Catalog

CUMHURÎYET/4 KÜLTÜR YAŞAM 10 EYLUL 1984 TELEVIZYON 19.29 Açılış ve Program 19.30 19.55 Uzay Yolu sütünlarda.) (Ayrıntılı bilgı yandaki TV'DE HATTADAN SEÇMELER Pazartesi UZAY YOLU (19.30) KLASİKLERDEN: DEMİR MASKELİ ADAM (22.35) Yönetmenliğini Mike NeweU'in yaptığı ve başhca rollerini Richard Chamberlain, Louis Jourdan ve Ralph Richardson gibi unlü oyunculann paylaştığı filmin ilk bölümü ekrana gelecek. Dizi filmin bugün 13. bölümü ekrana geliyor. Kaptan Kirk ve Spock, özel bir gorevle Vedela gezegenine çağrılırlar. Başka uygarlıklann temsilcileriyle işbirliği yaparak Alar'ın ruhunu bulmaları gerekmektedir. Yoksa Galaksi'de banş, tehlikeye düşecektir. 4 Güç bir biçem denemesi: Ayna L Venedik FUm Şenliği'nden notlar: Toplum ve Aile MEHMET BASUTÇU Bu yılkı Venedik Film Şenliği de sonuçlandı ve büyuk odül Altın Aslan'ı sürpriz bir ad, Polonyalı yönetmen Krzystof Zanussinin "Güneş Yıh" adlı yapıtı aldı. Gümüş Aslan ödulü ise, Kanadalı Micheline Lanctot'nun filmi "Sonatine"e verildi. Seçici Kurul özel ödülünü, ilk kez Batı'da film çeviren Gürcu kökenli Sovyet yönetmen Otar Yosseliani'nin "Ayın Gözdeleri" adlı yapıtı kazandı. En iyi kadın oyuncu, Eric Rohmer'in gözde filmi "Dolunay Geceleri"nin başanlı artisti Pascale Ogier'ye verilirken, en iyi erkek oyuncu ödulüne de Hintli Nasrettin Şah değer görüldü. Yarışmalı bölümde yer alan Erden Kıral'm filmi "Ajna", her ne kadar Federal Almanya adına Şenliğe katıhyorsa da, Türk Sinemasf nın umutlannı da beraberinde taşıyordu. Öncelikle, bizim için ayrı yeri ve önemi bulunan bu filme değinmek isttyoruz. "Ayna"nın yaratıcısı Erden Kıral'dan başlayalım. Son on, on beş yıl içinde yavaş da olsa gelişen, az da olsa örnekler veren Türk Sanat ve Deneme Sineması'nın yeni, ana hatlarıyla sıcağı sıcağına değerlendirmek gerekirse, olumlu ve güzel bir örneğini izledik. Bu arada, gönül isterdi ki, "Hakkâri'de Bir Mevsim'"in uluslararası başanlarından sonra, "Ayna", Venedik'te, bir gömlek daha üstün başarılara ulaşabilsin. Ancak, kanımızca, tüm niteliklerine karşın, önemli bir ödül alabilecek çarpıcılık ve bütünlükte bir yapıt gerçekleştirememiş Erden Kıral. Hem yalın, hem de şiirsel olabilen duru bir dille anlatılan öykü, tat alarak izlenebiliyor ama, yer yer kopukluklar da var. Gerçi, "Ayna"da işlenen, iletişim eksikliği, sevgi, kıskançlık, ölüm gibi evrensel temalann güçlü özü çoğu kez seyirciye dek ulaşmış. Bir de derinlerden sökülüp çıkarılan duygu dalgalarının tüm benliğimizi sarmasını engelleyen bölümler olmasa... Erden Kıral guç bir türde gi Programda, "Başlık Parası veKızKaçırma"kortu ediliyor. Röportajlarm ve küçük dramatizelerin yer aldığı programda; başlık parasının hukuk ve ahlak yönünden değerlendirilmesi ve kız kaçırmanın cezai sorumluluklan görüntüleniyor. 20.30 Haberler 21.00 Hava Durumu 21.10 Uykudan Önce 21.20 Berlin Tüneli2 (Ayrıntılı bilgi yandaki sütünlarda.) BERLİN TÜNELİ (21.20) Dizinin ikinci bölümünde, Amerikalı subay Sandy, inşaat mühendisi Emmerich'i tünel kazmaya razı etmiştir. Doğu Berlin'nden kaçan Joachim ve Georg, birlikte tüneli kazmaya girişirler. Cumartesi SERÜVEN PEŞİNDE (18.55) 22.05 Balkan Atletizm Şampiyonası (Maraton) 22.30 Klasik Müzik Konseri Programda, Bartholdy Opus27 "Sakin Deniz veMutlu Yolculuk" adlı uvertüru, Haydn 'm si majör diverîimentosunu, Mozart 'm 661 Köhel sayılı si majör seranadı ekrana geliyor. 