Catalog

3 MAYIS 1991 ALTIN GÜMÜŞ Cumhunyet Re$at 24 ayar altın 22 ayar bılezik 900 ayar gümüş Vakıfbank Altını Ziraat Altını Halkaltın Alış 302.000 325.000 45.800 40 900 575 240 000 240.000 237 000 Salış 306.000 340.000 46.050 45 100 603 245.000 245.000 242.000 Dış borçta faiz riski arttı Değişken faizli borçların, toplam içindeki payının 8 puan artarak yüzde 38.1 'e yükselmesi üzerine hazine, bu durumun "ekonomiyi bir faiz riskiyle karşı karşıya bıraktığı" uyarısını yaptı. EKONOMİ CUMHURtYET/13 EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Dış borçların temel yapısı (milyon dolar) Ibplaaı Ortauzun Kısa vade loplam kredl kullanımı lbplaaı dı* borç Mrviti Anapara Faiz Kısa vadeli borç artışı Toplam net akım Kur farkları İBRD dövız havuzu FMS refınansman Ortalama vade (vd) ftmel gostergeler (%) Top dış borç/top dövız gelir. Toplam dış borç/GSMH Uluslararası rezerv /top.dış borç Kısa vad. borç/top. dış borç Kısa vad. borç. yıllık art. oranı Değiş faiz borç/top.dış borç Defi.laız.krd./top.kredı (Tah.baz) Ortalama efektif faiz oranı Ortalama spread (libor) Uluslararası kur./top.dış borç (ortauzun) Ûzel sek.saO.krd/top.dış borç Kur farkı/toplam dış borç 1915 25.478 20717 4.759 1812 4.219 2.670 1.619 1.579 942 . 2.754 139 0 17.8 193.2 48.1 12.9 18.7 49.7 30.4 46.0 10.2 0.8 30.5 30.3 10.8 1991 Faiz 783 537 31 24 166 25 822 742 28 41 11 986 2.571 1994 Falı SERBESTPİYASADADÖVİZ Al* ABD Doları Alman Markı Isvıçre Prangı Hollanda Florını Ingılı; Sterlını Fransız Frangı 100 I Lıreti S.A.Rıyalı Avus. Şini 4015 2325 2730 2055 6840 685 1886 32.101 25.752 6.349 4047 4236 Salış 4020 2330 2740 2065 ABDURRAHMAN YILDIRIM Dış borçlar konusunda 1990 yılı raporunu açıklayan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, toplam borçlar içinde sabit faizli borçların payının azaldığına ve değişken faizli borçların payının arttığına işaret ederek bu durumun "ekonomiyi bir faiz riski ile karşı karşıya bıraktığı" uyarısını yaptı. Hazine, ayrıca kısa vadeli borçların hızla yükselmesine ve borç ortalama vadesinin kısalmasına da dikkati çekti; "Kısa vadeli dış borçlann önüne geçmek için gerekli tedbirlerin alınması gerektigini" vurguladı. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın "1990 Dış Borçlar Bülteni"ni yayımladı. Türkiyenin toplam dış borçları yüzde 17.4 artarak 49 milyar 35 milyon liraya çıktı. Bunun yüzde 80.6'sını oluşturan 39.535 milyon dolarını orta ve uzun vadeli borçlar oluşturdu. Toplam borçlann yüzde 19.4'üne varan kısa vadeli borçlar 9.500 milyon dolara vardı. Ortauzun vadeli borçlar 1990'da yüzde 9.8 artış kaydederken, kısa vadeli borç artışı yüzde 65.4 oldu. Borçlarln finansman kaynakları incelendiğinde 1985 yılı başında, çok taraflı kuruluşlardan sağlanan uygun koşullu borçların toplam içindeki payı yüzde 24.3 iken, 1990 sonunda yüzde 19.5'e düştü. Dış borçların vade yapısına bakıldığında, 1985 başında 18.8 yıl olan ortalama vade 1990 sonunda 15.1 yıla düştü. Hazine ve Merkez Bankası borçlarının ortalama vadesinde gözlenen bu azalış, Türkiye'nin uygun koşullu uzun vadeli kredi kullanımlarının azalmasından, daha çok