Catalog

CUMHURİYET/10 DdVİZ KÜRLARI Dövınn Cınsı 1 ABO Dolar 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolatı 1 Avusturya Şriıru 1 Belçrta Frangı 1 Dammarka Kronu 1 Fm Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 Ispanyol Pezetası 1 tsveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lırrt 1 Japon Yem 1 KanadaMan 1 Norveç Kronu 1 Sterhn 1 S Arabstan Rıyalı Dövız Alı$ 5018 94 3194 13 3885 16 454 33 155 24 82136 1178 71 935 15 2836 37 49 86 872 16 3618 56 422 11 3918 4419 64 811 14 9086 79 1338 64 Dövız Satış 5029 00 3200 53 3892 95 »55 24 155 55 823 01 1181 07 337 02 2842 05 49 96 573 91 3625 81 «22 96 39 26 4428 50 312 77 9105 00 1341 32 Efektf Ahş 5013 92 3190 94 3826 88 453 88 153 68 813 15 1166 92 934 21 2833 53 48 86 863 44 3614 94 417 89 38 59 4353 35 803 03 9077 70 1318 56 Efektrt Sanş 5044 09 321013 3904 63 456 61 156 01 825 48 1184 61 939 83 2850 58 5011 876 53 3636 o9 424 23 39 38 4441 79 815 21 9132 32 1345 34 10 ARALJK ÇAPMZKIM 1991 S 1 5713 Alman Uarta S 1 2918 Avust Doları $ 11 0469 Avus Sılını $ 32 3310 Bel S 6 1104 Dan Frangı Kronu $ 4 2580 Fın Markkası i 5 3670 Fran S 1 7694 Hol S 100 66 Isp Frangı Ftormı Pezetası i 5 7545 Isveç KfOnu t 1 3870 bv $ 1189 00 1ta! Frangı Lıretı S 128 10 Japon Venı $ 1 1355 Kanada Ool S 61874 Norveç Kr £ 1 8104 ABO Oobn S 3 7492 Suudı Rıyalı SERBEST PİYASADA OÛN DÖVİZ-ALTIN ABOOolan Alman Markı Isvıçre Frangı Hollanda Flonnı Ingılız Stertnı Fransc Frangı 100 I Lıren Ahş 5060 3230 3645 2850 9200 940 425 Satış 5095 3240 3660 2870 9280 950 430 S Arabıstan Rıyalı Avusturya Şılını Cumhunyet Reşat 24 ayar 22 ayar 900 aya külce btlezık gümü; AJ.Ş 1350 455 402 000 415 000 60 700 54 300 715 Satış 1365 460 »07 000 130 000 60 900 60 000 742 BORSA £ EataHS* |in *•< lem Hacmi: 174.386.722.7S0 lem MHrtan: 39.792.535.0 •kslor. Aİnfckk otataaaf a tHr. AdaraÇSm (A) Manı Cım (Cl Alyon Çımento ttkMk MtctaMtt ttn Alaıto HoMng AnadoluCım An»» Aslan Om M*l»l BrikTutun Boiu Çmnto Bnsa CanakKa» C mmto Catk M a t Çkv* C Elenlr* Oemrtank B M M €•• Denmod Deva MokJıng ans kapan t DHasOoJin ı BaAİnsa mmOınnOfseı E Başı Yaönm ' Eczacıbaşı Hac Edıs plck Ege Btracıl* Et» flOillll Ege Guöre EnU HoUıng Ercıyas B4fjcıl* Etej» D C Esoan. Fems AiuTnnyum FtMMtatfı (Mt« SlffcM Ifli Gubre FaD Guney BıracıM ktsH f KıraUma Intema I MattK P6Wn tan» DC Izocanı KflrtMHM I n UUUk (MRyı KentGıda KepezEteMn* KoçHoMırç Uçitbnm Konya Çımento Korüsa Korura Tar Mftt» __ Liıks Katfe lattıTata Mardn Cımemo Uareı MjrransM 0» ••<•*:M Santm IBU) Meos Mıoros Nemanfc *M IMMh* HMl Okan Teö&l OOMfcn Otosan PlflM (S0) PEG Prolilc M U a ta» Pınar Enegrt Eı havSa Pırtar Un ftmas Petro* Otısı Potyfen Rabak d * r t VayiBalıh ( • M i KoMtao Sartcuysan S*J5 Ukn Sdnmeı Fterom Sun Eükmnk (BU< T a ı Soortı TAşkHk TcksMnnk Teietas Tesan TJB Ba^Mt-Ul Ti L ft^SMU rkllMUSH) Tıre Kutsaı m TıtatTMM». Topra* Kiflıt Trakys C M T SOTMS îfifTD K*ıım Tunca TtfcsM Tupras TH¥ T Tjt»rg TOIMMt (vyt (fcMlı OfA Sma*ı ««•ITataOıl *«W VA f F Hn^B*) Tıta$ YapıK>eı)ı Yunsa 70000 92000 17750 24M 429» 470* 1125» 11750 1400 17250 3080 8600 1*0** tts» 2250 4800 3200 5500 3571** 6300 2400 MM 16500 5600 1700 «M 100*0 6ı 00 25000 18500 4200 aoooo 1990 700 1990 5500 215O0 5600 3000 370C 4190 1700 7000 4100 925 32000 T50 26000 3000 775 13250 3M0 479* 2*9* 4900 6000 17250 2*5*0 45000 4600 2650 1(9* 36Û0 (79 17500 3400 2100 4*0* 2400 IP5 12250 429 900 129* 3*9* (30*0 •100 12** 15750 KS 4550 000 100* 875 1*9* 2.