23.20 Haberler 23.30 Kapamş İZLEYİCİ GÖZÜYLE Teşekkürlerimizle? Bir kez daha teşekkürler Faruk Bayhan. 7 Ağustos gecesi 130 dakika boyunca bizi / bizleri heyecan kasırgasımn içine bıraktığınız için. Evet, TV'de Sinemada gösterilen "Kartal Kondu" fllminden söz ediyorum. 1976 yapımı olan bu film, ne denli "fantezi bir düşünct üstüne kuruhi" olursa olsun, birçok yönden ilginç bir filmdi. John Sturges'in basarılı yönetimiyle film büyük gerçeklik kazanıyordu. Mihael Caine, Donald Sutherland, Robert Duvall gibi ustalann oyunlanndan etkilenmemek olanaksızdı. Nazi lmparartorluğu'nun, hırslı yöneticileri, askeri liderleri ve HUler'in önlenemez düşüşü, fllmin belki yan motifleri olarak kalıyordu; ancak yönetmen John Sturges basarılı bir harmanlamayla o heyecan dalgasmda bile insanı düşünmeye itiyordu. özellikle Michael Caine'mn idealize edildiği film, "Naziler içinde de böyle insanlar var" bildirisini izleyicilere kabul ettirmeye çalısıyordu. Evet, Jack Higgins'in bu ünlu romanmdan Tom Mankiewicz'in senaryolaştırdığı ve birçok ünlü oyuncunun yaşattığı bu film TV'de izlediğimiz en basarılı savaş filmlerinden biriydi. Kime borçluyuz bunu. Sayın Toskay'a mı, yoksa TRT'nîn "deferü" yöneticilerine mi? Hiç sanmıyorum. Bir tek kisiye; TV'de Sinema filmlerini seçen, yaptığı işin bilincinde olan sayın Faruk Bayhan 'a... HAKAN ÖNEN / Ankara Richard (juine'in yönettiği filmde Kirk Douglas, Kim Novak ve Barbara Rush oynuyorlar. 1920 doğumlu yönetmen Richard Quine, oyunculuktan gelen bir sinemacı. Daha önce TV'de "Şeytan Kadın", "Sevimli Cadı", "Aşk Dünyası", "Belalı Ev sahibi ve "Otel" gibi fılmleri de gösterilmişti. Larry, özel çalışan bir mimardır. Evlidir ve iki çocuğu vardır. Bir giın oğlunu otobüs durağma bırakırken Maggie'yi görür. Maggie de evli bir kadındır. Aralarında duygusal bir ilişki başlar. Ancak komşulan Felix, bu ilişkiden haberdardır. Maggie ve Larry, bir karar vermek zorunda kalacaklardır. Sah TV'DE StNEMA: YASAK AŞK (21.40) Dizinin "Kaçırılma" adlı bölümü yayımlanacak. Corky, bir esir tüccan tarafından kaçınhr. Jack ile Sara, onu bulmak için ellerinden geleni yapacaklardır. KONULARLA TÜRK ŞİİRİ (19.45) Müşfik Kenter ile Kadriye Kenter'in sunduklan programda bu hafta "Deniz" konusu işlenecek. A J D A PEKKAN (21.20) Ajda Pekkan, programda "Memorj", "Son Yolcu", "Bir Günah Gibi". " İ t a l i a n o " , "What a Feeling", "Bambaşka Biri", "Düşünme Hiç Neden Diye" ve "Uykusuz Her Gece" adlı parçaları seslendirecek. TV'DE SİNEMA: KRALİÇE ELİZABETH (22.20) Michael Curtiz'in yönettiği filmde başrolleri Bette Davis ve Errol Flynn paylaşıyor. DERECE ALAMAD1 Yönetmenliğini Erden Kıral'm yaptığı, fotoğraf yönetmenliğini ise Kenan Ormanlar'ın üstlendiği"'Ayna''dereceye giremedi. Filmde Sur Surer (üstte), Suavi Eren ve Hikmeı Çetin oynuyordu. riştiği biçem denemesini, çok yönlü bir olgunluğa ulaştıramıyor. Çözümlenmesi, iletilmesi zor olan