Catalog

CUMHURÎYET/10 HABERLERİN DEVAMI 21 OCAK 1986 Ayasofya sarnıçlarını dalgıçlar keşfedecek Ecevit: SHP ile yolumuz iyice ayrddı Haber \raştırma Servisı Balıklı Kilise'nın huzurlu, belkı de huzunlu avlusuna açılan kapıdan kılısenm a\azmasına ınen kesışler Istanbul'un fahna bakmışlardı N'asıl ve nereden >er altındakı avazmaya geldığı bthnmeyen o bın yaşındakı Kırmızı Balık eğer belırlı bır zaman bınmı ıçınde gorunurse Turkler Istanbul'u fethedecektı Kırmızı Balık görundu, Bizans duştu 1453'te Bizans duşunun habereısı balıklar olmuştu, 1986'da Bızans'ın sımgesı Ayasofya'nın dırılışinın mujdecısı de balıkadamlar olacak Tabıı, fantastık bır bakış açısının balıkadamları, "metamorfoza uğramış balıklar" sayması mumkun Ama Ayasofya Restoras>onu Kontrol Amırı Y Muh Mımar Alpaslan Koyunlu ıle Muze Muduru F.rdem Vucel bırer bılım adamı olarak bo\Ie duşurımuyor Koyunlu'nun Ayasof>a'nın >enı keşfedılen sarnıçlanna baİıkadamların gırmesı ıçın hazırladığı program, "doşeme seviyesinin hemen altındaki mermer plakalann arasında gonılen rutubetin kaynağını bulmaya yonelik." Koyunlu, "Bu onemli yapıya sahibiz ve bakmak zorundayız" dıyor AYASOFYA ŞAKULÜNDE Mİ? Cumhurıve; muhabırlerı Cem Hamuioglu \e Tank Ersoy Ayasofya'nın 1980'lerdekı durumunu soruşturmak uzere >ola çıktıklarında elde ettıklerı ılk ve en ;arpıcı ven, "1397 yıhnda yapümış Ayasofya'nın 20. yuzyılda dahi bu topraklardakı her binaya meydan okuduğu" oldu Bunda elbette kı tstanbul'un fethınden sonra Ayasofya'yı bır Turk eserı gıbı benımseyen Turk padışahlarının rolü buyuktu •\ncak çızım, tahlıl, fotoğraf, tasnıf olçum ve yazısına kadar butun restorasyon çahşmalarını çok dar bır personel kadrosu ıle yuruten, ama tarıhe geçmesı beklenmeyen Alpaslan Koyunlu gıbı mımarlann, mozaıklerı gun ışığına çıkaran Erdem Yucel gı lar orıaya çıktı Buniar ınşaatla beraber yapılmış Araştırma bı arkeologların payı yok yaptım. Buluntular .adece sıvamuydu? sı dokulmuş kısımların altında Koyunlu, Ayasofva'nın restorasyonuna ılışkın soruları şoyle gorunuvor Sıvanın gen kalan bolumunun altmda ne o'duğunu yanıtlıyordu henuz kımse bılmıyor Bızden "A>asotya'nın duvarlan, şaevvelkı restoratorler bu bakırları kulden ıkı yonde bır haylı ayrılkeserle eğıp, uzenne sıva yapmış durumda Neden ıkı >onde açılmış da öbur >onlerde açılma mışlar Yıne seyvahlardan kalma, mış'' Çok ılgınçtır kı ıkı tarafta "Uludag'dan bakıldtgında Ayakı kuçuk kubbeler, o tarafa doğsofya'nın kubbesı altın gibi ru yayılmak ısteyen buyuk kubpariar" cumlesının bır ıpucu olabeye karşı bır kuvvet oluşturmuşlardır Mıhrap ve kapı doğrultusunda, yanı uzun doğrultuda bır sorun yok Fakat kısa doğrultuda var Bu Bizans zamanında hemen ark edılmış ve destek duvan yapmışlar Bu duvar sayesınde hareket durdurulmuş Fatıh Istanbul'u alır almaz, tamır ettırmış burayı Nıtekım buraya verdığı önem, dığer kılıselerın adını değıştırırken Ayasofya'nın adını muhafaza etme ' sınden de bellıdır O gunden bu yana her padışah donemınde Ayasofya onarılmış Şımdı elımızde çeşıtlı onarım dönemlerınden kalma mozaıkler var Amaç, bu mozaıklerm panolann eksık yerlennde kullamlması Tahta kasalarda muhafaza edılen bu mozaıklerın uzerınde çıçekler çıkıvor, her sene temızletıyoruz. Eskıden açıkta duruyormuş, şımdı sakladık Gelen her ecnebı bır tane alsa, mozaık kalmaz. Zaten eskı seyyahların Turkıye gunluklennde "camiı sorumlularına para verıp, bır avuç mozaık aldıklan" ıddıasına da rastlamak mumkundur Bız önce bınanın çatısı ve temelı uzermdeduruyoruz Şakulden sapma nedenıyle gınşılen bu çalışmalar, uzun vadede Ayasofya'da yapacaklanmızı ortaya koyuvor Kısa vadede akan kubbe var Zaten bugune kadar 4 defa çokmuş, bır kere daha çökmesıne göz yumamavız Restorasyon çalışmaları sırasında. bugune kadar duvulmamış yeni bir unsura rastladınız mı? KOYUNLU Kubbe kasnağının etrafındakı dayama