-00 2900 '600 1250 17*1 1*M MM 12500 2900 21M 7 400 6500 3»M 179* 3000 10000 2300 27M 1MM nooao 350 (M 2*M 1300 1490 73M 75O0 1M0 1(540 2*M 1790 100O0 69» 7900 525 3200 (3(0 3(90 1JS0 Sugunkj en duşuk 57X00 89000 17250 23S0 4ZM 47M 119*0 11250 1250 17000 3M* 17M* 23M 4550 3100 5000 11(0 72M 5SO0 2400 10» 5000 M* MM 25000 18000 80000 1(M fS 5400 5500 3000 3700 41M 100* H M 42M 925 31000 1250 24500 • 725 1300C 30M 49M }10» 4900 5600 16750 2MM 46000 450C 25OC 20M 1M06 « 9 17000 3300 2'D0 9*M 2100 625 11750 490 90ü 1100 4190 00M0 13M 14250 KS 4050 ( M MM 825 MM 2150 6900 1250 17M 1*90 22M 120O0 2800 2M0 6400 41M 1M» 9900 2300 2*M 103M 2t*M* 190 m2M0 1300 1490 79M 1M» 20000 nu> 1M» 9700 7100 500 3100 (9M 3700 1400 19M 19M 239»! 240» 23M 2400 23(0 2450 1300 2300 2350 1200 MM*ft 4340 38 4351 33 Buoumuj en yuun 59000C 9OO0C 18O0C 249» Buçun«u Ufunı; 5--0000 90000 17750 2490 43M 43M 4*00 4900 11750 11790 1150C 11500 1400, 1250 17750 MM 17790 24M 4800 3200 5800 33M 79M 6200 2400 1(90 5400 (29 1(250 25500 18250 SOOOO MM 700 1CM 5600 5800 3000 3"0O 4990 1000 7 M * 49M 350 320OD 1300 26000 800 13500 33M 4*M 33M 4900 6300 17000 209M 4'OOC 4650 2800 2100 104M »90 17750 3500 2100 MM 240C 675 12000 9M 90C 1390 4390 0MM 13S0 15250 «00 4550 (29 11M 900 1100 2150 7600 1300 1(9» 1150 22M 12300 2900 24M 65O0 42M MM 10100 2300 2*M 1**M 22MM 4M *M 21M •300 19M 77M 21M 20750 31M 190» 10000 7100 550 3200 •9M 4000 1500 17000 30M 17790 2490 4650 3200 sooo 33M 7SM 5900 2400 1*90 5100 (29 1*29» 25000 18000 SOOOO MM 675 MM 5500 5600 3000 3T» 4550 1*00 OM* 49M 925 31000 1300 26000 775 '3250 33M 47M 33M 4900 5700 16750 2MM 46000 4600 2650 21M 104M (M 17000 3350 2100 91M 2200 650 11750 9M 900 1390 4390 1390 15000 (M 4100 (29 11M «75 11M 2150 6900 1250 MM 1100 22M 12000 2900 2450 6400 42M 1OM '9900 2300 m» mm» K20MSM •375 (25 21S» 1300 15M 77M 2*M 2T7SO 3*90 MM 9700 7100 525 32O0 OMO 400* 15M 1590! 19M 2000 2450 2500 2450 2500 1250 29M 24S0 2450 1250 Mai 3380 85 3369 37 rmktan 13612 4 0 » 23835 O M * I79M 3273M 324* 223100 4000 499650 300 S03M 273337* 778280 9T82 15800 1(511(4 92M9 2850350 3000 3MM 462420 9*324 01743 170845 302160 3*50 32B2M 41800 20M 44999 3191630 1000 2500 *(M0 115*00 1(5*0 5100 31960 7965 320940 49300 237100 54332 44*507 132M* MM* 1000 177500 V67S6 114*2* 36225 123038 1224816 1(7(301 57M 1M1M 381130 38700 7000 1M4M 155280 821650 94548 3M0M 39000 1HSS» S U * 2115 7032» 286100 732M 1238076 5124M 72*4» 160575 110M 3000 491600 8025 27(3M 70700 117(150 214875 İVİ 11500 16500 3ZM* 00M0 66041 2000 22S00M •MM 1*90 1(30240 174(00 32MM 2000 724M 4MM MM» 5CM4 322M3 2(3*30 88390 464450 266000 5500 4*M 1*3*25 M32M 5M* 255022» SM* S042M 1424160 17221 9 MAUK 1991 taari 4902 79 4926 60 570000 90000 17750 235» 4ZM 4*9* 119M 11250 1400 17250 3M* 177M 24M 4650 3150 5500 