Katalog

CUMARTESI 06 14/3/07 16:26 Page 1 CUMARTESİ EKİ 6 CMYK 6 17 MART 2007 CUMARTESİ Ekrandaki Mustafa Kemaller GAMZE AKDEMİR Yabancı ekranlara baktığımızda devreye girer, kulaklar bükülür, yönetmenler, ne kadar da sık görürüz dünya yapımcılar, oyuncular sindirilir. liderlerini. Deyim yerindeyse ta Bir Atatürk filmi çekmek adına Hollywood’da ve ezelden beri ne kadar Avrupa’da en çok çaba gösterenlerin “Sinema büyük, güçlü ve dahi liderlere sahip başında kuşkusuz sinema tarihinin öyle bir keşiftir ki, bir gün olduklarını anlatır yabancı efsane oyuncularından, büyük gelecek, barutun, elektriğin ve sinemacılar, televizyoncular bir Atatürk hayranı olduğu kıtaların keşfinden çok, dünya yapımlarında bıkmadan bilinen, Sir Lawrence medeniyetinin veçhesini değiştireceği tekrar tekrar. Sinemanın Olivier geliyor. Öyle ki görülecektir. Sinema, dünyanın en uzak endüstri anlamında tüm çabalarına karşın köşelerinde oturan insanların birbirlerini rakipsiz olduğu Atatürk’ü kendisi sevmelerini, tanımalarını temin edecektir. Hollywood kendi canlandıramasa ve Sinema, insanlar arasındaki görüş, düşünüş liderlerinin yanı sıra projesini yaşama dünya liderlerini de ne farklarını silecek, insanlık idealinin tahakkukuna geçiremese de, kadar çok filmin en büyük yardımı yapacaktır. Sinemaya layık Lawrence Olivier bu merkezine yerleştirmiş, tutkusunu oğlu Tarquin olduğu ehemmiyeti vermeliyiz.” ünlü oyuncularına Olivier’e miras bırakmış, unutulmaz portreler oğlu da babası gibi uzun çizdirmiştir. Bunları izlediğimde yıllar yapımı gerçekleştirmeye her Türk gibi aklıma “Neden çalışmış fakat başarılı olamamıştı. bunca liderin resmedildiği yapım Bu arada Sir Lawrence Olivier’den arasında bir tane bile Atatürk olmasın, neden yok?” öncesinde 1951’de ilk teklif Douglas Fairbanks Jr.’a sorusu düşer. Yüreğim burulur, her kuşaktan götürülmüş ancak bu sefer de senaryo Celal Bayar kitlelerin, halkların imkansızı başaran efsane tarafından reddedilmiş. 1962’de aynı teklif Yul liderimizin ve ulusumuzun muhteşem mücadelesine Brynner ve Anthony Quinn’e yapılmış ama yine tanık olmasını arzularım. gerçekleşememiş. Kirk Douglas, Charlton Heston, Hiç denenmemiş midir? Hayır denenmiştir hem de John Wayne, Marlon Brando, Burt Lancaster ise defalarca. Atatürk filminin çekilmesi için sonraki yıllarda teklif götürülen isimler arasında. Son Hollywood’da devreye girilmiştir. Ama ister ambargo olarak Atatürk rolü Antonio Banderas’a teklif edilmiş deyin ister haris lobiler, ne zaman Hollywood bir fakat ünlü oyuncu önce kabul ettiği rolü daha sonra Atatürk projesine başlamaya niyetlense derin ilişkiler aldığı tehditler sonucunda geri çevirmişti. ALTIOKLAR’IN PROJESİ HAZIR Yurtiçine dönersek, belirtmeden geçmeyelim, Mustafa Altıoklar yazıp yöneteceği ve 20 milyon dolarlık bir bütçeyle çekilmesini planladığı son projesinde Atatürk’ü anlatacak. Atatürk rolü için düşündüğü isimler arasında Arda Kural’ın yanı sıra, Leonardo Di Caprio ve Jude Law da var. Filminde Hintli bir casusu Benicio Dell Toro’nun, İngiliz bir