz düzeyi yakalamadıkça devlet tahvili ve Hazine bono- su almaktan cayıyorlar. Bu cay- ma, seçim sonrası belirsizlikle- rinden ve konsolidasyona gidi- lebileceği tereddüdünden kay- naklanıyor. Piyasa için temel faizi oluşturan iç borçlanma fa- izlerindeki artış, bankalann mevduat faizlerini de yukanya çekiyor. 3- Döviz baskısı: Seçim son- rasmda istikrar paketi bekleni- yor. Bu paketle her şeyin fıyatı yeniden beürlenecek. Tabii dö- vizlerin de. Bundan dolayı se- çimlerden önce dövize genelde bir yöneliş başlıyor. Merkez Bankası da dövize yöneüşi "TL sıkışıklığı" yaratarak önlemek istiyor. Bundan dolayı Inter- bank da kotasyonlarını 6 puan arttırdı. Merkez Bankası aynca, piyasaya cıkacak bol paranın dövize gitmesini önlemek ama- cıyla "açık piyasa işlemleriyle" piyasadan para çekiyor. 4- Kuçttk-büyak farkı: Küçük bankalarla büyük bankalar ara- sındaki fark 15 puana yükseldi. Büyük bankalar 10 milyon lira- mn altındaki mevduata yüzde 61 faiz veriyorlar. Küçük ban- kalar ise yüzde 76'ya kadar çı- kabiliyor. Bütün faktörler faizlerin yük- seleceğini gösteriyor. Bankacı- lık uzmanı Prof. Dr. Selçuk Abaç, "Faizlerin hayli yüksele- cegi bir ortama doğru giriyoruz, ama bu 1988'deki gibi olmaya- cak" değerlendirmesini yaptı. Yülık yüzde 61 'de kalan banka- lann üç aylık faizlerini yüksel- terek yüzde 76'ya çıkan küçük bankalarla rekabet edebilecek- lerini kaydeden Selçuk Abaç, "Dognısu da budur. Seçim son- rasındaki ekonomik paketi gör- meden büyuk bankalann bir yıl- lık faiz yükünün altına girmesi pek rasyonel davranıs olmaz. Kiiçukler girer, çünkü bu yükü kaldınrlar, çevirüier." dedi. nın "kayıp olmadıgım", bunun bağımsız bir muhasebe firması tarafmdan da onaylandığını ileri sürdü. Yargıç Ronald Bartle, davanın artık bir üst mahkemeye sevk edilmesi gereğine işaret ederek dunışmayı 26 eylüle erteledi. Bir sonraki duruşmada, davanın "Londra Merkez Ceza Mahke- mesi"ne sevkine karar verilme- si bekleniyor. Asil Nadir'in bundan önceki duruşmaya gelmeyen eski eşi Ayşegül İecimer'in, Asil Nadir'- in kızkardeşi Bilge Nevzat ve di- ğer yakınlan ile birlikte katıldı- ğı görüldü. Rus Rublesi Pul Olunca... KORKMAZ tLKORUR îktisatçı B l3ovyetler Birliği'ndeki darbe girişimi-l nin nedenlerine ilişkin siyasal içerikli çok [ şey söylendi ve yazıldı. 20 Ağustos 1991 tarihli "Wall Street Journal"da yayımla-1 nan ve Elizabeth Tücker tarafından kale- me alman bir yazıda Sovyetler Birliği'n-1 de yasanan karmaşa, işin özü olan eko- nomik parçalanma açısından ele alınmış. Her ne kadar girişimin hemen ertesi gü- nü yazıldiğı için yazıda belirtilen husus darbenin bir gerekçesi olarak verilmiş gibi gözüküyor ise de daha geniş bir za- man kesiti içinde bakıldığında, bu ülkede yaşanılan birbiri ile çok ilişkili siyasal, sosyal ve ekonomik çöküntünün derinliği- ni gösteren önemli bir olgudur. Yazının özeti şu: Sovyetler Birliği'nin resmi para birimi Ruble pul olmuş ve hiçbir itibarı kalmamıştır. İç ve dış tica- rette bü- para birimi söz konusu ise bu, başta dolar olmak üzere diğer ülkelerin konvertibl para birimleridir. Ama işin daha kö- tüsü, iç ve dış ticaret çok önemli ölçüde mal değişimine (bar- ter) dönmüştür. Işte bu sistem, ülkeyi feodal zamanlara geri götürmüş ve bu zamanlann özelhği olan siyasal, sosyal ve eko- nomik parçalanmanın içine itmiştir. Rublenin bir değeri kalmadığı için ve devletin, kuruluşla- nn ve kişilerin elindeki diğer konvertibl dövizlerin miktan da kısıtlı olduğundan mal değişimi ticari hayatın en önemli aracı haline gelmiş, tüm sektörlere ve her türlü seviyeye yayılmıştır. Dev sanayi kuruluşlanm ve urünlerini kapsadığı gibi tüketici fertler ve onlann gtolük tüketim maddeleri de geniş ölçüde mal değişimi pazannda yer aJmaktadır. Herkes isi gücü bı- rakmış, üretimden ziyade neyi, nasıl, nerede, ne ile değiştire- çeğini düşUnür hale gelmiştir. Yazaı, olağan bir örnek olarak 6ay Semyonov'un dunımunu veriyor. Kendisi, domuz yetişti- ren