Catalog

^UMtiUKlYtl/12 EKONOMİ 3 AĞUSTOS 1991 KöNUK YAZAR P A R A N I N Y Ö N Ü Tophane'den Tahtakakfye Dönüş Doy. Dr. HURŞİT GÜNEŞ Marmara Unıversıtesı T A. urkıye'de uzun yıllardır suren enflas>on karşısmda kışıler tasarruflarının aşınmaması ıçın, 1980-1988 yılları arasında dovıze yatırım yaptılar Gerçekten de 1985 ve 1987 yılları dı- şında dolann devaluasyon hızı enflasyonun ustunde gerçek- leşmıştır Dövıze venlen mevduat faızı de bunun uzenne ekle- nmce, 1980'den 1988 yılı sonuna kadar tasarruf sahıplerı ka- zançlı çıkmışlardır 1988 yılı başında alınan kararlar ıle faız duzeylerı yukselınce, vadelı TL tasarruf mevduatları cazıp hale geldı, ancak enflasyonun daha da yukselmesı ve banka- ların bu duzeydekı malıyetlerle kredı pazarlayamaması dola- yısıyla, mevduat faızlerı duştu Bu kez, tasarrufçular ve yatı- nmcılar tstanbul Menkul Kıymetler Borsası'na (tMKB) kavdılar 1987 yıhnda da reel revaluasyon gerçekleşınce tasarrufçular lMKB'ye uşuşmuşlerdı Ancak, İMKB'yı cazıp hale getıren sadece reel revaluasyon, yanı dovızın cazıp bır tasarruf aracı olmaktan çıkması değıldır Başka etmenlere de bağlıdır. • Tasarruf araçlannın çeşıtlenmesı ve tasarrufçuların bı- lınçlenmesı • Borsaya kote olan şırketlerın 1980 sonrası dığer şırketler- den hızh buyumelen ve kârlılık oranlarının yukselmesı Böy- lece sık sık vapılan bedelsız (kârların karşıladığı) sermaye ar- tınmlan bu hısse senetlerını cazıp hale getırdı • Blok satışlar dolayısıyla cıddı eleştırılere maruz kalan Kamu Ortakhğı İdaresı'nın (KOI), İMKB aracıhğıyla ozelleş- tırme surecını surdurmeyı kararlaştırması ve Erdemır ıle Çu- kurova Elektnk'ın pıyasaya gırmelerı • Ocak 1990 ıtıbarıyla resmen uvgulanan MB para progra- mının borsa uzerınde bazı olumlu etkılerı olmuştur • Borsada elde edılen kazançların vergılerden muaf olma- sının yanı sıra, 26 Mart 1988 seçımlerı sonrasında çıkabüecek bır sıyasal ıstıkrarsızlık potansıyeh çabuk dağılmıştır • Borsadakı yukselmenın en onemlı nedenı bızzat banka- ların borsada alım yapmalandır Bövlece, İMKB'ye kote fır- malar hısselerının bır kısmını satarak venı fınansman elde edebıldıler Böylece, borsa hızla buyudu Ancak ıkı temel hata da ışlendr 1) KOt, portföyundekı hısselerın arzını çok uzun surede ve çok kuçuk mıktarlarda gerçekleştırmelıydı Gıtgıde palazlan- masma rağmen, Turkıye'dekı menkul değerler pıyasası hâlâ dardır, kuçuktur Kısa bır sureye sıkıştırılan özelleştırme gırı- şımı arz fazlası yaratabılır ve özelleştırme surecını suya duşu- rebılır KOİ, özelleştırme öncesı fiyatları yukselen hısse se- netlerı ufak satışlarla frenlemeye çalıştı ancak başarılı olama- dı. Ote yandan aşın yukselmış bu fıvatlar psıkolojık neden- lerle duşmeye başlayınca pek elını surmedı Bu kuçucuk bor- sada Erdemır gıbı çok buyuk kuruluşların tamamını özelleş- tırmeye çalışmak, açıkçası arz fazlası ıleborsavı batırmak anlamına gelır 2) KOI, portfövu- ne dığer başka hısse senetlerını de ko- vup, borsadakı ınış ve çıkışları daha ıs- tıkrarlı hale getır- melıydı Ayrıca, KOl'nın ortağı ol- duğu hısse senetle- rını satın alan ta- sarrufçular 1990 yılı ıtıbarıyla enflasyona karşı kârlı olmah>- dılar Böylece, KOİ, ÎMKB'nın guvenlığını sağlayabılırdı Bu ıkı hata, yanı regulatör olamama ve aşın hızh ozelleştır- me, genç borsayı rısklı hale getırdı ve ulkede sermaye pıyasa- nının oluşmasını engelledı. Nıtekım, 1990 yılı sonlarında ve 1991 >ılının ılk yansında KOl'nın sahıbı olduğu şırketlenn hısse fıyatları duşuş gosterdı Artık bu hısselere karşı bır te- dırgınlık olduğundan ve borsada kumar oynama, özellıkle de çok kısa vadelı spekulasyonlar bıçımındekı ışlemler, yaygın- laştığından