duvarlarının ıçınde çok sen bakır levhaAyasofya'nm rtstorasyontmu yapan Alpaslan Koyunlu, henuz içine girilmemiş olmakla birükte, Ayasofya 'nın altında da bir sarnıç olduğunu tahmin ediyor. Hazırlanan programa gore, buraya dalgıçlarla birlikte mağaracılar da girecek. (Fotoğraf TARIK ERSOY) ne sonra don esnasında patlıyor bıleceğını duşunuyorum ve görevını yapamaz hale gelıyor Kubbe içm neler ongoruluKlasık metotla dokulmuş kurşun yor? ıse, 80 100 sene dayanıyor KOYUNLU Benım bır tekLeylek ve martıların çatı>a attıklıfım oldu Kubbeyı tekrar kurları kemık gıbı nesneler dahı şunla kaplamak Içenye kubbekubbeyı delebıhyor Daha sonra den sızıntı var Ama bu ışte klabu dehkler buvuyor Bır lehımsık usta ve kurşun sorunumuz var Kurşunu kurşunhanemızde cımız olsa, bu sorunu da buvumeden onlemek mumkun" dökuyoruz. Sırtta ve>a makaralarla yukarı çıkarıyoruz ve klasık tarzda elle doşuyoruz. Makı DALGIÇLAR VE neden çıkmış kurşun, ıçındekı MAGARACIL^R Ancak Ayasofya'nın restoraskılcal çatlaklar nedenıyle 23 se Ayasofva'nın sırları Haber Araştırma Servisi Eğer bugun yapılsaydı 75 mılyon dolara çıkacağt tahmın edılen Ayasofya, sadece yapı olarak değıl, sırları ve öykulerıyle de yaşıyor • ömeğtn, gunahkâr bır kadm olan ve guzellığınden başka bır şey duşunmeyen Imparatorıce Theodora öldükten sonra, vücudunu yılanlarm yıyeceğını duşunerek büyuk korkular yaşarken, bır rah\p kurşun bır lahıt ıçıne konulan cesedının, kılısenm buyuk kapısı üzerıne gömUlmesmı salık verır. Theodora, ölümünden sonra böyle gömulur Ancak ıkı yılan bu lahıde delık açarak gırer ve ımparatonçenm cesedını yer Kapıdakı o ıkı delığın bu söylentıden kaynaklandığı günumüze kadar gelmıştır • Terleyen dırek efsanesı, yapının kuzeybatı köşesmdekı gözeneklı taştan yapılmış sutunun kılcal borular yuzUnden zemmdekı suyu emmesı ve böylece üzerıntn devamlı olarak terlemesı yuzunden doğmuştur. Halk, bu sutunu kutsal saymış, uzenne dokuna dokuna bır telık açmıştır. Kılıse, camıye çevrıldığınde, Hızır gelerek parmağını bu delığe sokmuş ve kılıseyı Kâbe \onune çe\ırmıştır • Evlıya Çelebı 'ye göre ortadakı buytik kapıyla, kıble yönundekı kapı Nuh'un gemısının kalıntısıyla yapılmtştır • Yme Evlıya Çelebı 'ye göre, camının kuyusundan su ıçenler, "kalp çarpmtısı ılletınden " kurtulur • Cüneydekı ufak bır kondorun sonunda örulmuş bır kapı vardır Fetıh gunu yenıçenler kılıseye gırdığı zaman, Patrık bu kapıdan kaybolmuş ve bu kapı bır daha açılmamış. Her Paskalya'da da bu kapının Onünde kırmızı yumurta kabukları bulunurmuş • Yapının guneydoğusurdakı buyuk ayağm por fır sutunlara bakan vuzunde 6 metre yukseklıkte ele benzeyen ız, söylentıye göre Fatıh Sultan Mehmed'ın kılıcımn ızıdır Atının nalı ıse sutunun kaıdesını zedelemıştır Yuksektekı bu lekeye "pençe nışanı" denır • tstanbul'un fethıne katılantardan bın Ayasofya'nın kapısını bır vuruşta toprağa gömmuş, kapı o gunden sonra bır daha kapanmamıştır yonunun en ılgınç bolumu, martıların attıkları kemıklerle delınen kubbe değıl. sarnıçlarına ınecek olan dalgıçlar Koyunlu bu konuda da şunları soyluyor "Genelde hep korumaya \onelık onlemlerden bahsedıvorum, çunku burayı her şevden once korumak zorundayız Te mel altı suyuyla da bır sorunumuz var, doşeme sevıyesının hemen altındaki mermer plakalann arasında rutubetın bıraktığı ıslakhk goruluyor Bu vapıva çok zararlı Genelde her Bizans yapısının altında bır sarnıç olduğu soylenır Ayasofva'nın altında da bır sarnıç olduğundan bahsedılıyor Kımse gormemış Burava balıkadamlarla gırmek ıçın bır program hazırlıyorum Gırış ağızı toplu bır ınsanın gıremeyeceğı kadar kuçuk Aşağıda bır kuyu gıbı gorunen, ancak sarnıç olabıleceğıne daır ıpuçları bulunan bır yer var Fenerle bakıldığı zaman galenmsı yerler de gozukuyor Boğaziçi Universitesi Mağaracılık Derneğı'nden arkadaşlar geldı Gayet bılımsel çalışan, meyılı