Catalog

15 EYLÜL 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/11 Dünya ticaretinîn geleceği masada Turkiye nin tutumu: GATT görüşmeleri Uruguay'ın Punto del Este kentinde bugün başlıyor EKONOMİ NOTLABI OSMAMJLAGAY Ticaretin kısıtlanmasını engelleyici her Öneriye 'evet' ANKARA, ( M . ) Türkiye, bugün Unıguay'da başlayacak çok taraflı ticaret müzakerelerinde "Ticaretin ktatlanmasuu engdleyid ner öaeriyi" destekleyecek. Oümrük larifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) çerçevesinde, bakanlar düzeyinde bugün başlayacak çok taraflı ticaret görüşmeleri açıhş oturumımda Türkiye'yi Büyükelçi Ercüment Yavuzalp başkanlığjnda bir heyet temsil edecek. 19 eylüle kadar sürecek açüış çalışmalanndan sonra toplantüar 1989 yüına kadar kademeli olarak sürdürülecek. Anadohı Ajansı muhabirinin dışişleri bakanlığı yetkililerinden aldığı bilgiye göre Türkiye, toplantılarda GATT sistemınm tarife dışı engellerle erozyona uğratıldığı ve GATT kurallanndan büyük sapmaJar bulunduğu görüşünü savunacak. Ekonomi Serrisi Dünya ticaretinin geleceğini belirleyecek Ticaret ve Gümrilk Tarifeleri Genel Anlaşması (GATT) çerçevesinde çok yönlü ticari görüşmeler, Uruguay'ın Punta del Este kentinde bugün başhyOT. 1970Tİ yülann ortalannda Tokyo'da yapdan görüşmelerden bu yana yapüacak ilk toplantı nitcliğmı taşıyan ve uluslararası toplantıya katılacak 92 Ulkenin heraen hepsi tarafından "düny» tkarcdnln çökmesini engeDeyecek bir girişim" olarak değerlendirilen görüşmelerin sonuçsuz kalmasımn "toplu ekonomik intihar" anlamına geleceğıne işaret edildi. 1948 yüında oluşturulan ve yaklaşık 40 yülık bir geçmişi olan GATT, büyük ölçüde emtia ticaretinin 0nündeki engellerin kaldınlmasını ele alıyor. E>ünya ticaretinde korumacıkğın yaygınlaştığ) ve etkismi gideıek artırdığı bir ortamda toplanan Uruguay konferansının başanya ulaşmasının dünya ticaretinin geleceği açısından büyük önem taşıdığı vurgulanıyor. Konferansın başkanhğını yürütecek olan ev sahibi ülke Dışişleri Bakanı Earique Iglesias dün yapuğı basın açıklamasında, bu hafta boyunca sürecek görüşmelerin başansızlığa uğramasmın dünya çapında bir ticaret Enrigue Igksku Ronald Reagan Konferans Başkam Enrique Iglesias: Görüşmelerin başarısızhğa uğraması 'toplu ekonomik intihar' anlamına gelecektir ve dünya çapında bir ticaret savaşını alevlendirecektir. ABD Başkam Reagan: ABD mallanna kapılannı kapayan ülkelere karşı savaşmaya kararhyız. nişletilmesi gerektiğini savunacak. ABD Başkam Ronald Reagan hafta sonunda Camp David'de yaptığı olağan haftalık radyo konuşmasmda, "Ekonomimizin hizmetler kolu hızla büyümektedir ve bu modern çağda ekonomik faaliyetin yaşamsal bir kolu olan hizmetlerin uluslararası rekabete açümaması için hiçbir neden yoktur" diyerek bu konunun Uruguay konferansı için "karşı yıkıl»mi7 bir konu" olduğunu savundu. Bilindiği gibi ABD bankacüık, sigortacılık gibi hizmet sektörü dallannın da uluslararası rekabete açüması; tanmda konımacüığın kaldirüması ve pa savaşını alevlendireceğine işaret etti. "Dünya ticaretinin geleceği masaya yatınldı" şeklinde konuşan Iglesias görüşmeler hakkında iyimser olduğunu belirtirken, "Ancak şansa bflyük gereksinimimiz olacak" demekten gen kalmadı. GATT göruşmelerine geçen hafta ABD ve Japonya tarafından art arda