Catalog

ONÎKI CUMHÜRIYET 23 IVIAYIS IMF'YE GÖRE, ÎTALYA ENFLASYON TEHLÎKESİ ÎLE KARŞI KARŞIYA BULUNUYOR Şule AKER ABD Senatosunda tarihsel tartışma: SALT2 AMERİKAN BASINI, BAŞKAN CARTER'LE SENATO ARASINDA SALT2 KONUSUNDAKİ ÇEKİŞMEYİ «TARİHSEL MÜCADELE» DİYE NİTELİYOR. VE BAŞKAN VVOODROVV WİLSON İLE KONGRE ARASINDA ABD'NİN ESKİ MİLLETLER CEMİYETİNE GİRMESİ KONUSUNDA YAPILAN BÜYÜK MÜCADELEYE BENZETİYOR. • • • • (Ulusicrarası Para Fonu} • M l ı l t a l y a ' n ı n ekonomık durumu• f l l nu gozden geçırıyor Bılındt gl gıbı, 1976 ekonomık bunalımındo, Italya IMF'den yuklü kredıler almıştı. 1976'dakl ilk dılımden sonra. Itolya ya ıkıncl kredı dılımi 1978'de verılecektı Ekonomık bunalımdan cıkmak ıcm. Italya, iMF'ın önerdıği receteyl uyguladı IMF recetesının başlıco koşuiları, işcı ücretlerındeki ortışı kısmak. enflosyonu azaltmak. devlet bütcesındekı acığı kücültmek, yatırımlan verimli sektörlere yoneltmekti IMF, verımlı üretım bınmlerı olarak, bazı büyük özel şırketlerl ve ycbancı uluslararası şırketlen gosterıyordu Bu donemde. Andreottı'nln kurduğu azınlık Hıristiyan Demokrat hukumeti. tyürüven merdıven» (scola mobıle ucretlerın enflasyon hızına göre yükseltılmesı) uygulamasını, IMF'ın tstediğı doğrultuda değıştırdı. Yaşom paholılığına paralel olard<. fşcl ücretlerıni 3 aydo blr yükseltmek yerıne, 6 oyda bır yükseitmeyı sağladı Enflasyonu yüzde yımnıbeşten yüzde onıkîye indırdi Italya'do Dış flcarel açığı kapandr ve ödemeler dengesl artıya gectl Sonuc olarak, italya, IMF'den o'acoğı Ikıncı kredl dılimıne gereksınme duymadı Üstelık aldığı borclorın bır bölümunu de ödedı. İMF'nln Avrupa sorumlusu Alan VVhıttome, Italya'nın son dort yıllık uygulamasını beğendığml belırtıyor. Ancak, son incelemede, ftalyada cıddı bır enflasyan tehlıkesl İMF yetkılılermce saptandı. Yaşam pahalılıgındakı artışın aşırı boyutlora ulaşmo eğılımi vor IMF yetkııılerıne gore Italya'dakı enflasyonun başlıca nedenlerı; ışci ücretlerındekı artış ve aşırı devlet harcamaları. Devlel butcesınden odenen emeklı maaşlannın. holkın parasız olarak yorarlandığı sağlık kuruluşlarınm ve benzeri devlet hcrcamalannın artmosı enffasyonu köröklüyor. İMF'e göre, calışma soatlerfni kısarken ücret artışlannı sürdürmek. catışanlorın gercek ücretlerının fazla vukselmesıne. doiavısıvla enflasvonun artmasına, ve calışanların verlmlılığının düşmesıne neden oluyor. öte yandan. İtalyada on mılyon ışcıyl temsı! eden göclü İşcı sendıkaları da. Işçi haklarında daho fazla odün vermeye yanaşmıyor. Bu sorunun cözümü 34 hazıronda yapılacak erken secımlerin sonucu ortaya cıkacak hükümete kalıyor Bu konunun tartışı/masının secım propaganda larını ters yönde etkıleyeceğınden ceklnıliyor. Secmlerden sonra Italya, İMF'. le yenl bır standby fyedek kredı) anlaşmasına gırecek IMF'den yenl kredl olmak Isteyen Italya, IMF'ın koşullarıyla Işcl hoklarını ne $ekilde uzlaştıracak? İMPın Italya'dakl enflasyon tehlıkeBlne karşı önerdığı başlıca cözümler şunlar. 