özelleştırme pek olası gözukmuyor Bugun, ÎMKB'de endeksı ve fryatları belırleyen ıkı onemlı taraf var- dır Bunlardan ılkı tıcaret bankalandır Ikıncısı de Kapalıçar- şı esnafı dedığımiz kısa vadelı (yanı 2-3 gunluk) nakıt fazla- lıklannı değerlendırmeye çalışan kesımdır Bunlann her ıkısı de sermaye pıyasasının bır yatırım -tasarruf pazarı olmasını engellemektedır Bu nedenle, kamu mudahalesıne ve KOÎ'nın akılcı rolune çok buyuk gereksınım vardır Bugun, dö\ızın gıtgıde kıtlaşması (net rezervlerındekı du- şuş) ve buna rağmen vadelı mevduatlara uygulanan pozıtıf re- el faız, borsayı olumsuz etkılemektedır Dövız rezervlerındekı azalma, bıreylerde devaluas>onun hızlanması beklentısını ya- ratmakta ve onları borsadan dövıze kavdırmaktadır Böyle bır ekonomık konjonktur de ekonomık dengeler ıçın kaçınıl- mazdır Yanı hızh bır devaluasyon odemeler dengesı ıçın gere- kebılmekte, faızler de parasal kontrol ıçın yukselmektedır O takdırde, borsayı canlandırabılmek ıçın kamu mudahalesıne gerek vardır Bu canlanma da borsadakı alışverışlerın gunluk hacmınm 300 mılyar TL'nın ustunde olması ıle sağlanabılır Bugun ınsıder-tradıng dedığımiz şırketlerın ıçınden haber- ler alabılmek vasak değıldır Aracı kuruluşlar, komısyoncu- lar ve bankalarm menkul kıymetler personelı fınansman mu- hasebe ve ekonomınm temel bılgılerınden bıle yoksundurlar sektör duzeymde ıhtısaslaşma, malı analızler yapabılme ve muşterılennı vonlendırmeden yoksundurlar Yalnızca buyuk vatırımcılar kurtaj. oranlarını duşuk tutarak, bu komısyon- lardan buyuk kazançlar sağlamaktadırlar Çok kuçuk alım- lar reddedılmekte veya daha >uksek kurtaj oranlarına tabı ol- maktadır Olayın daha da kotu tarafı her temettu ve sermaye arttırımı ıçın kesılen sabıt masraf ıle yılhk saklama masrafı- dır Bunların hepsı sabıt mıktarlar olduğundan kuçuk tasar- rufçunun adeta gelırının ortağı olmakta ve onları borsadan ca\dırmaktadır Onumuzdekı orta vadede eğer Saracoğlu'nun para polıtı- kası uvgulanabıhrse, tasarruflar yukselen faıze uşuşecek ve dovızden de kaçış surecektır Ama bu olasılık artan kamu açıkları ıle ıyıce azalmıştır Ayrıca Pakdemırh enflasyonla paralel bır devaluasyon oranına ınandığını açıkça beyan et- mıştır Dolayısıyla, 1991 yılının ıkıncı vansında Tophane'den Tahkakale'ye yanı hısse senedınden dolara bır dönuş surecı başlamıştır DÖVİZ KURLARI 3 AftlSTOS 1991 Mvıan Cınsı 1 ABDDoian 1 AlmanMarto 1 Avustralya Oolan 1 Belçıka F-angı 1 Ftansa Franaı 1 Holbnda Flonnı 1 ls*eç Kronu 1 tsvıçre Frangı 100 Itelyan Uetı 1 Japon Yenı 1 Steriın 1 S Arabtstan Rıyaiı DOVIZ Alış 4424 13 2538 96 344817 123 34 747 19 2253 76 699 86 2912 91 340 01 32 35 7468 38 '179 65 Dovız Satş Elektrt Als 4433 OC 2544 05 3455 08 123 59 748 69 2258 28I 70126! 291B 75 340 69 32 42 7483 35 1182 01 4419 71 2536 42 3389 55 12124 746 44 2251 51 692 86 2910 00 334 23 32 03 7460 91 115016 Efektıf Satış ÇAFRAZKUfl 4446 30 255168 3465 45 123 96 750 94 2265 05 703 36 2927 51 341 71 32 51 7505 80 1185 56 $ 1 7424 Alman Marta $ 5 9210 Ft Frangı $ 1 9629 Hol Ftonm i 1 5188 Isv F'angı S 1301 18 Ital Lıretı S 136 75 Japon Yenı J 3 7503SAratRıyaı £16881 S Borsada kâr hesabıHisse senetlerinin iki günde yüzde 13.31 . artması karşısmda borsacılar fırsatı kaçırmadı. Satış yaparak kârlannı "ceplerine" koydular. A . İlk yarısı satıcılarla alıcılann yoğun ~ ^ mucadelesi şeklinde geçen dunku borsa seansında hisse senetleri ortalama yuzde 2 değer yitirdi. BORSADA "•-».11 K«KMS MM*k N M ı : 3211.15 l*te*Kaca(: 9 1 İşJem «ktan 239.150.4S3.400 27 033 952 MaH enMjta 2803.27 Sınat «ndtks: 3463.92 (Ûncekı) Bıleşık endeks 3277 64 Malı endeks 2343 5" Sına endekj 345 16 (Önceta) Bıleşık endeks 3227 84 Malt endeks 2829 36 Sına. endeks 3475 74 MaraÇım (A) M M M pa. (C) Alyon Çmento Mal TtfesHI AkhMk AkçtTfento fcksa Alarto HokmB A M ^ M M I C M JtofMMk A M M M Asten Çım AyQU lifttsBtrflk T-.