yapılan, "tstediklerimiz olmazsa boykot ederiz" yolundaki açıklamaların gölgesinde başlamyor. Konferansa 75 üyeli delegasyonla katılacak ABD, toplantıda "kendi mallannı kapdannı kapayan nlketere karsı ' açarken, GATT ilkelerinin ge tent haklannın korunması ve korsanhğa karşı yeni önlemlerin geüştirilmesi konulannın da Punta del Este'de gündeme alınmasını istiyor. GATT görüşmelerini daha başlamadan çıkmaza şokan gelişme ise, başını Brezilya ve Hindistan'ın çektigi ban gelişmekte olan ülkelerin, GATT ilkelerinin genişletümesi isteğini veto etmeye hazırlanmalan. Bu hafta boyunca sürmesi beklenen görüşmelerde tartışma yaratması beklenen diğer bir konu da, tanmsal ürünlerde uygulanan sübvansiyonlar. ABD, tanm sübvansiyonlannın kaldirüması konusunun gündeme alınmasını ister ve Reagan hafta sonu yaptığı konuşmada, "Dosl ülkeler kendi üreticilerine yardım etmek isterken dünyadaki tüm çiftçilerin durumanu tehiikeye sokmaktadır ve bundan en büyük zaran da ABD çiftçisi gönnektedir" şeklinde konuşurken; Fransa, sübvansiyonlann gündeme alınmasına karşı cıkıyor. ABD'de Kongre seçimlerinin kasım ayında yapüacak olması ve 170 milyar dolara ulaşan ticaret açığımn da ABD'nin gündemindeki en önemlı sorunlardan biri olduğuna işaret eden Batılı gözlemciler, ABD heye tinin Punta del Este'de uzlaşıa bir tutum izlemesinin zor olduğu gorüşünde birleşiyorlar. GATT görüsmelerinde çatışan kesimler içinde yer alan diğer bir grup da AET ve Japonya. Görüşmelerde AETnin "orta yolcn bir politika izkyeceginT söyleyen AET Ticaret Sonımlusu W01 De derq , ABD'nin toplantıdan çekilme tehditlerini eleştiriyor. Clerq, nihai GATT büdirgcsinde "GATT üyelerinin hem haklan hem de görevleri olduğu" seklinde bir cümlenin vurgulanmasını isteyeceklerini açıkladı. Böyle bir açıklaraada herhangi bir ülke adı gecmeyecekse de AET yetkilileri bunun Japonya'yı hedeflediğini açıkça belirtiyorlar. Japonya ise kendilerine yönelik bir ifade kuUanümasına izin vermeyeceklerini geçen hafta açıklamış bulunuyorlar. Bu arada, GATT görüsmelerinde ele alınacak konulann başında Sovyetler'in üyeük girişımi de yer alıyor. Konferans başkam Iglesias dün yaptığı açıklamada, ABD'nin karşı çıkmasına karşın bunun olumlu bir gelişme olduğunu belirterek, "Bu bctki de Moskovm'nın dünyanın kunllanna uymaym bazır oiduklanBa işarel ediyordur" şeklinde konuştu. Ekonomiyi Eleştirmek İçin 'Sol Amigo'Olmak Şart mı? Bugünkü ekonomi sayfamızda GATT gorüşmeleriyle ikjili bir yazısı yer alan Asım Erdilek yıllardan beri ABD'de bulunan, ABD'deki resmi ve özel kuruluşlarca zaman zaman danışmanlığına başvurulan, mesleğinde adını duyurmuş bir iktisat profesörü. Özal yönetiminin liberalleşme ve piyasa ekonomisine yönelme çabalannı başından beri övgüyle karşılamış olan Asım Erdilek'in 12 Eylül 1986 tarihli MallStreet Jbuma/gazetesinde bir makalesi yayımlandı. "BOyük ölçüde kendi eseri olan ckkJi ekonomik sorunlara rağmen Özal, Türkiye'nin sMI bir yönetim altında ve istJkrar içinde gelişmesi için en büyük umuttur" gorüşünü savunan Erdilek'in bu makalesinin diğer bolümlerinde yazdıklarına bakmakta yarar var. Makalesinde özal'ın yuksek rütbeli askerler, büyük işadamlan ve güçlü "işbitirid"\er\e yakın işbirliği içinde görünmesinin ve yoksullarla işçilere karşı politika izleyen bir lider olarak