ölçen, kuzeyle olan açı>ı olçen, aletlerle, başla rında kask ve karpıt lambası ıle bu ekıpler galerılerın bazılarına ulaştılar Bır kısmı Bizans, bır kısmı da Osmanlı yapısıymış Bu galenlerın buyuk bır suratle ışler hale getırılmesı gerektığıne ınanıvorum Ayasofya'nın geleceğı ıçın bu şart " YAPILAN İŞLER Ayasofya'da yapılan dığer restorasyon çalışmaları da şoyle • Medresenin kalıntılan temizlendi. Temızlenen bolumde arkeolojik çalışma yapılacak. Daha sonra da bır Bizans muzesi ınşaa edilecek. • Bizans zamanında doldurulmuş bır duvann arkasında tahnp olmuş bır mozaık parçası bulundu Fıgurun başında bır hale olduğuna gore muhtemelen bır azız Tamır >olları araştırılı\or • Deniz tarafındaki minarelerden birisinin şerefesi parcalanı>or. Hareketli bir iskele kurularak tamir volları aranoor. ANKARA, (Cumhuriyet Burosu) DSP Genel Başkanı Rahşan Ecevit, "Demokrasi için işbirliği çağrılarını reddeden SHP'nin. danışıklı muhalefet rolunu sectigini ve bu nedenle iki partinin yollarının ayrı duştugunu" bıldırdı SHPyetkılılerının, seçımlerde tek başına veterlı çoğunluğu sağlarsa, gereklı değışıklıklen SHP'nin vapacağı volundakı sozlerını de eleştıren Ecevit, "Herhangi bir partinin, anayasa degişikliği için gerekli uçte ıkı çogunlugu, seçimlerden sonra tek başına saglaması beklenemey eceğine gore, SHP'nin bu tavn. kapsamlı bir anayasa değışikliğinı, çıkmaz ayın 32'nci gunune erteleme çabasıdır" dedı Rahşan Ecevit, bu tavrı ıle SHP'nin bır vandan demokratık bır anayasa ıstermış gıbı gorunduğunu, bır vandan da anayasanın ve rejımın boyle surup gıtmesını ısteyenlere hoş gorunmenın volunu bulduğunu ve onlann gozunde "sadık muhalefet rolunu" ustlendığını kaydettı SHP'nin, sağın demokratık kesımıyle rejımın kuralları konusunda anlaşmak verıne, sağın demokratık olmayan kesımıvle ve onları yonlendıren guçlerle danışıklı bır ılışkı ıçıne gırmevı veğledığını bıldıren Ecevit, soz konusu partinin. ekonomik pohtıkada bıle danışıklı muhalefet rolunu ustlendığını sovledı. DSP Genel Başkanı, gerek butçe konuşmasında gerekse TV'dekı açıkoturumda, SHP Genel Başkanı'nın ortaya koyduğu ekonomik alternaufın, ANAP'ınkınden ayrı bır şey olmadığını ve Gurkan'ın özde ayn bır alternatıf koymaktan ozenle kaçındığını anlattı Ecevit, "tktidara gelirse SHP, aynı ekonomik politikayı surdureteği, ancak daha iyi uygulamaya çalışacagı konusunda belli iç ve dış çevrelere gonul ferahlatıcı guvenceler vermiştir ve bu açıdan. MDP'nin bıle daha sağında bir goruntu sergilemiştir" dedı Rahşan Ecevit, halkı ferahlatmanın volunun bu guvencelerı vermek olmadığını, rejım konusunda demokratık sağla uzlaşmayı, hatta bır demokratık sol partıvle ortak davranmayı reddederken, demokratık olmayan sağla aynı çızgıye duşmenın, sosyal demokratlığın şanında bulunmadığını vurguladı Ecevtt sozlerını şoyle bağladı. "Biz bir kavşak noktasında SHP'ye bir çagrıda bulunduk. Kavşak noktalarında yollar bırleşebilir de ayrıtabüir de. SHP'nin bu çağnmızı reddedip, rejim ve ekonomi konusunda danışıklı muhalefet rolunu benımsemesiyle yollarımız busbutun avnlmaktadır." Gürkarfdan ÖzaPa çağrı (Baştarafı 1. Sayfada) SHP Genel Başkanı Gurkan, lur. Bizim katkımız olabilir. Biz, bu sözlerı ıle ilgılı bır soru uzeTurktş'ın anayasada degışıklik nne, "Sorunu milletle çozeriz istediği tekliflerin bepsine katı dedim. Bunun milletvekilliginlıyoruz. Aynca tum yasaklann den istıfa edıp sinei millete gitkalkmasını istiyomz. ANAP mek şekünde olup olmavaeağına SHP sayılannın Anayasa degi yetkili organlanmız karar verir" şikliğine yeteceğıni sanıvorum" dedı Gurkan TBMM Başkanı dedı Karaduman'ın sorunun kısa suTBMM Başkanı Karaduman rede çozumu ıçın gırışımlerde ıle yaklaşık bır buçuk saat göru bulunacağı vaadını yaptığını bılşen SHP Genel Başkanı Gurkan, dırdı Karaduman'a Anayasanın 84 Gurkan, 18 yaş ıle ilgili anamaddesıvle ılgıh