piyasâ şartlarından borçlanma 6900 690 315 310 1050 327 1060 332 M.BANKASI PİYASALARI TL Pıyasası Dövlz Pıyasası Altın Pıyasası Ort.Fıb (%) Işl Hac (Mılyar TL) Dolar kapanış (TL) Işl Hac (Mılyon $) Kapanış (ons/S) Iştem Hacmı (kg) 88 70 22312 354 40 104 3924 35 86 Irak'a ilıracat • GAZİANTEP (AA) Irak'a gııla maddelcri ihracatının serbest bırakılnıasından sonra, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı (HDTM), ihracat işlemlerini yapmaya yetkili odaları açıkladı. Kayıt işlemi yapmakla görevlendirilen odalar şunlar: tstanbul Ticaret ve Sanayi Odaları, Ankara Sanayi ve Ticaret Odaları, Bursa, lzmir Ege Bölgesi Sanayi, Gaziantep, lzmit, Kocaeli, Mersin, Adana Ticaret ve Sanayi Odaları, Konya Ticaret ve Sanayi, Kayseri, Eskişehir Sanayi ve Ticaret Odaları, Samsun, Trabzon, Gebze, Antakya, lskenderun, Antalya Ticaret ve Sanayi Odaları. Emisyonun dörtayı ' • ANKARA (AA) Merkez Bankası verilerine göre geçen yıl sonunda 14 trilyon 74 milyar lira olan piyasadaki kâğıi para miktarı, 1 trilyon 420 milyar liralık artışla, 30 : nisanda 15 trilyon 494 milyar lira oldu. Piyasadaki \ kâğıt miktarı, 1 mayısta ise î 15 trilyon 340 milyar liraya geriledi. sından ve zaman içinde borç ertelemelerinin ödemesiz döneminin sonuna gelinmiş olmasından kaynaklandı. Dış borçların kompoziüyonu içinde olumsuzluk göslercn cn önemli t'aktör ise değişken faizli borçların oranının artması oldu. Sabit faizli borçların toplam borçlar içinde 1985 yılında yüzde 69.6 olan oranı, 1990 yılında yüzde 61.9'a geriledi. Değişen faizli borçların oranını 8 puan arttırması ve yüzde 38.1'e yükseltmesi karşısında Hazine şu uyarıyı yaptı: "Sabil faizli borçların borç stoku içindeki payının azalması ve değişken faizli borçlardaki artış, ekonomiyi bir faiz riski ile karşı karsıya bırakmakladır. Dış borç yönelimi açısından ekonoınik belirsizliklerin yoğun olduğu zamanımızda daha çok sabit faizli borçlanmaya agırlık verilmesi ve değişken faizli borçların sabil faizli borçlanmaya dönıiştiirülerek faiz riskiniıı miııimuma indirilmesi önerilmektedir. Bundan sonra dış borç geri ödemelerinin ekonominin dengelerini olumsuz yönde etkilememesi için aktif bir dış borç yönetimi ile borçlanma maliyetlerinin düşürülnıesi ve bu yönde dünya finans piyasalarında geçerli tckniklerin kullanılması için gerekli altyapının haıırlanınası yolundu çalışmalara dcvam edilmesi önem taşımaktadır." "Dış Borçlar Bültenf'nde 1991 yılı da dahil olmak üzere 19% yılına kadar toplam 30 milyar 760 milyon dolarlık dış borç anapara ve laiz ödemesi yapılacak. Bunun 10.456 milyon doları faiz, 20.304 milyon doları da anaparadan oluşacak. 1996 vc sonraMiıa 19.890 nüiyon doları anapara, 5.V86 milyon doları faiz olmak üzere 25.876 milyon dolarlık bir borç kalacak. 