Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 21 EYLÜL 1990
Gitmek mL Kalmak mı?
MELİH CEVDET ANDAY
Nunıllah Ataç, Nazi Almanyası'ıu yerin dibi-
ne geçirdiği için ünlü Alman romancısı Thomas
Mann'ı yererdi sık sık, "Almanya onun yurdu, in-
san yurdunu kötüleyemez" derdi. Katüir mıydım
Ataç'a bilemiyorum, susardım daha çok ve düşü-
nürdüm. Şiradi de düşünüyorum.
Hitler 1933 başlannda şansölye olduğunda,
Thomas Mann ve eşi tsviçre'de dinlencede idiler;
Münich'teki kızlannın ve oğullanmn uyansı üze-
rine Almanya'ya dönmeyerek Isvicre'ye, Zürich ya-
kınlannda bir yere yerleştiler. Thomas Mann, son-
ra ABD'ye gitti ve Princton'a yerleşti. 1936'da Al-
man yurttaşüğından çıkanldı. Yahudi de değildi,
komünist de. Demek Hitler'in yönetimi altında-
ki bir Almanya'da yaşayamayacaktı, böylece de
Hitler'i bağrına basan halkına kızdı. Bu kızgınlı-
ğı yadırgamak, soyut bir kavram olan "halk"ın
yüceltilmesinden kaynaklanır sanınm.
O yıllar birçok Alman bilgini Almanya'dan çıktı
ya kaçtı. Bunların çoğu Yahudi profesörlerdi; bi-
ze de geldiler, tstanbul Üniversitesi'nde ders ver-
diler, sonra dünyanın başka ülkelerine göçtüler.
Almanya'da kalanlar da vardı elbet; ben bugün
bunlardan birinin, ünlü fızik bilgini Werner Hei-
senberg'in, söz konusu sorun (Almanya'yı bırak-
mak, bırakmamak) karşısındaki tutumunu anlat-
mak istiyorum.
Yıl, AÜnan fizikçisi Otto Hahn'ın uranyum ato-
munun nötronlarla bombardıman edilmesi sıra-
sında sonuç üninleri arasında baryum elementi-
ni bulduğu yıldır. Demek atom çekirdeğine yol-
lanan bir nötron parçalanmaya yol açabilir. Bu
da korkunç bir yeni silahın ele geçirilmesi demek-
tir.
Bir konferans ıçin gittiği Amenka'da Heisen-
berg, eski dostu ttalyan fizikçisi Fermi ile karşı-
laşır. Fermi ona, Amerika'ya yerleşmesinin daha
doğru olup olmayacağını sorar. Aralannda şu ko
nuşma geçer:
"Almanya'da daha ne istiyorsunuz? Savaşı ön-
leyemezsiniz ve sadece yapmadığınız ve sorumlu-
luğuna katılmak istemeyeceğiniz şeyleri yapacak
ve sorumluluklar almak zonında kalacaksınız.
Eğer iyi herhangi bir şeyin yapılmasına neden ola-
bilseydiniz, o zaman davranışınızı anlardım. Ama
böyle bir olasılık yok. Burada fıziksel araştırma-
lar yapabüir ve bu ülkede doğa biliminin geliş-
mesine katkıda bulunabilirsiniz!'
Daha savaş patlamamıştır. Heisenberg şu ya-
nıü veriyor:
"Söylediklerinızi çok iyi anhyorum, bunu ben
de kendi kendime binlerce kez tekrarladım. Ama
daha sonra bilimsel yeniliklerin gerçekleştirilme-
sinde katkıda bulunmak isteyen, savaştan sonra
Almanya'da tekrar gelişmiş bir bilimin kunılma-
sını başkaları ile birlikte sağlayabilecek genç in-
sanları etrafımda toplamaya karar verdim. Şimdi
bu insanlan yan yolda bırakırsam onlara ihanet
etmiş olunım gibi bir duygu var içimde. Gençler
bizim gibi kolay göç edemezler; o kadar kolay iş
bulamazlar, bu avantajdan kendim için yararlan-
mak istersem haksızbk edermışim gibi geliyor. Ay-
nca savaşın uzun sürmeyeceğıni umut ediyorum.