tartışmalann yasa değışıklığı onensının ımzayanı sıra anavasa değışıklığı ve larının tamamlanması ıçın Meclısın çalışmasi ıle ilgılı, ko onumuzdekı hafta ANAP'lıIara nularda goruşlerını ılettığını bıl verıleceğını belırttı ve bu konudırdı Gurkan, TBMM da \NAP'lıların tavrını bekleBaşkanı'nı eskı polıtıkacılara sı dıklerını söyledı Gurkan, vaset yasağı getıren Anayasa'nın Karaduman'ın Meclis mılletvekıgeçıcı 4'ncu maddesının bır ön lı maaşlan ve ışçılerın emeklılıce kaldınlması konusundakı gö ğı ıle ilgılı tasarının göruşulmesı ruşunu anlattığını belırterek, sırasında ıtıbar kaybettığı goruanayasa değışıklığı konusunda şunu ılettıklennı ve sendıkaların, ANAP'a çağııda bulundu Gur derneklerın meslek kuruluşları kan, Başbakan Ozal'ın televız ıle ilgılı vasalarda sesının duvurlyonda anavasa değışıklığı ıçın masırun sağlanmasıru talep ettıksavılarının vetmedığını söyledı lennı belırttı ğını hatırlatarak, bunu bır SHP Genel Başkanı, Turk"taahhut" olarak^aldığını, yetmeyen savıyı tamaÂüamaya ha îş'ın ısteklerı doğrultusundakı zır oldukiarını bıldırdı TBMM anayasa ve yasa onerılerını onuBaşkanı'ndan ıktıdar ıle ana mu muzdekı gunlerde TBMM Başhalefet arasında dıyalog sağla kanlığı'na sunacaklarıtu bıldırdı ması rıcasında bulunduklannı Gurkan, "Turktş'in bugunku belırten Gurkan, 84'ncu mad demokrasi ve yonetim anlayışı bizce sosyal demokrasive uygun deyle ilgılı madde konusunda mu?" bıçımındekı bır soruya, şoyle konuştu "Turktş yonetiminin gore> an"84'ncu madde yanı SHP'nin layışı bizi ilgilendirmez. Bunu milletvekillerinin oylanması ile oradaki işciler degerlendirir" >ailgili ışlem hıç de Meclıse saygın nıtını verdı lık kazandıracak bir bıçimde gelişmemişür. TBMM'nın tavnnın Gurkan, 84'ncu madde ıle ılMeclıse saygınlık kazandıracak gıh gelışmelerde DP'nın tahkikat bır bıçimde belırlcnmesi gerek komısyonu ve 1960 ıhtılalım Ogini ifade etüm. Bir ibbar oner anımsatması ıle ilgılı bır soruya gesi ciddiye alınmış ve hızla da, "bu gelişmelerin ne kadar karara baglanacağı yerde aylar karamsarlıga neden olduğunu dır suruncemede tutulmuştur. belirtmek 'stedim. Bir ihtilal çagTBMM hakkı olmadıgı halde bir nşımı yaptırmak ıstemedım. Buyargı kararı verecektır. Daha gun boyle bır sorun var onemlisi 84'ncu madde tartışma demıyorum. Ama huzursuzlulan surerken iktıdar partısı. SHP ğun boyutunu belirtiyorum" Meclis grubunda ve mılletvekıl karşılığını verdı. lerinde tereddutler uyandırmak için şantajlar ve tehditler vaparken, ote yandan da, milletvekillerimizi saflarına katmak (Baştarafı 1. Sayfada) konusunda hic onaylayamayacagımız girişimler içinde bulun leyecekler ve dığer uye ulkeler maktadırlar. 84'ncu maddeyi nezdınde de gırışımlerde bulunakendılennce Demokles'in Kılıcı caklar gibi ana muhalefet partisinin baBılındığı gıbı, 12 Evlul mudaşında sallandrrarak işlevlerinin halesınden sonra Turkıve Avverine getirmemesıni sağlamaya rupa konsevı ılışkılerının gergınçalışmaktadırlar. leşmesıne paralel olarak AnkaBugun ulaştıgımız nokta De ra, sırası gelen Avrupa konsevı mokrat Partı'nın !950'li yılların Donem Başkanlığı'ndan feragat sonlanna dognı kurduğu Tahki etmıştı 6 kasim seçimlen ertekıkat Komısyonundan çok da sınde ıse, Turk hukumetının tuha vahım bır hukuk devletini tumu, "artık demokrasiye geçılzedeleme olayıdır. 