-tun M l pMMMIİ Bnsa Çvutfato CımtntD çîşme Afcıryunus Çaftk rtaia1 pMMt> Ç EtHcîr* Demvtank rBU) Oenzf Cam fttrtMMMİ knW*| OmsOoöm arOuun O1s*t EB*sı Yttmm EoacAası tlac Edv tpfik CQB nracitıfc Ege Erx3ustn il> Mbn Emek Sıgcr-J Ma »IMM EngÇoç*"'** Estank Ftlig AJuımnyurn Hnanfbank Good-YH- GofDon 5i GutKt Fat> MnyHncıM falMM 1 Motor Pston üm-DÇ Kartonsjn KıliMfc MoMyt Kant6ıdı b p v ı CtaMrtk KoçHoMlng Koç Yifinfn Ktn> (toMla Imtm Konjma Taı KSyt» KdHva Ptnalen UtaKıdffe IMnaTıiaın H H # I ÇtoMti HHII Uirrans M OIB Mvşta!! U. Sanım (8U) Ultl$ Nısa$ tttSunk gg| HfMtal NetTunzm M4de Çımento Okan Tekstlı Olmnsa O K O T I Parsan Kt Pnfllfl fMrim PnaSul Pnar Enttor» Et PmvSu havlhPknas PlBçiOfTB Polylen(BU) taM tabtfc Ytyncılıfc S M M lıMtafl Stfuysvı Sıfa^BU) tMoa kıMMt Tam Sıgota T lifhMk Tetaflbank TıMat THSJTI TSaranc 8 T15 8JT* (BKBUj T 1$ Bank IAHHJ) T Is 8ar* (CTBU) TnKutsan T » TO«JS Turt 010 Toprak Kajıt TrakyaCam TScmens T Şç< Câm TSKB (BU) TO Dttum Tunca TeksOI Tımu THV T TuDorç TMuntanıı Unyt CunmodU) U^k Scnmik Vİ$UI V * f f Kntoma YısaQ Yıpı Krfdi Yunsa YATIRIM UteMl.1. 1$ ifatiHrr 1 İş «ınTi-2 İş VStınm-3 (ş ^Afinm-4 İş \W)fm-6 intefion-1 nlBfiOP-2 lrfcrtbn-3 Infef1or>4 lı*rtoı>5 lktsatYat-1 Iktısat Vai2 teatYat3 Pkosat Yat-4 ktısa: AUım Fbn Garantı «ırım-1 G r a t t iâftnnv2 Gatant Wmm-3 Gafsnii YıfinrTv4 GaamYatnm-5 Esbank Fon 1 Esbank Fon 2 Estsnk Fon 3 YKB » n m F YKBSekftF YKBHsseF YKBKanu F YKB LıkJt f YKBKanraF V K B D O V K F YKB KaCHtal F YKB Attf F *tâo1 Fon-1 W*1 Fon-2 WofFon-3 VUafHese \ökrt Ounya Fon VUdt Fon-6 OçtankMavı Fon Ckştank Beyaz D t j t a * Pembe Tütun Fon-1 Tûlun Fon-2 Mttsu Fon-1 Mfeuı Fon-2 Finjns Fon-2 Frans Fon-3 finsns Foıv4 Fıruns Fon 5 Ziraa Fon-1 Zraal Fon-2 a r a * Basa* Fon 2raaFon-4 H*ı fon-1 Mafk Fon-2 Pamuk Fon Pamuk Hısse Emiak Fon-1 Emak Fbn-2 Imp» Fon-1 hnpct Fon-2 Töfeîkron Sumer fon Oerız Fon Ege For Kaüunma Fon Dennr Fon Tans Fon Ortak Fon TuıtoantıFon NetFon Et Fon Örctkı sc «ns kapan 440000 71M0 22500 ZİM »n flu^uk 410000 7 M M 2O0O0 47M 4M1 <«Mİ 4250 1KM 21000 1ZM 1425i M 9900 28500 14M 0 MM 3100 1350 4500 2S60 117Sİ 23000 13M 1J7Jİ 21M 950C 2800C 19M 24M 2750 1350 2500 M M 51M 4050 4000 «60C 32SCI 3000 145*1 MM 2600 12M M M 8600 25600 16750 «150 60000 1300 •M 950 rm 13M 3100 3100 B300 3250 42M 54X 13M1 nm 13M MM 7600 25000 16500 53000 1200 7 M 1950 77M MM 3000 8300 3050 42M MOO 4200 I 850 725 142M 1700 1M1 17SM 3600 775 7M1 2150 87W 6500 28000 « M İ M M 1700 11M 177M 3200 T 5G 71M 2OO0 9000 >m15500 15000 21500 21000 33Mİ 31M 6İO0 1950 8100 3550 1400 M0M MM 1200 4 50 3250 550 17750 725 1075 1JM 6300 9'000 1000 1900 8100 1600 J7M 1500 3500 600 1300 24M 2500 3300 2750 3550 17M İMM 8300 36OO MM 11750 2900 V7M 3250 M5M MM 6100 1900 8100 '250 MMt U M 1150 4000 3000 450 17500 675 1000 12M 89000 1800 7800 1500 2 M İ 1300 600 1300 2SM 3000 2^00 3500 1M0 21SM 8200 5400 M M 11SM 2800 I M İ MM M M 5500) 1750 10200 200000 26O0 22O0 17M 14500 7200 1950 14500 2600 21 00 11750 5800 1850 950 2800 4100 5150 1300 6800 6000 1*00 1900 1550 1650 9750 2150 1 M İ 14000 1600 14000 2300 2000 11750 1650 950 4100 510C 1150 6100 6000 1200 1850 1450 FONLARI 13.0757 140339 091089 170190 04 0690 190987 1412.87 2702B9 070689 090130 160987 1002 89 060289 28.0249 1112B9 221087 10.0389 120250 3(10590 29.0391 161187 311089 11.0790 021187 070Î88 070088 070188 0703.88 370388 02 0189 190690 190590 