Katalog

Savaşla başladı savaşla bitti 19001999 yılları arasındaki önemli olaylar 8 Mayıs 1902: Martinik'fe Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişı öldü. 10 Şubat 1904: Japonyajtusya'ya savaş ilan etti. 27 Haziran: Potemkin zırhlı gemisinde ayaklanma çıktı. 28 Aralık: Sicilya'da Messine kentinde meydana gelen depremde 84 bin kişi öldü. 6 Nisan 1909: Amerikalı JtobertEdwin Peary, Mattew Heason ve 4 Eskimo ile birlikte Kuzey Kutbu'nu fethetti. 1910:Pancho Vılla ve EmSiano Zapata'nın Meksika Devrimi başladı. 22 Ağustos: Japonya Kore'yi ılhak etti. 10 Eklm 1911: Çin devrirai başladı. 14 Aralık: Güney Kutbu'na ilk defa Norveçli Roald Amundsen gıttı. 30 Aralık: Şangay 'da Çın Cumhuriyeti ilanedildi. 15 Nisan 1912: Titanic gemîsi Newfoundland açıklannda batu: 1.517 kişi öldü. 30 Mayıs 1913: 1. Balkan Savaşı'nı sona erdiren Londra Antlaşması imzalandı: Osmanlı tmparatorluğu, Yunanistan, Bulgaristan ve Mora'ya, Ege'deki Girit Adası'nı ve Avrupa'daki topraklannı bıraktı. 25 Haziran: Bulgaristan; Sırbistan, Yunanistan ve Romanya'ya karşı, Osmanlı'nın bıraktığı topraklann paylaşımı yüzünden 2. Balkan Savaşı'nı başlatn. 30 Temmuz: 2. Balkan Savaşı sona erdi. Bulganstan yenik düştu. 10 Ağustos'ta imzalanan Bükreş Antlaşması'yla Bulgaristan, Sırbistan'a ve Yunanistan'a Makedonya'yı bıraktı. Romanya, Güney Dobruca bölgesıni ilhaketti. 28 Haziran 1914: Saraybosna'da Arşidük FrançoisFerdinand'tn öldürüfanesi 1. Dünya Savaşı'nı başlattı. Bir ay sonra, AvusturyaMacaristan, Subistan'a savaş ilan etti. 23 Ağustos: Japonya, Almanya'ya savaş ilan etti. 1915:Çanakkale Savaşı'nda müttefikler yenilgıye uğradı. 23 Mayıs: ttalya, Müttefıkler'in yanında savaşa katüdı. Ağustos: Ruslar, Almanlar'a yenildiler. 21 Şubat: 18 Aralık'a kadar sürecek Verdun Savaşı başladı. 500 bin Alman ve Fransız öldü. 16 Mart: Almanya, Portekiz'e savaş ilan etti. 20 Nisan:Kanh Paskalya: Dublin'de Irlandalı Cumhuriyetçiler'm ayaklanması ve lngiliz ordusunun bunu bastırmasıyla, tngiliztrlanda savaşı yeniden başladı. Ayaklanma, 1921'de Güney trlanda'mn bağımsızlığını elde etmesi ve Ada'nın bölünmesiyle sonuçlandı. ŞubatMart 1917: Rus devrimi başladı. 11 Kasım: 1. Dünya Savaşı ihtilaf devletlerinin zaferiyle sona erdi. 23 Mart 1919: Benito Mussolini, Italyan faşist hareketini başlattı. 19 Mayıs: Mustafa Kemal, Samsun'a çıkarak. Kurtuluş Savaşı'nın ilk meşalesinı yaktı. 10 Ağustos: Sevr Anlaşması imzalandı, Osmanlı tmparatorhığu parçalandı. 31 Mayıs 1921: ABD'de Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti idam edildi. 1 Eylül 1923: Japonya'da Tokyo ve Yokohama kentlerinde deprem oldu, 250 bin kişi öldü. 29 Ekim: Türkiye Cumhuriyeti ilan edıldı. 28 Mayıs: Portekiz hükümeti, askeri darbeyle devrildı. 