60 ıhtılaline digı için bıze de donem başkanneden olan ana sebeplerden biri iıgı verilmelidır" } ekhnde olmuş, ıktıdann ana muhalefet uzerinde ans.ak geçen vıl bu konuda herbir tahkikat komisyonu kurarak hangi bır uzlaşma sağlanamaonu yargılama hakkını kendısi mıştı ne saglatnasıdır. Bugun ise iktıBunun uzenne Turkıve. dar partisı neredeyse Meclis \\rupa konsevı Bakanlar ko ıçınde ana muhalefet olsun mu, mıtesı topıantılarına Dışışlen Baolmasın mı, tartışmasının ozgurKanı gonaeuııeiTie kararı almış luğune kavuşturulmuştur. Turk \eDaım TemsıLıler komıtesı'lye'de demokrasi geri mi gidiyor nın toplantılannda da buvukelileri mi çok merak ediyorum. çı verıne musteşarla temsıl edıl84'ncu madde de ılgilı onen en me sıyasetını saptamıştı Dıplogec çarşamba gunu sonuca bağ matık gozlemcılere gore. once lanmalıdır. Ve hızla genel kuru Turk parlamenterlerın, Kon^ev la indırilmelıdır. Bu boyle Assamblebi'n^e >er almasınır suren»e SHP bunu daha fazla si benımsenmesı, sunra da beş şı neye çekmeyecekür. Gerekırse kâvetcı ulkenin Insan Hakları bir çok eylemle milletin destegiy komısvonu'nda attığı davanın le. bu soruna karşı çıki^aktîr. duşmeşi. ^nkar^ ıle \vrupp konsevı aıasinda lek puruz nokBizim ANAP mıilctvekilierinın parmagından çok milletımıze tası olarak kalan donem başkanlığı iorununun vozumlenme^ıne guvenımız \ardir " Gurkan bır soru uzenne de, de cluralu etkıoz \ap.nakta Bu rn !ıer Onumuzdekı 1988 seçımJerınin vuzden. bu 5 ''' * e gore her turtu kısıliamalardan anndi Strabbourg'ta ana haıları şekıl rümış bır \na>asavla. hur bır bı lenen \enı "dos,tane çozumun"' çimde vapılmasıru istedigımizi yakında ışlerlık kazanması bu \uk b'r so\ledım," dedı GERCEK OLAYLARIN Demokraside pratik adım: MUli uzlaşma (Baştarafı 1. Sayfada) getırebıOrhan Aldıkaçtı haARDENDAKI dığı manada bır "muesseseler devre\ı bır devamlılık gösterme zırlanarak, tayınletarafmdanolun rına gerçek alternatıflergucune kalecek tefekkur ve ıcra teşkıl tstıdadındadır Parlamentonun demokrasisi" olarak vasıflandı ramayacağımız bu yönetım bıçımı de, bır turlu devamlılık arzedememış durumdadır Gen kalan dönem ıse ya askeri dıkta, va da tek partılı parlamentoya dayalı bır "şeflik" sıstemı altında yaşanmıştır Hâkımıyet "kayıth şartlı" olarak mıllete verılmış, Cumhunyet ıdaresının kartvızıtı olması lazımgelen demokrassı rejımı, aslında ulkemızde tam ve kesıntısız bır sureç halınde uygulamava geçmemıştır Turk mılletı seçımle, ıstemedığını ıktıdardan mdırmış ve ıstedığını ıktıdara getırmış (14 Mayıs 1950), ama ısteyerek ıktıdara getırdığını bır turlıi seçımle ıktıdardan mdırme fırsatı bulamamıştır. Demokratık sureç Turkıye'de tam ışlememıştır. Seçımle ıktıdara gelenı, ıktıdardan mdırme görevını de (her sefertnde aynı sıyası göruş vefelsefeyı hedef almak suretı ıle), ıhtılaller yuklenmıştır Devreye "kurtancüar" gırmış, parlamento feshedılmış, mensupları adalet hıslerını rencıde edecek kötu muamelelere, kısıtlamalara tabı tutulmuşlar, sıyaset ve sıyasetçı yerın dıbıne batırılmış, "ulkenin uçuruma surüklenmesinin yegâne sorumlusu" olarak gösterılmış, sonra da sıyaset kapısı, pek çok kısıtlamalar, yasaklar ve tedbırler ıle "lutfen" aralanmıştır Bu hal, Turk sıyası hayatında feshı, bır başbakanm ıdam edılmest (kı, son ıdam edılen Osmanlı sadrıazamı Benlı Alı Paşa'dan 140 yıl sonra vukua gelen ve sorumtulanmn ıftıhar duymayacağı, utanç verıcı, dehşetlı bır cınayettır') veya bır başkasının suçlanmaya bıle gerek görulmeden dört duvarın ıçıne konması, sıyası elıtın bır emırle devreden çıkanlması, devırlere hıçbır savunma hakkı tanınmadan ınsafsızca murekkep dökulmesı ve bu suretle "yeni toplumsal duzen" meydana getırıldığının ılanı, Turk mılletını sıyasete karşı kayıtsız hale getırmıştır Bugunun ıktıdarımn onemli bır sorumlusunun sutun sutun "milletin siyasetten soğutubnasuu" bır sıyası hedef olarak aldıklarının ılanı ıse, çok endışe verıcı bır şekılde, bu gayretlenn devam edeceğını gostenyor muş Danışma Meclısı'nden geçırılen ve Kfıllı Guvenlık Konseyınce bazı değışıklıkler ve ılavelerle onaylanan anayasa taslağı, 7 Kasım 1982'de referanduma sunulmuş ve mületımızın % 91 7 oranında tasvıbıne mazhar olmuştur Fevkalade bır dönemın, fevkalade şartlart ve şartlandırmalan ıle hazırlanan bu anayasanın da, Turktye'nın çok mufıtaç olduğu sıyası ıstıkrarı nasıl temın edeceğını, meşru olarak sormakta hıçbır manı yoktur Mesela, 1993 