duyguları bile, sözcüklere olabildiğince az başvurarak, az hareket eden bir kameranın saptadığı insan ya da doğa görüntülerinin gücüyle aktarmaya çabalamak, belirli bir noktadan sonra, kazanılması hiç de kolay olmayan bir biçem yarışına, denemesine dönüşüveriyor. Bu arada, "Ayna"nın en basarılı yanı, yine bir "köy filmi" olmasına karşın, zaman ve mekân öğelerinden büyük ölçüde soyutlanmış insan gerçeğinin evrensel özüne inen ve bilinenin dışında kalan yeni bir örnek getirmesi. Yoksa, Osman Şahin'in "Beyaz Öküz" öyküsünden, isteyen "Yeşilcam" işi bir melodram, isteyen ağayoksul köylü çatışmasını ön plana çıkaran politik bir film, isteyen de feodal düzenlerde kadının ezılmişliğinden dem vuran "feminist" bir yapıt gerçekleştirebilirdi. Yine de doyurucu sanat düzeyinin ortalama çizgisinin üzerine çıkabilen, onurlu bir yapıt "Ayna". ki'nin "Maria'nın Sevgilileri" Şenliğin favorileri arasında sayılıyordu. Dizinin "Kâbus" adlı bölümü ekrana gelecek. Cassie adlı psikoloji öğrencisi cadde ortasında yaralı bir halde bulunup hastaneye getirilmiştir. Öldürülmek istendiğini ileri sürmektedir. Ganzo, Cassie'nin üniversitedeki hocasıyla görüşüp durumu aydınlatmaya çalışır. Bu arada hastanede bazı garip olaylar olmaktadır. Çarşamba İNSANLIK İÇtN (21.55) Pazar PAZAR StNEMASI: VAHŞİ KAHRAMAN (14.30) Elliot Silverstein'ın yönettiği filmde Richard Harris ve Judith Anderson oynuyorlar. Dizinin "Zor Günler" adlı bölumü yayımlanacak. Lypa adlı Ukraynalı bir gencin çalışüğı çiftlikten ayrılıp iş bulmak üzere Kanada'ya gelişi anlatılıyor. Lypa, kansının direnişine karşın demiryolarında iş bulmaya çaiışır, uzun yıllar sonunda kendine yeni bir düzen kurmayı başanr. YENİ BİR DÜNYAYA DOĞRU (17.40) RADYO 05.00 Açılış, program ve kısa haberler 05.05 Ezgi kervanı. 05.30 Şarkılar ve oyun havaları. 06.00 Köye haberler. 06.10 Bölgesel yayın. 06.30 Günaydın. 07.30 Haberler. 07.40 Günün içinden. 10.00 Arkası yann. 10.20 Reklamlar. 11.00 Kısa haberler. 11.05Türkçe sözlü hafif müzik. 11.20 Şarkılar. 11.40 Bizden size halk müziği. 12.00 Kısa haberler. 12.05 Reklamlar. 12.10 Öğle üzeri. 12.55 Reklamlar ve radyo programlan. 13.00 Haberler. 13.15 Hafıf müzik. 13.30 Bölgesel yayın ve reklamlar. 14.45 Hafif müzik. 15.00 Kısa haberler. 15.05 Oğleden sonra. 16.00 Kısa haberler. 16.05 Türküler ve oyun havalan. 16.25 Şarkılar. 16.45 Hafif müzik. 17.00 Kısa haberler. 17.05 Köyümüz köylümüz. 17.25 Bölgesel yayın ve reklamlar. 18.00 Çocuk bahçesi. 18.15 Haftanın çocuk şarkısı. 18.20 Karma fasıl heyetinden nisaburek faslı. 18.50 Hafif müzik ve reklamlar. 19.00 Haberler ve olaylann içinden. 20.00 Türküler geçidi. 20.20 Hatıralardaki müzik. 21.00 Kısa haberler. 21.05 Türk Sanat Muzigi dinleyıci istekleri. 21.35 Türk Halk Müziği Erkekler Topluluğu. 22.00 Çesitii sololar. 22.25 Türküler. 22.40 Şarkılar. 23.00 Haberler. 23.15 Gecenin içinden. 00.55 Günün haberlerinden özetler. 01.00 Program ve kapamş. 07.00 Açılış ve program. 07.02 Solistlerden seçmeler. 07.30 Haberler 07.40 Türküler ve oyun havalan 08.00 Sabah için müzik. 09.00 Şarkdar. 09.15 Tarihte bu hafla. 09.30 Sabah konseri. 10.00 Türküler. 10.20 Şarkılar. 