2.517 1.619 1590 1430 3.655 938 0 1U 255.8 555 135 19.8 33.4 32.8 39.4 1M7 40.228 32.605 7.623 SJM 14M 3.597 1.891 1.274 2.160 4910 2.000 0 15J 1988 40.722 34.305 6.417 7.845 2.422 (1.206) ısn 5.557 2.288 (2.223) 1541 1.503 1U 1989 41.751 36.006 5.745 1119 6J70 4.532 2.336 (672) 587 (307) 1.066 403 15LO 1990 p) 4&035 39.535 9500 11M 4J1I Kamu Açıklarını Büyüten Sakat Anlayış... Bu yazı yayımlandığında ben muhtemelen Sayın Cumhurbaşkanı'nın gezisi nedeniyle Avustralya yolunda olacağım. Yola çıkmadan yazmış olduğum bu yazıda ve bunu izleyecek yazıda Türkiye ekonomisinin temel sorunlarıyla önerilen bazı çözümlere ve çözümü zorlaştıran tavır ya da kişilere değinmeye devam edeceğim. • •• Bazen küçük bir olay büyük bir gerçeğl anlatır. Anlatacağım olayı yaşayan beyefendi şöyle aktardı: "Geçen gün arabamla giderken işaret eden bir polis memurunu aldım. Arabaya biner binmez daha hızlı gidebilmek için tercihli yola girmemi istedi. Ben tereddüt gösterince üsteledi ve tercihli yola girdik. Kırmızı ışığa rastlayınca ben durmak için frene bastım, polis memuru, 'Boşver geç' dedi. Benim durduğumu görünce âdeta sinirlenerek tepki gösterdi. Ben kırmızı ışıkta geçmenin tehiikeli olduğunu ve kuralları çiğnemek anlamına geleceğini söylediğimde ise 'Ben kural falan tanımam, yoluma çıkan olursa basar kurşunu geçerim' dedi. Daha sonra belki benim şaşkınlığımdan da etkilenerek bir açıklama yapma gereğini duydu, 26 saatten beri görevde olduğunu ve ovinde yakacak bir teneke komürü kaldığından havaların iyi gitmesi için dua ettiğini söyledi." Kurallara uyulmasını sağlamakla görevli bir polis memurunun sergilediği L>u tablo, içine düşmüş bulunduğu ruh hali aslında Türkiye'nm geldiği ya da getirildiği noktanın çarpıcı bir yansıması. Ekonomik sıkıntılarımız da bunun bir uzantısı. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşar Yardımcısı Mahfi Eğilmez1 in Milliyet'ten Zülfıkar Doğan'a yaptığı çarpıcı açıklamalardan aktarıyorum: "Her devletin bir tek Hazinesi olur, elli tane Hazine olmaz. Biz fonlar kurulduğu zaman söyledık; yapmayın dedik, ama kimse dinlemedi. Fonların her biri ayrı birer Hazine. Ayrı yönetiliyor. Elli tane Hazine'nin olduğu yerde ne para programı yapılabilir ne de mali program. Fonlar radıkal bir kararla kaldırılmalıdır, hepsi bütçeye, Hazine'ye devredilmelidir. Bir para programı, bir mali program olacaksa bu bir yerden yürür. Yüzeîli yer para harcıyorsa para programı uygulanamaz. Bu iş artık zamana bırakılamaz, hatta geç bile kalındı..." Günü kurtarma anlayışıyla bir yere varılamayacağını, orta vadeli ciddi programlar yapmak gerektiğini belirten Sayın Eğilmez şöyle devam ediyor: "Bütçe, program bunlann hepsi kâğıt üzerlnde. Kimse okumuyor bile. Planlara, programiara sadece üniversite öğrencileri, araştırmaları, tezleri için bakıyorlar." Türkiye yüksek enflasyondan, Türkiye ekonomisi istikrarsızlıktan kurtulamıyor. Yüksek enflasyonun en önemli nedeninin kamu açıkları olduğunu çoğu kimse kabul ediyor. Büyüyen kamu açıkları, hızla büyüyen borçlanma ve faiz yükleriyle kartopu gibi irileşiyor, bir kısırdöngüye giriliyor. Mahfi Eğilmez bu çıkmazın nedenlerine eğiliyor. Pekiyi kamu açıkları neden büyüyor? Kamu açıkları sürekli büyüyor, çünkü: 1. Vergi gelirle: i yetersiz kalıyor, 2. Kamu harcamaları kontrol edilemiyor, 3. KİT'ler büyük açıklar veriyor. Vergi gelirleri neden yetersiz? Çünkü 1980'lerden sarkan dogmatik saplantılarla vergi mükellefinin üzerine gidilmiyor. "Girişimcinin