tantnmasının ara seçimlerdeki şansını olumsuz yönde etkileyeceğini belirten Erdilek'in Türkiye'deki son ekonomik gelişmelerle ilgili görüşleri ise özetle şöyte: "Ekonomide gözlenen hummalı faaliyet havası, yüzde 33 enflasyona karşm, ara seçimlerde beUa özaTm işine yarayabUecektir, ama bu tempoyv yakın gel&cekteki ciddi sorunlann habercisi olarak görmek de mümkündür. Bay özal son attı ay içinde kamu harcamalanna yükfenip para musluklannı açarak ara seçimlere aşın ısınmaya zortanmış bir ekonomiyle girmeyi tercih etmiş göriinmektedir. Hükümet 1986 yıtitk programında yüzde 5 olarak belirienen GSMH büyume htzınm on yıldan beri ilk kez yüzde 7.8 olarak gerçekleşaceğini umduğunu açıklamış butunmaktadır. Ne var ki Türkiye'nin dış ödemeler cephesindeki durumu hızla bozulmakta ve dış borç servisi yüku artmaktadır. Ithalat tırmanırken ihracat duraklamıştır. Bu yılın ilk yansında dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35 büyüyerek 1.9 milyar dolara erişmiştJr. Turizm ve işçi dövizi girişlerinde de geçen yıla oranla yüzde 2O'lik düşüşler söz konusudur. Döviz rezervleri hızla azalarak 2 milyar dolann alüna inmiştir. Merkez Bankası son zamanlardaki dış borç ödeme yükümtütüklerini guçlükle yerine getirmiştir. Yaklaşık 8 milyar dolara erişen kısa vadeli borçlann toplam dış borçlar içindeki payı, özal'ın iktidara gelmesinden sonra katianarak yüzde 30'u bulmuştur. Yüzde 34'e yükselen ihracatın dış borç ödemelerine oranı 1980'den bu yana en yuksek noktadadır. Yılın ilk yansındaki eğilimlerin sürmesi halinde hem dış ticaret açığımn, hem de cari işlemler açığh nın bu yıl rekor kırması beklenmektedir. Halen 1 milyar dolan aşmış olan cari işlemler açığı rakamı geçen yılın bütünündeki açığı geçmiştir. Çoğu gözlemciler hükümetin ara seçimler sonrasında Turk LJrası'nı devalüe etmesini ya da ithalatın sınırianmasını beklemektedir. Hatta özal'ın açık ekonomiyi hedeHeyen politikalardan vazgeçerek yeniden geteneksel ıçe dönük, ithal ikamesine dayalı büyüme stratejisini benimseyebileceğini iddia edenler bile vardır. 1980'de yüzde 5'ten geçen yıl yüzde 15'e kadar yükselen ihracatın milligelire oranınm bu yıl yüzde 13'e gerilemestnin bekienmesi dikkat çekicidir. Aşın derecede uyanlmış görünen ekonomideki bu canianma zoriamasmm, enüasyonu yeniden halandtnvası ve ödemeler dengesi durumunun daha da bozulması muhtemeldir" 1987 ya da 1988'de gündeme getebilecek bir genel seçimin özal'ın kamu harcamalarını ve parasal genişlemeyi frenleyerek ekonomiyi istikrara kavuşturma şansını sınırladiğını kaydeden Erdilek, buna karşın özal'ın yolundan dönmemesini, liberalleştirme ve özelleştirme politikasını sürdürmesini öneriyor özal'ın kısa vadeli politik tahriklere kapılmayarak Türkiye'nin uzun vadeli sorunlarına kalıcı çözürnler getirmesi halinde başarılı olabilecegini belirtiyor. Görülüyor ki ekonomideki gidişat konusunda Sayın Özal ve diğer hükümet mensuplarının soylediklerinin tersini söylemek, çizdikleri "pembe" tablolar yerine "gri tablo" çizmek için Sayın Başbakan'ın deyişiyie "sol amigo" olmak, ya da "politik yazı yazmak" hiç de gerekli değil. Ozal'ı istikrar içinde buyüyen Türkiye'nin en büyük umudu olarak gormeye devam eden uluslararası düzeyde kendini kabul ettirmiş bir iktisatçı da Türkiye ekonomisinde tehlike çanlannın çaldığını Wall Street Joumal gibi bir gazetede yazabiliyor. Türkiye'de yaptığı incelemelerin sonucunda bu kaygılan duyup, uyarı görevini yapmak istiyor. Sayın özal ve ekibi gerçeklere gerçekçi bakmadığı sürece bu gibi uyanların artması kaçınılmaz görünmektedir. TÜRKİYE'den Özelleştirilecek çinıento sanayiinde HekeP endişesi ANKARA, ( I J . ) Bir FransLZ fırmasınca, Deylet Planlama Teşkilatı için hazırlanan ve Türkiye Çimento San^ii A.