32M 73M 6000 2400 MM 5200 (M 1MM 25500 1(250 80000 10M 675 1SM 550C 5700 3000 3700 43M 1(00 H M 49M 925 32000 1300 25500 775 13250 33M 4*00 33M 4900 5'00 17000 2B9M 47000 4600 2600 21M 194M •M 17250 3350 2108 91M 2350 650 11750 9M 900 13M 4J5O «9000 13M 14750 179 4150 OM 11M 875 11M 2150 6900 1250 17M 110» 2IM 12250 2900 245» 6500 41M 1OM 10000 2300 2*00 MM* 2 2 M M 32MMB0 375 775 215» 1300 14M 7M» 2*M 2MM 31M 1N0 9800 7100 525 3200 •500 40M 19M 1990 24M 2SM 24M 2450 1250 AOınık. onliy 576666 99500 17738 2172 422» 4(34 115(3 1134B 1350 17215 MM T7M9 24M 4632 3160 5381 3249 7322 5963 2400 M U 5238 (24 MSM 25432 18196 80000 M10 683 1 M * 5516 5697 3000 3700 43M MM M77 44M 925 31600 ITCV 1298 25488 765 13230 32M 41*1 32M 4900 5825 16891 2MM 46617 4612 2646 2(70 1MM »43 17271 3380 2100 9*7( 2288 649 11870 4(7 900 1339 43M »(000 1335 14757 (77 4256 0*3 1M3 865 1M9 2150 7050 1264 1771 MM 22M 12236 2880 2405 64^5 4197 17M 9977 2300 20M M740 220M0 320MM 379 M 1 2139 1300 1471 7(22 1*7» 204*3 3T1» 10(7 9672 7100 S25 3180 69M 3K0 14N 15M 2440 24(3 2440 2444 1234 DİZİ-RÖPORTAJ 10 ARALIK 1991 BORSADA KURTLARLA DANSABDURRAHMAN YILDIRIM Piyasada alicengiz oyunlarıKurt-kuzu oyunu sadece tam profesyoneller ve onlara özenen kuzular arasında geçmiyor. Şirket patronları ve yöneticileri ile tüm yatınmcılar ve profesyoneller arasında da yaşanıyor. Bu oyunda kullanılan temel araç, bilanço. Yanlış bilanço düzenlemelefiyle yüzbinler; milyarlar kaybediyor. Metaş, Nasaş ve diğerleri. Çukurova Elektrikte "çukura" düşenler, Iş Bankası'nda vurgun yiyenler. Y/OIRIM IşYaürm-l tş ^*rHTI-? Işiavnvl k DMnnv4 fe \ttnv6 tMn-1 Mrtn-2 Mrt»-3 İMftaM HrtR-5 RdB3t Dt-2 k m ı 1V-3 Msal^H kkaMOmFbn Gar*ro Yadnm-1 Ganm ianm-2 Sarjn Y»m-3 G n M >MnnM Graıt 1Mnnv5 Estmkfon' EstwkF0B3 vaimmf raSekttF YKB HBSS F V K B K n F vmuttF VHBKarmaF V I O U K F . YKB lüpttt F YKB Aktf f tttafFon-1 «MFbn-2 UMof fdn-3 UalHsse F0NLAR1 Hı nu» 5»iS15 22080 «S58 »S17 62553 32425 29S38 11497 64«30 S3.CB9 2S275 2S534 •9.415 79496 »425 •8133 12 7ifi 10355 80043 24792 18İ23 69043 55J631 87494 54275 4135 53117 2298 14t49 «6M 55757 141005 2S349 1 7 465 •»••iı ioi «o 54738 26.436 22167 1SD35 75205 62.712 32439 29571 11766 65.165 5130) 253(2 25İ42 19142 79813 30555 19263 •2 759 10J58 _ _ 69.291 55861 88X20 54507 48788 53İ18 21105 «237 16S4 55971 14150 26042 •7437 042 023 043 039 141 031 025 104 an 2.71 042 042 142 042 141 040 043 036 032 003 _ _ 036 041 129 043 042 037 055 048 -O06 038 036 036 VMDtaya Vkfuf FOFV6 Oıstllrt Maw For Otjbnk Bnv Dıstank Ptntıt TûünRjn.1 TiMûn Fon-2 MfcuFon-1 l*Bu Fon-2 f«nsf»-2 FiMBFaı-3 FıareFoM FMKRB-5 Zaâ fv-1 ZinalFm-2 ZniBjsatFoı ZüalFoM NAFon-1 Ha* Fon-2 PmukFon PamAHısst EnttRavi Ert*fov2 Inıoeı Fon 1 ImgnFan 2 T9oM( Fon Sûmf Foü DcısFı» EgeFon nkniı Dtwtm îmşFor OrttkFur TuttankFıır Et =wı 9 ARALffi 1991 M» 22430 16628 48.292 6B.434 19529 55*53 15602 2O250B 23392 30İ01 26.085 19.039 17İS7 29334 21938 23M0 21-217 29X6 22 249 3O720 20502 2Sİ12 20096 21531 «149 20361 22028 24335 «475 20453 «696 20516 17.075 ««t2 •7090 1&E78 Nkkl 22458 «SB1 48.483 68.752 «613 56JB6 _ 202522 24055 30347 26.199 19İT1 