Katalog

4 KAPAK Anadolu’nun Kafkasya’sı ya da Kafkasya’nın Anadolu’su KARS Oktay Ekinci ğer Baku’yü göremedinizse üzülE meyin, Kars size gösterir. Eğer Tiflis’i de göremedinizse üzülmeyin, Kars’ta görebilirsiniz. Eğer Erivan’ı merak ediyorsanız, yine size Kars yardımcı olacaktır. Hatta St. Petersburg’u tanımak için bile Kars’tan çok şey öğrenebilirsiniz. Çünkü Kars, Avrupa’dan Kuzey Denizi kıyılarına tırmanan, oradan bütün Rusya’yı bezedikten sonra Kafkasya kentlerine de kimlik katan ‘‘Baltık mimarisi’’nin ülkemizdeki yegane kenti. Yaşama kültürü ve gelenekleriyle de ‘‘Anadolu’nun Kafkasya’sı’’; aynı zamanda Kafkasya’nın Anadolu’su. Bu nedenle tarihsel kentlerimiz arasında Kars’ın sahip olduğu doku, kimlik ve her şey çok özel. İki uygarlıklar coğrafyasının buluştuğu ve bu buluşmanın başlıbaşına özgün nitelikli bir kent kimliğine imza attığı tek örnek. İlk ‘‘planlı’’ kentimiz Üstelik bu mimari, yine ülkemiz kentlerinin ancak Cumhuriyet devriminden sonra sahip olabildikleri, ama sadece Kars’ın daha 19.yüzyıl sonlarındayken kavuşabildiği ‘‘imar planı’’ disiplini içinde gerçekleşmiş. Avrupa’da da aynı yüzyılın ortalarında başlayan ve bugünkü imar plan NASIL GİDİLİR? Sarıkamış’a 58 kilometre uzaklıktaki Kars’ta uluslararası havaalanı var. Erzurum’a 240 kilometre uzaklıkta karadan yolculuk üç sat sürüyor. İstanbul’dan her gün hareket eden Doğu Ekspresi 43 saat sonra Sarıkamış’a varıyor. lama anlayışının temelini oluşturan ‘‘kent planlaması’’ kavramı, Türkiye’ye ancak Atatürk ve arkadaşlarının gayretleriyle gelmiş... Çünkü planlama için ancak ‘‘geleceğe bilimin rehberliğinde karar verme’’, yani ‘‘kader yerine akla güvenme’’ anlayışının; yani ‘‘aydınlanma’’nın siyasete de egemen olması gerekiyordu... Kars’ın kent planı 19. yüzyıl sonlarında Çarlık Rusya’sının işgalindeyken, Moskova’dan gelen mimarlarca yapıldı; şimdi kentin süsü olan anıtsal taş binalar, bu plana göre düzenlenen ve birbirlerini dik kesen caddelerin öncelikle köşe başlarında inşa edildi; ardından diğer taş binalar da aynı caddelerin kenarlarında ve aynı plana uygun yapıldılar. Böylece şimdiki kent dokusunun da dayanağını oluşturan yerleşim düzeni ve özgün mimarisi ‘‘kalıcı’’ kılınmış oldu. Rus dönemi öncesine ait kentsel simgelerin kuşkusuz en önemlisi ve Ana KARS dolu’nun en görkemli mimari anıtlarından Kars Kalesi ile eski kümbetler, camiler, hanlar, hamamlar, saraylar ve kiliseler de yüzlerce yıl geçmişe uzanan tarihsel kimliğin güçlü öğeleridir. Özellikle Kars Kalesi, Anadolu’daki Türk döneminin ilk anıtsal şaheserlerinden biri olarak da ‘‘tek’’tir. Selçuklulara bağlı Saltuklu Sultanı Melik İzzettin’in veziri olan Firuz Akay tarafından 1150’lerde yaptırılan görkemli kale, 1380’lerdeki Timur istilasında kısmen yıkılınca, bu kez de Osmanlı Sultanı III. Murat’ın Kars’ı imar etmesi için