1927:Çin'in NanŞan bölgesinde deprem oldu, 200 bin kişi öldü. 12 Nisan 1931:tspanya'da cumhunyet ilan edildi. 5 Temmuz: Portekiz Başbakanı Antonio Oliveira Salazar, 1974'e kadar sürecek diktatörlüğünü ilan etti. 3 Ekim: Irak bağımsızlığını ilan etti. Berlin'deki Reıchstag'da (hükümet binası) yangın çıktı. Olaydan sonraki gün drama ustası Bertoİt Brecht Almanya'dan kaçtı. 6 Kasım: Mao, Çin'in kuzeybatısına doğru ünlü Uzun Yürüyüşü başlattı. 20 Ekim 1935 tarihinde sona eren bu yürüyüş sırasmda Mao, KP'nin fiili önderi durumuna geldi. 1936: Filistin'de, Araplar îngiliz mandasına karşı isyan çıkardı. Üç yıl süren isyan, îngüizler'in Yahudiler'in göç etmesini sınırlamaya karar vermeleri ve bir Filistin devleti kurmaya söz vermeleri sayesinde durduruldu. 17 Temmuz: Ispanya'da General Franco'nun önderliğıni yaptığı askeri ihtilal sonucu iç savaş çıktı. 18 Ağustos: 38 yaşındakı şair ve drama yazan Federico Garcia Lorca, Franco yanlısı birlikler tarafından öldürüldü. 26 Nisan 1937: Ispanyol müliyetçilerine destek veren Almanya, Bask kenti Guernica'yı bombaladı. Saldında 1.500 kişi öldü. 13 Aralık: Milliyetçi Çin'in başkenti Nanking'de 250.000 Çinli Japonlar tarafından katledildi. 910 Kasıml938 : Almanya'da Yahudi karşıtlan şiddet eylemlerinde bulundu. Bu olaylar tarihe Kristal Gece olarak geçti. 10 Kasım: Ulu Onder Mustafa Kemal Atatürk vefat etti. 1 Eylül: Almanya Polonya'yı işgal etti ve 2. Dünya Savaşı başladı. 6 Ekim: Hitler ve Stalin Polonya'yı paylaştüar. 10 Mayıs: VVinston ChurchiD, îngiltere Başbakam oldu. 14 Haziran: Almanlar Paris'i işgal ettiler. 22 Haziran: Almanya SSCB'yi istila etti. anlaşması imzalandı. 6 Ağustos: ABD, Hiroşima'ya atom bombası attı, onbınlerce ınsan öldü. 9 Ağustos: ABD, Nagazaki'ye atom bombası attı. 15 Ağustos: Japonya teslim oldu. 14 Kasım: Nürnberg'de savaş suçlusu Nazi liderlerinin yargılandığı davalar başladı. 1 Ekim 1946'da 12 sanık hakkmda idam karan verildi. 29 Kasım: Yugoslav Federasyonu ilan edildi. 26 Şubat 1949 : Juan Peron, Arjantin Devlet başkanlığına seçildi. 30 Ocak 1948: Mahatma Gandi öldürüldü. 14 Mayıs: David Ben Gourion lsrail devletini ilan etti. Arap ordusu yeni devlete savaş açtı. 4 Nisan 1949: NATO kuruldu. 1 Ocak 1950: Mao, Çin Halk Cumhuriyetini kurdu. 19 Haziran 1950: Kore savaşı başladı. 15 Eylül: ABD Kore'ye çıkarma yapu. 14 Ocak 1953: Tito, Yugoslavya Cumhurbaşkanı seçildi. 21 Temmuz: Kamboçya ve Laos bağımsızlığını elde etti. Vietnam ikiye bölündü. 20 Eylül: Mao Zedung Çin Cumhurbaşkanı oldu. 14 Mayıs: Varşova Paktı imzalandı. 31 Mart 1958: Kruşçev, SSCB'nin tek taraflı olarak nükleer denemelerini durduğunu açıkladı. 2 Ocak 1959: Fidel Castro Küba'da iktidan ele geçirdi. 18 Mart 1962: Fransa ve Cezayir, Evıan anlaşmalannı imzaladı. Cezayir savaşı sona erdi. 5 Ağustos: Nelson Mandela tutuklandı. 