10.40 Insan deyince. 11.00 TRTI TRT n BULMACA SOLDAN SAĞA 1/ Ankara'mn bir banliyösü. 2/ Balık yumurtası ile yapılan bir tür meze... Germanyumun simgesi. 3/ lşaret... Güzel ve iri çiçekli bir süs bitkisi. 4/ Bir peygamber... Bir Avrupa ülkesinin başkenti. 5/ Eski bir agırbk ölçüsü... Bir nota. 6/Söz... Şube, kol. 7/ Basit şekerlerin genel adı... lrin birikimi. 8/ Tekerleğin lastik takılan bölumü... tmge, hayal. 9/ Goz kapağımn kenannda çıkan küçük çıban. YUKAR1DAN AŞAGlYA 1/ Sözcüklerin hem biçimsel hem anlamsal tarihini ele alan dilbilgisi dalı. 2/ Cehennem... Serbest bırakma. 3/ tridyumun simgesi... Ham ipekten yapümış astarlık kumaş... Neodimin simgesi. 4/ Kırmızı renkli ve lezzetli bir balık... Gelecek. 5/ Ba&rsaklar... Doğu Karadeniz'de ünlü bir dağ geçidi. 6/ Brczilya'ya Atatürk devrimlerinin halk katlanna yaygınlaştınlması siireci nasıl gerçekleştirildi? RADYODAN VELİDEDOGLU Bu devTRT III rimler Atatürk'ün kafasında daHAFTANIN 07.00 Açılış ve program. 07.02 Güha önce oluşturduğu bir plan gene başlarken. 08.00 Sabah konseri. SEÇMELERİ regince oldu. Bunu, O'nun Maz09.00 Türkçe haberler. 09.03 Abba har Müfit Bey'e yazdırdığı deftopluluğu. 09.30 Barok müzik. 10.00 terden de anlıyoruz. Atatürk'un Muzik dünyası. 11.00 ögleye dogru. SALI Ankara'da yüksekokul olarak 12.00 Haberler. 12.12 Bir albüm. Gecenin İçinden 13.00 Konser saaü. 14.30 Klasik ilk açtığı kurum, Hukuk MekteTürk Müziği Korosu. 15.00 Müzikli 23.15 TRT 1 bi idi. İki yıl sonra bir yasayla dakikalar. 16.00 Gunün konseri. fakülte adını aldı. Acaba niçin Semra Sevim'in hazırladığı 17.00 Haberler. 17.12 Sizler için. açmıştı Hukuk Fakültesi'ni? programda insan ilişkilerinin ki18.00 Müzik kervanı. 19.00 HaberMecliste muhalifler bunu engelşinin ruh sağlığı açısından taşıler. 19.12 Akşam konseri. 20.15 Halemek istiyorlardı. Ankara Başfif müzik. 20.30 Caz sanatı. 21.00 dığı öneme değinilerek konuyla kent olmuştu. Bu okul için geMüzik sohbetleri. 22.00 Haberler. ilgili Prof. Dr. Özcan Köknel22.12 Gecenin getirdikleri. 23.00 Parekçe olarak, "Büyük memur ve in görüşlerine yer veriliyor. "Siz zartesi konseri. 24.00 Gece ve muzik. Ne Dersiniz?" köşesinde Tayfun hukukçu açığı var. Bunlan >etiş01.00 Program ve kapamş. Tiirkili'nin yazdığı bir skeç yatirmek gerekir," deniliyordu. yınlanıyor. Çeşitli müzik parçaAtatürk hukuk ilkelerini benimlarının da yer alacağı programın semiş bir kişiydi. 5 Kasım son konusu ise "Niçin 1925'te Ankara Hukuk FakülteUyumalıyız" başlığını taşıyor. si'ni açarken yaptığı konuşmayı, daha önceleri bir yazımda belirtmiştim, kısaca yine belirtePERŞEMBE yim: Atatürk bu konuşmasında 12. tstanbul Festivali'nden "laiklik" ilkesini ortaya koyu12.30 TRT 3 yor. "Devlet ancak akılcı kurallarla yönetilir, din kurallanyla Neşe Bilginer'in yayına hazırdeğil," diyordu. Önemli olan ladığı programda 12. İstanbul buydu. Bunu laiklik biçiminde Festivali'nde bir resital veren pideğil, hukuk devrimi biçiminde yanist Peter Katin yer alıyor. sunuyordu halka. Çünkü kolay Öğleden Sonra değildi o dönemde bunlan söy14.45 TRT 1 lemek. Cumhuriyet ilan edilmiş, Metin Coşkunoğlu'nun hazırLozan Antlaşması