Ş!nin özelleştirilmesini öngören rapor konusunda DPT'nin görüşü belirlendi. Devlet Planlama Teşkilatı, Fransız fınnasma, "Öielkştirmeden sonra bölgesel monopoller oluşabilir. BunJann nasıl önlenebiiccegiııi Bçıklayınız" sorusunu yöneltti. Yabancı fırma bu soruya dogu ve batı bölgelerinde tekelleşme eğilimlerini iki ayrı grupta değerlendirerek cevap verdi. Fransız Sema Metra Conseil'e göre, batı bölgelerinde halen çalışmalannı sürdüren özel çimento finnalan muhtemel tekelleşme eğilimlerinin önlenmesinde en büyük güvenceyi oluşturuyor. Firma, Çimento Sanayii A.Ş!ye ait fabrikalann hisse senetlerinin bölgedeki diğer fabrikalara satılmaması yoluyla da tekelleşmenin engellenebüeceği görüşünü savundu. Fransız fırması, Çimento Sanayii A.ŞInin Dogu Anadolu'da zaten yan tekel durumunda olduğunu hatırlatarak, geçiş döneminde hükümetin tavan fiyat uygulamasına gitmesini önerdi. KONUK YAZAR Prof.Dr. ASIM ERDtLEK yumdu. Kısacası ABD başlangıçta GATT'ın yatnız Sh nai ürünler ticaretini kapsamasmı ve çok taraflı gumrük tarifeleri indirimı ıçın merkezi Cenevre'de bulunan bir uluslararası pazariık forumu oluştuırnasını istedi. GA TT'ın başına o kovboy filmBugün Unıguay'da başlayacak olan ve 92 uye ülkenln katılacağı lerindekı gibi adaletin korkusuz temsilcisi, zayıflan koruyan, göğsüne pariak yıldız takılı, çabuk bakanlar düzeylndekt GATT toplantısı, dünya ticaret sisteminin silah çeken ve kötü adamlan hapse tıkan bir şeçökmesini önlemekle kalmayıp, onu genlşletmek ve ona yeni güç rif getirmedi nedense. Ama şimdi ABD bunlann kazandırmak İçin yapılıyor. hemen hemen tam tersini istiyor! Son dört yıldır ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra ABD (Ameri toptantısının ana sebeplerini ve başan olasriığını ABD'nin yeni bir GA TT "raund"uno gerçekleştırebümek içm gösterdiği çabalar, hep GA TTm ekkonu alacağız. ka Birteşik Devletieri)'nin önderiiğinde GATT ABD şüphesız 1947'de GATT sisteminin kunj siklerini ve zaytflığını vurguladı. (Gümruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) Gerçekten 1974'te baslayan ve 1979'da btten mastnda olduğu gibi kurulduğundan beri gerçeküzerine kurulan ve özellikte Batı ekonomilehnin son, yani Tokyo raundundan beri dünya ticamgelişmesine büyük katkıda bulunan dünya ticaleşen yedi "raunt'Vufc, özellikle gümrük tarifeleri ret sistemi son beş yıl içinde ciddi bir bunalıma indirim'ıne dayanan ticaret serbestleşmesınde en tindeki sorunlarm çözümunde GA TT'ın ne kadar yetersiz kaldığı gün geçtikçe daha ryi anlaştktı. girdi. Ticaretin tedricen ve uye ülkeler arasında önemli nM oynadı. Fakat dünya ticaretındeki ayınmstz serbestleşmesi ilkesine dayanan bu sis ağıriığını ve dıplomatik gucünü ustaca kullana GATT'ı hiçe sayan ayınmcı ve miktar kısıtiayıct tem gittikçe artan ayınmcı korumacılığın baskısı rak GATT'ı, ancak kendı ıstedtğı