Katalog

4 Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası Kafkaslarda yeni gerginlik… C S TRATEJİ Örneğin, Gürcistan Devlet Başkanı Saakaşvili, "Gürcistan’ın, sorunlu bölgelerdeki durumun kötüleşmesine ve dondurulmasına razı olmaya niyeti yoktur. Fakat yönetimin kesin kararı, Rus meslektaşlarımızla yapacağımız görüşmeden sonra belli olacaktır" yorumunu yaptı. Abhazya ve Güney Osetya liderleri barış görüşmelerini durduracaklarını açıkladılar. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Barış Güçlerinin bölgedeki istikrarın temel güvencesi olduğunu ve bu iki bölgedeki vatandaşlarını savunmak için her şeyi yapacaklarını içeren bir açıklama yaparken, Rusya içerisinde yer alan Kuzey Kafkasya’daki çeşitli bölgelerden Abhazya ve Güney Osetya yanında savaşmaya hazır olduklarına ilişkin mesajlar da gelmeye başladı. Bu kararla birlikte, savaş senaryoları yeniden gündeme taşındı. Hatta, G8 Zirvesi öncesinde Rus basınında Gürcistan’ın bölgede provokasyon yapacağı iddiası ortaya atıldı. Olay G8 Zirvesi sırasında geliştiği için Putin Gürcistan’a karşılık verme konusunda karar veremeyecekti. Gürcü yetkililer haberleri yalanladı. ıllardır gerginliklerden başka bir boyutu dikkat çekmeyen GürcistanRusya ilişkilerinin Mihail Saakaşvili’nin devlet başkanı olmasıyla birlikte giderek kötüleştiği biliniyor. İlişkilerdeki gerginliklerin giderilmesi için ABD başta olmak üzere bazı yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların çabaları da söz konusu oldu. Özel çabalar sonucunda 13 Haziran 2006 tarihinde gerçekleştirilebilen PutinSaakaşvili görüşmesinin sonuçsuz kalması, ikili ilişkileri olumlu gelişmediğinin göstergesiydi. 1517 Temmuz 2006 tarihlerinde St. Petersburg’da Rusya’nın başkanlığında gerçekleştirilen G8 Zirvesi sırasında ABD Başkanı Bush’un ve İngiltere Başbakanı Blair’in Rusya Devlet Başkanı Putin’den Gürcistan konusunda bazı isteklerde bulundukları ileri sürülüyor. Ama gidişat, ilişkilerin bu tür katkılarla düzelmeyeceğini gösteriyor. Ayrılıkçı bölgeler konusundaki statükodan rahatsız olan Gürcistan yönetiminin çabaları, Rusya tarafından hoş karşılanmıyor. Rusya, Gürcistan’ın ayrılıkçı bölgeleri kontrol altına alma girişimlerine, orta düzeydeki yöneticilerinin diliyle, ayrılıkçı bölgeleri "bağımsız devlet" olarak tanıyabileceği açıklamalarıyla karşılık veriyor. Gürcistan Parlamentosu’nun Rus Barış Güçleri konusundaki kararları ve Gürcistan yönetiminin ayrılıkçı bölgelere ilişkin sert tavır takınmaya çalışması ise, iki ülkeyi çatışmanın eşiğine getirdi. Saakaşvili’nin iktidara gelmesinden sonra, Gürcistan ile Güney Putin Osetya Bölgesi arasında Rus ordusunun görev yaptığı BDT Barış Gücü’nün görev süresinin uzatılması sorunu ikili ilişkilerde devamlı gerginlik nedeni oldu. Başlangıçta, sadece Güney Osetya için başlayan itirazlar, daha sonra Abhazya Bölgesi’ndeki barış güçleri için de dile getirilmeye başlandı. Gürcistan Parlamentosu’nun barış güçlerine ilişkin yaptığı tüm oturumlarda Rusya’nın sert şekilde suçlanması ve Barış Gücü’nün görev süresinin uzatılmak istenmemesi ortaya ciddi belirsizlikler çıkardı. Gürcistan, bölgedeki Barış Güçlerini kendi toprak bütünlüğüne karşı bir unsur olarak görüyor ve görev süresini uzatmaya sıcak bakmıyor. Bu tutumunu da parlamentosunun konuya ilişkin aldığı kararlarla ortaya koyuyor. Rusya ise, neredeyse tüm taraflara rağmen Barış Gücü’nü bölgede tutmak istediğine ilişkin mesajlar veriyor. Abhazya ve Güney Osetya liderleri Gürcistan’ın Barış Gücü’nü istememesinin, bölgedeki barış ortamını bozmaya hazırlandığının göstergesi olduğunu iddia ediyorlar. Bu görüş Rus yetkililer tarafından destekleniyor. Y Rusya ile Gürcistan çatışmanın eşiğinde bu çalışmaların sonuçlarını parlamentoya sunması istendi. Son karar, parlamentonun bu sonuçlar doğrultusunda, 2006 yazında konuya ilişkin yeni ve daha net bir karar almasını da öngörmekteydi. Gürcistan Parlamentosu Başkanı Nino Burcanadze’nin 11 Haziran 2006’da, BM Güvenlik Konseyi toplantısında bölgedeki Rus barış güçlerini sert şekilde eleştiren ve BM liderliğindeki başka barış güçleri ile değiştirilmesini isteyen konuşmasıyla süreç hızlandı. 