generali William Hurt’un, Fransız bir generali de Gerard Depardieu’nun oynamasını planlıyor Altıoklar. Dedik ya burukluğumuz uluslararası alanda, yoksa özellikle son 10 yılda televizyon ve sinemaya çekilen kimi film ve dizilerde Atatürk’ü çeşitli oyuncuların canlandırdıklarını ve halktan olumlu tepkiler aldıklarını biliyoruz. Atatürk’ü son dönemlerde canlandıran bazı oyuncularla kısa söyleşilerimizi biraz sonra okuyacaksınız ama bu noktada yönetmen, yapımcı ve özellikle Atatürk’ü canlandıran sanatçıların ‘tedirginliklerinden’, evet tedirginliklerinden bahsetmek istiyoruz. Büyük bir önderi, bir kahramanı, bir askeri dehayı canlandırmak kolay değil. Hele ki söz konusu Atatürk ise. Her hareketi, kararı, devrimi ve adımıyla ulusuna çağ atlatmış bir lider nasıl canlandırılabilir? Öyle kasım kasım kasılarak olmaz… Öyle vara yoğa kahkahalar atan bir kişi desen dönemin tanıkları ve çekilen belgesellerden bu portrenin Atatürk ile uzaktan yakından alakasının olmadığı ortada. Peki nasıl canlandırmalı? Yapay olmamalı, candan olmalı, kararlı, vakur olmalı ama bir yurttaşın karşısında saygıyla eğilebilmeli, gereğinde espriyi patlatabilmeli, yurttaşların sofrasında ekmeği bölüşebilmeli. Tanıkların bizlere söyledikleri, yazdıkları ve belgesellerde gözlemlediğimiz Atatürk böyle bir portre çiziyor. DANİEL CRAİG’E TEKLİF EDİLDİ Sinemayı çok sevmişti Sinemayı çok sevmişti Atatürk. Hem sanatsal, hem kitlesel gücünün farkındaydı. Belleksiz bir toplum olmamak gereğini herkesten önce kavrayanlardan biriydi. Sinema gelecek kuşaklara çok şeyler verecekti, hem tarih hem de sanatla buluşturacaktı. Sinemaya layık olduğu önemi veriyordu. O kadar ki kendisi rol almayı bile düşündü ve sonunda rol aldı da. İşte size Atatürk’ün sinemayı ne kadar sevdiği ve önem verdiğini anlatan bir anekdot: Yıl 1932... Kurtuluş Savaşı yıllarının belgeseli hazırlanıyor. Mustafa Kemal, Trakya manevralarında bu belgesel çalışmalarını yürütmekle de görevlendirdiği Baransel Paşa’ya “Bitti mi?” diye sorar. Baransel, “Paşam size ait sahnelerin çoğunun hareketsiz fotoğraflardan oluşması nedeniyle film henüz tamamlanamadı” yanıtını verir. Bunun üzerine Atatürk şöyle der: “Ben hayattayım. Milli Mücadele’ye ait bütün evrakım, kılıcım, çizmem, hali hazırda mevcut olduğuna göre, çağırdığınız anda bana düşen vazifeyi yapmadım mı? Böyle bir teklif karşısında kalsam memnuniyetle kabul eder, bir aktör gibi filmde rol alır, hatıraları canlandırırdım. Bu milli vazifedir. Çünkü Türk gençliğine bu mücadelenin nasıl kazanıldığını canlı olarak ispat etmek, hatıra bırakmak, ancak bu filmle mümkün olacaktır.” Ancak 1937 yılına gelindiğinde Ata’nın bozulan sağlığı bu projenin gerçekleşmesini önler. Fakat bu arada Atatürk yine de bir aktörlük denemesi yapar. Yine 1932’de çevrilen ve İstiklal Savaşı üstüne en iyi filmler arasında yer alan Bir Millet Uyanıyor filminde çok kısa da olsa kendini canlandırır. O nedenledir ki kamu vicdanı Ata’sı konusunda çok titiz ve haklı olarak daha bir eleştirel. Dolayısıyla da özellikle Atatürk’ü canlandıran