yönde geliştir korumacılık kanseri bir habis tümör gibi sektörden sektöre yayılmaya başladı. Bu akıma bazen altında çatırdamaya başladı. Ticaret hacminde di. Başlangıçta çesitli sebeplerden dolayı, fakat ki buyümenin gittikçe yavaşladtğı görukiü. Tıca twt>afde en fazla dünya ekonomisindeki görecefi ABD, bazen de AETfAvrupa Ekonomik Topluluğu) önderiik etti. Bu arada GATT yürüriüğe girretı bizzat gelişmiş ülke devtetleri tarafından kar üstünlüğunü hep koruyacağı ve ticaretinin yapttaBeştinlen sektöhere demir çeük, otomobil ve yansında köktü değişHdikler olmayacağı varsayımtyta,dikten sonra üyelik yükümlülükleri gelişmiş ülkeilettci (semiconductor) gibi önemli sektörler ekABD GATT'ın tam kapsamlı ve kendı başına ka tere göze azaltılmış, ya karşılıkh gümrük indirimlendi. Aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin kpi rar alma • uygulama yetkisine sahip bir örgüt ol lerinden muaf tutulan ya da özel gümrük indirimne düştuğü "dış borç knzı" dünya ticaret sistemasmı istemedi. örmğın kendi oolitikalannın ve lerine hak kazandınlan gelişmekte olan ülkelerin minin aksine giderek liberalleşen uluslararası fiya çtkariannın gereği tanm ürünleri tıcaretini, hiz durumlan münakaşa konusu oldu. Bunlann arasında özellikle Güney Kore ve Tayvan gibi yeni nans sistemıne sarsıntılar getirdı. Sonuçta dün metler ticaretini ve dodrudan vabancı vatnmlaya ekonomisınin 57 yıl öncesi gibi korumaalığın rm denettenmesını GATTın dışınartüömeğinüye sanayileşen ve gelişmiş ülkelere dışsabmlannda üstün başan gösteren, fakat dtşalımiannt hâlâ kh doruğuna eriştiği yeni bir "büyük buhrarT'a gileri arasındaki anlaşmazlıklarda GA TT'ın bağladjp gitmediği s6z konusu otdu. Bugün Uruguay'm yıcı olmayan uzlaştırma çabalannın ötesinde zor sıtlayan ulkelenn ayncalıklı durumlan yadırgandı. Punta del Este kentinde başlayacak ve 92 üye layıcı karar verebilecek bir uluslararası bağımsız ülkenin katılacağı bakanlar düzeyindeki GATT yönetimle donablmasına karşı çıktı. ABD, zamantoplantısı, dünya ticaret sisteminin çökmesini önla tekstil ve giysı gibi bazı smai ürünlerin bile StRECEK lemekle kalmayıp onu genişletmek ve ona yeni güç kazandırmak için yapılıyor. Toplantmm 20 ey GA TT dışına çıkanlıp ticaretlerinin kayıncı korumacılık yöntemleriyle gelişmiş ülkeler tarafından * Prof. Dr. Asun ErdDek Case \Vestern Reserve tofate sona ermesıbeklenıyor. Bu yazımızda GATT miktar kısıtlamalanna ya önderiik etti ya da göz Üniversitesi Ekonomi Bölümu ögrelim üyesi. GATT Toplantısı ve Dünya Ticaret Sisteminin Geleceği ESBANK'ın 59. kuruluş yıldönümü kutlanıyor. 15 Eylül 1927'de kurulan Eskişehir Bankası (ESBANK) 11 şubeye sahip. MOTORSHO^"86 fuannda dünyaca ünlü markalann 1987 model otomobüleri tanıülacak. lthal otomobilcilerle DSTERTEKS arasında yapılan protokole göre yılda bir kez otomobil fuanna katılma karan alan ithalatçılar, 12 Aralık 1986 Cuma günü Hilton Oteli'nde düzenlenecek MotorShow'86'da 1987 model otomobillerini sergileyelthal otomobOcürr, yılda bir kez yabutca INTERTEKSln düzfnlrdiği fuara katUacaklar. cekler. Bahk, etle yarışıyor Balık etle yanşa girdi. Balık mevsiminin başlaması ile Marmara Denizi'nde avlanan palamutlar balıkçı tezgâhlannda tanesi 1800 lirvdan boy göstermeye başladk Her biri 700 gram gelen palamutlar kilo olarak