0905.88 240489 181089 ?2 0390 26.0390 S 0690 28,0688 1O04B9 28.0630 040788 101290 150788 201089 200789 181289 20.0190 05.1190 091089 140290 140290 200690 011189 080190 020190 280690 22 0190 10790 02 0290 04 0590 26C390 1202 90 16^90 CK0590 080590 070590 110690 270690 030990 051190 010190 Busurtu en yukse» 455000 77J08 22500 3051 MM 47X ism 26000 13M 147M 31M 10000 305O) 1 M 21M 2950 1500 2700 MM 4350 3450 1MM BuDinKu Wpa"S 420000 73MB 20500 nst 4M1 4300 1MSİ 24000 1 M İ 1375i 2*H 95O0 28000 15M 2 M İ 2750 1350 ^500 91N 4050 3200 İ M M 2*M 27H 1JM 7800 27000 irso 570OO 1450 1150 '800 25000 16500 53000 1200 7 » 7M 1950 1950 7*M 7M1 M M «9W 3300 3 00 330C 8300 3200 3050 47N 580C 800 1S7S 1800 1791 1«ZM 320i; eoo U M 23O0 8600 «SM 15750 23"00 3S5M 1451 660ü 2100 8500 1450 MM0 34M 1200 4500 3300 550 18750 7 50 47M 5400 725 1 H M 700 1U1 İ M M 3200 750 7 M İ 2000 8000 425i 15250 210O0 135M JM0 6100 1900 8100 1250 I1MIMM 1200 400C 3000 475 17500 675 1100 1050 1400 1 4 M 9100C 89000 190C 1650 85OT 8000 155ı MM 1500 625 1350 2SOO 3400 2850 3600 1N1 ttOM 8800 55X 73M 13M1 2<30C I M İ 71M 1800 11250 2800 1 M İ 150OO 1 50 150O0 2650 2000 12750 1800 950 1500 MM 1300 600 1300 25M 3000 2700 3500 1M1 22M1 8200 5400 U M 12M1 28O0 I K I MM 1700 10000 2550 1 M 14000 1700 14O00 2300 2000 12000 1660 950 4250 4250 5400 5100 1250 1200 7100 6000 1450 2000 155C 6'00 6000 1300 1850 1450 10800 20000 10000 10.000 10.000 10561 9960 9969 11200 10000 976J 9806 9596 9890 10000 9915 9731 10437 9936 9209 103^9 10000 13000 U477 9^85 9 ' 3 9^55 96«3 9828 9294 10000 9542 10000 48 ZıS 10444 H994 9874 10300 1006' 20=58 3011 1102i 10000 40000 10000 9956 10428 9958 10000 10100 10000 10000 10000 11397 10.357 10724 10469 10000 10000 1Û086 9962 0300 KK05 10808 1O00O 10000 10006 10000 10000 iocoo 10000 10000 * • • • rntktan 32190 5Î745 90715 MMt 11SM 215990 47M 101273 M M Ü2MM 1M1M 1000 183950 •74SM MMM 196400 O300 461050 »MM 1017950 13800 17M 27HM 1410M 1İ17M 5000 74(034 1583375 47X 116050 17M* 950 1M17 5559170 2000 27600 51M 62596 142200 M7M 28650 11321 1I13M 7000 367 450 122M* 315860 32600 MM 884184 5'6016 MSİ11 27M59 60405 161100 11100 75900 1S1M0 2 M M 13T 00 65800 19060 1163650 692950 64483 40200 21HM 850 200 21500 "20050 7000 11(7tt 219100 375 42600 8700 M M 229600 7700 31100 15M 7MM 951600 4000 1 M M 2 M M 12500 7M0 2411M 139034 117950 411800 5M1 14550 613450 17800 130400 2000 233400 558150 10CC 350800 20100 151500 60700 1100 79050 909300 39500 i 85067 47833 22450 •&B36 15987 64 231 55JO0 28612 25137 10895 54 400 44 497 21187 21404 15672 66766 26.020 16045 10949 11120 67472 22 498 15514 60548 47440 62457 47336 40684 46741 19843 15163 14945 47583 121525 22184 14372 19 280 14532 41592 57065 16161 47111 13207 171673 20700 25£1Q 21768 13.684 14341 24 390 18532 19644 18034 24 211 18584 25188 16744 21095 16436 •9568 13517 1736i 18029 20408 16816 17439 16J96 16962 14514 '4 22? 14 256 13655 Ei çttsk yapiandy 450000 7MM 22000 MM MM 4300 1KS» 25OO0 13M 145M MM 10000 29500 1S50 2Mİ 2750 1500 2650 S2M 4200 3400 1MM 2M1 13M MM 7800 2(600 17250 54000 1200 7 » 1950 7 M İ I7M 3050 8300 3100 42» 5500 750 15751 1700 17M 1 t » 3200 775 11M 2250 8000 «24» 15750 22500 S4Mİ MM 6500 2000 1500 1300 İMM MM 1150 4250 3200 500 1BO0O 750 1050 19M 91000 1900 8400 1550 3Mİ 1350 600 1350 23M 3300 2850 3600 I M İ 22M0 8700 5400 MM 122M 2850 1M1 MM 1650 10000 2750 I M İ 14500 1650 14750 2500 2000 12000 1750 950 4200 5200 1200 6600 6000 1300 1950 1450 AfiVSTOS 85182 49749 22 479 16859 16011 64306 55365 28B45 25738 11038 54475 44559 21216 21433 15866 66858 26.272 16165 11O10 11161 67562 22528 15535 60687 474S9 