Katalog

10 Arapİsrail çatışmaları ve Filistin sorunu (5) C S TRATEJİ Hamas ile her şey yeniden başlıyor Em. Büyükelçi Turhan FIRAT 04 yılının sonlarında 11 Kasım’da Arafat da ölünce Filistinliler için yeni bir devir başladı. Filistin İdaresi Başkanlığı için 2005 ocak ayında seçimler yapıldı. Hamas bu seçimi de boykot etti. FKÖ Başkanı Mahmud Abbas, Arafat’ın yerine Filistin İdaresinin yeni başkanı seçildi. Geçtiğimiz şubat ayında bir Hamas heyeti ile Ankara’ya gelerek görüşmelerde bulunan Halid Meşal de 13 Şubat 2005’de İsrail, Doğu Kudüs ve Batı Şeria’dan çekilirse Hamas’ın da silahlı mücadeleyi durduracağı yolunda bir açıklama yaptı. 20 Hamas’ın iktidara gelmesiyle Filistinİsrail sorununda başa dönüldü. İsrail’i barış için ödün konusunda ABD’den başka ikna edecek bir güç görünmüyor. Meşal’in ziyaretiyle birlikte Türkiye’nin ‘her iki kesime aynı uzaklıktayız’ tezi yara aldı. toplandı. Gazze ile Batı Şeria arasındaki geçişlere İsrail açıklamasında Hamas’ın şiddetten vazgeçmesi, İsrail’in izin vermediği için Meclis iki ayrı yerde (Gazze’de ve yaşama hakkını kabul etmesi ve Oslo Anlaşmalarındaki Batı Şeria’da) aynı anda toplandı. Teknolojik olanaklarla Ortadoğu Barış sürecini açıkça desteklemesi istendi. iletişim sağlandı. Başkan Mahmud Abbas Hamas’ı yeni AB 28 şubatta yaptığı açıklamada da Filistinlilere 120 Hükumeti kurmakla görevlendirdi ve Başbakanlığa da milyon Euro’luk acil yardım yapacağını, paranın İsmail Hania’yı önerdi. Abbas’ın konuşmasında bazı çoğunun Filistin İdaresine değil, halka yardım noktalar önem taşımaktadır. Abbas, Hamas’ın 1993 programlarına verileceğini belirtti. ABD ise ılımlı fakat Oslo Anlaşmalarına saygılı olmasını, Filistin sorunu şartlı davranıyordu. Hamas işbaşına geldiğinde için askeri çözüm olmadığını, güvenlik için barış tutumunu o zaman saptayacağını açıkladı. gerektiğini, İsrail ile barış yapıp yan yana iki devlet olarak yaşanmasını söyledi. FKÖ’lü Mahmud Abbas’ın AMAS’LA BAŞA DÖNÜLDÜ bu düşüncelerinin Hamas’ın felsefesi ile taban tabana Son yıllarda Ortadoğu ve Filistin sorunlarının zıt olduğu ortadadır. Ayrıca Mahmud Abbas, Şarm gösterdiği gelişmelere baktığımızda bazı El Şeyh’te (Mısır) Şaron ile yaptığı noktalar hemen göze çarpıyor : görüşmelerde, İsrail ve Filistinlilerin nerede ? Ortadoğu sorununun bütününde bir olursa olsun bütün şiddet hareketlerine çözülme yaşanmış, Arap cephesi son vermelerini kabul etmişti. İsrail ile bölünmüş, Mısır ve Ürdün, İsrail ile ayrı ateşkes ve Yol Haritasını da ayrı barış anlaşmaları yapmışlardır. benimsemişti. ? İsrail şartlar elverdiğinde Suriye, Filistinliler arasındaki bu görüş Lübnan ve Filistinlilerle de ayrı barış ayrılıkları zaman içinde çözülebilecek anlaşmaları yapmak istemektedir. mi, çözülecekse nasıl olacağını ancak ? İsrail’in 1967 Savaşı öncesi zaman içinde göreceğiz. Fakat çözüm, sınırlarına çekilmesi (242 sayılı karar) herhalde zaman alacağa benziyor. 18 ve Filistin Devleti’nin kurulması fikri Martta Hamas liderliğideki hükümet bugün de geçerli olmakla beraber kurulurken, Hamas ile El Fetih’in Filistinlilerin bunu nasıl sağlayacakları anlaşamadıkları ve Hamas’ın tek başına şimdilik meçhuldür. Filistin halkı hükümet kurduğu açıklandı. İki örgüt mücadelesini kendi başına sürdürmek arasındaki görüş ayrılıklarının devam ettiği Olmert durumundadır. anlaşılıyor. ? İsrail yetkililerinin siyasi beyanları ve askeri uygulamalarından, İsrail’in Batı Şeria’yı tamamen terk BD’NİN YAKLAŞIMI etmeye niyetli olmadığı anlaşılmaktadır. Filistin devleti kurulması halinde dahi Batı Şeria topraklarının en Sorunun doğrudan tarafları İsrail ile Filistinlilerin azından bir kısmını İsrail ilhak etmek istemektedir. Her dışında uluslararası toplumun bu meseleye nasıl baktığı yıl bir öncekine nazaran İsrail’in Batı Şeria üzerindeki sorusuna gelince: hakimiyeti artmaktadır. İsrail’in duvar inşası ile ABD’nin önayak olduğu 1993 Oslo Anlaşmaları, hakimiyetine alacağı topraklar ile Camp David 2000 Camp David Zirvesi, 2002 Yol Haritası, 2002 Zirvesinde İsrail ve ABD’nin önerdikleri toprak Arap Barış girişimi gibi denemelerin