hesaplandığında etten de pahahya geliyor. l kılo et 20002300 lira civannda satılırken, palamudun kilosu 2600 liraya geliyor. Bahkçılar, gün geçtikçe, "daha etli" palamutlarm tezgâhlan süsleyeceğini, buna göre de palamudun fıyatımn artacağmı belirterek, "Türkiye'de neyin fıyatı ucuzluyor ki balık da ucuılasm." DUNYA'dan Financial lımes, dünya çapında endeks oluşturuyor Ekonomi Seryisi lngiliz ekonomi gazeAUNACAK ŞİRKET SAYISI tesi Financüü Times, bir "düaya endeksi" 132 Mstezyı 34 16 25 oluşturmaya hazırlatMofta MoRaata M(İB 43 42 nıyor. Londra borsasıKaaada 112 imâUtmâ • 31 m kapsayan 100 şir37 taaJaarka MHVÇ 24 ketük FT100 EndeksiStafaşv 22 29 ni çıkarmakta olan FiGJUrka 136 70 nancial Times, 24 ülFfnn 150 ^aajra 47 keden 2 bin şirketi FJUuryi İ H I KMM 50 mç 28 kapsayacak bir endekMÇT8 btarti 15 47 si, ABD'li Goldmaa IMMKB 78 364 Sachs, lngiliz Wood toy» 486 Aİ0 557 Mackeozie fırmalan ile ortaklaşa hazırlayacak ve The Facnlty of Actuaries ile Institnte of Actnaries okullanndan yararlanacak, 1987 ocak ayından itibaren yürürlflğe girecek "Tbe FTActuaries World Share lndex" her gün ABD borsalannın kapanışından sonra hesaplanacak. Financial Times gazetesinin "kapitalist ekonomDerin nabzını eUnde tutacak" şeklinde nitelendirdiği yeni endekse ABD'den 557, Japonya'dan 486 ve Ingiltere'den de 364 şirket dahil edildi. DumrAnDEKSİNI DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Betçika Frangı 1 Danimarka Kronu Fransız Frangı Hollanda Rorini 1 isveç Kronu 1 Isviçro Frangı 100 (talyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Steriin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alış 688.40 426.39 47.48 333.60 16.14 88.26 102.14 296.09 99.19 411.60 48.48 443.41 2351.85 1020.90 183.62 Döviz Satış 702.17 434.92 48.43 340.27 16.46 90.03 104.18 302.01 101.17 419.83 49.15 452.28 2398.89 1041.32 187.29 15EYL0L1M8 Efektif Alış Efektif Satış SERMAYE PİYASASINDAN HAZIRLAYAN YENER KA1A 688.40 709.05 405.07 439.18 47.48 48.90 333.60 343.61 15.33 16.62 90.91 88.26 102.14 105.20 296.09 304.97 99.19 102.17 411.60 423.95 46.06 49.93 456.71 421.24 2234.26 2422.41 1020.90 1051.53 174.44 189.13 Dünya borsalarında geçen hafta Uluslararası borsalar, New York Borsası'nm perşembe günü rekor düzeyde düsuş göstermesinin ardından panik havası içerisinde bir hafta sonu yaşadı ve endekslerde rekor düzeyde düşüşler oldu. NEW YORK BORSASI'nda Dow Jones endüstriyel ortalaması, önceki perşembe kırdığı 1919.71 puanlık rekorun ardından 1900 puan sınınmn altına yeniden inerek gerilemeye başladı. Perşembe günü ise endeks, 86.61 puanla tarihinin en büyük günlük düşüşünü gösterdi. 1800 puan sınınmn da altına inerek düşüşünü cuma günü de sürdürerek 1772 puana gerileyen Dow Jones Endeksi, 1 hafta içerisinde 147 puan düşmüş oldu. Endekslerdeki düşüşte enflasyonun ve faizlerin yeniden yükselmeye başlayacağı kaygılan etkili oldu. Perşembe günü günlük işlem hacmi de 237.S milyon hisse ile rekor kırdı. LONDRA BORSASI, hafta başında bazı çıkışlar göstermesine karşın genel bir düşüş eğilimi içerisinde bulundu. Ancak bu eğilim New York Borsası'ndaki rekor düşüşle birlikte hız kazandı. Cuma günü Financial Times100 Endeksi, 44 puan ile tarihinin en büyuk günlük düşüşünü göstererek 1592.5 puana geriledi TOKYO BORSASI, hafta içerisinde