1) Devlet bütcesindekl harcamoları kısmak: Devlet harcamalarının fazlalığı ekonomiyi enflasyona sürüklüyor. yatırrmların uretıcl ve verımll alanlara yapılmaEinı büyük ölcude engellıyor Yatırımlar verımsız devlet sektörunden alınıp, verimlı sektörlere yöneltılmeli. 2) Devlet, yerel Idarelere yuksek tutarlarda fonlor verlyor. Bu fonların önemlı bir boiumu parasız sağlık hızmetlerını sürdürmeye harcanıyor Bunun yerıne yerel yonetımiere verılen fonlar kısılmalı, sağlık hizmetlennden yararlananlardan, malıyetın bır bolümunü ödemeterı ıstenme'i 3) Son zamanlarda, devletçe firmalara yapılon transferler kaygı verıcıdır. Bu transferler yer ne bonka kredısı verılmes, uygun olmakla bırlıkte, tam anlamıyla bu transferlerın yerıne gecemez. Ülke ekonomısıne pek yorarlı olmayon bu tur transferlerın durdurulması gerekır. Bunların kısılması, devlot harcamolarınm azalmasmda ânemlı rol ovnayacaktır. 4) Italyan ekonomıslnde aşırı 'bır lifcldite (para bollugu) go2e carpıyor. Fazla lıkldıtenın fıyotfor ve sermaye akımlan üzerınde olumsuz etkisi bılınıyor Pora hacmının faziaiıâı geneı toiep artışmı ve enflasyonu hızlandırıyor SımdıMk. İrolyan öderneler dengesi tehnken bır durumda değıl Ancak oşın para hacmınln ödenele' d^ngesını olumsuz etkıleme erjılımı var. Devlet, para hacmını kısmalı. a A | | lle Sovyetler Bıiığı arasındo SALT2 A f l 1 9 (Strate|ik sılahların sınırlandırılması go" " " r u ş m e l e r ı ) konusunda anlaşmaya var'lmasından sonra, SALT sovaşımının ılk donemı sono ermış ancak hemen ardından bırıncısınden daha az cetın olmayan ıkıncı bır savaşım başıamıştır Bırıncı donemın ozellıgı ABD ıle Sovyetler arasında yıllar suren cetın pazarlıkiardı S A L T savaşımının ıkıncı donemı ıse Başkan Carter ıle Kongre arasındokı mucadeledır Carter ın, 15 hazıranda Vıyana da Sovyetler Bırlığı Devlet Başkanı Leonıd Breınev ıle ımzalayacoğı SALT 2 onlaşmasının Senatodan gecebılmesı ıcm 67 senatorun onayına gereksmmesı va^dır Ne var kı, Senatoda anlaşmaya karşı cıkan ve degıştırılmesı gerektığını savunan senato'lerın sayıs oldukca kabarıktır Bu durur"da Carter «Şahinler» grubunu ı<na edemedıgı takdırde anlasrra p.ecmeyecek ve Başkan sıyasal yaşanının en buyuk yenıigısıne uğrayacaktır Amerıkan basım Corter ıle Kongre arosnaa onümuzdekı gjnlerde kızış ması beklenen »SALT savcsımını» «tarihsel rrucodele» dıve n telemekte ve Başkan Woodrow Wılson ıle Kongre orasında ABD nın eskı Mılletler Cemıyetıne gırmesı konusunda vapılan buyuk mu cadeleye benzetmekted r Bılındığı gıbı Kongre ABD nın Mılletler Cemıyetıne uve olması yolunda VVılson tarafmdan yapılan onerıyı gerı cevırmıştl. ABD'NİN BU 6ÜNKÜ SALT2 NIN KOVDUĞU TAVAN STRATÜİKSILÂULuRl SOVVETLEÖIN BU6ÜNKL7 