17341 29İ13 21594 23ÎÛ7 21283 2S396 22J33 3C752 20492 25.726 20185 23525 16926 20442 220» 24432 19541 20536 19776 20704 f142 16339 17164 «745 012 032 140 046 043 042 _ aos 026 047 044 017 043 •040 126 129 O 0'4 038 O'O 405 045 043 040 046 040 024 040 034 041 041 043 039 034 143 04C SATILIK ARAÇLAR I Dort adet 1987, bir adet 1988 model Renault tx otomobil I acele satılıktır. Almak ısteyenlerin 567 11 67 (10 hat) nolu I telefona muracaatları. ^_ it Kurt-kuzu oyunu bir başka biçimde daha sahneye konuyor. Bu oyunda, kendi şirketinin his- scleriyle borsada oynayarak makyajb bilanço düzenleyerek doğru çıkmayan açıklamalarda bulunarak yatınmcılan ve spe- kulatörleri de aldatan şirket pat- ronlan ve yöneticileri "kmrt" ıo- lünü oynuyorlar. Borsada hisse senedi alan spekülatör ve yatı- nmcılar da "knzn" oluyor. Bu oyunda hisse senedi seçiminde en temel veri olarak kabul edi- len şirket bilançosunun bazı ka- lemlen gerçeğı yansıtmıyor, yan- lış düzenleniyor, kâr gizleniyor ya da oldujundan fazla gösteri- liyor. Bağımsız denetimden ge- çen yıl sonu bilançolannda ge- nellikle bu tür yaıüışlıklara rast- lanmazken yıl içinde üçer aylık dönemlerde yayımlanan ara bi- lançolarda bu durum sık sık tek- rarlanıyor. Oyunu oynayan şirket yöne- timi, örneğin 9 ayhk bilançosun- da kân yüksek gösterip hisseye talep yaratır. O sırada patron ya da yönetici elindeki hisse senet- lerini satar. Yıl sonunda gerçek bilançoyla karşı karşıya kaluıdı- gında fiyatlar düşer. Bu kez de aynı hisseleri daha düşük fıyat- tan yerine koyar ya da bilanço- da kân gizler, hisse senedi olma- sı gereken değeri alamaz. Patron bu sırada piyasadan hisse toplar. Bir sonraki dönem bilançosuna gerçek kâr yansıtıhr. Bu kez fi- yatlar yükselir ve patron, ucuza topladığı senetleri yükselmiş fı- yattan satar. Borsada bazı senet- lerin cok cazip fıyatlarda bulun- masına karşılık profesyonellerin o kâğıda yönelmemelerinin ne- deni budur. Patrona karşı "gti- vcnsiziiktir." Banka kâğıtlannın çoğunda, Bezmen grubu hisselerinde, Pı- nar grubu hisselerinde, Bagfaş'- ta yüksek fiyattan satıp düşük fıyattan alma operasyonlannın zaman zaman yapıldığı yatuım- cılann dilindedir. Yine Arçelik- te Koç Amerikan Bankası'nın iş- lemleri dikkati çeker. Bu hisse duştü mü banka ahma geçer, ka- fa kaldırdı mı saüş yapar. Metaş'ta bttyiik oyun Metaş'ın 1989 yılı sonu bilan- ^>su makyajlamaya çok güzel bir ömektir. Şirket borç batağın- dadır. 1988 bilançosunu 9.9 mil- yar lira zararla kapatmışür. 1989 yılı bilançosunda da zarar bek- knmektedir. Ama o ne? 26 Mart 1991'de acıklanan bilançosunda değil zarar, 5 milyar 448 milyön liralık kâr vardır. Bu kâr bilan- çonun "olftğanüstö gelirler ve kAriar" kateminde şirketin talebi üzerine arsa ve arazüerinin mah- kerhece tespit edilen rayiç bedd- lerle değerlendirilmesinden elde edilmiştir. Bu değerlendirmeden şirket hanesine tam olarak 30,9 milyar lira kâr yaalrrustır. Aslın- da şirket 26.1 milyar zarardady. Bu durum bilinmez ve bilanço" nun acıklanmasuıdan sonra Me- taş hisseleri büyûk talep görür. 