60393 47384 40.742 46987 19865 15234 14999 47S39 121667 22 209 14593 19307 14546 41731 57192 16.221 47168 11223 171922 20723 25548 21800 13759 14362 24562 18596 19671 18058 24354 18£71 25379 16934 21130 16500 19598 13£94 17404 19087 20440 16836 17461 16619 17004 14531 14 264 14 276 1368S «4»*» 0 " fijf 438611 74tM 21953 4(71 4432 1*MJ 24637 13M MJ5» 2*74 9750 29678 1 » 2SM 2811 1450 2616 S2M 4189 32«5 11SM 27M 1M7 IM2 7^64 26241 17164 54600 1283 711 1950 7MS M52 3150 8300 3127 4141 5569 762 197M 1715 172» IMti 3200 776 M » 2166 «227 4331 15513 22106 M441 MM 6431 2002 8350 1345 •M1İ 3373 1172 4233 3115 515 18299 -20 1061 13M 90000 1869 8300 1542 t m 1374 600 1337 25M 3231 2786 3650 I M İ 21M1 8522 5437 «*2» 123S7 2864 1Mt •717 1708 10454 2676 1130 1456" 1661 14656 2503 2000 12207 r M 95fl 4'94 5260 1192 6707 6000 1331 1952 1472 1991 *•(*! 0.14 4Û1 ai3 ai2 0.15 a-2 012 012 131 014 014 014 014 •ao4 a14 097 075 056 037 013 013 014 023 0.10 630 010 014 053 cn047 036 0.12 0.12 011 154 014 0.10 033 022 037 012 012 015 0.11 0.15 015 055 015 112 035 014 013 059 047 076 113 017 039 0'5 131 C 3 0.30 016 012 013 014 025 012 030 014 C25 ABDURRAHMAN YILDIRIM Borsada ıkı gunluk sert çıkış dunku "saüşlar"la kesıldı Bor- sa, ıkı gunluk yuzde 13 31 gıbı yuksek değer artışına dayana- madı ve "kâr realizas>onuna" gıttı Fıyat yuksehşının surup sunneyeceğı konusunda ışaretler ıçeren dunku krıtık seansta tMKB Endeksı yuzde 2 değer yı- tırdı Pazartesı gunu 3000 smınnı kıran, sah gunu 2820 puana ka- dar ındıkten sonra kendını to- parlayan IMKB Endeksı, çar- şamba ve perşembe gunlerı, "hukumetin destek sozu" ıle yuzde 13 31 oranında yukseldı Dunku seans da satış ağırlıklı başladı. Ama ılerleyen dakıka- larda satışların karşısına alışlar da yazıldı, tahtalarda denge sağ- landı Satıcılar ve alıcılann mu- cadelesi seans ortasına kadar "denk" bır şekılde surdu. Saat 11 00'den sonra satışlar daha yaygın bır şekle geldı O saate kadar dırenen tahtalar "çozulmeye" başladı ve seans sonuna doğru tamamen "yıkıl- dı." Borsa dıuyle "ayılaria" (fı- vat duşuşlerını savunan), "botalann" (fiyatlann yuksele- ceğını savunan) mucadelesınden "ayılar" galıp çıktı Seans butı- ğınde Bıleşık Endeks 66.49 pu- an >ıtırerek 3211 15 puana ındı ve yuzde 2 01 değer kaybettı Malı Endeks'tekı duşuş yuzde 1 40'da kaldı ve 2803 27'ye ındı Sanayı Endeksı ıse 3463.92 pu- ana gerıleyerek yuzde 2 30 du- şuş kaydettı Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirii'nın açıklaması ve Malıye Bakanı Adnan Kahveci- nın "Tasarrufları Teşvik Fonu"- nu borsaya kanalıze etme çalış- ması muhtemel bır "çokuşu ooledi" ve dıbe vuran hısse se- nedı fıyatlarmda sıçrama yap- masına neden oldu Ama ay lar- dır kâra susamış borsa, sıçra- mayla gelen fırsatı kaçırmadı, "kârı realize" ettı Bu arada borsa çevrelerınde merakla beklenen ıkı karar da çıktı Bunlardan bırı borsada yaptığı arzlarla fîyatları duşuru- cu etkı yapan Kamu Ortakhğı idaresı'nın bundan sonra borsa satışı yapmayacağı Oncekı gun toplanan Yuksek Planlama Ku- rulu'nda borsa yoluyla özelleş- tırmenın borsaya yaptığı olum- suz etkı dıkkate alınarak "blok satışa" gıdılmesı kararlaştınldn Borsa ıçın ıkıncı onemlı karar artık aracı kurumların sa>ısının dondurulması. Halen borsa bankerlığı belgesı almış aracı kurum sayısı 101 ve belge almak ıçın sıra bekleyenlenn sayısının da 60 dolayında olduğu tahmın edıhyor Aracı kurumlara kuru- luş ıznını Hazıne, bankerhk bel- gesını ıse SPK \enyor Aracı uyelerın sayısındakı artışın, yay- gın şekılde "açığa saüşlan" be- raberınde getırmesı ve borsayı olumsuz etkılemesı dıkkate alı- narak >enı aracı kurum başvu- ruları