genel olarak bir düşüş eğilimi gösterdi. Ancak cuma günü, New York Borsası'ndaki gelişmelerin etkisiyle çok hareketli bir gün yaşandt ve rekor düşüşler görüldü. Cuma günü sabahın ilk 2 saat içerisinde 621.98 puanlık rekor düşüş gösteren NikkeiDow Endeksi, 18100 puana kadar geriledi. Hisse pazarmda daralma Geçen haftaya değin bazı hisse fıyatlanmn tutulamaz duruma gelmesinden sonra, hafta başından bu yana hisse senedi pazarmda işlemde ve çeşitlenmede gözle görülür bir daralma oldu. Bilindiği gibi geçen haftaya vanncaya kadar, hisse senedi birinci pazannda bulunan kırk şirkete ait hisselerden yaklaşık dörtte üçünün fiyatlarında yukarıya doğru sıçramalar yaptığını duyurmuştuk. Oysa hafta başlangıcından, kapanışa kadar bu olay nitelik değiştirerek hisse fiyatlannda genel bir gerileme ve durgunluğa dönüştü. Bunun karşılığuıda ise, şimdiye değin fazla hareket görmeyen hisselerin fiyatlannda işlem hacmi az olmasına rağmen, yükselme oldu. Genel olarak fıyatı daha yıl sonu gelmeden "tavana" ulaşmış bazı kâğıtların alımsatımlarının yapıldığı seanslarda bazı borsa üyelerinin birbirlerine şaka yollu da olsa "En son abası oldnn" gibilerden sözler söylediğine tamk olduk. Haürlanacağı üzere, geçen haftaki değerlendirmemizde hisse senedi fiyatlanmn sınır tanımadığmdan bahsetmiştik. Gerçekten de DB40 Hisse Senedi Fiyat Endeksi'ni baz alarak yaptığımız araştırmalarda, endeks grafığinin tavanlan aşar duruma gelmesi, borsa üyelerini olduğu kadar, borsada hisseye oynayan tasarrufçulan da etkilemiş olsa gerek, geçen hafta içinde satış ordinolarının alış ordinolanna karşı tartışılmaz galibiyeti Ue bitti. Yaptığımız kaba hesaplara göre satışa sunulan mallann yüzde 10'u büe işlem görmedi denilebüir. Bu arada, şimdiye değin fiyatlann alabildiğine hızla Uerlemesini ve işlem hacmindeki daralmanın nedenlerini araşurdığımızda borsa üyelerinden çelişkili ve şaşırtıa yamtlar aldık. FtYATLAR GERİ Ml TEPtYOR? Borsa kulislerinde bol miktarda satış ordinolan verilirken, "Fiyatfau geri mi tepiyor?" sorusunu bazı borsa üyeleri, doğrudan "Evet, şişen hisse fiyatlarmın sonucunda genel bir gerileme oimas piyasamn gerefidir" şeklinde yanıtladılar. Ancak bazı borsa uyeleri, olayın bu kadar basit olmadığını ve hisse pazannda az da olsa fıyatı şişmiş kâğıt olduğunu doğrulamasına rağmen fiyatlann genel gerilemesinin, salt piyasamn objektif gelişimi içinde olmadığını savundular. Bu borsacüardan birinin "Fiyatlar geri mi tepiyor?" sonısuna "Yoksa geri mi teplirttiyor?" şeklinde bir soruyla cevap verdiğine tamk olduk. Bu üye, birkaç hafta öncesinden bazı somut olaylar göstererek örneğin Bagfaş, T.Demirdökiin, T.Siemens, Koruma Tanm ve buna benzer bazı hisselerin fiyatlannın bir aralar donık noktasına çıktıktan sonra, bir anda gerileme gösterdiğini ve sonradan yine aynı hisselerin fiyatlanmn "tedricen" yükseltildiğini hatırlattı. Bu türden olaylann gerçekten piyasamn bir gereği olduğunu savunan borsacı, "ucuz ahp pahalı satmaun" ticaret olduğunu ve borsanın da bu gibi olaylara doğası itibanyla açık olduğunu savunarak, " O yiizden şa anda, hele bele tam mevsime girildigi bir arada, hisse fiyatlanmn geri tepmesinden çok, geri teptirilip teptirilmedigi araştırdmaiıdır" şeklinde konuştu. Bu arada, piyasada yaptığımız araştırmalara göre, şu