30.9 milyar hrahk değerleme sa- dece gelir tablosuna değil, bir de Yeniden Eteğerleme Fonu'na ya- züır. Ve 30 milyar lira olan ser- mayenin de yüzde 100 bedelsiz olmak üzere 75 milyar liraya çı- kartümasına karar alınır. Bu, ta- lebi patladır. Bilançonun açık- landığı hafta hisse senetleri bor- sadaki genel düşüşe rağmen yüzde 16 prim yapar. 2500 lira olan hisseler sonraki haftalarda 3850 lıraya kadar yükselir. tşlem hacml de üç kat artış gösterir ve Erdemir'den sonra borsanın en çok işlem hacmini gerçekleştirir. Bu arada şirketin yüzde 15'tne sahip olan tş Bankası'nın, En- tez'in ve Vener SelimoğJn'nun yoğun şekilde Metaş sattıklan dikkati çeker. 1.5 ay içinde şir- ketin sermayesinin yansından fazlası borsada almır satılır. Me- taş'ta "böyük borsa oyuno' ku- rulmustur. Hisselerin yoğun sa- tışından yaklaşık 10 gun sonra şirket uretimini durdurur. Satış- lar sonucunda tş Bankası'nın yüzde 15'lik ortaklığı yüzde 2'nin altına iner. piğer büyük Ortaklann da hisse oranlannda azalmalar meydana gelir. 1990 yüını Metaş hisseleri 425 liradan kapar. Bilançoya güvenerek his- se senedi alanlar "ymnmıştır." Efe, sahncde Metaş hikâyesi böyle de bit- medi. 1991 ocak aymda, hisse- lerin en düşük noktasında 375 liraya düştüğünde Metaş'ın kur- tanlacağı açıklanır. Cumhurbaş- kanı da "kurtarma sözü" verir. Ama bu açıklama yapılmadan önce Metaş hisseleri birileri ta- ACEMILERE, LSTALARA TAKTIKLER TEK SENEDE GİRİİ: Borsaya yeni başhyorsanız birkaç hisse senedine birden girmeyin. Tek senede yatmm yapın. O hisseyi izleyin, şirket hakkındaki haberleri, geleceğe yönelik planlannı öğrenmeye çalışın. Hisse senedinin geçmiş fiyat değişimlerini bulun. Kimlerin bu hisse senedine girdiğini, ne zaman sattıklannı, ne zaman aldıklannı araştınn. Sonra kendinize güveniriiz geliyorsa ve o hisse senedinin fiyat hareketlerinden yararlanmak istiyorsanız, yükselişlerde satm, düştüğünde ahn. Ama sakın hisse senedinizi dejistirmevin. •kJMÇO AHAÜZİ YAPİM: Sadece bir tek bilançodan değerlendırme yapmak yeterli değildir. Şirketin bugünkü durumu yanında, geçmişteki performansının ne olduğunu ancak bilanço analizlerinden yararlanarak öğrenebiliriz. Şirketin nereden nereye geldiğıoran ve yüzde yöntemi ile analizlerinden anlaşıhr. Bu konu yazı dizimizin bilanço bölümünde aynntıh olarak işlenecektir. edecek sermaye arttınmına gidecektir. Ve bu sermaye arttınmı da bedeüi olacaktır. Modemizasyon ve tevsi yatırım döneminde de şirketin kârhüğı azalacaktır. Bu hisseyi satın. AMOKTtSMJUHJUH SHM: Bilançonun aktifmde yer alan birikmiş amortismanlar kalemine bakın. Bu kalemi duran varhklar kalemiyle karşılaştınn. Eğer birikmiş amortismanlar duran varhklar toplamına yaklaşıyorsa bu, fabrikanın veya tesislerin ekonomik ömrünü doldurduğunu gösterir. En kısa zamanda tesislerin kendini yenilemesi gerektiğine dair bir işarettir. Böyle bir şirket eğer yüksek kâr marjıyla çalışmıyorsa, yenilenmeyi fınanse ÜKtT DâERfeiE hEN HtSSEYİ AL Şirketin durumu bozulabilir, piyasada da asın karamsarlık varsa bu şirketin hisse senedi olması gereken değerin altına inebilir. Bilançonun likit değerler bölümünc bakın. Hazır değerleri ve menkul kıymetleri toplayın. Bu toplam size likit değerleri verecektir. Yani şirket batsa da bu değerler