yılının bugun adını bılmedığımız bır Sayın Genelkurmay Başkanı, "Cumhurıyetı koruma ve kollama" zaruretı ıle, "emır ve kumanda zıncırı ıçınde", parlamento ve hukumetı feshetmeye, sıyası faalıyetı yasaklamaya ve yenı bır anavasa hazırlanmasına karar verse, boyle bır mudahalemn olmaması ıçın nasıl bır temınat düşünulebılır7 öyle bır durum karşısmda 1982 Anayasası'na kım sahıp çıkacak, onu kım koruyacaktır? Bu mumkun mudur? Oysa kı, mılletımızı teşkıl eden butun unsurların arzu, temennı ve ıdeallerının, buyuk bır uzlaşma ve kucaklaşma suretı ıle, lemelıne harç koyduğu bır anayasa, böyle badırelerle karşı karşıya kalmaz. En azından, curet edecekler, ıkı kere duşunmek mecburıyetınde kalırlar Bu buyuk mutabakatm meydana getıreceğı manevı dayantşma, anayasanın en buyuk koruyuculuğunu teşkıl eder. Tanhtepek çok mısalı görulen ve en son tezahurune tspanya1 da General Franko'nun ölumunu takıp eden dönemde, bu ulkenın gerçek demokrasıyı mıllet hayatına ıntıkal ettırmesını sağlayan usullerde şahıt olunan yol, bugun Turkıye'nm sadece guç ve zaman kaybetmesme sebep olan luzumsuz tartışmaları ortadan kaldıracak, gerçek anlamı ıle bırlık ve beraberlığı sağlayacaktır Aradığımız esas, Turk Anayasası'nm başından sonuna Turk mılletının kendı malı olması, milletin tasdıkçı rolune son verılerek aktıf rolu ustlenmesı, kısacası, bu anayasayı A'dan Z'ye kendı hakıkı temsılcılerme yaptırmasıdır Bunun ılk şartı, bugun artık makul bır zemınde savunulamayacak duruma gelmış olan sıyası yasaklarm kaldırılması, mılletm kendı sıyası teşkılatlanmasını serbestçe yapmasına ımkân tanınmasıdır. Tabıı halıne bıraküan ve serbestçe yapılan bır sıyası teşkılatlanma, bolunme, parçalanma, bırleşme, hızıpleşme ve bıtmeyen kavgalar ıçınde çalkanan, yerını fıkrını ve ıdeallerını bulamamış, tereddutîu, ınısıyatıften mahrum, odlek ve tedırgın sıvasetçılerle dotu Turk sıyası hayaıını temelınden değıştırecek, bılgı, tecrube, ehlıyet ve lıyakate ımkân tanıyacak, bugunun şartlarında haval bıle edüemeyecek ufukları açacakıır. Memleketın gercek ıhtıyaçla (Baştarafı 1. Sayfada) soruya yanıt \enrken, Sayın Ozal, anavasal bır değışıkhk ıçın partısının sandalve sayısınm veterlı olmadığını soylemıştı Ovle gorunuvor kı bıryandan sıyasal yasaklı lıderlenn ve polıtıkacılann yaratukları ortam, ote vandan baskı altındaki emekçı kıtlelerın taleplerı, berı vandan halkın çaresızlık ıçınde altıan alta kavnayan bunalımı, alı katıakılenn ust kattakılen zorlamasma yol açmakta, bır yordam aranmaktadır 1982 Anaıasası'nı lumuyie savunmakta ASAP \e MDP guçluk cekmek tedırler. Pekı, bu noktadan sonra nereye gıdüebıhf Onumuzde ara seçıınlen \ardır 4t\4P'm bu seçımlen kazanması bıle genelde gıdışatı değıştıremeyecek. parlamenıonun yapay dengelerını bır zaman daha surdurmekten otede ışe yaramayacaktır Ceçmıstekı deneyımler, değıl ara seçımlerı, genel seçımlen kazanan ıktıdar partılerının de kısa bır şure sonra boşluğa duşebıldıklerı nı gostermektedır Onemli olan, bır parıımn seçımlen kazanması değıl, çok partılı rejımın demokraıık sağtığa ka\ uşturulmasıdır Bu amaca ıse sandıktan çıkarak değıl, partüer arası uzlaşmada demokrasının gerçeklenne \e kurallarma dayanarak \ e orıak nokıalarda anlaşarak var.labılır Son gelışmeler, kım ne derse desın, Turkıye'de "vesayet demokrasısı"nın tıkır tıkır ışleyeceğmı sananiann yanlış hesap yaptıklannı gostermektedır. Devlet duzenmı 1982 Anayasası'yla "vesavet demokrasısı"ne bağlamak ıstevenler, bugun vanlarmda gormek ıstedıklen guçlerın gerıye çeküdıklennı ve "ovun"u vansız gozlerle ızledıktennı goruyorlar Sonuçta "vesayet demokrasısı" ıkı onadıreğm dayandığı kadar surebılecekıır Bu ortadıreklerden bırmcısı halktır, kı davanma gucu gun geçtıkçe azalmakta, sabrı tukenmektedır Orıadıreklerden ıkmcısı ASAP'tır 6 Kasım 1983 seçımlerının kurduğu parlamentonun ortadıreğı