yapılmıştı. ladığı bu programda ilk mikroBuna karşın "Seriat hukuku kalfilmin kullanılması, nüfus artışı kıyor" şeklinde sunmuyor, "Yeve Hümanizma Rönesansı gibi ni hukuk ilkeleri geliyor" diyorkonular ele alınacak. du. Doğrusu da buydu. Haklıydı, çünku Tanzimat'tan sonra CUMA zaten şeriatla bağdaşmayan hukuk ilkeleri pekala konmuştu. Eski Başkentler Osmanlı döneminde artık şeriat 9.15 TRT 2 mahkemelerinden başka NizaDhan Baş'ın hazırladığı progmiye Mahkemeleri adıyla dinsel ramda Doç. Dr. tsmet Miroğlu ve laik hukuku uygulayan laik Osmanlılar konusunu anlatacak. mahkemeler kurulmuştu. Asıl yapılmayan bir şey ise, kişinin yaşamıyla ilgiliydi. Doğum, evCUMARTESİ lenme, çocuk, mal, borç ve miras ilişkileri gibi. Tüm bunlarda Cumartesiden Pazara özgü bir dans... Kalın su buğusu. 7/ Şeriat Hukuku yürürlükteydi. Sümerler'de sağlık tannçası... Alevi23.15 TRT 1 Mecelle de Şeriat Hukuku'na Bektaşi ozanlanmn tarikatlanyla ilNeşe Bilginer ve Erol Tokay ' dayalı idi. Atatürk, Ankara Hugili şiirlerine verilen ad. 8/ Afrika'kuk Fakültesi'ni açmakla yeni ın hazırladığı programda Turgul da bir ülke... Balık yakalama aracı. hukuku yerleştirmek istiyordu. Ekiz'in yazdığı "Tıkalı Lavabo" 9/ Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanılan araç, gereç ve adlı skeçten sonra Ergun ÖzBurada asıl önemli nokta şudur: aygıtlan kapsayan bilgi. can'ın Necla Akben'le yaptığı Atatürk Medeni Kanunu kabul söyleşi gelecek mikrofonlara. etmekle, Borçlar Kanunu'nu ka"Müzikale Bir Bilet" köşesinde bu etmekle ve Mecelle'yi kaldırHaldun Dormen " B e n ve makla, hukuk alanında bir din Jüliet" müzikalini tanıtacak. reformu yapmıştı. Bu, temelde bir din reformudur. Gerici hocaların Atatürk'e düşman olmasıPAZAR nın başhca nedenlerinden biri budur. İbadette değil ama dinin 12. İstanbul Festivali'nden hukuk bölümünde reform yapıl23.00 TRT 3 mıştır. Neşe Bilginer'in yayına hazırladığı programda Ankara GençMeclis'te hukuk lik Korosu'nun 12. İstanbul Fesögrenimi tivali'nde verdiği konser yayınlanıyor. Siz Hukuk Fakültesi'nde Yurttan sesler. 11.30 Hafif müzik. 11.45 Şarkılar. 12.00 Ankara Radyosu Çoksesli Korosu. 12.15 Türküler. 12.30 Beraber ve solo şarkılar. 13.00 Haberler. 13.15 Saz eserleri. 13.30 Hafif müzik. 13.45 Şarkılar. 14.00 Türküler ve oyun havaları. 14.30 Yabancı dil öğrenelim. 15.30 Küçük konser. 16.00 Şarkılar. 16.20 Arkası yann. 16.40 Turkulerden bir demet. 17.00 Küçük koro. 17.30 Küçük konser. 18.00 Şarkılar. 18.15 Hafif müzik. 18.30 Sinema dünyasından. 18.50 Halk çalgılarımızdan ezgiler. 19.00 Haberler ve olayların içinden. 20.00Küçük konser. 20.30Yabana dil öğrenelim. 21.30 Hafif müzik. 21.45 Şarkılar. 22.00 Türküler. 22.15 Türkçe sözlü hafif müzik. 22.30 Bir roman / Bir yazardan hikâyeler. 22.45 Türküler. 23.00 Haberler. 23.15 Beraber ve solo şarkılar. 23.40 Hafif Müzik. 23.55 Sevilen eserler. 