hemen likide dönüsebüecektır. Size de ortaklığmız oramnda bir para düşecektir. Böyle durumlarda hemen devreye girin ve hisseleri toplayın. SÜRECEK FATURA 8IHHK tetefofllaria borsada mityariara yön veriyorlaL JşJemlenlekl bir hata, ya da sanryeterie geç kainmasımı fatıırası "yatarmcıya" çdcıyot Brokerler arasıada paslayalar ofca da geaelde aralanndaki kryasıya bir rekabet «ar. (Fotoğraf: MEHMET DEMİftKAYA) rafından yürütülür. Denizbank^ ın aktif aumları dikkati çeker. Efe Özal adı ortaya atüır. His- seleri aldığı söylenir. Bu, talebi daha da körükler. Hisseler 1500 liraya kadar yükselir. Bir ay için- de yüzde 400'lük kâr vardır. Sonra Metaş'ın kurtanlma umu- du suya düşer, ama Denizbank elini çabuk tutar, 1300-1500 li- radan malı boşaltıp cıkar. Şubat ayı sonunda Metaş hisseleri 900 liraya geriler. Efe Ozal'ın Metaş ahp sattı- ğını-bilemiyoruz, ama kendisi- nin borsada oynadığını biliyo- ruz. Kazandığını da annesi açık- ladı. Zaten daha sonra Efe özal, Salahsun Hekimoğlu'nun ban- kerlik şirketini satm aldı. Bura- da Efe^nin ahmlarını ve satım- lanm gerçekleştirdiği belirtilen kilit isim Denizbank. Tabii his- seler hamiline. Kod ısmıyle ah- nıp satüabüir. Dolayısıyla kimin aldığı, kimin sattığını ispatla- mak mümkun değil. Ama De- nizbank'ın vefat eden genel mü- dürünün ANAP'a yakuüığı bi- liniyordu. Genç genel müdürün Bangkok'ta esrarengiz ölümü üzerine ANAP hükümeti ba- kanlannın çoğunun gazetelere başsağhğı ilanlan verdikleri gö- rüldü. Yine Denizbank'ın içinde yer aldığı 1991'ın ilk yansmda Iş Bankası'nın sermayesini 10 ka- tma yükseltmesi olayı yaşanır. Iş Bankası sermaye arturacağı sı- rada ne kadanmn bedelli, ne ka- dannın bedelsiz olduğu konu- sunda spekülasyonlar yapıhr. Ahmlar yine Denızbank'tan ge- lir. "Efe ahyor" diye her tarafa yayüır. Bu bile hisselerin kapı- şümasına yeter. Ama bu sıralar- da Iş Bankası Emekli Sandıfc hisse satmaya devam eder. Iş Bankası'nın C hisseleri 6 bin li- radan 18.500 liraya kadar çıkar. Sermaye arttmmı Cumhurbaş- kanhğı'mn ortaklığından dola- yı onaydan geçtikten sonra açık- lanır. Beklenen oranda bedelsiz çıkmaz. Üstelik hisseler "taksitle" ödemeden dolayı he- men verilmeyecektir. Sermaye arttınmına katılanlar makbnz alacaktır. Bu makbuzlar da bor- sada satılamayacaktır. 18.500 li- raya kadar yükselen tş Bankası C hisselennın fiyatı 4 bin liraya kadar iner. Denizbank ise hisse- lerini çoktan satmıştır bile. Yi- ne binlerce yatınmcı milyarlar kaybetmiştır. Makbuzlann bor- sada işlem görmesi ise daha son- raki bir tarihte borsayla vanlan bir anlaşmayla gerçekleştiriür. Bir de bazı yanrımcıları "çuknra" düşüren Çukurova Elektrik'in 1-15-20 bedelsiz ve- receği olayı var. Verilen imtiyaz- dan dolayı Yeniden Değerleme Fbnu oluşturamayan Çukurova Elektrik şirketinin yönetim ku- rulu üyesi Cahit Kavak, "bu ko- oaoJa teşvik" alacaklannı ve il- gili makamlara başyuruda bu- lunduklannı, bedelsiz sermaye arttırarak bire 15-20 oramnda hisse dağıtacaklannı acıklar. Hisse senetleri bir anda yüzde 50 değer kazanır. Herkes bu iki hisseye koşar. Teşviği verecek olan Maliye Bakanı'nın "böyle bir şeyin mtimkan obmuyaca- ğjnı" açıklaması