Katalog

Rusya’nın Batı’dan umduğunu bulamayarak yönünü Putin’in iktidara gelmesinden sonra kendisini Asya’ya dönmesinin de etkisi büyüktür. Hem Çin, politik, ekonomik ve askeri açıdan toplayan hem de Rusya açısından daha güçlü olmanın anahtar Rusya’dan da eleştiriler gelmeye başladı. Özelikle, üst kuralı bir arada işbirliği içerisinde yaşamaktır. Bu düzey Rus generalleri ve Rus parlamentosunun alt nedenle, ortaya çıkan tabloyu ittifak olarak değil de kanadı Duma, geçmişte Çin’e verilen üretim zoraki bir kader birliği olarak yorumlamak daha lisanslarının yanı başlarında muazzam bir askeri güç doğru olacaktır. Zoraki kader birliği, kendisini en yarattığını, bunun da Rusya’nın bölgesel çıkarlarına güzel, Rusya Savunma Bakanı Sergei Ivanov’un 11 aykırı olduğu yönünde uyarılarda bulundular. Bu Ocak 2006’da Wall Street Journal gazetesinde durum, geçmişte, "yanı başımda nükleer bir güç yayınlanan "Rusya neden güçlü olmalı" başlıklı varken ben rahat uyuyamam" diyerek Çin’in atom makalesinde Rusya’nın gelecekte üstleneceği bombası üretmeye yönelik çalışmalarına tepkisini dile misyonu tanımlarken, Çin’i ortak olmaktan çok bir getiren Sovyet lideri Kuruşçev’i akıllara getiriyor. rakip olarak değerlendirmesinde gösteriyor. Bu ortam Aslında, Putin, 2000 yılından bu tarafa bu önerileri de içerisinde, ÇinRus ekseninin hassas bir denge dikkate alarak teknoloji transferinde daha seçici üzerinde kurulu olduğunu söylemek yersiz olmaz. Bu olmaya başladı. Putin, RusÇin askeri gücündeki denge, henüz gelişme aşamasında olan ŞİÖ liderliği simetrinin Çin lehine bozulmasını istemiyor. Bu üzerinde de ileride etki yaratacaktır. Henüz, örgütün nedenle uzun süre, Putin, son nesil nükleer bomba da kimin dümen suyunda olduğu açık değil. ŞİÖ’nün taşıyabilen TU–19–22 stratejik bombardıman önündeki en büyük engel kolektif liderlikten bireysel uçaklarının Çin’e satılmasına sıcak bakmadı. Aynı liderliğe tersine bir evrim geçirme olasılığıdır. şekilde, Rusya, açık denizlerde dengenin Çin lehine bozulmaması için 20 Ocak 2004 tarihinde, Amiral Gorşkov uçak gemisinin satışı üzerine Hindistan’la anlaşmaya vardı. Böylece Hint Donanması Hint Okyanusu ve ona bitişik sularda önemli bir karşıdenge unsuru haline geldi. Putin’in göreve gelmesinden bu tarafa Rusya, özellikle AsyaPasifik bölgesinin denizlerinde hâkim deniz gücü olmak istiyor. Bu açıdan en büyük rakibi Çin’dir. Rusya’nın teknoloji transferinde isteksiz olması, savunma teknolojisinde dışa bağımlı olan Çin’in İsrail, Belarus (Beyaz Rusya) ve Ukrayna gibi devletlere yönelmesine neden oluyor. Özelikle, Çin, İsrail’den erken uyarı ve radar sistemleri gibi çok hassas teknolojilere dayalı silah sistemlerini alıyordu. Geçtiğimiz yıl ABD’nin Amerikan teknolojisini Çin’e Putin’in Çin temaslarından... sattığı gerekçesiyle İsrail’e gösterdiği tepki nedeniyle İsrail bu tür teknoloji transferlerine bir sınırlama getirerek, satışlardan önce ABD’ye danışma kararı aldı. Bunun sonucu olarak, Çin’in Rusya’ya bağımlılığı daha da arttı. Yine de Çin, kendi teknolojisini üretmekten de geri kalmadı. Yirmi birinci yüzyılla birlikte, Çin, yeni bir askeri dönüşüm süreci başlattı. Bu dönüşüm hem ideolojik, hem de teknolojik idi. Bu dönüşüm, on beş yıllık bir süre içerisinde özellikle deniz, hava ve uzayda Çin’in etkin bir askeri güç olmasını öngörüyor. Dolaysıyla Çin, Rusya’dan silah almaktan çok birlikte araştırma, geliştirme ve üretim yapmak istiyor. C S TRATEJİ 19 Alexander Downer’in ABD’nin çevreleme politikası üzerinden Çin’i ele almasına karşı çıkışının etkisi göz ardı edilemez. İlk defa, ABD’nin resmi bir ağızdan böyle bir açıklama yapması, ABD’nin Rusya’ya karşı Çin’e dostluk elini uzattığı şeklinde yorumlanabilir. ABD’nin bu çıkışı, Çin Devlet Başkanı Hu Jintao’nun Nisan ayında Washington’a yapacağı gezi öncesi bir iyi niyet mesajsı olarak ta yorumlanabilir. Ancak RusyaÇin ikilisi, ABD’nin niyeti konusunda endişe duymaktadır. Geçtiğimiz günlerde, ABD’nin mesafeli durduğu Hindistan’la stratejik işbirliği süreci başlatması ve