Katalog

doğrultusundaki açıklamalarını doğru bulmadıklarını, bu tür bir gelişmenin Azerbaycan’a yararı olmayacağını ifade etmiştir. Ryabov, ayrıca, böyle bir gelişmenin, Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali sorunu açısından, Azerbaycan’ı olumsuz etkileyeceğini de vurgulamıştır. İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü ve çok sayıda milletvekili de konuya ilişkin tepkilerini dile getirmişlerdir. Dönemin yoğun trafiği içerisinde Azerbaycan yetkilileri tepkileri azaltmak için haberleri yalanlamıştır. Fakat bu yalanlamalardan kısa süre sonra, eski danışman Vefa Guluzade, 20 Aralık 2003 tarihli açıklamasında, Haydar Aliyev’in yıllar önce ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright ile yaptığı görüşmede, Azerbaycan’a ABD askerlerinin yerleştirilmesi planına "evet" dediğini ifade etmiştir. Zaten, sonraki dönemlerde gerçekleşen askeri yetkililerin karşılıklı ziyaretleri bunun temelsiz olmadığını göstermektedir. Örneğin, Charles Wald, 13 Mart 2004’te, 1 Nisan 2005 ve 1 Haziran 2005’te, Donald Rumsfeld 1112 Ağustos 2004 ve 1213 Nisan 2005’te Azerbaycan’ı ziyaret etmiştir. Bunun yanında, sadece 9 Aralık 2004 ile 2 Haziran 2005 arasında en az dört (resmi olarak açıklanmayanlar da olduğu için) üst düzey ABD askeri heyeti Azerbaycan’ı ziyaret etmiştir. Bunlara Azerbaycan Savunma Bakanı Sefer Ebiyev’in 2127 Mart 2004 tarihlerinde gerçekleştirdiği uzun sayılabilecek ABD ziyaretini ekleyince ortaya ilginç bir tablo çıkmaktadır. Bu ziyaretlerin hepsinin öncesinde ve sonrasında, Azerbaycan ile ABD arasında üs konusunda uzlaşma sağlandığına ve yakın vadede Azerbaycan’da ABD askerlerinin konuşlanacağına ilişkin haber ve değerlendirmeler çıkmıştır. Bunlardan en ciddi olanlarından birisi, Stratfor tarafından Mayıs 2005 ortalarında dile getirilmiştir. Stratfor’a göre, Rumsfeld’in son Bakü ziyareti sırasında ABD ile Azerbaycan arasında üslere ilişkin anlaşma artık imzalanmıştır. Bu haber sonrasında Azerbaycan basınında, artık ABD askeri uzmanlarının üsler için yer bakmak amacıyla Bakü’de gizli çalışmalar Şu deveyi tutuklayın! yapmakta olduğu iddia Nökleer enerjiden edilmiştir. aptallaşmış! Aslında 2005 yılı ABD’nin Azerbaycan planlarında somut adımların atılmaya başladığı yıl olmuştur. Önce, ABD’nin desteği ile Bakü’de bir askeri gözetim merkezinin kurulduğu açıklanmıştır. İşin ilginç yanı, İran yetkilileri, "teröre karşı önlem amacıyla kullanılacağı" gerekçesiyle bu merkeze karşı olmadıklarını açıklamıştır. Eylül 2005’te ise artık Azerbaycan’ın Hazar kıyısındaki kuzey ve güney sınırlarında (Hızı’da ve Astara’da) ABD’nin iki radar üssü kurmuş olduğu açıklanmıştır. Fakat, Azerbaycan ABD’nin taleplerini karşılamaya çalışırken, İran ve Rusya ile ilişkilerinde aksamalar olmaması için de dikkatli davranmaya çalışmaktadır. Özellikle, Rusya’nın eski Sovyet cumhuriyetlerine sattığı doğalgazın fiyatını yükseltmeye çalışırken hiç direnmeden Rusya’nın önerdiği fiyatları kabul eden tek ülkenin Azerbaycan olması dikkatlerden kaçmamıştır. 