Katalog

birlikte yatırımların teşvik edilmesi ve korunmasına ilişkin anlaşmaları hayata geçirerek, her alanda ve her düzeydeki dostça işbirliğine elverişli ortam yaratmaya hazır olduklarını belirtti. Hu Jintao, ŞİÖ'nün sağlıklı gelişme eğilimini sürdürerek AvrupaAsya kıtasındaki önemli bir jeopolitik güç haline geldiğine, bölgenin güvenliği ve gelişmesi ile örgüt üyelerinin ortak çıkarlarını koruma alanlarında önemli rol oynadığına işaret ederek, Tacikistan'la ikili düzeyde ve ŞİÖ çerçevesinde sürdürülen terörle mücadele ve güvenlik işbirliğini yoğunlaştırmaya hazır olduklarını kaydetti. Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahmanov ise iki ülke arasındaki işbirliğinde altyapı inşasına ağırlık verilmesini önererek, Çin ve ŞİÖ'ye üye diğer ülkelerle işbirliğini yoğunlaştırarak, bölgedeki güvenlik ortamının bozulmasını önlemeye ve bütün ülkelerin güvenlik çıkarlarını korumaya hazır olduklarını vurguladı. ŞİÖ zirvesinin ardından Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, Kazakistan’ın başkenti Astana’ya geçerek burada Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ile görüştü. Görüşmede her alandaki işbirliğinin ortak çabalarla ve sağlam adımlarla ilerletilmesi ve ÇinKazakistan stratejik ortaklık ilişkilerinin seviyesinin yükseltilerek ortak refahın pekiştirilmesi konusunda fikir birliği sağlandı. Çin ve Kazakistan'ın çok yönlü işbirliğini güçlendirmeleri gerektiğini vurgulayan Hu Jintao, karşılıklı üst düzey temasların artırılarak, ikili istişare ve diyalogun yoğunlaştırmasını, ekonomi, ticaret, ulaşım ve enerji alanlarında karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin genişletilmesini, güvenlik işbirliğinin güçlendirilerek bölgenin karşı karşıya bulunduğu yeni tehditlerin ve sorunların üstesinden ortaklaşa gelinmesini önerdi. Birleşmiş Milletler, Shanghai İşbirliği Örgütü, Asya İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Forumu dahil çok taraflı mekanizmalardaki işbirliğinin artırılması gerektiğine işaret eden Hu Jintao, ikili kültürel işbirliğinin hızlandırılmasını da istedi. Nazarbayev ise, Çin'le iyi komşuluk, dostluk ve işbirliği ilişkilerine büyük önem verdiklerini yineleyerek, her alandaki işbirliğini derinliğine sürdürmeye hazır olduklarını vurguladı. Görüşmenin ardından ÇinKazakistan Ortak Bildirisi'ni imzalayan iki lider, ekonomi, ticaret ve enerji alanlarını ilgilendiren 9 işbirliği anlaşmasının imza törenine de katıldı. C S Putin ve Rahmonov TRATEJİ 11 Pekin, ekonomik yönelimini bu toplantıda da gösterdi. Hu Jintao, ikili görüşmelerinde sürekli bu amacı işledi. ABD’nin Hindistan ile Kazakistan’ı yanına çekme arayışı birliği zora sokabilir. Türkmenistan’ın ŞİÖ’ye katılımı ise yeni bir enerji bloku oluşmasına neden olabilir. uygulamaya koymuştur. Bunu en güzel Çin Dışişleri ŞİÖ’NÜN ASKERİ GÜCÜ Bakanı Yang Jiechi değerlendirerek, Hu Jintao'nun Bu arada iki lider 17 Ağustos’ta düzenlenen ŞİÖ Barış Misyonu2007 terörle mücadele ortak tatbikatını da birlikte izlediler. Tatbikattan sonra Putin'le bir araya gelen Hu, başarıyla tamamlanan tatbikatın örgüt üyelerinin terörle ortaklaşa mücadele etme yetkinliğini artırdığı gibi terörle mücadele yönündeki kararlılıklarını da ortaya koyduğunun altını çizerek, tatbikatın ŞİÖ’nün bölgenin barış ve güvenliğinin korunması alanında daha büyük rol oynamasını sağlayacağına inandığını belirtti. Terörizmin tüm dünyada barışa ve gelişmeye ciddi zarar verdiğine dikkat çeken Hu Jintao, terörle mücadelenin ŞİÖ’nün olduğu gibi, Çin ve Rusya'nın da önemli misyonu olduğunun altını çizdi. Putin de, Rusya ve Çin arasındaki stratejik işbirliği ve ortaklık ilişkilerinin yüksek düzeyini gösteren tatbikatın, bölgenin barışı ve istikrarının korunması için büyük önem taşıdığını ve ŞİÖ kapsamındaki güvenlik işbirliğinin yeni bir düzeye ulaştığını gösterdiğini kaydetti. ziyaretinin iyi komşuluk ve işbirliğini derinleştiren, ortak gelişmeyi pekiştiren başarılı bir diplomatik atak olduğunun altını çizmektedir. HİNDİSTAN VE PAKİSTAN 2005 yılında ŞİÖ’ye gözlemci üye olarak kabul edilen bu iki ülke, ŞİÖ’nün özellikle nükleer güç alanında oldukça güçlendirmişti. Ancak her iki ülkenin kendi