Katalog

12 BİTLİS Ahlat’ın kümbetleri Özlem Kızıltepe Fotoğraflar: Geylani Adıyaman itlis’in Ahlat ilçesi başlı B başına bir açık hava müzesi. İlçenin açık hava müzesi olarak tanımlanmasının en önemli nedeni kümbetleri ve Selçuklu Mezarlığı. Van Gölü’nün kuzeybatı kıyısındaki Ahlat, Selçuklu egemenliğinde, önemli komutanların konaklama yeri olmuş. İlçenin en önde gelen tarihi varlıkları Büyük Selçuklu Mezarlığı ve görkemli anıt mezarlar olan kümbetler. Ahlat gezilerinde görülmeden dönülmeyen Selçuklu mezarları ve kümbetler Anadolu tarihi için çok önemli eserler. Mimarilerindeki mükemmeliyet dönem uygarlığına ilişkin çok önem li bilgiler veriyor. Bölgenin bilinen en eski uygarlık tarihi milattan önce 4000’lerde Hurriler ile başlar ve Osmanlılara kadar gelir. 1054’te Büyük Selçuklu İmparatorluğu tarafından alınan Ahlat, uzun yıllar değişik medeniyetlerin merkezi olduktan sonra 1533’te Osmanlıların hakimiyetine girmiş. İlk İslam kümbetleri Ahlat kümbetleri şekil olarak Orta Asya Türk çadırını andırıyor. Böylece kümbetleri Türklerin hayatında önemli bir yer tutan çadır sanatının mimariye aktarılmış şekli olarak görmek mümkün. Bu bize İslam sanatına kümbet mimarisini sokan Türkler olduğunu gösteriyor. İslam öncesinde Türklerde bu sanat “Kurgan” şeklinde gelişmiş. Kümbet mimarisi 11. yüzyıldan itibaren Selçuklular döneminde başlamış. Bu tip mezar abidelerine Horasan’dan Anadolu’ya kadar Türklerin yayılma yolları üzerinde rastlamak mümkün. Ahlat kümbetleri genel olarak iki katlı. Alt kat tonozla örtülmüş mezar odası, üst kat dua ve ibadet odası olarak düzenlenmiş. Ahlat kümbetleri, Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu ve Akkoyunlu devirlerini kapsıyor. Kümbetler üzerinde bir çok bilim adamı araştırmalar yapmış hala da bu araştırmalar devam ediyor. Ahlat’ta uzun süre kazılar yapan Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı, kümbetler için tümülüs tarzındaki eski Türk mezarları olduğunu söylüyor. Birinci Dünya Savaşı sırasın