Katalog

ticaretin de yakın zamanda 1 milyar dolar seviyesine yükseltilmesi gerektiğini söyledi. Kazakistan Kalkınma Bankası’nın Taşkent’te bir şubesinin açılmasını öneren Nazarbayev, Özbekistan’a petrol vermeye devam edeceklerini dile getirdi. Nazarbayev, Andican olaylarında Kerimov’a açık desteğini şu sözleriyle vurguladı: "Biz biliyoruz ki Sayın Kerimov Andican’da 26 milyon vatandaşın huzur ve barışını koruyordu. Bugün istihbarat servislerinin verdikleri bilgiler uyarınca kesin olarak bilinen, yalnız Özbekistan’ı değil bütün bölge ülkelerini istikrarsızlaştırmak amacıyla eğitilmiş bir grup radikal dincinin Özbekistan’a sızdığıdır. Biz bu gerçeklerin farkındayız." Ev sahibi Devlet Başkanı Kerimov da öncelikle iki ülkenin bölgenin liderliği için kesinlikle mücadele vermediğinin altını çizdi ve "Uzun lafın kısası Kazaklar ve Özbekler birliktedir. Bunu herkesin duymasını istiyorum. Bizi yenmek imkânsız olacak" dedi. Bölgedeki diğer güçlere de değinen Kerimov, "Bazı dış güçlerin uzun vadeli jeopolitik hedeflerine ulaşabilmek için demokrasi ve özgürlük sağlama bahanesiyle yaptıkları ve milli çıkarlarımızı hesaba katmayan girişimler, bölgede güvenliği ve Orta Asya’nın iki önemli ülkesi Kazakistan ve Özbekistan arasında son dönemde olumlu gelişmeler yaşanıyor. Nazarbayev, Taşkent ziyaretinde Andican olayları nedeniyle Kerimov’a tam destek verdi. İki ülkenin de ‘stratejik ortak’ olarak niteledikleri Rusya gelişmelerden memnun. istikrarı sağlamaya yardımcı olmuyor" Kerimov sözleriyle ABD’yi üstü kapalı eleştirdi. Şüphesiz ki Kazakistan ve Özbekistan bölgenin geleceğinde başat rol oynayacaklar. İki ülke arasında yeni bir dönemin başladığı belirtilen bu görüşmeler, bölgeyle ilgilenen devletler tarafından yakından izleniyor. Moskova, kendisiyle yakın ilişkilere sahip devletlerin, bölgesel entegrasyon çabalarından memnunluk duyuyor. Elbette bu çalışmalar Moskova’nın hassasiyetleri doğrultusunda yapıldığı müddetçe. Böylelikle hem bölgeyi dış etkilere daha fazla kapatabilme imkânı doğmakta hem de bölgedeki etkisini daha da artırabilme olanaklarına kavuşmaktadır. Nazarbayev’in bu ziyaretinde de görüldüğü gibi Andican konusunda Özbekistan’ı destekleyen açıklamaların yapılması Moskova’nın politikalarıyla örtüşüyor. Ayrıca her iki devletin de stratejik ortak olarak tanımladığı Rusya, Orta Asya’ya ilişkin uzun vadeli enerji ve güvenlik planlarında Özbekistan ve Kazakistan’ı yanında görmek istiyor. Bölgede etkin olan bir diğer devlet ABD ise Özbekistan’la yaşadığı son gerginlikler ve bu ülkedeki üssünü kaybetmesinin ardından, yansıyabilir. bu tür gelişmelerden zarar gören taraf Orta Asya devletlerinin tamamen kendi konumunda bulunuyor. Özbekistan’ın keskin iradeleriyle yürüttükleri çalışmalara mutlaka destek çizgilerle yüzünü Moskova’ya çevirmesi ve verilmelidir. Bu tür çabalar Türkiye’nin de lehine Kazakistan’ın da Taşkent’le ilişkilerini geliştirmesi, olabilecek gelişmelerdir. ABD’nin Kazakistan’daki projelerine de olumsuz C S TRATEJİ 23 S T R A T E J İ Yazar : A. Öner Pehlivanoğlu Kastaş Yayınevi, 2004, 510 sf. Çağdaş dünyanın politik haritasına bakıldığında, Ortadoğu’nun dünyanın hiçbir yerinde görülmeyen tarihi bir derinliğe sahip olduğunu