dolduruldu Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemırh, Hazıne ve Dış Tıcaret Musteşar- hğı'na bır genelge gondererek venı aracı kuruluşlara ızın verıl- mesını durdurdu. Karardan, şımdıye kadar aracı kuruluş kurmak amacıyla yapılan baş- vurular e'kılenmeyecek Hazı- ne'den kuruluş ıznı alarak SPK'dan bankerhk belgesı al- mak ıçın sıraya gırenlerın tumu- nun bu karardan sonra ızın ala- caklan beklenmıyor Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemırh, Izmır'de sanayıcı ve ışadamlarına seslenırken borsa konusunda şunları söyledı "Bbrim mılletiıniz kafasında borsayı kumarhane gibı goru- yor. Borsa oynanacak degıl, ya- tırım >apılacak >erdır. Bir gun geldı endeks 5300'e çıktı. Bugun yarı yanjra duştu. Bana kalırsa parası olanın senel alacağı za- mandır. Bugun param olsa o>le tesısler alırdım kı bedavaya ge- lirdı. Bırilen çıkıp hısseleri top- layacak >e borsa} ı aslı degerle- rine getirecektir." 3508 3455 3451 3 4 8 4 3413 IMKB Endeksi 12Temmuz-2Ağustos 3278 3211 Washingtoridaki devlet kurumları 5 yıldır BCCI skandalını biliyordu CIA, skandahn içînde Amerikan Merkezi Haber Alma Örgutü CIA'nın 1986'dan beri BCCrnın yasadışı faaliyetlerini bildiği ortaya çıktı. Rapor, BCCI'nın, Washington'un en bıiyük bankası olan First American'ı 1982'de satın alma girişimini kanıtlıyor. ŞEBNEM ATtYAS NEW YORK — Amerikan Merkezi Haber Alma Örgutu CIA'nın en azından 1986'dan ben BCCI'nın yasadışı faalıyet- lennı bıldığını İcanıtlayan bır ra- por ortaya çıktı CIA'nın rapo- ru, BCCI'nın Washing(on'un en buyuk bankası olan Fırst Ame- rican'ı 1982'de saün alma girişi- mini kanıtlıyor. Amerikan hu- kumet yetkılılerı, raporun 1986'da Malıye Bakanlığı'nın yanı sıra Dışışlerı Bakanlığı'na gönderıldığını behrtıyorlar Ra- por beş yıl Amerikan hukume- tının First Amencan bankasının gızlıce yabancı sermaye tarafın- dan sahıplenıldığını bıldığını ka- nıtlıyor Halbukı geçen pazarte- sıye dek federal rezerv ve dığer hukumet görevlılerı, Fırst Ame- rıcan'ın yabana sermaye tarafın- dan sahıplenıldığını bılmedıkle- nnı ıddıa edıyorlardı Fu~st Amencan bankasının yönetım kurulu başkanı Clark Clifford, -aynı zamanda unlu bir avukat ve Demokrat Parti danışmanı- bankanın yabancı sermaye tarafından kontrol edıl- dığının şımdıye dek farkında ol- madığını söyluyor Öncekı gun federal rezerv tarafından yayım- lanan bır raporda, BCCI'nın Washıngton'da Georgıa ve Flo- rıda'da üç buyuk Amerikan bankasında kontrolü ele geçır- dığı bıldırıldı Senato alt komıtesı perşembe gunu BCCI konusunda duyuru- lan dınleyecek Mass. Demokrat Senatoru John Kerry, CIA'dan raporu yayunlamasını ıstedı Se- Londrada dûn yayımlanan 'The Economıst dergısı BCCI'yı kapak ve başyazı konusu yaptı Dergımn kapağında BCCI'nın logosu ıle Amenkan Haber Alma Orgûtû CIA'yı bırlestren yenı bır logo yer alırken başyazısının ıçenğınde ıse BCCI skandalı Watergate'ın uluslararası yansıması olarak yorumlandı natör Kerry, CIA'dan raporun gelmesı üzerıne duzenledığı ba- sm toplantısında "BCCI'nın giz- lice First \merican bankasının sahibi olması tumuyle yasadışı bir durumdur. bir Arap grubu banka satın almışür, Amerikan enstıluleri bunun farkında ol- malarına rağmen hiç kimse bu konuda bir gırişimde bulunma- mıştır. nedenini araştırmak gerekmektedır" dedı BCCI skandalı ıle ılgılı yenı bılgıler, VVashıngton'da devlet kurumlannın farkında oldukları halde nıçm zamanında gereklı tedbın almadıkları sorusunu or- taya çıkarıyor Basında yapılan çeşıth spekulasyonlar da BCCI 1 nın \fcashıngton'a hukumet gö- revhlerıne ruşvet yedırdığı, ara sıra parayla, ara sıra tehdıt ıle herhangı bır gınşımın engellen- dığı öne