AhAP, zavıfladıkça, deınokrasıye geçış ısteklermın astırlığı loplum yaşamında bastıracaktır 1982 Anavasası'nı A\AP'm ortadıreğı de taştvamaz hale gelırse rejım bunah'nım \aratmak yenne, zertku > jsal değışıklıklen yaparal detrtokrastnm onunu açmak aaha akılhca \esa%du\ulu b" da\ranış otmaz mı7 • • * Cilt Sanatı Haftası Matbaacıhğın Turkiye'ye getışinin 257. yıldonumu nedenıyle duzenlenen 4. Cilt Sanatı Haftası dun başladı. Cilt Sanatı 5ergisi de Istanbul Vati Yardımcısı Ali Hasan Ozer tarafmdan Beyazıt tl Halk Kutuphanesi salonlannda açıldı. Aıalanmızın kıtaba çok değer verip kutsallaştırdığını, kitabı çeşitli suslerle bezediklerini soyleyen Ozer "C/7di yalnııca bir kitap muhafazası olarak duşunmemişler, yaratıyı ruhlanmn bir urunu olarak geliştırmişierdır" dedı. Esentepe Ortaokulu, Kabatas Erkek, Beşiktaş Ataturk, Matbaa Meslek, Tuzla, Kenan Evren liseleri ile Avni Yukanuç tlkoğretım Okulu, Kadri Yorukoğlu ve Şişli Ortaokullarından yarışmaya katılan 150 oğrencının 155 yapınnın yer aldığı sergı 2025 ocak tarihleri arasında gezüebılecek. BECERİ Ei Sanatları Ozel \e guzel hedıve aa\anlar ıun Cagalojiu \okuşu No: 2 Ktanbul Bır milletin en tabıı hakkı, kendı kendıstnı tdare hakkıdır Mılletm kaderını kendı ıradesı ıle tespıtıne ımkân veren yegâne rejım olan demokrası, bu hakkın kullanılmasını sağlavan en uygun yoldur Kurulduğu gunden bu yana, tavızsız bır şekılde "gerçek demokrasi" zaruretını manç ve cesaretle savunan Doğru Yol Partısı, fazıletlerını, mezıyetlerını ve muesseselerını her vesıle ve her zemınde anlattığı gerçek demokrasının, nasıl uygulamaya geçmesı ıcap ettığını de pratik olarak ortaya koyma zamanının geldığıne ınanmaktadır. Bılındığı gıbı, anayasalar, devlet ve mıllet arasında, munasebetlerı, hakları, sorumlulukları, vecıbelen tayın ve tarıfeden, yenne göre sınırlayan, sıyası vasfı ağırhklı sozleşmelerdır Böyle bır tarıf, en azından, sozleşmeyı yapan tarafların, yanı mıllet ıle devletın yan yana getmesım ve akdı teşkıl eden unsurlan tespıt etmelermt farzeder Akıt unsurlarının muhtevasını bır yana bırakalım 2 kere yenı anayasanın yapıldığı, 1 kere de anayasa değışıklığıne gıdıldığı son 25 yıl ıçınde, kanunların da temelını teşkıl eden bu ana sıyası belgemn hazırlanmasında, mılletımızın hıç rolu olmamış, ondan ıstenen, bırüerının hazıriadığı ve bır takım makamların gozden geçırdığı belgelerı, sadece tasdık etmek olmuştur Anayasanın hazırlanmasında, milletin kendı seçtığı temsılcılerınm soz sahıbı olması esastır 20 asrın sonuna yaklaştığımız şu yıllarda "gerçek demokrasi'" ıle ıdare edılmesı zanıretınde kımsenın tartışan.ayacağı Turkıye1 nın, boyle bır usul ıle hazırlanmış bır anayasa ıle rejımını ianzım eimedığı takdırde, ıstıkrars'zlıklardan kurtulması soz konusu değı'dır Nıtekım, Sıddık Samı Onar anayasası Turktye\ı çalkantüardan kurtaramamış, bır askeri mudahalemn ıcbar etlığı değışıkhkler de bır ışe yaramamış, Turkıye 12 Eylul'e ge'mıştır Bu askeri mudahale de aynı yolu benımsemış, Savın Prof ıle kuracaktır Ve burada, fıkrıyatı ne olursa olsun, sıyası partılerın hepsı "Turk demokrasisinı vuşacak bu yenı partıler, mıllekurma" hedefınde dayanışma tın huzuruna önce, demokrasııçınde olacaklardır. nın tanzımını, asgarı muşterekTeklıf berraktır. Açıktır Hıçlerını ortaya koyan teklıflerı ıle bır önyargı, hıçbır husumet ıhtıçıkacaklar ve onun nzasını alava etmemektedır Hıçbır şahsı, caklardır hıçbır zumreyı hedej almamakBoylece teşekkul edecek tadır 20 asrın ılk çeyreğınde kuTBMM bır "Kurucu Meclis" rulan Turkıye Cumhurıyetı'nın, vasfını kazanacak, 1924 Anayahıç olmazsa asrın son çeyreğt bıtsası'nm kabulunden bu yana, ılk meden, demokratık huvıyetıne defa milletin vekaletını haız olarak yenı anayasayı haz/rlayacak kavuşması ıcap ettığı mulâhazasma dayanmaktadır. tır. Teklıf, gerçekleştığı takdırde, Işte gerçek Turk demokrasısısıyası