STEATEJ1K StLÂLSLAfti 2.06O \,0A6 İ.O46 550 0 MRV SLBM İCBM ÇOK AZAMI 2250 TUM stratejık nükleer fırlatmo slstcnlerl 2.570 795 725 600 300 TLJM M\QV AZAMİ 1.S2O MIBVLi SLBM VE iCBM A2A/4 TUCLERl 1.200 AZAMİ 8 2 0 MRV'Ll 1CBM BU6ÜNKÜ DÜZEyDE DONDURUIAİUŞ /W3D£»,/*3l2 AAIRV'U İ C B M CSSlfe CUZES1 6ıe() BAŞL1KL1 NÜKLEE£ UÇ 8ALİSTİK PJZE 0EMİZALTII7AN ATILAM BALİSTİk: FÛZE klTAUKACASI AAAERltCÛM 80 sayfa 19 maddeden oluşan 80 savfalık SALT2 anlasmasmın ortalığı boylesıne karıştırması ikı nedene dayanıyor l'k olorak, «Şahınler Grubu» ABD nın anlaşma ıle Sovyet'er Bırlıgı'ne fazla odun verdıgını ve Moskova'nın nükleer sılah alanında ABD yı gerl bırakacagını ı'erı surüyor Ateşlı tartışmalara yol acan ıkıncı konu ıse Sovyetlerın anlaşmaya uyup uymadıklannın denetlenmesı sorunu Esk ast'onot senator Glenn ın de dahıl olduğu bır dızı senator Irandakı 2 ABD dınleme ussunun kapatılmasmdan sonra ABD'nın Sovyetler Bırlığı m sağlıklı bıcımde denetleyemeyeceğını ılerı sürüyor. NELECf SALT 31 D»SABID!A SOVVETLERfN BIRAKIV0B KOh4V(!kKJStVONEL GÜÇLERf Deneme atışı yapılan b.r Polans fuzesı. Carter'in görüşü Carter yonetımının ıse en önemli savı SALT onlcşmosının tum eksıklıklerıne karşın ıkı super guc arosındakı boş dondumcu nukleer sıloh yarısmasmı sıryrlayacok tek yol olcluğudur SALT 2 anlaşması aslında getırdıg. bazı sınırlamolara karşın, yıne de ıkı süper guce bırbırme karşı 20 bın nükleer başlık yoneltmek olanağı vermektedır kı, bu mıktar dunyayı ortodan kaldırmaya yeter'ıdır. Ancak SALT 2 olmasaydı bu sayı COK daha buyük boyutlara ulasabılırdı. AVRUPA'NIN KAYGILARI S LJberal senatörler Öte yandan Cumhurtvetcl Mark Hatfıeld ve Demokrat VVılltam Proxmıre ıle George McGove'n gıbı senatorlerın boşını cekt'ğı lıberal grup ıse SALT2 anlaşmasının getırdığı sınırlamaları yetereız bulmaktadır Bu senatörler Carter SALTPyi Kongreye sotmak ıcın savunma butcesını şışırme yoluno gıderse anlaşmayı onaylomayocoklonnı belırtmektedırler L'berol grup, Carter'in Kongrenın gözünu boyamak ıcın B 1 bombardıman ucoklannın ve yeni MX füze sıstemının yopımına başlamasından cekınmektedır. ALT2 anla° nası ABD'nın yanı sıra Avrupa da da ycgun tartışmalara yol açmıştır Sovyetler son yıllarda Do~ gv Avrupa'da «Grı Bolge* aıye adlandırUan bolgelerde nükleer füze yıgınagını artırmiflardır Bu durumda ABD bır suredır Avrupah NATO ortaklarına (Ozellıkle Federcl Almanya) baskı yaparafe bu. ulkelenn topraklanna Sovyetler B»rhgını vuracak guçte fuzeler yerleştırılme<sını ıstıyordu Sovyetler't k'zdırmaktan çekınen Avrupahlar ıse bu ısteme kaçamak yamt vermektevdıler Ne var ki SALT2 anlaşmasına varılmasıyla Avrupal'lar kendılerim tarnşmaların tam ortasında bulmuşlardır. Tartışma ve kavgılar öze'hkle iki konuaa yogunlaşmaktadır• SALT2 anlaşmasının dışında bırakılan Sovyet supersonık •Backfıne* bombardıman