ve sebze üreten büyük bir devlet çiftliğinin yöneticisidir. Üretimini devam ettirebilmesi için buhar ısıtma ünitesinin sık sık değiştirümesi gereken filtrelere ihtiyacı var. Ama, ülkede- ki tek fütre üretim tesisinin yöneticisi de tesisin ihtiyacı oldu- ğu için araba istiyor. Onun için Bay Semyonov ürettiği sebze- leri yakındaki bir fabrikanm üretimi olan porselen ile değişti- riyor, sonra porseleni araba ile, arabayı da sonunda ih- tiyacı olan fıltreler ile değiştiriyor. Ça- lısanların ve işçile- rin ihtiyaçlanmn karşılanmasında, maaşlanmn öden- mesinde ve hatta ücretlerinin arttrnl- masında mal değişi- mi önemli bir araç olarak kullanılıyor. Arabadan buzdola- bma, günlük yiye- cek ve giyeceğe ka- dar her şey, ferdin ücretini ikame etmek ve ihtiyacını karşıla- mak için geniş ölçüde takas ediliyor. Bir ulkenin parasımn pul olmasının ve karmaşık bir üretim matrix'i içinde sınai ve ticari hayatın büyük ölçüde mal deği- şimi esasına geçmesinin olumsuz etkileri, katı bir merkezi planlama ekonomisinde kısa sürede ve çok acı bir şekilde du- yulmaktadır. Zaten bu nedenle değil midir ki girişimlerinin hemen arkasında darbeciler Sovyet ekonomi yönetimindeki üniteler arasındaki yatay ve dikey bağlantıların kopmasının perestroyka'mn bir sonucu olduğunu iddia edip bunun yol açtığı üretimdeki hedef ve gerçekleşme aşamalannı yaptıkla- rının bir mazereti olarak göstermişlerdi? Yanıldıkları husus, yıllarca katı bir şekilde uygulanan emredici bir merkezi plan- lamanın pazar kuvvetlerinin düzenleyici etkilerini silip sü- pürdüğü ve kaynak dağıbmını olumsuz etkileyip parayı pul etmiş olduğudur. Bunun sonucu bir fasit daire doğmuş; iti- barsız bir para ve feodal mal değişimi sistemi pazar ekonomi- sine geçişi zorlamıştır ve geciktirmiştir. Perestroykanın güna- hı sadece pazar ekonomisine geçiş çabalarının hızlandıği bir dönemin ana sloganı olmaktan öteye bir şey değildir. Buraya kadar yazdıklarırmz Sovyetler Birliği'ndeki olu- şumlardır, ama bunlardan alınacak mesajlar yok mudur? Ke- sinlikle vardır. Bunlan almak için ille de komünist bir rejim altında yaşamak gerekmez. Zira ekonominin ana kuralları bütün sistemler için aynıdır. Burada bu mesajlan uzun uzun anlatmaya hiç niyetimiz yoktur. Biz burada, sokaktaki ada- ma işin özünü anlatacak iki temel mesajın ne olduğunu hatır- latmak ile yetineceğiz. Birincisi; yıllardan beri söylenilen an- cak başanlamayan "küçük, ama güçlü devlet'M yaratıp, lü- zumsuz ekonomik aktiviteden elini ayağmı çektireüm, ama etkin bir kaynak ve gelir dağıtımını sağlayalım; ikincisi, gene biz biz olaJım paramızı pul ettirmeyeUm ve onu milli gururu- muzun en büyük simgesi olarak tanıyalım. Zira sosyal, siya- sal ve ekonomik bUtünlüğümüz onun sağlamlığma bağlıdır. Bunlann karşıtmda iş şakaya gelmiyor. iz biz olalım paramızı pul ettirmeyelim ve onu milli gururumuzun en büyük simgesi olarak tanıyalım. Zira, sosyal, siyasal ve ekonomik bütünlüğümüz onun sağlamlığma bağlıdır. Japonyada borsa skandahbüyüyorTOKYO (AA) — Dünya Bankası, Japonya'da bir süre önce patlak veren borsa skanda- lına adı kanşan aracı kurumlar- dan Nomura ve Nikko'nun, bankanın toplam 1 milyar do- lar tutarındaki tahvillerinin ahm-saumım yapan gruptan çı- karılmasını kararlaştırdı. Japonya'da yayımlanan Asa- hi Shimbun adlı gazetede yer alan habere göre, söz konusu firmalar, "Gangsterlerle ilişki- lerinden dolayı" cezalandırıldı. Bu iki kuruluşun, bazı "özel müşterilerin" hisse senedi alış- verişinden doğan zararlarının ayncalıklı bir şekilde telafı edil- mesi şeklinde ortaya çıkan skan- dalın merkezinde bulunan "Ye- raltı dünyasının babalan" ile iş- birliği yaptıkları belirlenmişti. Dünyanın ikinci büyük bor- sa şirketi olan Nomura Securi- ties ile yine ünlu bir araa kurum olan Nikko Securities, söz ko- nusu gruba yeniden dahil edil- meyi arzuladıklannı bildirdiler. FOLKLOR KURUMU Halk oyunları ve halk müziği okullarının kayıtları başlamıştır. Tel: 527 20 50