dinamizmini kırmamak" gerekçesiyle bu kesimden doğru dürüst vergi alınmıyor. Sayın özal'ın ve ANAP'ın ısrarlı politikası bu. ,; Kamu harcamaları neden kontrol edilemiyor? ]i Çünkü Sayın Eğilmez'in de vurguladığı gibi, Hazine'nin birliği bozulmuş, bütçe denetimi dışında kalan bir sürü harcama odağı oluşturulmuş. Batı'da yüzlerce yıllık deneyimler sonucunda geliştirilen ve temsili demokrasinin temel taşlarından biri olan "Hazine birliği" kuralı, kural tanımaz bir anlayış tarafından çöpe atılmış, yerine "büyük reform yapıyoruz" denerek fonlarla harcama anlayışı getirilmiş. Kırmızı ışığı tanımayan polisin tavrıyla Hazine birliğini tanımayan anlayış birbirine çok yakın. Her ikisinde de o an için durumu kurtarma, kısa vadede kendine avantaj sağlama, kestirmeden sonuca gitmek için kuralları rahatlıkla çiğneme esprisi var. Bu anlayışla kısa vadede birkaç "köşe dönmek" birkaç hamle yapmak belki mümkün, ama yolun sonunda kayaya çarpmak ve ağır zayiat vermek de galiba kaçınılmaz. Bu sakat anlayışın plana, programa falan da ihtiyacı yok. Uygulamalara bazı kişilerin ilhamları ve hemen her gün değişebilen talimatları yon veriyor. Işte bu anlayış değişmediği sürece kamu açıklarının kapatılması, enflasyonun önlenmesi ve ekonomide istikrarın sağlanması olanaksız. Kamu açıklarının bir diğer önemli nedeni olan KİT'lere bundan sonraki yazımda değineceğim. 1681 2.427 3.755 929 1123 251 0 15.1 193 2 45.1 24.0 19.4 65.4 38.1 a7 09 243.5 59.1 13.0 18.9 2Q1 37.2 583 8.4 1 . 0 30.1 34.1 12.2 205.7 57.7 15.8 15.8 (15.8) 38.2 38.7 8.7 0.9 169.6 52.0 22.2 13.8 (105) 373 51.0 7 . 9 1 . 2 243 44.0 (0.7) 1993 Fab 661 468 26 19 133 15 673 611 18 34 10 763 2.097 1996 Faiz 1.759 1.303 23 125 284 24 1.890 1.786 29 70 5 2.337 5.986 510 ao 0 . 9 30.4 32.1 11.4 26.8 40.0 (5.5) 24.2 43.0 6.4 Dış borçta ödeme planı (milyon doiar) Çok taraflı kunılvşlar Dunya Bankası IFC Islam Kalkınma Bankası Avrupa Iskan Fonu Diğer ikUI anlaşMİar OECD ülkelerl OPEC ülkelerı Ooğu Avrupa ulkeleri Di()er ülkeler Uluılararası para ply. Toplam Aaapan 829 556 16 44 128 81 2.041 1.810 111 99 21 1.242 4.108 Aaapara 1.073 657 57 50 292 17 1.478 1.274 74 104 26 1.103 3.654 Toplam Aaapan 1.608 1.019 1.093 611 47 56 68 47 294 259 106 46 2.863 1.818 2.552 1.613 74 139 140 100 31 32 2.208 1.499 6.679 4.336 Toplam Aaapara 1.015 1.685 1.083 693 51 77 43 67 407 213 32 15 2.059 1.608 1.799 1.391 89 81 138 98 33 38 1.769 1.908 4.531 5.493 1992 Falı Toplam Anapara 1.752 733 977 510 1 121 614 87 31 65 69 22 50 410 151 228 19 65 20 767 2.585 1.499 2.313 1.295 700 96 75 22 33 133 103 12 43 26 877 2.376 1.199 2.377 6.713 3.675 199S Faiz Toplam Aaapara 1.517 6.474 502 1.065 372 4.339 14 65 113 14 57 469 97 310 1.376 177 20 5 2.092 484 8.311 1.832 7.763 441 93 210 12 301 124 26 43 37 5 2.494 586 5.105 1.572 6.103 19.890 Toplam 1.638 1.082 91 69 361 35 2.172 1.906 93 137 36 1.162 5.772 Toplam 8.233 5.642 136 594 1660 201 10.201 9 549 239 371 42 7.442 25.876 Çok taraflı kunıluştar Dünya Bankası IFC Islam Kalkınma Bankası Avrupa Iskan Fonu Difler iKiıı anıafnıaıar OECD ülkelerl OPEC ülkelerı Doflu Avrupa ulkeleri