uçakları Bu uçaklar stratejık sılah olarah kabul edılmedıgınden anlaşma dışı kalmışür Sovyetlerın halen 100 tane Backfme bombardıman uçcgı olup. bunlardan yılda 30 tane üretmektedırler • Yıne SALT2 dışında tutulan 4000 mıl menzıllı Sovyet <SS20* füzelerı NATO'nun Avrupalı uyelennm bu sılahlara karşı koyacak sılahları olmadığından, kaygıları artmaktadır. ABD, yu.karda belırtılen Sovyet nlahlanna karşı Avrupah muttefıklerıne •Guıse fuzelerı ıle Perstmg2» fuzeleri vermek ıstemektedır Ancak Federal Almanya gıbı bazı ülkeler, bu takdırae Orta Avrupa da gergınlıgın artmasından çekınmektedirler. Böylece Avrupa. blr çıhmaza saplanmıştır Bır yandan SALT2'nın dışında bırakılan Sovyet sılahlar karşısında savunmasız kaldıgından öturü kavgılanmakta, ote yanaan kendmı savunmah ıçın yerleştınlecek yenı Amerıkan fuzelennin sıyasal gergmhği artırmasından cekınmektedır. Şahinler Grubu SALT 2'ye ılke olarak karşı cıkan tSahinllenın başında ıse Cumhurıyetcı Senator Jake Garn bulunmaktcdır Gorn «Anlaşma oylesıne tek toraflıdır kl, Sovyetler karsısında ulusumuzu buyuk bır tehdıt altıno sokmuştur» demıştır Garn, ayrıca en az 25 senatorun kendısı ıle oynı gorüşu paylaştığını belırtmıştır kı, bu durumda senatörler fıkır değıştırmedıklerı takdırde, anlaşmanın onaylanması ıcın gereklı oyları sağlamak Carter ıcın ımkansız o/acaktır. Cumhurıyetcl Hovvard Baker de Garn'ın görusünu dogrulamıştır nı hızlandıracağı gerekcesı ıle bu tasonya karşi cıkmaktadırlar Minuteman füzelerî SALT2 konusunda, yoğun tartışmaların yapıldığı bjr konu da Amerıkan tMınuteman* fuzelerıdır Askerı uzmanlara gore 1983 ya da 1984 yı lına cek Sovye'ler Minuteman fuzelerının tumunü sılolarmda ımha edebılecek kador ısabetlı fuzeler gelıştırecektır ABD tı uzmanlar bu tehlıkeye karşı, hareketlı fXF/» fuze sıstemınn geiıştırılnesı gerektığını vurgulamaktadırlar Ancak McGoveTi'ın onderlığındekı lıberal senator'er sıiahlanma yarışı Kim kazançh çıkacak? Senatoda SALT2 konusundakı tartışmalarda 1 Ozennde durulan en önem ' sorun. anlaşmadan hangı tarafın kazanclı cıkacağıdır. Anlaşma Sovyetlerın MIRV (Çck başlıklı nükleer fuze) füzelenne onemlı sınırlamalar getırmektsdır Ama uzmanlar Sovyet fuzelerının Amerlkan füzelerınden cok daha buyuk olduğuna dıkkatı cekerek, sınırlamaya karşın, Sovyetlerın tahrıp gücünun etkılnığını korijduğunu belırtmektedırler. Ancak Amerıkan füzelerî de Sovyet füze lerinden daha ısabetl1 olup hedeften uzağa düşme olasılıgı doha azdır. Anlaşmava karşı olanlar Sovyet füzelerınln de Isabet gucunun gıderek aelıştığını belırtmektedırler Eskı Donanma Bc^anlarından Paul Nıtze, bu noktavı vurgulaycrak SALT2 aleyhınde yoğun bır Kampanya bcşlatmştır. SALT2 tartışm'''annın sonucunun ne olacağını tahmm etmek ıcm vakıt erkendır Ancak bu tartışmaların Amenka nın yakın tonhın en onemll tartışmcsı oldugu konjsunda