oyuncular ve elbette yönetmenler biraz diken üstünde ilk zamanlar… İlk endişeleri kestirmek zor değil; kısa mı oldu, uzun mu, olduğundan yaşlı mı göründü genç mi? Makyaj abartılı mı oldu? Şişman mı durdu, zayıf mı? Benzedi mi benzemedi mi? Fazla mı ciddi, fazla mı esprili. İkon gibi mi oldu? Yok yok içimizden biri Atatürk bizim gibi olmalı, bizi yansıtmalı… Sonuçta ne olursa olsun tatlı telaşlar bunlar. Ve kitlelerin Atatürk’ü ekranda görmek istediği bir gerçek… Mustafa Kemal Atatürk’ü ekranda canlandıran isimlere örnek verirsek, Rutkay Aziz, Kurtuluş adlı yapımda Mustafa Kemal’i canlandırmıştı. Kanal D’nin dizisi Kırık Kanatlar’da Ali Ulvi Hünkar ve Orkun Gülşen canlandırdı. Show TV’deki Emret Komutanım’ın son bölümünde Arda Kural. Gösterimdeki Son OsmanlıYandım Ali filminde ise Atatürk rolünü Alican Yücesoy üstleniyor. Ayrıca İpek Çalışlar’ın aynı adlı kitabından uyarlanarak, DVD şeklinde piyasaya sürülen Latife Hanım filminde ise Yavuz Hekim, Atatürk rolüyle kamera karşısına geçti. Ünlü yönetmen Ömer Kavur’un da amcasının oğlu olan ve İngiltere’de yaşayan Türk yönetmen Fuad Kavur’un da bir Atatürk filmi projesi bulunuyor. Hatta zaman yitirmeden kolları sıvayan Fuad Kavur, Atatürk’ü oynaması için son James Bond Daniel Craig’e teklif götürdüğünü açıkladı bile. Yönetmenin Craig’den sonraki olası tercihi ise Jude Law. Kavur’un yaptığı açıklamalara göre senaryosunu da yazdığı filmin bütçesi 75 milyon dolar olarak belirlendi. ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ALİCAN YÜCESOY (Son OsmanlıYandım Ali) ? Nedenini anlamakta saygı duymakla birlikte zorlansam da filmin ardından yapılan eleştirilerden biri de makyajdı. Yapılması bir saate yakın süren o makyajın rolümü yansıtmam da olumlu payı olduğunu düşünüyorum. Daha çok dokümanlardan faydalandım. Görüntülerden faydalandım, müthiş bir arşivi olan Bali Yazıcı çok yardımcı oldu. Birçok kitap okudum ama en çok etkilendiğim, bana en çok yol gösteren Atatürk’ün Nutuk’u oldu kuşkusuz. ? Yönetmen ve oyuncularla çok güzel bir iletişim içindeydim. Şakayla karışık arada bana gerçekten Atatürk muamelesi yapıyorlardı. Kimisi yanıma gelince şaşırdıklarını söyledi. Atatürkçü bir aileden geliyorum, ailem galada çok duygulandı. ? Televizyondan teklifler geldi kabul etmedim. Nedeni de gördüğüm işlerden hoşnut olmamam. Milli değerlerin böyle 77 bölüm sömürülmesi filan böyle biri değilim. Atatürk reytinge alet edilemez, edilirse de ben içinde yer almam. ? Türk insanının Atatürk’ü çok da tanıdığını sanmıyorum. Şu anda Türkiye’nin en iyi üniversitesinde bir araştırma yapan öğrencilerin yüzde 80’inin Nutuk’u okumadığını, okusa da hiçbir şey anlamadığını göreceksiniz. Çünkü böyle milli değerlere sahip çıkacak bilinçte değiliz, akıllar dağınık, öncelikler değiştirilmiş. O nedenle Atatürk’ü aslında çok da tanımıyoruz diyorum. Bildiğimiz bir ikon ondan ötesini de bilmeliyiz. Cumhuriyet Gazetesi’nin “Tehlikenin farkında mısınız?” kampanyası tam bu anlamda çok doğru bir iç muhasebe yapmayı gerektiriyor. Ben farkındayım