9 Aralık 2005 Azerbaycan Sınır Kuvvetleri Komutanı Elçin Guliyev ve 21 Aralık 2005’de ise Azerbaycan Ulusal Güvenlik (İstihbarat) Bakanı Eldar Mahmudov İran’ı ziyaret etmiş ve üst düzey yetkililerle görüşmeler gerçekleştirmiştir. Hatırlanacağı üzere Sefer Ebiyev ABD’nin hedefinde olan İran’ı 1416 Mayıs 2005 tarihlerinde ziyaret ederek tüm üst düzey yetkililerle görüşmeler yapmış ve iki ülke arasında 15 Mayıs 2005’te askeri anlaşma imzalanmıştı. 20 Aralık 2005’te İran Cumhurbaşkanı Mahmut Haydar Aliyev döneminde Azerbaycan ile ABD Ahmednejad Azerbaycan’a kısa süreli ziyaret arasında gerçekleştirilen askeri görüşmeler daha çok gerçekleştirmiştir. 15 yıllık aradan sonra İran’dan bu amaca, dengenin korunmasına hizmet etmiştir. Azerbaycan’ın Nahçıvan bölgesine doğalgaz Muhtemelen, Rusya’nın Ermenistan’a verdiği desteği verilmesine yeniden başlanması için yapılan törene azaltması için üs konusunun pazarlık aracı olarak katılmak amacıyla gerçekleştirilmiş olan ziyaret kullanılması düşünülmüştür. Çünkü, ABD üslerinin sırasında Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev Azerbaycan’da konuşlanması konusu her gündeme ile Ahmednejad arasında Nahçıvan kentinde uzun geldiğinde Azerbaycan yetkilileri, özellikle süren kapalı görüşme yapılmıştır. Bazı iddialara Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, göre, bu görüşme sırasında ABD’nin İran’a Ermenistan’daki Rus askeri varlığına gönderme vermek istediği bazı mesajlar İlham Aliyev yaparcasına, Güney Kafkasya’daki yabancı askeri tarafından Mahmut Ahmednejad’a varlıktan duydukları rahatsızlığı dile getirmiş ve iletilmiştir. Azerbaycan’ın yabancı askeri üsse sahip olmayan tek Güney Kafkasya ülkesi olduğunu vurgulamıştır. ZERBAYCAN’I ZORHaydar Aliyev döneminde, ABD ile ilişkilere LAYAN KOŞULLAR askeri boyut da kazandırılarak özellikle şu iki amaca ulaşılmaya çalışılmıştır. İran’la yaşanan Hazar’daki Haydar Aliyev petrol kuyuları gerginliği ve Rusya’nın işgal döneminin en sürecinde Ermenistan’a verdiği destek nedenleriyleönemli İran ve Rusya’nın Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne özelliklerden ve bağımsızlığına gerekli saygı göstermediğine birisi dengeli dış inanan Azerbaycan yönetimi, bu iki ülkenin politika Azerbaycan’ı onların sevmediği güçlerle işbirliği çizgisinin yapmak zorunda bıraktıklarını onlara göstermeye sürdürülmesi çalışmıştır. Öte yandan da Azerbaycan, mevcut konusundaki küresel sistemin yeni koşullarına uyum sağlamak kararlılık konusunda geride kalmak istememiştir. Bununla olmuştur. Azerbaycan aynı zamanda, ABD başta olmak üzere Batılı güçlerin taleplerini de önemli ölçüde karşılamayı hedeflemiştir. Fakat, bölgeye ilişkin rekabetin giderek tırmanması, ABDİran gerginliğinin savaşa dönüşme ihtimali Azerbaycan’ı zor duruma sokmaya başlamıştır. Günümüzdeki veriler itibariyle, Azerbaycan’ın, ABD’nin muhtemel İran saldırısı sırasında da tarafsız kalmaya çalışacağı beklenmektedir. C S TRATEJİ 11 Azerbaycan’a üst düzey Amerikan ziyaretleri, bu ülke desteği ile kurulan iki radar üssü ve askeri üs kurulacağı konusundaki gelişmeler Rusya ve İran’ın tepkisini çekiyor. Rusya, Bakü karşısında Ermenistan kartını yeniden gündeme getiriyor. A