herkes gorüş bırl'ğı ıçınded.r. (DIŞ MBERLER SERVİSİ) ORTA AMERİKA ÜLKELERİNDEKİ KAYNAŞMA PATLAMA NOKTASINDA SâGC\ KOMAN. DOIAR IKİUAF. TA İÇIKIOE 16 D l Salvador'da ıkl elcılık beş kihseyl Işgal eden fDevnmcı Halk Bloku» gerıllafarının ıkı haftadır süren eylemı, dıkkatlerı Orta Amerıka uzerıns topladı 4,5 mılyon nufuslu yoksul bır Orta Amerıka ülkesı olan E| Salvador 1933 yılından berı askerı dıktatorlükler torafından yonetılmektedır. Uîke ekonomısının hemen hsmen tumu ıse ünlü €14 aılenın» denetımı a'tındadır. Dsvlet Baskanı General Carlos Umberto Romero nun asksrlen on gun once «Devrıncı Halk Bloku» lehınde gosterı yapan halka ateş acarak 18 kışıyı oldurmüş. 40 kışıyı de yaralamışlardı. Orta Amenka'nın en yoksul u'kelerınden oıan El Salvador'da zengmler, son zamanlarda hızla artan Eosyal gerılım üzerıne malıkanelerme yuksek duvarlar cekmış, elektrık akımlı demır Kapılar takmışlardır Unlü Doberman köpekJeri ıle ozeı yet ştırılmış kurt kopekierı ıse El Salvador'lu zengınıenn en çok ragbet ettıklerı hayvanlar crasındadır E 4 =EL SALVAD0 Ç Ş L R OLDÜ GERILUİLÛ0 KENTİ ALD) EM AZ 20O SOLCÜ GERILLAU C 3 ELÇILIJCLE 5 KİÜSEYİ ELE GEC1PD1 Nikaragua'dan sonra El Salvador'da da solcu gerillalar ile askeri yönetim arasındaki çatışmalar yoğunlaştı. Guatemala Ile Honduras'da ise gerginlik hızla artıyor. tışmalarda ölenlerin sayısı 3 bmi aşmıştır. Somoza dıktatorluğune karşı 10 yıldır savaşan Sana nısta gerıilaian gecen ay başlattıklorı saldında Estelı ve Leou kentlerım ele gecırmışler, Ulusal Muhafızlor, ancaK kanlı carpışmalardan sonra bu ıkı kentı gerı alab Imışlerdır Estelı kentını e'e gecıreT 400 Sandınısta gerıllosı Ufusal Muhafızlara ağır koyıp verdırmışlerdır. Guatemala Orta Amenka'nın en kuzeymde bulunan Guatemala'da ıse sağcı tedhış orgütlerı ıscı ve ogrencı I derlerıne karşı kanlı bır savaş acmışlardır Son uc ftafîa ıcmde ulkede sıyasal tedhış eylemlerınde en az 30 kısı olmuştur Bunların iSsı sagcı tedhış orgütlerı tarafından oldurulrrustur «Newsweek» derg>sıne goro scğcılar tarafmdan olriurulenıern baz.ları vurulmuş bazıları bıcakla dogrannış bazıları da uzerıer.ne benzın dokulerek yak Imıştır Sağcı tedhı$ orgutlen arası^da en önemlisı cGızlı Antı Komunıst Ordjsusdur Devet Bcşkanı Romeo Lucas Garcıa ıse. sagcı tedhışr ten sorumlu olman gmı nerı su mektedır Ancak gozlema'er Devlet Baskcmnın solculara kcrşı acnan tedhış kampanyasını el altından desiekiedığ n belırîmektedrler r O ta Amerıka n>n dığer yoksul üikesi olan Honduras'ı yoneten asker. dıktotcriuk ıse son zamanlarda g'derek sertleşen b r tLtur/ıo gurmştır. Honduras hukumetı N karcgua dıktatoru Somoza'yı destekled ğı ıcn ılerıcı cevreler tarafmdan ağır bıcımde eleştırılmekted r Ikı hafta önce grevcı ışcıler uzerıne ateş ocan hukumet kuvvetleri 3 ışcıyı öldurmuştür Orta Amerıka'dakı mucadele kıtanın