00.55 Program ve kapamş. Dizinin 11. bölümü ekrana geliyor. Bayan Ross, kocasını bulmaları için Simon Kardeşler'e başvurur. Simon kardeşler, bir kez daha kendilerini umulmadık bir serüvenin içinde bulacaklardır. Perşembe SİMON KARDEŞLER (21.20) Programda köpekbalığıyla ilgili araştırmalar ekrana gelecek. MAVİ DENİZ BEYAZ ÖLÜM (18.50) Seçici Kurul özel ödulüne Fransa'da çevirdiği "Ayın Gözdeleri" adh yapıtıyla değer bulunan Gürcü yönetmen Otar YosseliaŞENLİGİN DERECE ni ise, Çağdaş Şinema'nın olay ALAN VAPITLARI adamlarından. Ülkesinde yaptıVenedik Şenliği'nin sonlarına ğı üç film de (özellikle "Yaprakdoğru gösterilen Zanussi'nin fillar Dökülürken" ve "Bir Otücü mi "Güneş Yüı"nın Altın Aslan'ı Kuş Vardı") çok az sayıda kişi taalması, yukarda da belirttiğimiz rafından görülebilmiş, Batı'da izgibi sürpriz oldu. Özellikle Jacleyenler tarafından ise çok beğiques Rivette ve Alain Resnais ginilmişti. Yosseliani de kendine bi iki büyuk Fransız ustanın beözgü bir sinema diline sahip, çok ğenilen filmleri "Ölesiye Aşk" ve değişik ve özgün bir yönetmen. "Yaşamaktan Önemli Olan Nedir?"in yanı sıra, (ki ilkinde JaBu 50 yaşındaki yönetmenin ne Birkin, ikincisinde ise Fanny dünyasında hiçbir şe>r kesin deArdent çok başarılı birer oyun ğil. Kahramanlarının başına her veriyorlardı) yine Fransız Jean an bir şey gelebiliyor, birtakım Rouch'un "Diyonisos" ve Batıkişilerin yazgısı onlarla hiç ilgisi da ilk filmini çeviren bir başka bulunmayan başkalarının yazgıSovyet sinemacının, Konçalovssına yansıyabiliyor. OSMANLrDAN BUGUNE / VEÜDEDEOĞLIJ MK.W:T ÇE n\K.nı Cuma CENNETE SELAM (21.20) Devlet din kurallarıyla yönetUmez 9 Burada hemen belirtelim, Hıfzı Veldet Velidedeoğlu bu dönemde Atatiırk devrimlerini yakından izleme olanağmı bulur. Dizinin "Çöpcatan" adb dördüncü bölümünü izleyeceğiz. Konuklar arasında Sudney'in yakın arkadaşı Suzan vardır. Sudney, uzun zamandır görmedi|i arkadaşını merakla beklemektedir. Bu arada, istediği kızı elde edebileceğini iddia eden Richard ileFrank, bahsegirerler. Richard, iddia ettiği kadar basarılı değildir. Atatürk Hukuk Mektebi'ni niçin açtırdı? Mecelle okudunuz mu? VELtDEDEOĞLU Biz Mecelle okumadık. öğrenci olduğumuz yıl lsviçre Medeni Kanunu'nun çevirisinden Medeni Hukuk dersi gördük. Daha yasalaşmadan. 17 Şubat 1926'da yasalaştı. Biz 1925'te derslere başladık. Türkiye Büyük Millet Meclisi olan binada sabahları ders görüyorduk. Bize orayı ayırmışlardı. Memur olarak çalıştığım Meclis binasında bir de hukuk öğrencisi olmuştum. 1925'te Meclis, Ankara Palas 1 ın karşısındaki binaya taşındı. En büyük devrim benim kanımca orada başladı. Arkasından Anayasa'ya giren devrimler geldi. Ekonomide altı ilkeden biri olan devletçilik Anayasa'ya girdi. Ardmdan kadro hareketi. Kadro hareketi başlamadan önce ben Avrupa'ya gittim. Ama onu dışarıdan izleme olanağı buldum. açıldı. Ben kolaylıkla başardım. Çünkü lisede Fransızca okumuştum. Bu sayede sıkıntı çekmedim. Ama çekenler oldu. Sonra halk okullan açıldı. Benim altmış yaşındaki kayınvalidem o okullara gitti, yeni yaayı öğrendi. O dönemin en önemli bir olgusu da Halkevleri'nin kuruluşudur. Kasaba ve köylerde ise Halk Odaları açıldı. Atatürk'un amacı halkı tabandan yükseltmekti. (Halkevleri'nin ve Köy Enstitülerinin kurulmasının da amacı buydu.) Sonra dil devrimi. Dil devrimi çok bilimsel bir girişimle başladı. Atatürk Turk Dili Tetkik Cemiyeti'ni kurdu. Dil devriminin amacı ümmetlikten ulusçuluğa geçişti. Bizim zengin, gehşmeye elverişli dilimiz var. Atatürk, basit Germen dilinin bugün dünyamn ileri bir teknik diline dönüştüğünü, Osmanlıcanın da karma bir dil olduğunu biliyordu; bu yüzden Avrupa'ya gidişiniz nasıl oldu? YELİDEDEOGLU Doktora yapmak istiyordum. Açılan sınavlara girdim ve kazandım. tstanbulParis arasında düzenli işleyen Doğu Ekspresi vardı. 