Difler ülkeler Ulutlararası para piy. Toplam S92 426 20 17 115 15 581 525 15 34 7 666 1.839 , Hazine bonosu ' • ANKARA (AA) Devlet iç borçlanma senetlerinden 3 ay vadeli Hazine bonosunun yıllık ortalama faizi 3.6 puan artışla yüzde 71.44 'oldu. 3 ay vadeli bono faizi en son 3 nisan tarihinde yapılan ihalede yüzde 67.84 olarak belirlenmisti. Efe'nin eşi yönetim kurulu başkanvekili ANKARA (ANKA) Zeynep Özal, eşi Efe Özal'ın ortakları arasında bulunduğu borsa şirketinde yönetim kurulu başkan yardımcıhğına getirildi. Efe Mazhar özal'ın ortaklan arasında bulunduğu "Salahsıın Hekimoğlu Menkul Değerler AŞ" bir süre önce yaptığı genel kurul toplantısında, yönetim kurulu üyeliklerinin sayısının 5'ten 6'ya çıkarılması kararına varırken şirketin adının da "Marjinal Menkul Değerler AŞ" olarak değiştirilmesi yolunda karar aldı. Böylece şirketin yönetim kurulu, Salahsun Hekimoglu (Başkan) Ömer Ali Yalıcılar, Zeynep Giil Beşikçioglu, Mustafa Darman, Mazhar Kfe Özal ve Haldun Özcan Gürbiizden oluştu. Toplantıda, "Mazhar Efe Özal ve Mustafa l)arman'dan biri ile Salahsun Hekimoğlu ve Ömer Ali Yalıcılar'dan birinin birlikte şirket unvanı altında verecekleri imzanın, şirketin üçuncü kişilere birinci dereceden taahhüt için yeterli olacagı" kararlaştınldı. 3bankadan faiz arttırımı ' • 'Ekonomi Servisi Akbank, tktisat ve Osmanlı Bankası, tasarruf mevduatına uyguladıkları faiz oranlarını yüzde 1 ila S ipuan arasında arttırdı. ilktisat Bankası dünden ıgeçerli olmak üzere 6 ay [vadeli mcvduata uyguladığı [faiz oranını 5 puan [yükselterek 62'den 67'ye çıkardı. Osmanlı Bankası da 6 ay vadeli nıevduata dünden itibaren yüzde 61 faiz veriyor. Akbank'ın yeni faiz oranlan ise bugünden 'itibaren geçerli olacak. ÎBanka, 1 ay vadeli mevduat îfaizini yüzde 45'ten yüzde J50'ye, 3 ay vadeliyi yüzde •59'dan yüzde 61'e, 6 ay vadeliyi yüzde 61'den yüzde 64'e, 1 yıl vadeli mevduat faizini de yüzde 63'ten yüzde 65'e yükseltti. Oturanlardan nrtadakl Karslı, sagındaki eniştesi Vecdi Aksoy, solundaki eniştesi ve şlrketin müdürii Ibrabim Kabratlı. Resimdeki tek bayan Karslı'nın kızı Neslihan Övıınç. Ekonomi Servisi Eski Borsa Başkanı Muharrem Karslı banker oldu. Hüseyin özdenbilgin'in "komisyoncu" şirketini "Altın Menkul Değerler" adıyla aracı kuruma dönüştürülmesinde şirkete ortak olan ve yönetim kurulu başkanlığına getirilen Muharrem Karslı, bir yılı aşkın süreden sonra yeniden borsacılığa dönüyor. Borsa başkanıydı, banker oldu luyla birlikte dış yatırımcıları Türkiye'ye getirmeye çalışacak. Hedeflerinin çok büyük işlem hacimleriyle ilk sıralarda yer almak olmadığını belirten Karslı, "Amacımız kalilcli müşteriye kaliteli hizmet vermek. Daha iddialı hale gelmemiz yakın lıcdı fimiz degil, ilerde diişünebiliriz" dedi. giler olacak" dedi. Muharrem Karslı, gOnlünde her zaman bir yatırım ortaklığı kurmak yattığını, ama bugün mcvzuat yönünden noksanlıklar bulunduğuna işaret etti. Karslı, Altın Menkul Değerler olarak ilcride yatırım ortaklığı kurrnayı düşündüklerini kaydetti. Karsh'ya, sorularımız ve ce Ifeni bir işveren sendikagı • ANKARA (AA) Tüm lnşaat Müteahhitleri lşverenleri