dığer ulkelen ı!e aynı oze I klerı tasımaktadır Bır yanda ıcte asken dıkfatorluce dısto ıse ABD'ye sırtını dayamış bu^'Uk toprak ağası ve d'şa bağımlı kapıtalıst smıfı dığer vandc ıse koylu'er ıie ıscılere dayanan V3 lıberal aydınları do yanına cian yenı sol Bu ü'keierde her tCriu ıiımlı refom istemlerınm baştakı yonetımierce cKomünızm» oicrak suclanması ıse kutuplasrravı arttırmaktadır Kımı göziemcıler ABD nın Latın Amenka'do foşist dıktatorluklerı desteiemekie ılımlı reformcu'arı da sola ıttığın ve boylece ilgınc bır rastlantl olarak so'un guclenmes ne yardım ettığını belırtmektedırler. (Dış Habörler Servis:) Nikaraçua Orta Amenka'do kaynayan te< ölke El Salvador degıldır Dıktator Somoza'nın yonettığı komşu Nıkaragua'da da Sandınısta gerıilaları son hattalarda faaiıyetlerinı yoğunlaştırmışıardır Ulkede geçen yıl eylul ayından bu yana ça YERYÜZÜNDEKİ HAYVAN TÜRLERİ HIZLA YOK OLUYOR Y eryuzündekl hayvan türlerinın hızlo yok oldugu bıldırıimektedır Son üc yuz yılda 400 hayvan turu tamamen ortadan kalkmış bulunmaktadır Uzmanlar onumüzdekl yüz yıl ıcmde de 1200 hayvan turünden eser kalmayacoğını ıddıo etmektedır BıJım adamiorı yaşom koşuliarının değışmesıne bağlı olarak ueğerlf bıtkl ve hayvanlann hızla ^okolduğunu belırtmekte ve soruna care aranması gerektığıni ıfaae etmektedlr. Hayvanların yokolmasında bırıncl derecede başıboş bır bıcımde avlanmaları ve tıcaret ma lı halıne getinlmeleri rol oynamaktadır. Tropık ormanlar buidozerlerle sokülmekte, hayvanlar yerlerınaen yurtlarından olmaktadır. Toprak cevre kırlılığının etkısıne gırmekte ve organık maddeierden yoksun bırakılmaktadır. Irmaklar ve denızler kırlenmektedır Cöiler hızla gelışmeKte ve her yonde yayıimaktadır, Uzmanlar türu sona ermış hayvan veya bıtkılen yenıden yetıştırmenın mümkun oimadığmı aynı bıclmde col halıne gelen toproklorın eskl haline getırılemıyeceğını ılerl surmektedır. Uzmanlar 674 omurgolı hayvan türunün yarısından fazlasının yaşama koşu'lan bozuldLgu ıcln tukenme tenlıkesıyle karşı karşıya cldugunu saptamıştır Hoyvanların yaşam koşuiları genellık'e kentleşme ve yo' yapımı gıbı buyuk ımar caiışmaları yüzunden bozulmaktadır Tarıhciler ınsanların eylemlerıne bağlı olarak turü tukenen ılk hayvanın Avrupa cslanı olduğunu saotamıstır Avrupa aslanı Mılâttan sonra 80 vilda yot'olmuştur O tcnhten bu vana 120 memelı hayvan ve 150 kuş turü ortadan kalkmıştır. B'lım adamiannın verdiğl bılgllere göre 17 ve 19 yuz/ılda her 10 yılda t»r fıayvap turü yoko'urken 20 /uzyıiın başından bu yana rer yıl bır hayvan turu yohOlrnaya başlamışır Havvan türle'inın yokolmasının onune gec mek ıcm en etkıli carenln bitkı örtüsunu korumak clduğu oelırtılmektenir Uzmanlar yok olan her bıtklnın 30a yakın memell ha/van, kjş ve bocek türCnün yokolmasına da neden olduğunu ılerl surmektedır. (Dış Haberler Servisl)