Katalog

8 Akademi 8 Mart 2017 Çarşamba Bilim ve toplumsal cinsiyet meselesi Pelin Yalçınoğlu Bilim nedir sorusu bilim felsefesinin temel hareket noktalarından biri olmakla beraber, felsefe alanı dışında bu soru sorulduğunda alınan cevaplar kültürden kültüre çok büyük farklılıklar göstermez. Basit bir Google araması bile bilim ile ilgili algının fen bilimleri ile sınırlı, deney tüplerinin eşlik ettiği, genellikle iç mekânlarda, belirli birtakım kişilerce icra edilen bir eylem olduğunu gözler önüne serer. Faklı ülkelerde yapılmış çeşitli araştırmalar her sınıf seviyesinden öğrencinin ve farklı meslek gruplarından yetişkinlerin de bilim dendiğinde benzer imgeleri akıllarına getirdiğini ortaya koyuyor. Buna göre bilim kapalı mekânlarda ve genellikle laboratuvarlarda, beyaz önlüklü kişilerce (ki bunlar genellikle erkektir), deney tüpleri ve birtakım teknolojik araçlar yoluyla yapılan inceleme, araştırma ve deney faaliyetleri olarak tanımlanıyor. Bu algı son yıllarda yavaş da olsa değişmeye başlamış olsa bile, 1990’lı yılların ünlü film serisi Geleceğe Dönüş’ün meşhur Dr. Emmett Brown’ı uzun yıllar insanların bilim insanı algısının bir temsili oldu. Belki de karakterin yaratılmasında esas olan toplumların genelinde rastlanılan yarıdeli, dalgın, biraz şaşkın, beyaz önlüklü, dağınık saçlı, sürekli birtakım deneylerle meşgul bilim “adamı” algısıydı. Elbette burada Einstein’ı da bize dil çıkaran fotoğrafı ile hatırlamak gerekiyor. l ‘Bilimsel yöntem’ Bilimin ne olduğuna dair algımız uzun yıllar fen bilimleri alanındaki ders kitaplarında da yer alan “bilimsel yöntem” tanımı ile şekillenmiştir. Bu tanıma göre bilim araştırılacak problemin ortaya konmasıyla başlar. Ardından probleme ilişkin gözlemler yapılır ve bir hipotez kurulur. Hipotezi test etmek için deney yapılır, deneyden elde edilen veriler hipotezi destekler ise ulaşılan çıkarımlar önce bir teoriye, daha sonra birçok deney ve gözlem ile desteklendiğinde ise kanuna dönüşür. Bilimin ve bilimsel bilgi üretiminin nasıl gerçekleştiğine Einstein’ın ikonik fotoğrafı, yarıdeli, dalgın, biraz şaşkın, beyaz önlüklü, dağınık saçlı, sürekli birtakım deneylerle meşgul “bilim adamı” algısını güçlendiren imajlardan biridir. dair bu öğreti 20. yüzyıl içerisinde eleştirilmiş, geçerliliğini yitirmiş olsa da hâlâ “teorilerin bir gün ispatlandıklarında kanun olacağına” dair yaygın inanç varlığını sürdürmektedir. Bilim ve bilim insanı hakkındaki bu algı aynı zamanda bilimin tarafsız ve tam anlamıyla nesnel bir uğraş olduğuna dair algı ile birlikte varlık buldu. Dolayısıyla bilimsel bilgi mutlak gerçeği temsil eden, üretildiği kültürün değer yargılarından bağımsız, nesnel bir bilgiydi. Ancak bilimin ne olduğuna dair toplumsal ve felsefi tartışmalar bilimin gelişimini ve bilimsel bilgi üretim süreçlerini siyasal ve toplumsal bağlam içerisinde ele alarak bilime dair var olan bu algıları şiddetli bir biçimde sarsmaya başladı. Özellikle Thomas Kuhn, Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı eserinde bilimsel devrimlerin basitten karmaşığa doğru ilerleyen bilgi birikimlerinin doğal sonucu olarak ortaya çıktıklarının söylenemeyeceğini ifade eder. Kuhn, bilimin basitçe daha iyi teorilerin ortaya çıkmasıyla oluşmadığını ancak paradigma değişimleri sonucu gerçekleşen yön/ bakış açısı değişikliğinin ürünü olduğunu ortaya koyar. Bilimsel bilginin gelişimini etkileyen siyasal ve toplumsal kuvvetlerin neler olduğunu belirlemeye çalışırken, aynı zamanda bilimin özerk ve mutlak anlamda ilerlemeci olduğu, gerçekliğin eksiksiz ve kesin bir tasvirine yaklaşmaya çalıştığı görüşünü de eleştirir. Yani bilim içinde üretildiği zamanın siyasal ve kültürel değerlerinden, toplumsal normlarından, dinsel öğretilerinden, bilim yapanların dünya görüşlerinden ve sosyal statülerinden bağımsız bir şekilde işlemez. Elbette cinsiyetin ve toplumsal cinsiyet rollerinin de bilimin nasıl işlediğine dair önemli bir etken olduğunu feminist hareket ve bilim tarihine getirilen feminist bakış açısı ortaya koymuştur. lAvrupalı, beyaz, zengin Bilimsel bilginin nasıl, kim tarafından, hangi zaman diliminde ve şartlar altında üretildiği, üretilen bilginin toplum tarafından nasıl karşılanacağını ve onunla ne yapılacağını belirler. Bilimin nasıl yapılacağını belirleyen tüm ?KİMDİR Pelin Yalçınoğlu, 7 Şubat 2017 tarih 686 sayılı KHK ile ihraç edildi. 2008’den beri Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda çalışıyordu. Lisans eğitimini Gazi Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi, Biyoloji Öğretmenliği Bölümü’nde tamamladı. Milli Eğitim Bakanlığı’nın desteği ile yüksek lisans ve doktora eğitimlerini sırasıyla University of MissouriColumbia ve The Ohio State University’de Fen Eğitimi üzerine yaptı. Doktora çalışmasını “Bilimsel Argüman Yoluyla Tanıtıldığı Şekliyle Evrim: Biyoloji Öğretim Uygulamalarında Bilimsel Çıkarım ve Tartışma Üzerine Nitel Bir Çalışma” adlı teziyle tamamladı. Fen eğitimi ve argümantasyon, bilimin doğası, evrim eğitimi, çevre eğitimi ve çevresel vatandaşlık konularında araştırma ve yayınları bulunmaktadır. İlk, orta ve lise düzeyindeki öğrencilere bilimi tanıtmayı amaçlayan çeşitli TÜBİTAK projelerinde uzman ve eğitmen olarak görev aldı. Uzman olarak görev alacağı en son proje Anadolu Üniversitesi Rektörlüğünce “uygun görülmedi” gerekçesi ile onaylanmadı. Barış Bildirisi imzacısı. faktörler paradigma kavramı içinde ele alınabilir. Paradigmayı bir çerçeve olarak düşünmek mümkündür. Doğrunun ve gerçeğin ne olduğuna dair varsayımlar, neyin araştırma konusu olabileceği ve bu araştırmanın nasıl yapılacağı bilim insanlarının benimsediği paradigma tarafından belirlenir. Bilim tarihine baktığımızda önemli bilimsel buluşların ve yaygın bilimsel yaklaşımların tek bir cinsiyetin ağırlıklı olduğu bir bilim topluluğu tarafından gerçekleştirildiğini (ya da bizlere ulaşan bilginin bu doğrultuda olduğunu) görürüz. >>