Bizde kimsenin savaşı arzulamadığını gördum. Ve
eğer Hitler'in sözde banş politikasının tümden ya-
lan olduğu herkesçe bilinirse, Alman halkının hız-
la duşüncesini iyiye doğru değiştireceğine ve Hit-
ler ile taraftarlarından kendini ayıracağına inanı-
yoruml'
"Duşünmenız gereken bir sorun daha var" di-
yor Fermi. "Otto Hahn'ın keşfettiği atom çekir-
değinin parçalanması işlemi belki zincirleme bir
reaksiyona uygulanacaktır. Atom bombasını he-
saba katmak gerekir. Atom fızikçileri, yaşadık-
lan ülkede hukümet tarafından bu gelişmeye ka-
tılmaya itileceklerdir!'
"Bu tabii ki korkunç bir tehlike. Aynca ne ya-
zık ki yapmak ve sonımluluğu paylaşmak üzerin-
de soylediklerinizde de haknsınız. Ama göç etmek
bizı bunlardan korumaya yardım eder mi? Bilim-
sel gelişme daha yavaş gerçekleşecektir. Atom
enerjisinin teknikte kullanılmasından önce, savaş
sona erecektir;'
Şu sözleri ekliyor Heisenberg:
"Tarihsel deneylere gore her ulkenin başından
er ya da geç devrimler ve savaşlar geçmiştir ve her
defasında önceden göç etmek, akıllıca bir duşunce
olmayabilir. Herkes goç edemeyecektir. O halde
insanlar yıkımlardan kaçmak değil, olanaklı öt
çüde yıkunlara engel olmayı öğrenmek zorunda-
dırlar."
Bu konuşmayı burada keserek, Heisenberg'in,
Kuantum fiziğinin yaratıcısı Max Planck ile ko-
nuşmasına göz atalım:
"Planck beni çok aydınlık olmayan eski moda
döşenmiş oturma odasında kabul etti. Planck son
buluşmamızdan bu yana birkaç yıl daha yaşlan-
mış görünuyordu. Ince, dar yüzünde derin kın-
şıklıklar vardı. Sonsuz denilebilecek ölçude yor-
gun göninüyordu.
— Benden siyasal konular hakkında öğtıt al-
maya geldiniz, diye konuşmaya başladı. Ama kor-
karım size öğut veremeyeceğim. Gerek Almanya1
nın gerek Alman üniversitelerinin başına gelen bu
yıkımın duracağını artık hiç umut etmiyorum. Siz
bana Leipzig'de, Berlin'deki kanşıklıklan aratma-
yan kanşıklıklardan söz etmeden, ben size birkaç
gün önce Hitler'Ie yaptığım bir konuşmayı anla-
tayım. Yahudi akademisyenlerin sünllmesi halin-
de Alman universitelerine, ozelhkle ulkemizdeki
fiziksel araştırmalanna nasıl anormal bir zarar ve-
rilebileceğini Hitler'e açıklayabileceğimi ummuş-
tum. Kendilerini AJman olarak gören ve son sa-
vaşta bütün öteki insanlar gibi canlarmı Alman-
ya için ortaya koyan insanlann söz konusu oldu-
ğunu, onları Almanya'dan surmenin anlamsız ve
aynı zamanda ahlaki değer ölçulerine aykın ol-
duğunu beUrttim. Ama bunu anlamak istemiyor-
du ya da daha doğrusu böyle bir insanla anlaşa-
bileceğimiz hiçbir dil yoktu. Hitler bana göre dış
dünyayla olan ilişkisini yitirmiş. Başkalanrun uya-
nlannı usandıncı bir sıkıntı olarak görüyor, he-
men sesini yükselterek düşünsel yaşamm çürümuş-
lüğune ilişkin hep aynı nutuklan atıyor. Bu çü-
rümüşlüğe son dakikada engel olmanın gereklili-
ğini vurguluyor. tşin kötüsü bu saçmahklara ken-
disi de inanıyor. Almanya korkunç bir yıkıma sü-
rüklenecek:'
"Bunun uzerine Leipzig'deki olaylardan ve fa-
kültedeki genç akademisyenlerin üzerinde göruş-
tukleri plandan söz ettim. Bu plana göre profe-
sörlerin olayları protesto amacı ile istifa etmeleri
sağlanacaktı. Ama Planck böyle bir planın başa-
nsızlığa uğrayacağı düşüncesindeydi.