Sendikası (TİMlS) adı altında yeni bir işveren sendikası kuruldu. Genel merkezi Ankara'da bulunan sendikanın başkanhğını Mehmet Cihanalp yürütüyor. TİMlS Başkanı Cihanalp yaptığı yazılı açıklamada, sendikanın "ciddi bir boşluğu dolduracağını" belirterek müteahhitlerin çok sayıda sorunu bulunduğunu bildirdi. • Şirket yöneticilerini ve elemanlarını basına tanıtan Muharrem Karslı, bir kızı, iki damadı, iki eniştesi ve eski çalışma arkadaşlarıy la birlikte çalışacaklarını belirtti. "Burası bir aile şirketi" diyen Karslı, sermaye piyasasında müşterinin aracı kurumuna, aracı kurumun başındaki kişinin de personeline güvenmesi gerektigini, bunun için de akraba ve Iş Bankası'ndan çalışma arkadaşlarını seçtiğini söyledi. Karslı'nın ckibinde Dışbank eski genel müdürlerinden Vecdi Aksoy ve oğlu Muzaffer Aksoy da bulunuyor. Karslı'nın eniştesi olan Vecdi Aksoy, oğ Borsa eski başkanı Muharrem Karslı, kızı, iki damadı, iki eniştesi ve eski çalışma arkadaşlarıyla birlikte borsa bankerliği yapmaya başladı. Karslı'nın 'aile şirketi'nde eniştesi ve eski Dışbank Genel Müdürü Vecdi Aksoy da bulunuyor. Muharrem Karslı, borsa işlemlerinde sadece müşterilerinin alım satımına aracılık edecekierini ve şirket olarak portföy tutmayacaklarını belirtti. Muşterilerine analize ve araştırmaya dayalı bilgiler sunmaya çalışacaklarını kaydeden Karslı, "Bizden tiyo beklemesinler. Bizim liyo ile ilgimiz yok. Kesin, saglam bilvapları şöyle: Aracı kıırıımlara kapatma cezası verilmrsini ııasıl karşılıyorsunuz? KARSl.I Bu piyasa güvene dayanır. Güven de disiplin ve denctimlc olur. Biz borsa başkanı olduğumuz dönemde de SPK'nın denetimine taraftar oldıık, yönetmesine değil. Deneti minde yarar var. Aksaklık bulduğu zaman da bunun müeyyidesini uygulaması normal. Yoksa kuralları koymanın ve denetlemenin anlamı kalınaz. Yalnız burada "teşhir' doğru mudur değil midir tartışılır. Bir de cezalar kademcli olabılir. Sermaye Piyasası Fonu hakkında ne düşiinüyor sunuz? KARSLI Borsa ile SPK arasında yüz binde bir olarak kararlaştı'rılmış. Bence böyle bir olmalı. Ama başlangıçtaki gibi binde bir yüksekti. Fona taraftarım. Bundan sonra borsada fiyatlar ne olur? KARSLI Belirsizlik var. Borsada belirsizlik hâkim olduğu zaman da bir şey söylemek mumkün değil. Bu belirsizliğin başında bu yıl crken seçimin yapılıp yapılmayacağı geliyor. Ama yaz aylarında piyasaya bol tarım ürünü mahsulünün çıkması para hacmini arttıracak. Yılın ikinci yansı iyi olacak diyebilirim. Toprak, ilaca kaydı Toprak Holding'in yan kuruIuşlarından "Toprak Menkul Değerler AŞ" isim ve unvan değiştirerek ilaç sektörüne girdi. Daha önce 5 milyar lira sermaye ile kurulan şirket adını "Toprak Ecza Depostı Sanayi ve Ticaret AŞ" olarak değiştirdi. Şirketin, bundan böyle insan, hayvan ve bitkiler için kullanılan ilaçların ticaretini yapacağı, bu ilaçların ihracat ve ithalat işleriyle uğraşacağı, ortaklıklar kuracağı ve aracılık yapmamak kaydıyla her türlü hisse senedi, tahvil ve benzeri menkul değerleri alıp satahileceği öğrenildi. Bir süre önce de Okan Holding tarafından kurulan borsa şirketi ad ve unvan değiştirerek, otomotiv sanayine girmişti. 