varlıkları tabıı olarak sonın anayasası o olacaktır. O anayasanın kurduğu mues na ereceğı ıçın, kâh kayıısızlık seseler ve getırdığı esaslar, gerçek kalkanına sığınan, kâh tehdıtler Ttirk demokrasısının temelını savuran, kâh havalgucunun futeşkıl edecek, mudahaleler, zor karalığından dolayı önunu görelamalar tarıhe kanşacak ve nıha meyenler dışında, kımse ıçın bır utopya değıl, bugunden yarına yet, Turk mılletı özledığı sıyası memlekete buyuk ufuklar açacaıstıkrara ve onun temınatına kağı muhakkak olan gerçekçı bır vuşmuş olacaktır tefekkur mahsuludur Son 25 yılm tatbıkatı, zıhınlerHukuk erbabmın ve duşunen de "Kurucu Meclis" (Assemblee Constıtuante) ıle "Ihtilâl dığer zıhınlerın kı, çok şukur, Turkıye'de sayılan az değüdırMeclisi" arasındakı farkların sıImmesıne ve bır milletin en ha bu teklıfln gerçekleşme modellerı yalı meselesını çözmekle görevlı arasmdan, memleketın bunyesıbu ulvî muesseseyı, sankı bır as ne en uygun olanını bulacaklanndan kımsenın şuphesı olmaken mudahalemn, bır ara rejımalıdır mın, bır fevkalade ıdarenın kurSon bır haftadan buyana, tekması ıcap edıyormuş gıbı bır lıfe gösterılen ılgu Turk mıllettımajın doğmasına sebep olmuşnın ve Turk aydınımn vesavetten tur Bu ımajdan, halen Meclısarmmış bır demokrasi hasretının te temsıl edılen bır sıyası partııfadesıdır nın Sayın Genel Başkanı 'nın da Aynı zamanda da, bu vazı ıle kurtulamadığım görmek, uzuntu vencıdır. Oysa, "Kurucu Mec sadece ana hatlarma değındığımız endışe ve arayışlanmızın lis'\ hıçbır fevkalade durumun yaygın olarak paylaşıldığmtn dedoğmasına sebep olmadan hlıdır. "Turk milleti" kendı hur ıradesı Avrupa 'Libya konusunda ABD ile (Baştarafı 1. Sayfada) bırlığı bulunmadığını bıldırmışlerdı Başbakan Özal, dun gazetecılenn konuyla ilgılı soruları uzenne NVhıtehead'ın "Libya'nın dışlanrnası konusunda Turkiye ile anlaştık" yolundakı sözlerının "doğru olmadığını" sövledı Başbakan, Lıbya konusunda Amerıkan tarafınca venlen bılgılenn ıncelendığını kaydeuı ve "ekonomik Uişkilerimizın kendilerinin soyledigi manâda olmadığını kendileri de kabul etmiş* lerdir. Bizim Libya ile ilişkilerimizde silâh ve benzeri hassas mallann alım satımı yoktur''' dedı Ote yandan, Whıtehead, "gayri resmi" olarak nıtelenen uç guniuk Atına temaslarını dun tamamladı VVhıtehead'ın Yunan Dışışlen Bakanı Karolos Papulias, Içışlen ve Kamu Duzenı Bakanlan, Başbakar. Yardımcısı \annis Laralambopulos ve son anda hıç beklenmemesıne rağmen Başbakan Andreat> Papandreu ıle goruşmelennde Lıbya' v a karşı onlem alınmasını ıstedıâ, ancak hıcbtr sonuç aiamadan "eli boş dondugu" Dışışlen çevrelerınce behrtıldı ' \utus cuzdanımı oğrencı kımlıK karumı han. kredı kanımı ka^beıtım Hukumsuzdur FATMA 1\CI \Vhitehead ıse Ankara'da yaptığının aynısını yaparak Atına'da duzenledığı basın toplanüsında Yunamstan'm tam desteğını kazandığını ılerı surdu NVhıtehead, basın toplantısında Başbakan Papandreu'ya Vıyana ve Roma havaalanları baskınlarının Lıbya tarafmdan tezgâhlandığı konusunda " s o m u t kanıtlar " verdığı belırterek, "Bu baskınlar Libya destegindeki Abu isidal orgutu tarafmdan duzenlenmiştir" dedı NVhıtehead, aynca Papandreu'ya Başkan Reagan'ın ozel bır mektubunu. aynca da Lıbva hden Muammer KaddaH'mn "Daha başka tedhiş olaylanna da etkın ve etkıli biçimde kanşüğını gosteren kanıtlar verdiğini" sözlenne ekledı NVhıtehead, "Bu konuda daha fazla konuşmak doğru olmaz" bıçımınde bır ıfade kullandı F16LAR KONUSU Atına'dakı ABD elçıhğı kavnakları da bır Amerıkan haber ajansına verdıklen demeçte, "Vunanistan ile \BD ilişkilerinin zoriuklan aşngını" beLrttıler F16 savaş uçakiannm Y J nanıstan'a satılması ıçın gereklı onayın verılmesını, "Soz konusu zorluklann asılmasına" ornek gosteren avnı vetküıler "Ancak, Papandreu'nun ne vapacagı belli olmaz. Bazı konularda hâlâ çekimser olmayı surdumyor" dedı ler