— Genç bir insan olarak üzerimize çöken uğur-
suzluğa hâlâ engel olabilmeye inanmanıza sevi-
niyorum. Ama ne yaak ki üniversitelerin ve ay-
dınlann etkisini abartıyorsunuz. Kamuoyu gerçek-
te girişiminizden haberdar olmayacaktır. Gazete-
ler ya bundan hiç söz etmeyecek ya da göreviniz-
den aynlmanız konusunda o kadar alaycı bir ta-
vu- takınacaktır ki kimse bunun ciddi sonuçlara
yol açacağı umuduna kapılmayacakür. Bakın, bir
kez yuvarlanmaya başlayan bir çığ artık durdu-
rulamaz. Kaç kisiye zarar vereceği, kaç insanm ya-
şanuna mal olacağı henüz büinmese de doğa ya-
salan çoktan karar vermiştir. Hitler de olaylann
gidişini belirleyemez; çunkü buyuk ölçüde tutku-
lannı yönlendiren biri değil, tutkularırun yönlen-
dirdiği biridir...
Eğer istifa ederseniz, size en elverişli koşullar-
da dış ulkelerde iş aramak duşecektir. Yabana bir
ülkede, o ülkeye göç etmiş ve bir i§ arayan öteki
insanlara katılacaksınız ve belki de sizden daha
zor bir durumda olan başkasının işini dolayli da
olsa elinden alacaksınız. Orada herhalde kafanız
rahat olarak çalışabilir, tehlikeden uzak kalabi-
lirsiniz ve yıkımdan sonra da eğer isterseniz, Al-
manya'nm vıbmına yol açanlarla uzlaşmış olma-
manın verdiği gönül rahatlığj ile Almanya'ya dö-
nebilirsiniz. Ama o zamana kadar belki yıllar ge-
çecek. Alman halkı değismiş olacak. Bu denli de-
ğişmiş bir dünyada ne denli etkili olabileceğiniz
de kuşkuludurî'
BAŞSAĞLIĞI
Hocalığ:, ağabeyliği ve dostluğu en anlamlı
içerikleriyle bir arada ömür boyu kişiliğinde
simgeleyen üyemiz; Yönetim Kurulumuz eski
üyelerinden Sayın Sengül AYGEN'in eşi,
ÎTÜ Eiektrik-Elektronik FakUlteei
Öğretim Lyesi-Elektrik YUksek Mühendisi
. Dr. VURAL AYGEN'i
yitirmenin acısı içinde ailesine, İTÜ topluluğuna,
meslektaşlarına, öğrencilerine başsağhğı diliyoruz.
ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
Nol: Cenazesi bugun Kartal Merkez Camii'nden saat 13.30'da
kaldırılacaktır. Saat 10.30'da İTÜ Taşkışla'da tören yapılacaktır
VEFAT
Üstün însan, Erdemli kişi
HALİLDEMtR
Ağabeyimizi kaybettik.
Acımız sonsuzdur.
SERPİL GÜRBÜZ
İLHAMİ GÜRBÜZ
TEŞEKKÜR VE VEFAT
Amcam oğlu Mersin Belediye Meclis üyesi
HÜSEYİN AKALTUN'un
cenaze törenine katılan, çiçek ve çelenk gönderen
Içel Valisi Saym Özdemir Hanoğlu'na, Mersin
Belediye Başkanı Sayın Kaya Mutlu'ya, İçel
Milletvekili Fikri Sağlar'a, Mersin Belediyesi
Meclis üyelerine ve personeline, SHP il ve ilçe
teşkilatına, DSP il ve ilçe teşkilatına, demek ve
tum demokratik kuruluşlara teşekkürü bir borç
biliyorum.