1990 büyüme hızı şimdi de yüzde 10.2 DlE, yeni hesaplama yöntemiyle 1990 milli gelir artışını yeniden buldu. Daha önce yüzde 9.2 olduğu bildirilen GSMH artışı bu kez de yüzde 10.2 olarak açıklandı. Kişi başına düşen gelir de 2 bin 591 dolar oldu. ANKARA (ANKA) Devlet lstatistik Enstitüsü, yeni hesaplama yöntemiyle 1990 yılı GSMH büyüme hızını sabit fiyatlarla yüzde 10.2 olarak belirledi. Daha önce, klasik yöntemle hesaplanan büyüme hızının yüzde 9.2 olduğu bildirilmişti. Devlet lstatistik Enstitüsü Başkanı Orhan Güvenen düzenlediği basın toplantısında 1990 yılına ilişkin yeni GSMH verilerini açıkladı ve eski yöntemle olan farklar konusunda bilgi verdi. Güvenen, eski yöıııemle yapılan hesaplamada baz yılının 1968 olduğuna dikkat çekerek yeni yöntemle baz yılının 1987'ye çekildiğini vurguladı. İki yöntemle belirlenen oranlar arasında önemli fark oluşmasında baz yılının değiştirilmesinin yanı sıra fiyat vc kapsaın farklılıklarının da önemli rol oynadığını kaydeden GUvenen, yeni hesaplama yönteminin Türkiye gerçeğine daha yakın olduğunu, ancak bu yöntemin bile gerçeği tam olarak yansılmaktan uzak bulunduğunu söyledi. Orhan GUvenen, "Amacımız Türkiye^ nln pembe tablosunu çi/mek degildir, amacımız gerçekçi tabloyu çizmektir" dedi. DİE Başkanı Orhan Guvenen'in verdiği bilgiye göre eski yöntemle 287.3 trilyon lira düzeyinde hesaplanan cari fiyatlara göre 1990 yılı Gayrı Safi Milli Hasılası, yeni yöntemle 382.9 trilyon liraya yükseldi. Güvenen, 9S.6 trilyon liralık bu farkın daha önce GSMH hesaplarnasına dahil edilmeyen bir dizi ekonomik faaliyetin kapsama alınmasından kaynaklandığını bildirdi. Halen tarım, avcılık, küçük imalal ve hizmet sektörünün bir kısınının GSMH hesaplamasına tam alınamadığını, kâr amacı gütmeyen vakıf, dernek ve spor kulübü gibi kuruluşlann ise kapsamda bulunmadığinı belirten Güvenen, Türkiye'de saklı ekonomi ile gayri resmi ekonominin büyük boyutlara ulaştığıııı kaydetti. GSMH, cari fiyatlarla geçen yıl 1989 yılına göre yüzde 67.8 oranında arttı. 1987 yılı fiyatlarına göre artış ise yüzde 10.2 düzeyinde hesaplandı. DtE 1987 yılı fiyatlarıyla 1990'daki gayri safi milli hasılayı 84.8 trilyon lira olarak hesapladı. DlE Başkanı Orhan Güvenen, bir soru üzerine bundan sonra eski yönteme göre hesaplama yapmayacaklarını, ancak geçmiş yıllann rakamlarının yeni yönteme göre hesaplanarak kamuoyuna açıklanacağını bildirdi. Orhan Güvenen, yeni hesaplama yönteınine göre 1989 yılında bin 945 dolar olan kişi başına gelirin, 1990 yılında 2 bin 591 dolara yükseldiğini açıkladı. İŞADAMENIN MAYIS ' 9 1 GİJNLÜĞÜ Hazırlayan: H. Turgut Ar.g terdarlıklara verilir. • Eczane, imalalçı kuyumcu, mıhlama• Ücretlilerin nisan '91 alış fatura ve fiş cı, anlaşmalı matbaaların rcçctc basımı, leri, vergi iade bildirimine listelenerek iş tapu sicil, valilik, belediye, THK ve benyerine verilir. zeri kuruluşlarda onaylanan emlakle ilgili nisan '91 bilgi form ve bildirimleri, 10 Mayıs '91 Cuma'ya kadar MGB Vergi Istihbarat Şb. Ulus ANKARA'ya taahhütle yollanır. • Boş video ve ses kaseti imal ya da ithalinden geçen ayın vergi kesintisi