aralarında olan sorunlar ve ABD ile ilişkileri ŞİÖ’nün en önemli sıkıntılarının başında geliyor. Hindistan’ın giderek ABD eksenine kayması ve ABD’nin ve Batı’nın yoğun baskısı sonucu giderek daha fazla Çin’e yanaşan Pakistan, ŞİÖ’deki hassas dengeyi de biraz sarsmaya başladı. Hâlihazırda İran ile zaten sarsılmış olan denge bu yükü kaldırır mı gelecek gösterecek. Fakat hemen şunun altını çizmek gerekir ki Hindistan’ın ŞİÖ dışına çıkması ve ABD ile bölgesel yeni bir sürece girmesi ŞİÖ’nün oldukça başını ağrıtacaktır. Son günlerde Washington’un Avrasya’da yeni bir yapılanma arayışında olduğu biliniyor. ŞİÖ’nin karşısına alternatif bir bölgesel oluşum çıkarmak isteyen ABD, bu konuda Nazarbayev’ı yokluyor. HU PUTİN GÖRÜŞMESİ Zirve sürecine esas damgasını vuran olay Hu ile Putin’in 16 Ağustos’ta Bişkek’te bir araya gelmeleri oldu. Görüşmede ÇinRusya ilişkilerinden övgüyle söz eden iki lider, ikili ilişkilerin hızla geliştiğini ve siyasi alanda karşılıklı güvenin sürekli derinleştirildiğini belirtti. İki lider, stratejik işbirliği ve ortaklık ilişkilerini yeni bir seviyeye taşımak için çaba göstereceklerini kaydetti. Hu Jintao görüşmede, iki tarafın bu yılın ikinci yarısında beş alanda çaba göstermesi önerisinde bulundu. Hu'nun önerileri şöyle sıralanıyor: ? İkili ilişkiler ve ortak çıkarları ilgilendiren bölgesel ve uluslararası sorunlar üzerinde alışverişte bulunulması; ? Devlet Yılı faaliyetlerinin değerlendirilmesi; ? Ham petrol boru hattı inşası ve doğal gaz projesiyle ilgili görüşme sürecinin hızlandırılması; ? Çin ve Rusya arasında işbirliği konulu orta ve uzun vadeli planların hazırlanması; ? Sınır ötesi su kaynaklarının korunması ve adil şekilde değerlendirilmesi, bu konuda bir an önce anlaşmaya varılması. Hu Jintao'nun söz konusu önerisine katıldığına işaret eden Putin, iki ülkenin ilgili birimlerinin RusyaÇin İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması'nı uygulayarak, Rusya'nın uzak doğu bölgeleri ile Çin'in kuzeydoğu bölgesi arasındaki temas ve işbirliğinin güçlendirilmesi, enerji ve elektrik gibi alanlardaki işbirliğinin ilerletilmesi gerektiğini ifade etti. ABD TEMKİNLİ 2007 yılının başından beri Rusya ile bir türlü yıldızı barışmayan ABD, son günlerde Avrasya coğrafyasında yaşanmakta olan ŞİÖ sürecini de yakından izliyor. Daha düne kadar elinde Rusya kartı olan ABD, bu kartı artık daha fazla Çin’e karşı kullanamayacağının farkına varmış durumda. Daha önceleri Rusya ile Çin arasında yaşanan soğuk rüzgârlar nedeniyle ŞİÖ’nün içerisinde bir çatlak olma ihtimalin değerlendirmesi ve bu yönde strateji geliştirmesi, kısmi olsa da bir süre başarılı olmuştur. Ancak Rusya’nın son zamanlarda daha eleştirel bir dış politika gütmesi ABD’yi Rusya’dan uzaklaştırmış, Çin’i tekrar Rusya’nın yanına itmiştir. Gelinen noktada Çin ve Rusya, Afganistan’ı ŞİÖ şemsiyesi içine çekmek istiyor. Türkmenistan Devlet Başkanının da ŞİÖ zirvesinde yer alması bağımsızlığından bu tarafa her zaman tarafsız durmuş Türkmenistan’ın da ŞİÖ’ye yaklaştığının bir göstergesidir. Eğer Türkmenistan ŞİÖ’ye üye olursa dünya enerji piyasaları çok güçlü bir blokun eline geçmiş olur. Şimdilik bu blokun dışında kalan tek Avrasya devleti Azerbaycan’dır. Öte yanda, tüm tartışmalar yaşanırken Çin, yeni Orta Asya stratejisini KİMLİK TARTIŞMALARINA SON Bişkek zirvesinden çıkan en önemli sonuç ŞİÖ’nün kimlik tanımlaması üzerine olanıydı. 2005 yılından beri tartışmalara konu olan ŞİÖ’nün ne tür bir örgüt olduğu sorunu Bişkek bildirisinde açıkça bölgesel güvenlik örgütü olduğu ibaresiyle tescil edilmiş oldu. Hatırlanacağı üzere, Rusya uzun bir süre ŞİÖ’nün bir güvenlik örgütü olmadığını ısrar ederek kendi başını çektiği bir takım bölgesel girişimleri kabul ettirmeye çalışmıştı. Ancak şu an için gelinen noktada Rusya’nın ısrarlarının bir işe yaramadığı görülmektedir. Artık Rusya kendisi de bunun farkındadır. Özellikle ABD ile girdiği sürtüşmede arkasında ŞİÖ gibi güçlü bir bölgesel örgüte ihtiyacı bulunmaktadır. ABD’nin tıpkı NATO’yu kullandığı gibi Rusya da ŞİÖ’yi tıpkı bir Varşova Paktı gibi kullanmak istiyor. Bütün bu durumlar ise, büyümekte olan yeni süper güç Çin’in elini güçlendiriyor.