Katalog

Sağda Ankara tren istasyonu. Solda Yunan kuvvetlerinin EskişehirKütahya savaşlarını kazanmaları üzerine 15 Ağustos 1921 tarihine rastlayan Kurban Bayramı Ankara’da üzgün kutlanmıştı. bağımsızlığını, hayatının temini için çalışırken, hilafet ve saltanatla, halife ve sultanla bu kadar çok meşgul olmasının sakıncasından söz ederek, bugünkü halife ve padişaha bağlılık sözleri etmenin milletin zararına olacağını dile getirdi ve şu sözleri ekledi: “Bugün koyacağımız yasa ve ilkeleri, varlığımızı ve bağımsızlığımızı kurtaracak olan Millet Meclisi’ni ve milli hükümeti güçlendirecek anlam ve yetkiyi kapsamalı ve dile getirmelidir.” 20 Ocak 1921 gününe kadar süren tartışmalar, Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun kabulüyle son buldu. 23 madde ve 1 ek maddeden oluşan bu anayasanın yasama ve yürütmeyi düzenleyen, Büyük Millet Meclisi’nin yetkilerini belirleyen ilk 9 maddesi dışındaki maddeleri vilayet, kaza ve nahiye yönetimleri ile genel müfettişliklere ilişkindi. Ekonomik ve sosyal ilişkiler bakımından birleştirilen iller birer genel müfettişliğe bağlanıyordu. Ek maddede ise ilk Meclis’in milli emellere ulaşıncaya kadar çalışmalarını sürdüreceği belirtiliyordu. Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ilkesine dayanan bu anayasa, yeni devletin dayanağını ortaya koyuyor ve kuvvetlerin birliği ilkesini kabul ediyordu. 1921 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu üzerinde ilk büyük değişiklik, Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim 1923 günü yapılacaktı. TEŞKİLATI ESASİYE KANUNU’NUN TEMEL MADDELERİ 1 Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir. Yönetim usulü halkın kendi geleceğini kendisinin belirlemesi esasına dayanır. 2 Yürütme gücü ve yasama yetkisi, ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi’nde belirir ve toplanır. 3 Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi’nce yönetilir ve hükümeti “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti” adını alır. 4 Büyük Millet Meclisi, vilayetler halkınca seçilen üyelerden kurulur. 5 Büyük Millet Meclisi’nin seçimi iki yılda bir yapılır. Seçilen üyelerin üyelik süresi iki yıl olup bu üyeler yeniden seçilebilirler. Eski meclisin görevi yeni meclis toplanıncaya kadar sürer. Yeni bir seçim yapılmayacağı anlaşılırsa, toplantı dönemi yalnız bir yıl uzatılabilir. Büyük Millet Meclisi üyelerinin her biri, kendini seçen ilin ayrıca vekili olmayıp bütün ulusun vekilidir. 6 Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, kasım ayı başında, çağrısız toplanır. 7 Şer’i hükümlerin yerine getirilmesi, bütün yasaların konulması, değiştirilmesi, kaldırılması, antlaşma ve barış yapılması ve savaş kararı verilmesi gibi temel haklar Büyük Millet Meclisi’nindir. Yasalar ve tüzükler düzenlenirken, halkın işine en uygun ve zamanın gereklerine en elverişli din ve hukuk hükümleriyle töreler ve önceki işlemler temel olarak alınır. Bakanlar Kurulu’nun görev ve sorumluluğu özel yasayla belirtilir. 8 Büyük Millet Meclisi, çeşitli bakanlıkları özel yasasına göre seçtiği bakanlar aracılığıyla yönetir. Meclis yürütme işleri için bakanlara yönerge verir ve gerektiğinde bunları değiştirir. 9 Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nca seçilen başkan bir seçim dönemi süresince Büyük Millet Meclisi başkanıdır. Bu kimlikle Meclis adına imza atmaya ve Bakanlar Kurulu kararlarını onaylamaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu üyeleri, içlerinden birini kendilerine başkan seçerler. Ancak Büyük Millet Meclisi başkanı Bakanlar Kurulu’nun da doğal başkanıdır. 10 Kanunı Esasi’nin, işbu maddelerle çelişki teşkil etmeyen hükümleri eskiden olduğu gibi yürürlükte kalmaya devam edecektir. 233