askeri açıdan güçlendirme kararı vermesi, Çin’i endişelendirdiği kadar Rusya’yı da endişelendiriyor. Önceleri, Çin’in dengelenebileceği düşüncesiyle memnun olan Rusya, daha sonra bu işbirliğinin kendi etki sahası içerisinde yaşanan renkli devrimlerin farklı bir kalıpta ortaya çıkmasına neden olabileceği olasılığına karşı, Çin tarafında yerini aldı. Çin ise, Bush yönetiminin 16 Mart’ta yayınladığı yeni Ulusal Güvenlik Stratejisi raporunda Çin’i üstü kapalı olarak rakip ilan etmesi nedeniyle tepkilerini dile getiriyor. Bütün bunların ötesinde, Rusya’nın da kendine özgü bir takım politikaları olduğu açık. Özellikle Çin’in toprak bütünlüğü sorununda Putin, Tayvan ve Tibet’e vurguda bulunurken, Doğu Türkistan/Sinciang bölgesi için herhangi bir ifadede bulunmadı. Yüzyıllar boyunca, Rusya ve Çin, Doğu Türkistan bölgesinin kontrolü için mücadele etti. Rusya’nın bu bölgeye ilgisinin hâlen devam ettiği, Temmuz 2005’te gerçekleştirilen ÇinRus ortak askeri tatbikatının nerede yapılacağı tartışmasında kendisini göstermişti. Rusya, bu tatbikatın Doğu Türkistan bölgesinde yapılması için ısrar etmişti. Çin, bu öneriye sert bir şekilde karşı çıkmıştı. Çin ve Rusya’nın arasında soğuk rüzgârlara neden olan diğer bir sorun ise, ABD’nin Avrupa’nın son diktatörlüğü olarak adlandırdığı Belarus’tur. Rusya’nın bu ülkeyle olan geçmişten gelen ekonomik, jeopolitik ve güvenlik ilişkileri bulunuyor. Çin de 1992’den beri Belarus’la yakın ilişkiler içersinde. Belarus, Rusya için Avrupa’nın kalbinde önemli stratejik bir konumda bulunan bir ülke konumunda. Belarus, Rusya için NATO’yla olası bir sürtüşme durumunda en önemli ön cephe hattı olacak. Aynı zamanda bu ülkede Rusya’ya ait askeri üsler ve erken uyarı istasyonu ve buna bağlı füze bataryaları bulunuyor. Görünüşte, Rusya için ABD’nin küresel hegemonyası, Çin’in ekonomik ve askeri olarak genişlemesinden daha tehlikeli. Bu nedenle, Rusya, açıkça Çin’in Belarus’la olan ilişkilerine ses çıkarmıyor. Ancak Çin’in Batı’ya yönelik stratejisini gayet iyi bilen Rusya, Çin’in daha fazla adım atmasına da müsaade etmiyor. Çin’in Küba’da izleme ve dinleme istasyonları kurarak, ABD’nin faaliyetlerini takip ettiğini yakından bilen Rusya, aynı istasyonların Belarus’a konmak suretiyle, AB’nin ve Rusya’nın faaliyetlerinin de Çin tarafından takip edilmek istendiğini düşünüyor. Belarus cephesinde ise, artan Amerikan baskısına karşı Çin’in yanında yer alarak Latin Amerika kervanına katılmak isteği ağır basıyor. Sonuç olarak, son aylarda yaşanan gelişmelerin satır aralarına bakıldığında üstü kapalı olarak büyük güçler arasında Asya’da paylaşım mücadelesinin hâlen devam ettiği görülmektedir. BÖLGESEL GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ ÇinRus stratejik ortaklığı, Nisan 1996 tarihinde imzalanan bir anlaşmayla kuruldu. Bu işbirliği tıpkı İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru ABD ve Sovyetlerin dünyayı kendi nüfuz alanları açısından paylaşmaları gibi Çin ve Rusya da bu stratejik ortaklıkla birlikte Avrasya coğrafyasını paylaşacaklarının sinyalini verdi. 2001 yılında, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün resmen kurulmasıyla birlikte dolaylı olarak ta RusÇin ikilisi Avrasya coğrafyasını kendi etki sahaları içinde paylaştı. 5 Temmuz 2005 tarihinde, Astana’da toplanan ŞİÖ liderler zirvesinde ABD’den Orta Asya’da bulunan güçlerini çekmesi yönünde çağrıda bulunulması bu paylaşım ve sahiplenmeye en güzel örneği oluşturuyor. RusÇin işbirliğinin artmasında, ABD egemenliğinin dünyaya yayılmasından rahatsızlık duyan Rusya ve Çin, geçtiğimiz haftalarda üst düzey temas içindeydi. ABD politikalarını, Çin’in güçlenmesinden daha ciddi bulan Moskova, işbirliği seçeneğini Pekin’den yana kullanıyor. AVUSTURALYA’DAN MESAJ Putin’in Çin ziyaretinden bir hafta önce Avustralya’yı ziyaret eden Amerikan Dışişleri Bakanı Rice, Avustralya’nın en saygın gazetesi The Australian’a verdiği demeçte, ABD’nin Çin’i çevrelemek gibi bir politikasının olmadığını belirtti. Bu açıklamada, Avustralya Dışişleri Bakanı