RIZA AKALTUN
Aradığımz Dükkan
Beşiktaş Ihlamur/da. Triplex, 170 m
2
, aynca
bodrumlu. îşlek bir cadde üzennde ve köşede
yer alıyor. Teşhir mağazası olarak kuUanabile-
ceğiniz dükkan sahibinden kiralıktır.
TEL 13018 08 (Çalişma saatlen içmde)
- - 130 95 57(Cumartesi-Pazar) Berrin Hanım
CAÜOAS YAYINURI
İLHAN SELCUK
JAP
GULU
/ * -J -•*
10.000 lira
(KDV ıcınde)
Odeme/r gonderılmez
ÇAĞDAŞ YAYINLARI
Turk Ocağı Cad 39-41 Cağaloğlu-ISTANBUL
PENCERE
İçi ve Dışı...
İki kişi birbiriyle çatışınca kökeninde ne var ne yok diye
bakmakta yarar vardır. Kavganın ardındaki nedir? Kadın par-
mağı mı? Mal payiaşımı mı? Toprak bölüşümü mü? Saddam,
prtatığı birbirine kattı; devletler hukukunu çiğnedi. Neden?
İster Marksist-Leninist ol, istersen liberal, çatışmaya "tanı"yı
koymakta bırleşıyorsun:
Petrol savaşımı!..
SHP'deki çatışmanın özü nedir? İnönü ile Baykal arasın-
dakı kışisel çekışme mı? Yoksa bir başka anlamı mı var? Ki-
şisel çekışme her çatışmada vardır. Hındıstan'da racalar ça-
tışırlardı; Arabıstan'da şeyhler, Ortadoğu'da mezhep ve tari-
kat başlan, Güney Afrika'da kabıle reıslerınin kavgası bitmez,
tükenmez; dünyayı yöneten parababalan bu işin topografya-
sını bilir; çelişkilerın anhâsını min hâsını ezberlemiştir, yu-
kardan gülümseyerek bakar, ellerini uğuşturur, küçük insan-
ların kavgalarını azımsayarak seyreder, kimi zaman körük-
ler, pompalar, kızıştınr, parçalanmayı, bölünmeyi destekler...
Ve yönetir. •
SHP'deki çatışma, hiç kimsenin kuşkusu olmasın, yalnız
içten kaynaklanmıyor; dış boyutları önemli...
1990'lar Türkıyesi'nde, ABD Başkanı Bush'tan desteklr
"Başkan Baba" yönetimi için demokratik solun parçalanıp bö-
lünmesi, ufalanıp ağırhğım yıtirmesı gereklidır. 1992 seçim-
lerıne partiler ufalanarak girmelidir ki parlamentonun parsel-
lenmesi bölük pörçük olsun. ANAP'ın eninde ya da boyun-
da bir sürü partinin dağınık duzen sandalyelere oturması'Te/c
adam" rejimmı yürütmek isteyen Özal'ın elbet ışine gelir; se-
çım yasası bu plana göre yeniden düzenlenecektir.
SHP'de Baykalcı hizipçilik ilk aşamada partiyi kırdı geçir^
di; kimin ekmegıne tereyağı sürülüyordu? Koskoca partınir>
örgütünde tasfiyecilik işi nereye götürüyordu? Genel başkarv
lık çekışmesinin göstergesi, Türkiye'nin siyasal yaşamında
solu büsbütün etkisızleştirmek ısteyenlerın elindeki pusula-
nın ibresine denk düşmüyor muydu? Son günlerde partinin
yönetimindeki kavganın özünü ve içeriğini yalnız kişisel bo-
yutlarda düşünmek saflıktır. SHP, bu gıdişle bölünecek, par-
çalanacak, ufalanacak... *
Cemal Süreya'yı sever misiniz? Süreya yalnız şair değil,
yetkin bir yazardı; "2000'e Doğru" dergisinde "İzdüşünUer"
köşesinde toplumun tanıdığı kışılerin portrelerini çizerdi. "Vani
Muğla" gazetesı köşeyazarı dostum Naım Kılıç, Sûreya'nın
18 Ocak 1987'de yayımlanan Deniz Baykal'a ilişkin yazısını
bana yollamış; son bölümden bir parçayı aktarıyorum.