Zira20 Mayıs '91 Pazartesi'ye at Bankası'na yatırılır, bildirimi Turizm kadar ' Bakanlığı'na gönderilir. •TV satışı bandrol Ucreıi Ziraat Banka • Anonitn şirketlerce damga vergisi besı'na yatırılır, bildirimi TRT Genel Mü yannamesi, vergi dairesine verilir ve pul dürlüğii'ne yollanır. bedelleri ödenir. • Ücretlilerin geçen aya ait alış belgç so15 Mayıs '91 Çarşamba'ya nuçları, vcrgi iade beyannamesi ile vergi kadar dairesine bildirilmeli. • Geçen ayın banka ve sigorta işlemleri •Ticaret ve serbest meslek sahipleri ile beyannamesi vergi dairesine verilir ve şirketlerin mayıs '91 geçici vergisi odeödenir. nir. • Anlaşmalı matbaalarda geçen ay ba • 10'dan az işçi çalıştıran işyerlerinde şusılan ve dağıtılan fatura, P.S.V. ve reçe bat nisan döneminde, 10'dan fazla işçi telerin bildirimleri, vergi daireleri ile def çalıştıranlarda ise geçen ay yapılan öde Benetton Çin'e gidiyor • Ekonomi Servisi Italyan hazır giyim şirketi Benetton'un Japon Seibu Grubu'ndan sonra Çin'de de ortaklık anlaşması imzalayacağı bildirildi. Çin'de önümüzdeki birkaç yıl içinde 300 Benetlon mağazasının açılmasını hedefleyen anlaşmanın hangi firmayla yapılacağı ve boyutları henüz açıklık kazanmadı. Geçen yıl Rusya'da imzaladığı ortaklık anlaşmasıyla risk oranı fazla pazarlara ilgisini belli eden Benetton'un ülkedeki 4.5 milyar liretlik yatırımının.lOO milyar lirete ulaşması bekleniyor. 7 Mayıs '91 Salı'ya kadar melerin vergi kesintileri muhtasar beyanname ile vergi dairesine verilir ve ödenir. • Kendi adlarına reklam yapaıılar ve reklamcıların geçen aya ait ilan reklam beyannamesi ile eğlence, yangın sigorta, akaryakıt tüketim beyannameleri belediyeye verilir ve ödenir. 27 Mayıs Pa/artesi'ye kadar • BağKur'un mayıs '91 aylık primi bankaya, postaçekine, il müdürlük veznesinc ödenir. • Ocaknisan '91 aylarında çahşan işçilerin dönem bordrosu ile nisan aylık sigorta bildirgesi, SSK müdürlüğüne verilir ve aylık prim lutarı ödenir. • Geçen ay 9'dan fazla işçi çalıştıranlarca: a) Konut E.Y. Fonu bildirimi, SSK müdürlüğüne verilir, tutarı banka ya da sigortaya ödenir. b) Zorunlu Tasarruf kesintisi yeni aylık bildirim l'ormları Ziraat Bankası şubesinc verilir ve yatırılır. • Emlak Vergisi ilk yan taksidinin ödenmesinde 3. ve son ay. • Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren ktıruluşlar, Sermaye Piyasası Kurulu'na bildirimde bulunurlar. • Komisyoncular, Merkez Bankası'na bildirimde bulunurlar. •Vergi levhası onaylatmada son ay. •Ticaret, sanayi, deniz odaları ile borsaların yıllık munzam aidatının ilk yan taksidi, oda veznesine ya da banka hesabına ödenir. (Kazancın binde 8'i, en çok 1.25O.OOO lira) • 1989'da verilen harita müteahhitlik karnesi ve imar planı yeterlilik belgesi, yenileriyle değiştirilmeli. (1. ay RG 20.9.1990) • Merkezi lstanbul'da bulunan İTO Uyelerinden 1990 kazancından en az 120 milyon lira gelir vergisi ya da 240 milyon lira kurumlar vergisi bildiriminde bulunanlar ödullendirme işlemi için Oda'nın Etüt Araştırma Şuhesi'ne başvurmalı. •Ticaret ve serbest meslek sahipleri, geçen ayın vergi iade beyannamesini vergi dairesine verirler.