suruluyor. İngiltere'de BCCI sıkıntısıIngiltere hükümetinin Korfez bunalımı sırasında muttefik Korfez ulkeleriyle ilişkisini zora sokmamak için BCCI'nın yaptığı yolsuzluklara duyarsız kaldığı one sürüluyor. Muhalefet, parlamentonun olağanustu toplanarak konuyu goruşmesini istiyor. EDİP EMİL ÖYMEN LONDRA — Ingıltere Merkez Bankası^ nın, "Bank of Credit and Commerce International'' konusunda gereklı bılgıye sa- hıp olduğu halde, Korfez bunahmına rast- layan dönemde hukumetin, "muttefik" Korfez ulkelen ıle ıhşkısını zora sokacak bır gınşımden kaçındığı, bır açıklama yapma- dığı öne sürüluyor Başta "Guardian" ga- zetesı olmak uzere cıddı basında yer alan haberlerde, Ingıltere Dış Istıhbarat Servısı MI-6'nın, BCCI'dakı en buyuk hıssedar Abu Dabı Şeyhı Zayed bm Sultan an Na- hayan'ı Körfez bölgesınde "guvenilir ve is- tikrar saglayıcı bir unsur" olarak gorduğu, Ingıltere hukumetıne bu >önde telkınde bu- lunduğu, hukumetin de bankaya karşı her- hangı bır ışleme gırışmedığı behrtılıyor. "Financial Times" gazetesının her gun ıkı tam sayfa ajırdığı, cıddı basının da genış yer verdığı skandahn boyutları bu>urken, mu- halefet, hukumetı konuyu ortbas etmeye ça- lışmakla suçladı ve tatılde olan parlamen- tonun olağanustu toplanarak konuju go- ruşmesını ıstedı Hukumet ıse, Lordlar Ka- marası'mn denevunh hukukçulanndan yuk- sek yargıç Lord Bingham'ı bu konuda so- ruşturma ıle görevlendırdı Basında ıse BCCI hakkında her gun en az bır duzıne haber çıkıyor Orneğın "Fi- nancial Times"ın bır haberınde, 1981 yıhn- da BCCI Londra merkez şubesının, "gizli hesap açma ve işlem yapma" olanağı sağ- layacak bır bılgısayar muhasebe sıstemı sa- tın almak ıstedığı, BCCI'nın "banka için- de banka" gıbı çahşmasını sağlayacak bu sıstemı alamadığı açıklandı "Economist" dergısı, BCCI ıle CIA ıhş- kısını kapak ve başyazı konusu vaptı "Git- gide tuhaflaşan bir iş" başhklı yazıda ozetle şöyle denıyor "Dunyanın en buyuk banka- cılık skandalı dije nitelenen gelişmeler. bu tanımı da aşabilir. Amerikan Istihbarat Or- gutu CIA'nın BCCI ile hiç de sağlıklı olma- yan turden bir ilişkisi bulundugu anlaşılı- yor. Bunu anlamak zor degil. Sovyetler Bir- liği hâlâ kapalı bir kutu. Ote yandan Orta- doğu kin, entrika ve petrol bolgesı. Tero- rizm uluslararası bir ışletme. Demokratik toplumlar, casuslara bu nedenle gerek du- yuyor. Casuslukta gizlilik esas. \ma gızli- İik, bir alışkanlık olmamalı. Istihbarat or- gutu, her eylemi ıçın gizulige burunurse, hu- kumetler. halkın bılmesıni istemediklerı her iş için bu babaneyi kullanırlar. BCCI ile Amerikan hukumetı ilişkısinde olduğu gi- bi. Adalet Bakanlığı, banka denetçilerinin, BCCI hakkında bilgi edinmesine o kadar yardımcı olmadı. Her ne kadar bunu so>- lemek için erkense de BCCI için de Water- gate'ın uluslararası boyuttaki ornegi dene- bilir." Ekrem PakdemirlVnin sözleri işçileri kızdırdı Metaş'ta açlık grevine doğru İZMtR (Cumhuriyet Ege Burosu) — Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirii'nın Me- taş'ın satılmasından başka bır çözum yolu olmadığına ılışkın sözleri açlık erevı başla- tıyor Turk Metal Sendikası lzmir Şube Başkanı İbrahim Çetinbag ozverırun sureklı ışçıden beklendığını belırterek Metaş ışçı- smın pazartesı gunu açlık grevme başlaya- cağıru söyledı Metaş Genel Muduru Aydın Telseren de ışlerının çok kotu olmadığmı vurguladı ve "Metaş işçisine soz verenler bu devletin en ust mertebesinde gorev ya- pan kişilerdir. Soylediklerinin sorumlulu- ğunu taşıyacak kişiler olması gerekir" dı- >e konuştu Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirii'nın, "Metaş'ın satılmasından başka bir çozum gornnmuyorr" >aklaşımından