ama aslında kaçımız farkındayız. Gün farkında olma zamanı. Gün farkında olma zamanı Başka bir sorumluluk ORKUN GÜLŞEN (Kırık Kanatlar) ? Atatürk’ü ilk olarak 2003 yılında Cumhuriyet’in 80. yıl kutlamaları çerçevesinde Devlet Tiyatroları’nın yaşama geçirdiği bir proje kapsamında sahnede canlandırdım. Özdemir Nutku’nun yazdığı “Söylev” adlı oyunla Kayseri, Malatya, Tokat, Amasya, Çanakkale, Balıkesir’de seyircinin karşısına çıktık. Rolü büyük heyecanla canlandırmıştım. Öyle ki Balıkesir’de oyundan sonra Askeri Okul Komutanı bir plaket vermişti, camdan bir plaketti. O alkışın coşkusu ve enerjisiyle heyecandan ödülü elimde zaptetmekte zorlandığımı anımsıyorum. ? Kırık Kanatlar’daki performansıma gelince, o rol hiç beklemediğim bir anda geldi. Atatürk’ü canlandırmak büyük bir sorumluluk, oyuncu ne kadar profesyonel olursa olsun o maneviyat bambaşka bir sorumluluk. Her ne kadar çocukluğumuzdan beri bize sunulan Atatürk’ü bilsek de bu yeterli mi? Hayır. Oyuncu olarak daha başka açılardan da araştırmak gerekiyor. Oturuşu, kalkışı, tavırları, hareketleri, kişisel detaylar. Onun bu ulusa olan inancından, bir Osmanlı’nın son dönemlerde almış olduğu eğitimde kendi gördüğü aksaklıklara karşı duruşuna, bu arada evrensel dünyayı ve bunun değerlerini çok yakından takip eden vizyonu geniş bir liderin ufkundan, vakarına, cesaretine, yüreğine kadar ve elbette ki bunu ifade edişine kadar Atatürk’ü özümsemek gerekliydi. Ben de bunu yaptım. Önceliğim anlamak ARDA KURAL (Emret Komutanım) ? Atatürk belgeselleri izledim bolca, birtakım kitaplar okudum. Tüm bu araştırmaları yaparken en dikkat ettiğim dışına yansıyan zaferlerin yanında özellikle içindeki zaferleri anlamak, hissetmekti. Mustafa Kemal Atatürk’ten önce Kemal’i anlamak benim için öncelikli oldu. ? Emret Komutanım’daki Atatürk performansım Mustafa Altıoklar’ın çekmeyi planladığı projesinde Atatürk’ü canlandırıp canlandırmayacağıma ilişkin vereceği karar konusunda beni denemesi ve görmesi olarak yorumlanabilir. Yani filmi için halkın ön görüşlerini almak anlamında yorumlanabilir Emret Komutanım’daki o bölüm. ? Altıoklar’ın filminde rol alıp almayacağım bir kesinlik kazanmadı. Ama Altıoklar’dan olumlu tepkiler aldım. Arda Kural Yeniden keşif SERDAR ORÇİN (Abdülhamit Düşerken) ? Abdülhamid Düşerken’de çok kısa bir süreliğine, üç dakikalığına Atatürk’ü canlandıran Serdar Orçin ise şöyle ifade ediyor duygularını: “Herkesin Mustafa Kemal’i ayrı. Canlandırırken Atatürk’ün bir dahi olduğunu yeniden keşfettim; çok iyi bir siyaset adamı, asker, entelektüel ve ileri görüşlü. Ayrıca çok ‘insan’ olduğunu düşünüyorum. Buradan hareket edip yani bir belgesel havasından çıkarıp yaşayan birisi olması için gayret gösterdim. Üçüncü kez Mustafa Kemal’i oynama teklifi gelse, kişisel hayatıyla ilgili bir filmde oynamak isterim. Asıl işte o zaman bir oyuncunun Mustafa Kemal’i yorumlaması daha fazla söz konusu olabilir... Kurtuluş Savaşı, devrim dönemleri; hayatının her dönemi bir film konusu.” ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?