1928 aralık ayınm son günleriydi. Aynı sınavı kazanan sınıf arkadaşım Cahit'le birlikte ikinci mevki kompartmanda İsviçre'nin Lozan kentine kadar gittik. Lozan, sert bir kış geçiriyordu. Geceyi Lozan Oteli'nde geçirdik. Lozan Antlaşması beş yıl önce imzalanmıştı. Gorüşmelerin yapıldığı şatoyu gördük. Bina kapalı olduğundan içeri girem^lik. ısviçre hap kadar bir ülke. Bir ucundan diğer ucuna trenle iki saatte varıyorsunuz. Arkadaşım Cahit Oguzoglu ile birlikte kolayca Freiburg kentine vardık. lstasyonda turizm bürosundan pansiyon adları aldık. Cahit'e güzel bir oda tuttuk. Aynı yöntemle Neuchatel'de bana da bir pansiyon bulduk. Öğrenci aylığımız yüz yirmi Türk lirası karşılığında her ay üç yüz lsviçre Frankı idi. Türkiye'den kitap ve üniversite harçlarını karşılamak için aylık da fazla gönderdikleri için maaşım üç yüz elli franka geliyordu. Bu yuzden para da biriktiriyordum. Bugün bir İsviçre Frankı, ülkemizi yöneten ekonomi mühendisleri sayesinde yüz altmış Türk lirasma yükseldiği için, üç yüz frank şimdi kırk sekiz bin lira ediyor. Başka bir deyişle, 1928 yıhndaki yuz yirmi liramız, 1984 yıhnda kırk sekiz bin lira etmektedir. Bu nisan ayında böyle. Mayısta ne olacağı belli değil. Demek ki paramızın değeri elli altı yıl içinde dört bin kat düşmüş. Irlandalı yuzar Liam OTlaherty öldü DUBLİN, (THA) Çağdaş Irlanda Edebiyatf nın önde gelen adlarından, roman ve öykü yazarı Liam OTlaherty öldü. O'Flaherty 1896 yıhnda Aran Adalan'nda doğdu. 1. Dunya Savaşı'na katıldıktan sonra Kanada, ABD ve Güney Amerika'da madencilikten ormancılığa ve bankacılığa kadar çeşitli işlerde çalıştı. 1922'de İngütere'ye yerleştikten sonra, kısa öykü ve romanlarıyla ünlendi. İlk yapıtı Komşunun Karısı (Neighbour's Wıfe1923) ile adı duyuldu 1925'te "Muhbir" The İ n g o r ! mer) adlı romanı onu dunyaya tanıttı. Bu roman aralarında John Ford'un da (1935) bulunduğu üç yönetmen tarafından beyaz perdeye uyarlandı. 1937'de yazann ikinci ünlü romanı "Kıtlık" (Famine) yayımlandı. Irlanda'daki 1916 başkaldırısını konu alan "Ayaklanma" (însurrection1950) yazann son önemli yapıtıydı. 1937'de "Kısa Öyküler" (Short Stories) adlı bir kitabı daha çıkan ve 36 romanı bulunan O'Flaherty, "Muhbir" ve "Kıtlık" (Türkçesi Celal Üster) adlı romanlarıyla ülkemizde de tanınıyordu. iki yıla yakın bir süre Berlin'de 1928 yıllannın İsviçre'si nasıldı? VELİDEDEOCLU lsviçre özgür bir ülke. Demokrasinin beşiklerinden biri. Orada bulunduğum üç buçuk yıl içinde, seçim toplantılanndaki sert konuşmaları dinledikçe ilk zamanlar kavga edecekler diye korkardım. Alanın bir yanında sosyalistler, öbür yanında tutucular konuşuyordu. Konuşmalar oldukça ateşli ve sert. Alanın bir kenannda polisler dizilmiş. îzliyorlar. İki grubun arasındaki uzaklık en fazla