Cemal Süreya yazıyor:
"Baykal belirsizlikten çok şey umuyor; belirtiliği de beklen-
medik anda gövde gösterisi olarak altyor. Köksüz, ama sü-
rekli bir veliaht duygusu içinde. Tam denge yitimi noktasında
'dayılanma' eğilimi bu duygunun sonucudur. Oysa kendisinin
toplumdaki ızdüşümünden çok daha nitelikli olduğu belli. Gemi
aslanı felsefesi Baykal'ı çok yıprattı. Eskıden merak edilirdi.
Bugün biraz da yanlış düşûnceyle adamakıllı özsüz sanılmak-
ta. Yalnız gölgesıyle görundü; ışığın hep önünde durarak, hep
öyle yaparak gölgesıni büyüttü. Öyle ki pelenni ürkütûcü de
sayılır oldu. Eyet, CHP'ye karşı bir CHP'liydi. Bûlent Ecevtfin
'karşısında' kimi zaman direnmeyi eleştiri gibi gösterirdi. Şim-
dilerdeyse İnönü'nün 'önünde' eleştiriyi direnme olarak ger-
çekleştirmek ister gibi. Bu da onu SHP'nin 'dışında' bir SHP'li
durumuna getirebilir. Her şey bitti mi? Sayılmaz. Deniz Bay-
kafın o saç büklümü almyazısını bugün yine ozenle gizlemekte.
Eskisi kadar güvenli biçimde olmasa da."
Üç yıl öncesinde şaşırtıcı bir kâhanet, değil mi?
•
SHP, bölünüp paryalanarak ufalanacak mı? Hizipciliğe mi;
teslım edılecek, butünlüğe mi kavuşacak?
Sorunun yanıtını çok değil, bir hafta sonra herkes öğre-
nacek. Soru yalnız SHP'yi ilgilendirmiyor, Bush ve Özal, ge-
lışmelerı yakından izliyorlar. Sağ, itiraf etmeli ki soldan çok
daha deneyimlı, bılgilı, kurnaz...
Günün çılgın temposu, ceketi-
nizi çıkardığınız anda geride kalı-
yor. Ve gece başlıyor şifona doku'n-
duğunuz yerde.. Kravatınız, henüz
geçen haftanın izlerini taşırken siz
ve montunuz doğaya koşuyorsu-
nuz
Zaman ve mekânlar hızla deği-
şiyor ama sizin çizginiz hep
Beymen... Executive, New Look,
Studio, BM Club. . Beymen koleksi-
yonunu yaşıyorsunuz... tüm zaman
ve mekânlarda.
Beymen Türk hazırgiyim sektö-
ründe yirminci yılını dolduruyor. Yir-
mi yıl boyunca Beymen'i yönlendiren
her şeyin ötesinde tek bir prensip var:
Müşteri mutluluğu. Yani Beymen'den
aldığınız her ürün veya hizmetten,
hiçbir koşula bağlı kalmaksızın mutlu
olmanız.
Beymen, Italyan dizayner grubu
tarafından .hazırlanan koleksiyonuyla,
modanın değişen çizgileri arasında hiç
değişmeyen kalitesiyle, hizmet anlayı-
şında yarattığı 'ilk'lerle, renkle, çizgiy-
le, modayla geçen yirmi yılı kutluyor.
B E Y M E N
A l t ı n y ı l d ı z Ş i r k e t l e r G r u b u