görüyoruz. Ortadoğu, kendisine söz konusu derinliğini kazandıran sıfatları nedeniyle tarihin her döneminde dünya hakimiyeti iddiasında olan güçlerin en büyük hedefi oldu. Başka bir deyişle her daim hedef tahtasının tam ortasında bulunan Ortadoğu üzerinde sayısız oyunlar oynandı. Ortadoğu sahip olduğu kutsal, ekonomik ve bunlara bağlı olarak oluşan jeopolitik değerlerin bedelini ağır bir şekilde ödedi ve ödemeye de devam ediyor. Tüm bunların sonucu olarak bugün her yönden karmakarışık bir Ortadoğu var karşımızda. Bu karmaşadan sıyrılıp Ortadoğu’yu anlamak için, tarihin siyasi, sosyal, toplumsal ve kültürel nirengi noktalarını odağa almak ve bu merkezlerden kronolojik bir geriye sayım ile olay ve olguları analiz etmek gerekiyor. Öncelikle bölgenin uzun geçmişini, tarihin kavşak noktalarını iyice özümsemek gerekiyor. Bölgenin haritasının geçirdiği evrimleri, toplumsal ve siyasi yaşamın dönüşümlerini K İ T A P L I Ğ I rece mantıksal çerçeveler içerisinde yapılmış olması. Olay ve olgulara oldukça geniş bir perspektiften bakılan kitapta, Ortadoğu’nun yakın tarihine damgasını vurmuş tüm gelişmeler sıkıcı olmayan gerekli detayları ile verilmiş. Bu özelliği ile aynı zamanda iyi bir referans kaynağı da olan "Ortadoğu ve Türkiye" çalışması petrol ve enerji dışında bölgenin bir diğer önemli sorunu olan sınır aşan sular konusuna da yer ayırmış. Kısacası son bir yüzyılda Ortadoğu’da yaşanan gelişmelerin bilimsel veriler ışığında toplu bir şekilde analiz edildiği eserin son bölümünde büyük tartışmalara neden olan ve halen ne olduğu tam olarak anlaşılamamış olan "Büyük Ortadoğu Projesi"ne geniş yer verilmiş. NATO 2004 Zirvesi’nin perde arkası ve bu bağlamda Türkiye’nin Büyük Ortadoğu Projesi’nin neresinde olduğuna dair yapılan çarpıcı değerlendirmeler de dikkat çekici. Kitaba ek olarak son bölümde yer alan "Olaylar Dizini" ve Ortadoğu’da Osmanlı sonrasında başa gelen hanedan ve yönetimlerin yer aldığı tablo da okuyucular için son derece yararlı bir başvuru kaynağı olacaktır. Ortadoğu ve Türkiye çok iyi kavramak bugünü anlayabilmek ve yarını öngörebilmek için son derece önemli. Bunun içinse en önemli şey doğru kaynaklara ya da doğru kaynaklardan elde edilmiş kullanılabilir bilgiye duyulan ihtiyaç. Ortadoğu her zaman için popülaritesi yüksek bir "konu" olduğu için olsa gerek hem Türkçede hem de diğer dillerde hakkında yazılmış oldukça geniş bir yayın yelpazesi var. Ancak günümüz dünyasında asıl önemli olan dezenformasyondan uzak, bilimsel ölçütlere uygun, gerçekleri mantıklı bir analizle sunabilen eserler verebilmektir. Bu bağlamda, son dönemde Türkiye’de Ortadoğu üzerine yapılan en iyi çalışmalardan biri A. Öner Pehlivanoğlu’nun "Ortadoğu ve Türkiye" adlı çalışması. Yazar, eserinde kronolojik olarak 20. yüzyılın başlangıcından günümüze kadar bölgede yaşanan çatışmaları sebepleri ve birbirleri ile bağlantılı sonuçları ortaya koymuş. Özellikle petrol ve enerji bağlamında ele alınan bölgesel gelişmelerin Türkiye açısından değerlendirildiği yapıtta, göze çarpan bir diğer özellik de analizlerin geçmişbugüngelecek çizgisinde, son de STRATEJİ KİTAPLIĞI STRATEJİ KİTAPLIĞI STRATEJİ KİTAPLIĞI STRATEJİ KİTAPLIĞI STRATEJİ KİTAPLIĞI STRATEJİ KİTAPLIĞI