başarısız formülleri örtüşmektedir. olduğunu gördük. Bu olumsuz gelişmede ? Son yıllarda, örneğin Madrid Konferansında Washington’un İsrail’i kayırmasının yanında "barış karşılığı toprak" ilkesi benimsenmiştir. Filistinlilerin her isteklerinin karşılanması konusundaki ? Filistin sorunu özellikle ABD olmadan siyasi ısrarları da önemli rol oynamıştır. Bugün için ABD tek çözüme kavuşturulamaz. ABD İsrail’e söz geçirebileck süper güçtür. Fakat Irak olayında gördüğümüz gibi her yegane güç durumundadır. Filistin Devleti’nin istediğini yaptıramıyor. Bu bakımdan bazen Dörtler kurulmasını da istemektedir. Filistin ile İsrail’in güvenli bazen Beşler dediğimiz gruplaşmalar oluşturuluyor. sınırlar içinde yaşamalarını, Batı Şeria’da işgal altındaki Bunu Filistin sorununda, Afganistan’a yardımda toprakların bir kısmının İsrail’e verilmesini, Suriye ve görüyoruz. Filistin seçimleri bütün zorluklara rağmen Lübnan ile barış antlaşmaları yapılmasını şeffaflık ve demokratik bir düzen içinde yapıldı. İsrail öngörmektedir. ve Batı dünyasının üzerinde durdukları bu hassas ? Bu gelişmeler karşısında FKÖ ve Yaser Arafat seçimler düzgün bir şekilde gerçekleştirilmişti ama terör ve şiddetten vazgeçme, İsrail’i tanıma ve barış ortaya çıkan sonuç batılıları şaşırttı. Çünkü dini esaslara görüşmelerine başlama durumunda kalmışlardır. Bu dayalı Hamas’ın işbaşına gelmesinin yol açacağı duruma gelmek neredeyse 2530 yıl almıştır. Şimdi gelişmeler pek hesaplanmamıştı. İsrail en sert tutumu Hamas ile her şey yeniden başlamaktadır. Filistin aldı. Hamas’ın terörist bir örgüt olduğunu ve bu örgütle topraklarının Müslümanların kutsal toprakları olduğunu görüşülemeyeceğini açıkladı. Batı dünyası ise ilk Kur’an’a dayanarak kabul eden bir örgütün, bu şaşkınlıktan sonra Hamas’ın şiddet ve terörü topraklarda bir Yahudi devletini kabullenmesi zor ve bırakmasını, İsrail’i tanımasını ve yapılmış zaman alacak bir durumdur. anlaşmalara ? Sorunlara barışçı çözümler aranmaya başlanınca sadık Dörtlerin siyasi çabaları artmıştır. Soğuk Savaş sonrası kalınmasını, koşullarına uygun olarak doğubatı eksenli çabalar aksi halde dış yerine, başlıca ilgili güçlerden kurulu gruplar yardımların oluşturulmuştur. Ancak Dörtlerin 2002 Yol kesileceğini Haritası’ndaki tutumlarının aynen devam edip açıkladı. AB HAMAS’IN ÇIKIŞI Bu arada bir Filistin devleti kurma ümidi ve çalışmaları çerçevesinde 2005 ocakmayıs aylarında belediye seçimleri düzenlendi. Bu kez, Hamas seçimlere katıldı ve yaklaşık olarak oyların üçte birini kazandı. Bu ölçülü bir başarıydı. Gazze’de Refah ve Beyt Lahya’da, Batı Şeria’da Kalkilya’da başarılı oldu. Ama asıl başarıyı Hamas bir yıl sonra 25 ocak 2006 tarihinde yapılan Filistin Meclisi seçimlerinde kazandı ve 132 üyeliğin 74’ünü elde etti. Burada ilginç nokta , Hamas’ın seçim beyannamesine "İsrail’in yok edilmesi" hükmünün konmayışıdır. El Fetih Örgütü ise beklemediği şekilde yenilgiye uğradı. Bunda El Fetih’in uzun zamandır iktidarda oluşu, yıpranışı, adının yolsuzluklara bulaşmasının da büyük rolü oldu. Bu durum Başkan Mahmud Abbas’ın siyasi konumunu da doğal olarak zayıflatıyordu. İsrail’de ise Başbakan Ariel Şaron Likud’dan ayrılarak kendi siyasi partisi Kadima’yı kurmuş ve Filistin sorunu için yine kendi belirlediği bir plan kurgulamıştı. Buna göre Gazze’den çekilecek, Batı Şeria’daki askeri kontrolünü artıracak, Batı Şeria’da yeni Yahudi yerleşim yerleri kurulacak, ayrıca İsrail ile Batı Şeria arasına kısmen duvar, kısmen dikenli telörgü çekilecekti. İsrail 2002 nisanından beri Batı Şeria’daki askeri kontrolünü iyice artırmıştı. Gazze’den 2005 eylülünde çekilmeye başladı, askeri idaresi sona erdi. Ama Gazze’nin İsrail tarafından kuşatılmışlığına yukarıda değinmiştik. Gazze Şeridi’nin hava, kara ve denizden kontrol altında tutulması çok kolaydır. Ne ciddi bir liman ne de havaalanı bulunmaktadır. Nitekim bugünlerde İsrail, Hamas’ın seçim başarısından sonra Gazze’den geçişleri durdurmuş durumda. Tekrar Filistinlilerin durumuna dönecek olursak, 0cak 2006 seçimlerinden sonra 18 şubatta Meclis H A Filistin Başbakanı İsmail Haniye