ise dördüncü günün sonuna ancak yetisir. Bu süre içinde olan ounuştur. His- se senetleri tekrar eski fiyatına döner. Bedelsiz sermaye arttın- mı umuduna kapılanlar ve his- seleri yüksek fiyattan alanlann "buyük umutlarT hüsranla so- nuçlanmıştır yine, Nasaş ve Demirgil'in ölümü Bir de Nasaş hikâyesi var. Şir- ket zararda, ama açıkladığı 1989 yıl sonu bilançosu 1.447 milyar lira kârh görünüyor. Bağımsız denetim kuruluşu Ernst Yoang raporunda, bilançoda Sermaye Piyasası Kanunu'nun bazı mad- delerinin ihlal edildiğini belirtir ve aslında şirketin 22 milyar li- ra zarar etmesi gerektiğini kay- deder. Bu rapor, olağan genel kurulda divan tarafından bir türlü okunmak istemez. Ama hissedarlar bastınr ve raporu okuttunırlar. Genel kurulda kı- zılca kıyamet kopar. Nasaş yö- neticileri "yolsuzlnk" ve "kıraıziıkla" suçlamr. Ortaklar- dan Ekrem Erhan kullanıhna- yan rüçhan haklanmn basına ilan verilerek halka satüacağınm duyurulduğunu, ama bu tarih- ten önce yönetim kurulu karan ile hisselerin yurtdışındaki Bo- nmas şirketine sauldığını söyler. Ve buradan hissedarlann 10 mil- yar liralık bir kaybı olduğunu belirtir. Ayhan Alkan ise Nasaş yöneticilerinin 19 ayn şirket ku- rarak Nasaş'ı sömürdüklerini id- dia eder. Alkan aynca yurtdışın- daki şirketin de aslında Nasaş yöneticilerine ait olduğunu öne sürer. Bu suçlamalar karşısında şirketin yönetim kurulu baska- nı olan Prof. Dr. Demir Demir- gıTin yüzu sapsandır. Her halin- den çok rahatsız olduğu anlaşı- hr. Ve ekonomi dünyasırun ün- lü profesöru bir gün sonra kalp krizi geçirerek ölür. Olaya SPK «1 koyar. Nasaş'uı 1989 yıunda 1.4 milyar kâr değil, 6.258 mil- yar lira zarar ettiğini beürler. Yann: Mlançonnn püf noktalan SöZ Y4TJRIMCIMN Telefonla borsa bu kadar olur RECAİ BAKİ DENtZ tnsanlar buraya kısa zamanda para kazanmak umuduyla 1987 ve 1989*da geldi. Ben de o dönemlerde geldim ve aldım. Böyle bir borsaya yatırun yapıhr mıydı, altyapısı varmıydı? Bunları yaşayarak gördük ki yok. Sürekli araa kurumlar- la yatınmcı karşı karşıya geldi. Yatınm- cı sürekli aracı kurumu suçladı. Haklı nedenleri var. Yani müşteri portföyleri ile rahat rahat borsada oynayabiliyorlar. Araa kurum, müşteri portföyünü çeşit- li adlar altmda satabilir. Bu denetlenme- diği surece ya da yatınmcı olarak ben sa- tış yapmak istediğim zaman bunu tah- tada göremediğim müddetçe, aracı ku- rum benim sırtımdan para kazaruyor de- mektir. Portföyümü istediğim zaman sa- tamadığımda bu iş yürür mü? Evet portföyümü satabiliyorum, ama bir gün önceden haber vermek şartıyla. Böyle borsa olur mu? Bunun neresinde güven? Kurum güven üzerine kurulmah. Sattı- Ben sürekli zarara uğratılıyorsam, bu, benim elimde olan nedenlerden değil. Telefon kesiliyor. Telefonla borsa ancak bu kadar olur. Eşit şartlarda savaşmıyoruz. Çağdaş bir borsa olsa biz hayal edilemeyecek işlem hacimlerine ulaşırız. ğı zaman parası hesabma hemen ertesi günü gecmelidir. Boolar bep bizim aley- himize. Yani eşit şartlarda savsşmıyornz (cerdekilerle. Telefonla borsa ancak bu kadar olnr. Neden hâlfi bilgisayarlaşamadık? Ne- den hâlâ 60 milyonlnk bir ttlkeye yakı- şan bir borsa binasına ksvuşamadık? Ikinci Boğaz Köpriisü'nü inşada rekor kırdık. Ama borsa binası yapamadık. Bu borsa hepimize eşit şartlarda hiz- met vennebdir. Genşmesi de ancak bfljrle olur. Ben orada sureklı olarak zarara u|- ratılıyorsam, bu benim elimde olan ne- denlerle dep. Telefon kesiliyor. Geçen- lerde Akçimento hissesini 5800 lira ye- rine 5000 liradan saUbUdim. 