sıralarda yatırım yapmamn heyecanlı olduğu kadar riskli olduğunu da vurgulayan borsa uzmanlan, hisse fiyatlanmn bu genel göriinümleri çerçevesinde yatınm yapacaklara iki alternatif sunuyorlar. Eğer normal ve riski az bir yatınm yapma amacından hareket cdiliyorsa, fıyatı nominale yaklaşık kâğıtlara dikkat edilmesi gerektiği öneriliyor. Yok, eğer süper pirim yapacak kâğıtlar aramyorsa, o zaman fıyatı yuksek de olsa "kalın" diye nitelendirilen kâğıtlara oynanması saUk veriliyor. örneğin bu kâğıtlardan birinin şu sıralarda 6 bin lira dolaylarında olduğunu belirten borsa gözlemcisi, bu kâğıdın kısa bir zaman sonra 10 bin liraya kadar fiyat görebileceğini savundu. ABD'de özel yatınmlara makas Ekonomi Servisi ABD'de özel sektör yatınmlan yüzde 2.5 kısıbyor. Geçen yıl 386J milyar dolarlık (reel) yatmmm yapıldı& ABD'de bu yü sonuna kadar 376.4 milyar dolarlık vatınm gerçekleştirilecek. Bu kısıntının 1982'de yapılan yüzde 7.9Huktan sonra en büyük olduğuna dikkati çeken gözlemciler, durumun petrol fıyatlanndaki gerileme dolayısıyla ekonomide bdiren gevşeklikten ve yeni vergi yasasından kaynaklandığım ifade ettiler. ABD'de yatınm kısıntısı 1983 yüından bu yana ilk kez yapdıyor. OTTOMAN BANK requests applications from British Airways 1987'de satılacak Ekonomi Servisi lngiltere hükümeti, devlet havayolu şirketi British Ainrays'i 1987 yüı başında satışa çıkaracağım açıkladı. Ulaştırma Bakanı John Moore, yaptığı açıklamada hükümetin özelleştirme programı çerçevesinde satışa sunulacak British Ainvays için 1.5 milyar dolar dolaymda fiyat biçüeceğini duyurdu. Halen dünyamn en büyük havayolu şirketi olan British Ainrays'i satın alan, dünyanın en büyük özel şirketine sahip olacak. "En çok yolcn" ve "en nzak mesafeye Uşıma"sıyla tanınan British Airways'in satışıyla başlayacak olan özelleştırmelerle Ingiliz hükümeti yaklaşık 7 milyar dolar elde etmeyi plarüıyor. • Young and energetic • Economics or Busincss Administration Graduates who have • Very good command of both written and spokcn English • Several ycars of Banking cxpcriencc to be employed at responsiblc positions with • Attractive salaries • Fast advancement opportunities in Hcad Offıcc Department as well as in leading Branches, or as • Fully titlcd Inspcctors ApplıcanLs are exoec|pd to spnd Iheır detaılod CVs ın Enslish uıth a recently laken photo latest bv September 30. 1986 OTTOMAN BANK Prrv>nnH Dfp.ırlnırTil B.ınk,ıl,ır C«iclrsı 1S M k,ır,ıko> İST^NBl I 4 hisse ohnasaydı... Hisse Senedi Evet, eğer dört şirketin hisselerinRyatEmteksi de büyük sıçramalar olmasaydı DB40 hisse senedi fiyat endeksi uzun Gelişimi zamandan bu yana ilk kez geçen hafta düşüş gösterecekti. Bir önceki haftanın ağırlık puanından yaklaşık 7 bin puanlık bir gelişme göstererek, 254.23'e ulaşan DB40 endeksi, geçen haftayı Koç Holding. ArçtHk (eski), T. Siemens, T.Şİşe Cam hisselerinin yuksek pirim yapmasmdan dolayı 3.59 puanlık bir sıçrama gösterdi. Oysa söz konusu bu dört hissenin 10 bin 462 ağırhk puanı çıkartılarak endeks hesaplanacak olsaydı, DB^tO endeksi 1.44 puanlık da olsa bir gerileme gösterecekti. Endeks üzerinde yaptığımız belirlemelere göre geçen hafta içinde hareket gören 28 çeşit hisseden 16'sımn fiyatlarında yükselme oldu. 12 hissenin fiyatlannda ise gerileme gözlendı D&40