sonra 16 ay- dır kapıda bekleyen Metaş ışçısı dun ışye- rınde toplanarak olayı protesto ettı Işçıler tabrıkalarının >enıden çalışması ıçın her turlu ozverrı gösterdıklerını vetkılılerın verdıklerı söz x 'i tutmadıklari'iı söylerken, Başbakan Yardımcısı Pakdemirli'nin "Metaş'ın satılmasından başka çözüm gorunmuyor" biçimindeki açıklaması işçiler tarafından protesto edildi. "Turk Metal Sendikası lzmir Şube Başka- nı İbrahim Çetinbag pazartesı gunu açlık grevıne başlanacağını açıkladı Bır yıla yakın sure kapalı kaldıktan son- ra açılma umutları artan Vletaş'ta bır sure yapılan fason uretımın ardından vıne başa donuldu Iş Bankası ıle Pamukbank arasın- dakı anlaşmazlığın çozulememesının ardın- dan Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirii'nın yaptığı açıklamalar ışçılerın buyuk tepkısını çektı Metaş'ın 900 ışçısı dun sabah ışyer- lennın onunde toplandılar Turk Metal Sendikası lzmir Şube Başkanı İbrahim Çe- tınbağ, tum özvennm ışçıden beklendığını, ışçının sonuna kadar ozverılı davrandığını, ancak ortaya yenı sorunlar çıkarıldığını söy- ledı. Çetınbağ Metaş ışçısının soz verıp de sözunden donen tum yetkılılerı protesto et- mek ıçın pazartesı gunu açlık grevıne baş- layacaklarını belırttı Metaş Genel Muduru Aydın Telseren de devletin en ust makamlannda gorev yapan- ları verdıklerı sozlere uymaya çağırarak şunları söyledı "Işler çozuluyor çozuluyor da en sonun- da deniliyor ki 'ben ıkı tane bankayı anlaş- tıramadım' Bu biraz komik oluyor. Ben kesınhkle duzeleceğını umuvonım. Gazete- lerde habeıienn patlaması umut içinde bek- leyen işçıde panik yaraltı. Bu işçı 16 aydır bekliyor. tşçiye soz verenler bu devletin en ust mertebesinde gorevli olan kişilerdir. Soyledıklerinın sorumlulugunu taşıyacak kişiler olmaları gerekir. Olay başka bir >o- ne çevrilmek isteniyor olabılır. Zaman ka>- bettirebilir bıze. O\sa ne Metaş'ın ne de ış- çinin zaman kaybına tahammulu var." X akdemirli enflasyona paralel bir devaluasyon oranına inandığını açıkça beyan etmiştir. Dolayısıyla 1991 yılının ikinci yansında Tophane'den Tahtakale'ye, yani hisse senedinden dolara bir donuş sureci başlamıştır. IMAR BANKASI Ifeni Günaydın'a açılan 3 tespit davasına ret İSTANBUL (\A) — Imar Bankası tarafından, Yenı Gu- naydın Gazetesı'nın tnaharlığı için mahkemeye venlen 3 ayn "tespit istemi" de reddedıldı Nöbetçı 1 Aslıye Hukuk Mahkemesı'ne venlen 1991-294 numaralı dosyada, Imar Ban kası'nın gazeteye aıt bınalar uzerınde ıpotek koyduğu belır- tılerek, bır öncekı ıstemde, "beyanlar hanesine teferruat listesının tescil edilmedıgi" kaydedılerek, yenıden tespit ıs- temınde bulunuldu Mahkeme hâkımı, Imar Bankası'nın ıstemını, "Hukuk Muhakemeleri Lsulu Kanunu'- nun (HUMK) 369. maddesine gore koşullar oluşmadığı" ge rekçesıyle reddettı Banka tarafından venlen 1991 312 nolu dosva ıle de "Gazetelerin >e matbaaların şirket çahşanlan tarafından >a- yımlanıp, >a>ımlanmadığı >a da kullanılıp kullanılmadığı, gazetelerin kâğıt, murekkep, klişe vs. masraflannın kimin tarafından odendiğı. çalışanla- nn hizmel akitlerinin hangi iş- verenle yapıldığı, gazete fikir işçilennın sahip olduklan basın kartlannın bangi gazete adına tabsis edildigi, çalışanların uc- retlennin hangı işveren tarafın- dan odendiğı ve basın beyanna- melennin kıra tarafından veril- digı, çalışanların eski hizmet akitlerinin de\am edip etme- diğı" konularında tespit ısten- dı Bu ıstem de Istanbul 1 As- lı>e Hukuk Hâkımı'nce, yıne edılerek reddedıldı 1991-313 sayıh uçuncu dos- ya da hâkım tarafmdan dığer ıkı ıstem ıle îstanbul 3. Aslıye Tıcaret Mahkemesı'nın \erdığı ret kararları belırtılerek, aynı gerekçe>le kabul edılmedı