800 lira fi- yat dttşmüş. 30-40 bin bissede büyük pa- ra kaybı. Ben onu degerlendiremezsem birileri beni engeüiyorsa, ben ne yapa- agnn? Öyle durumlarda yaonmcnun gi- debilecegi, sığınabilecegi kurumlar ol- malı. Bize sahip çıkmaudırlar. Bn, Tör- kiyeVleki demokrasinin geösimiyle de U- güL Demokratik knnnnlarm otnrmama- sıyla da ilgili bir olay. Bılgi akışında kesinlikle eşitsizlik var. Bir şirketin durup dururken tavan yap- tığmı görünce huylanmaya başhyoruz. O kâğıt zaten verileriyle tavan yapmama- sı, hareket görmemesi lazım. Daha iyi ve- rileri olan şirketler gevşerken bu hisse se- nedine karşı özel bir talep doğuyor. Piş- tik ya. Ertesi günü borsa bülteninde, ba- sında bir yerde bu şirketle ilgili mutlaka bir haber çıkacak. Nitekim çıkıyor ve bu haber şirketin prim yapmasını gerekti- ren bir haber. Bir sürü derdimiz var. Bunlar hep bor- sanın şeffaf ohnamasmdan kaynaklam- yor. Çağdaş, 2000'li yıllara yaklasan bir borsanm ohnamasmdan ileri geliyor. Ü- kel, çağın gerisinde bir borsa. AÜah bi- lir ya Galata borsasındakiler bizden da- ha iyiydi. Daha aktif, daha aleni bir pi- yasaydı. Eğer bu borsayı düzeltirlerse kimsenin hayal edemeyeceği korkunç rakamlara ulaşınz. Yeterki Anadolu'ya yayılsuı. SOZLUK Yatırımcının diliAKTİF Bilançonun varhklar tarafıdır. Varlıklar, genellikle döner varhklar ve sabit varhklar diye ikiye aynlır. Döner varhklar bir yıl içinde nakte çevrilebilen varlıklardan oluşur. Bilançoda aktiflerin karşısında pasifler (kaynaklar) yer ahr. Pasif (kaynaklar), bilançonun pasif tarafı (kaynaklar), aktif tarafının (varhklann) nasıl finanse edildiğini gösterir. APEL Ödemeye çağrı anlamına gelir. Sermaye arttınmlannda pay bedellerinin taksitle ödenmesinin söz konusu olduğu durumlarda, yönetim kurulunun yaptığı çağnya denir. Yıl içinde, 3, 6 ve 9 ayhk dönemlerde şirketin durumunu belirten bilançodur. Bağımsız dış denetimden geçmezler. AMİTRAJ İki piyasa arasındaki fiyat farklanndan yararlanmak amacıyla menkul kıymetlerin fiyatlann düşük olduğu yerlerden ahnması, fiyatlann yüksek olduğu yerlerde satılmasıdır. ARZ VE TALH» TEORİSİ BelirU bir malın talebinin, arzını aşması durumunda fıyatların yükseleceğini ya da bunun tersini öngören teori. Teoriye göre eğer talep miktan arzdan fazlaysa fiyat artacağından arz da artar. Bu arzetme, arz ve talep dengeleninceye kadar devam eder. Şayet arz, talepten fazlaysa bu kez fiyatlar duşer. Fiyatlar duşünce de piyasada arz daha az olur. Arz ve talep yine dengelenir. AYI EfJÜNİ Korkak bir hayvan olan ayı, aynı zamanda düşmamna saldınrken kolunu yukandan asağıya savurur ve tırnaklan da aşağıyı gösterir. tşte ayının bu özelliklerinden dolayı borsalarda fiyatlann düşeceğini tahmin edenler ve satanlar icin ">yı", yükseleceğini tahmin edenler ve alanlar için "boğa" deyimleri kullanıhr.