13 Haziran 2006’da ise Gürcistan Parlamentosu Dışişleri Komitesi Başkanı Kote Gabaşvili, parlamentonun Abhazya ve Güney Osetya’daki Barış Gücü’nün çıkarılmaları talebiyle bir kararname hazırlamayı planladığını açıkladı. Bu süreçte, Saakaşvili, 11 Haziran 2006’da "Gürcistan topraklarının işgali Rus barış güçlerin de desteğiyle gerçekleşmektedir. Barış güçlerinin geleceği ile ilgili karar verme zamanı yaklaşmaktadır. Bu konuda Parlamentonun kararını bekliyoruz" açıklamasını yaptı. Milletvekilleri, "Biz kararımızı vereceğiz, ondan sonrası yönetimin işi" ifadelerini kullanmışlardı. Rus yetkililer, Gürcistan Parlamentosu’nun konuya ilişkin karar alma girişimini barış güçlerine yönelik bir "kışkırtma" olarak nitelendirmişti. Hem Rusya Dışişleri Bakanlığı, hem de Devlet Başkanı Putin, yaptıkları açıklamalarda, Gürcistan Parlamentosu böyle bir karar alsa dahi barış gücü görevini sürdürmeye devam edeceklerini vurgulamışlardı. 18 Temmuz 2006’da toplanan Gürcistan Parlamentosu, "Gürcistan’daki ayrılıkçı bölgelerde Barış Harekatı" isimli bir tasarıyı onayladı. Oturuma katılan 144 milletvekilinin oy birliği ile kabul ettiği karar, Gürcistan hükümetinin bir an evvel Abhazya ve Güney Osetya bölgelerindeki mevcut Barış Güçleri’nin çıkarılmasını ve uluslararası bir güçle değiştirilmesi için gerekli girişimlerin başlatılmasını öngörüyordu. Karar metni beklendiği kadar kesin hükümler (örneğin, son tarih belirtilmemiş) içermemesine rağmen, hem Gürcistan hem ayrılıkçı bölgeler hem de Rusya tarafı kararı ciddi biçimde ele aldılar ve farklı niteliklerde sert tepkiler verdiler. Batıdan yana tercihini her tavrıyla ortaya koyan Saakaşvili yönetimi, ÇATIŞMANIN AYAK SESLERİ Rusya ile çatışmayı göze alan kararlar Karar sonrasında Gürcistan’ın bölgeye yığınak yapmaya başlaması ve alıyor. Olası çatışma Türkiye’yi kuzey askeri Güney Osetya’da ardı ardına bombalı saldırıların gerçekleşmesiyle birlikte, sınırında da sıkıntıya sokabilir. Rusya’dan Gürcistan’a yönelik daha sert SON KARAR VE TEPKİLER Gürcistan Parlamentosu 11 Ekim 2005’te ve 15 Şubat 2006’da konuya ilişkin kararlar aldı. Bu kararlarda hem Güney Osetya’daki Barış Gücü’nün bölgede kalmasının istenmediği, hem de her iki Barış Gücü’nün ülkeden çıkarılmasının gerekliliği ve olanakları için hükümetin gerekli çalışmalar yapması, adımlar gelmeye başlandı. Önce Moskova Belediye Başkanı Lujkov, Abhazya’yı bağımsız devlet olarak gördüklerini ve buraya ciddi yatırımlar yapacaklarını açıkladı, ardından Rusya’nın Kuzey Saakaşvili Osetya Bölgesi, Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanıdığına ilişkin karar aldı. İki tarafın da şahin tavırlar sergilemesi yakın vadede küçük çaplı da olsa bir çatışmayı kaçınılmaz kılabilir. Gürcistan’ın saldırısını karşılıksız bırakmayacakların açıklayan Rus yetkililer, gerekçelerini iki unsura dayandırıyorlar: 1. Daha önce yaptıkları anlaşmalar nedeniyle bölgede Barışı sağlamak için Gürcistan ve ayrılıkçı bölgeler karşısındaki sorumlulukları; 2. Ayrılıkçı bölgelerde kayıtlı nüfusun büyük çoğunluğunun Rusya Federasyonu vatandaşlığı almış olması. Aslında, düşük yoğunluklu bir çatışma, gelecekteki planları açısından Gürcistan’ın isteği de olabilir. Gürcistan, ileride uygun bir dönemde daha ciddi bir harekat yaparken Rusya’nın ayrılıkçı bölgelere desteğini sınırlamak için, deneme niteliğindeki bir harekatla kısmi de olsa Rusya ile karşı karşıya gelmeyi planlayabilir. Böyle bir gelişme sonrasında Rusya, Gürcistan’a yönelik güç kullanımına gidilmesi teklifini uluslararası kuruluşlara taşıyabilir. Rusya’nın Gürcistan’ın bu oyunları karşısındaki sabrının ve kararlılığının ölçüsü, Gürcistan’ın toprak bütünlüğü ve bölgedeki istikrarın geleceği açısından çok önemli olacaktır. RusyaGürcistan ilişkilerinin şu anki gidişatı, son dönemlerde daha çok uluslararası enerji projeleri ile gündemde kalan Güney Kafkasya için olumlu bir şey vaat etmiyor.