kırk metre. Ben, şimdi bu iki topluluk dağıldıklannda kavgaya tutuşacaklar diye endişe duyuyorum. Ama gayet serinkanlı, sanki biraz önce bağıran çağıran onlar değilmiş gibi, dağılıyorlar. lsviçre polisi çok sertti. Yasaları titizlikle uygular. ts*'içre'den sonra Almanya'ya gidiyorsunuz... VELİDEDEOĞLU Doktora tezim için Fransızca kaynaklar yetişmiyor. İşte o zaman Almanca öğrenmeye karar verdim. YİKE ASKARADA Yıl 1922. Hıfzı Veldet yine Ankara'da. Bu kezamcasmın oğlu, oğretmen Halil Şerafettin ve kardeşi Arif Veldet'le fotoğraf çektiriyor. Ya şapka devrimi?.. VELİDEDEOĞLU Şapka devriminin ilk gunlerinde halk ne bulduysa onu giydi. Kış aylannda hasır şapka giyenler gördüm. Melon şapka giyenler de vardı. Bir karışıklık vardı ki sormayın. "Kafir olduk, gavur olduk" diyenleri gördük. Örneğin benim amcam Çorum'da üç ay dağa çıkmış, dağlarda gezmiş şapka giymemek için. Şapka giyerse gavur olacağını sanıyordu. Benim babam aydın bir kişi olduğundan, hemen uyum sağladı. Ben kendisine bir melon şapka gönderdim. kendimize özgü olan dilimizi geliştirmek istiyordu. Hâlâ bugün bu devrimin sancısını çekiyoruz. Çünkü hâlâ ümmet aşamasından ulus aşamasına tam olarak geçtik diyemeyiz. Atatürk bu geçişi gerçekleştirmek istedi ve bir ölçüde gerçekleştirdi. Ondan sonra da Türk dilinin bağımsızlığı yolundaki gelişme aldı, yürüdü. Atatürk'un dil devrimi bazı kişilerce küçümseniyor. Osmanlıcaya dönüş özlemi var. Çünkü Türkiye'nin, Osmanlı'nın eski durumunu bilmiyorlar. Görmüyor ve incelemiyorlar. Sadece gericilerin kabahati değil. Solcu geçinen bir kitle var, onlar da suçlu. Bunlar da Atatürkçülüğü yalnız küçük burjuva radikalizmi olarak nitelendiriyorlar. Atatürk devrimciliğini küçühmek istiyorlar. Haydi bakalım, baksınlar Arap devletlerine; devrimi bir yana bırakalım, biraz reform yapsalar ya. Hölderlin'in unutulmuş bir şiiri bıılundu Kültür Servisi Ankara'ya çok amaçlı bir yeşil alan kazandırmak için Pamukbank ve Ankara Belediyesi'nin işbirliğiyle Çankaya'da "Seymenler Parkı" adıyla düzenlenen alan, 20 Ekim 1983 günü Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından açılmış ve Ankaralıların hizmetine sunulmuştu. Seymenler Parkı'nı tanıtmak amacıyla Mehmet Bayhan'ın hazırladığı renkli fotoğraflardan oluşan sergi, 11 eylül sah günü Pamukbank Gayrettepe Sanat Galerisi'nde açılacak. Mehmet Bayhanhn fotoğraf sergisi açılıy lıyor Yazı ve dil devrimi Sonra yazı devrimi geldi değil mi? VELİDEDEOĞLL Bu kanşıklık sürerken yazı devrimi geldi. Bütün resmi kuruluşlarda olduğu gibi, Meclis'te de sınav Kültür Servisi Federal Almanya'nın Tübingen kentinde, bir üniversite öğrencisi, ünlü ozan Hölderlin'in (17701843) şimdiye kadar hiç bilinmeyen bir şiirini 1797'de çıkan eski bir yıllıkta buldu. "Dinginlige Övgü" başlıklı bu 81 dizelik şiirdostluk ve güzellik ülküsüne adanmış bulunuyor, doğanın iyiliğini ve avutucu dinginliği yuceltiyor. Şiir, o yılların ünlü bir yayımcısı olan Johann Cotta'nın çıkardığı "Bahçe ve Doğa Dostlannın Yıllığı"nda yer alıyor. 18. yüzyıla değin doktora tezi için eski yıllıklan kanştınrken şiiri bulduğu açıklanan öğrencinin adı Reinhard Breymacher. SCRECEK