25 Mayıs 1963: Afrika Birliği örgütü (OAU) kuruldu. 22 Kasım: J.F. Kennedy, Dallas'ta öldürüldü. Ağustos 1964: ABD Vietnam'a girdi. 21 Nisan 1967: Yunanistan'da Albaylar cuntası dönemi başladı. 510 Haziran: 6 Gün Savaşı sonunda îsrail, Sina. Oohtn, Kudüs'ün dogusu, Batı Şena ve Gazze Şeridi'nı işgal etti. 9 Ekim: Ernesto Che Guevara öldü. 22 Mart 1968: Fransa'da 68 kuşağı öğrenci hareketleri başladı. 4 Nisan: ABD'de Martın Luther King 39 yaşmda öldürüldü. 21 Ağustos: Sovyet tankalan Prag'a girdi. 3 Şubat 1969: Yaser Arafat, Filistin Kurtuluş Örgütü başkanlığına seçildi. 329 Temmuz: Tartışmalı bir futbol maçı nedeniyle San Salvador birlikleri Honduras'a girdi, birlıkler 29 Temmuz'da Honduras'tan aynldı. 2021 Temmuz: Insanoğlu ilk defa Ay'da... Amerikalı Neil Armstrong ve Edwin Aldrin, Ay üzerinde yürüdüler. I Eylül: Libya'da Muammer Kaddafı'yi iİctidara getıren hükümet darbesi yapıldı. 18 Mart 1970: Kamboçya'da ABD . yanlısı Mareşal Lon Nol, Prens Norodom Sihanouk'u devirdi. 30 Nisan: ABD ve müttefikleri Güney Vietnam'a girdi. 4 Eylül: Şilı'de başkanlık seçimlerini Salvador Alknde kazandı. 1622 Eylül: Amman'da Ürdün ve Filistin kuvvetleri arasında kanlı çatışmalar meydana geldi. 3 binden fazla insan öldü. 26 Mayıs 1972: İlk asker silahlan sınırlama anlaşması olan Salt 1 imzalandı. 17 Haziran: îki Amerikalı gazeteci, Watergate skandalını ortaya çıkardı, 8 Ağustos 1974'te Richard Nfacon istifaya zorlandı. 27 Aralık: ABD ile Vietnam arasında ateşkes anlaşması imzalandı, son ABD kuvvetleri Vietnam'ı 29 Mart'ta terketti. II Eylfil: Şili'de darbe, Pinochet iktidara geldi. 625 Ekim: 4. îsrail Arap savaşı. 20 Temmuz: Türkiye, Kıbns'ta banş harekâtını gerçekleştirdi. 8 Aralık: Yunanistan'da monarşi kalktı. 13 Nisan 1975: Lübnan'da iç savaş çıktı, 14 yıl süren savaş nedeniyle 100 binden fazla insan yaşammı yitirdi. 17 Nisan: Kızıl Khmerler, Phnom Penh'e saldın düzenlediler ve Demokratik Kampuçya Hükümeti'ni kurdular. 30 Nisan: Vietnam savaşı sona erdi, Saygon kurtuldu. 1976: Guatemala'da deprem oldu, 24 bin kişi öldü. 24 Mart: Arjantin'de darbe oldu. "Kirli Savaş" başladı. 16 Haziran: Güney Afrika'da siyahlar Apartheid rejimine karşı ayaklandılar. Ayaklanmada 3 ay içinde yüzlerce kişi hayatını kaybetti. 9 Eylül: Çin Devlet Başkaru Mao öldü. 1 Ocak: Imam Humeyni, 16 yıllık sürgünden sonra Tahran'a döndü. Yuzyıla savaşlarla başladık. Yeni bir yüzyıla, bin yıla yine savaşlarla giriyoruz. Tarihin en kanlı savaşlanna tanık oldu 20. yüzyıl, çoğunun da merkezinde yer aldı Avrupa. Büyük devletlerin topraklanna toprak kâtmak, ekonomik etki alanlannı genişletmek, sömürge yanşında arkada kalmamak için birbirine girdiği 1. ve 2. Paylaşım Savaşlan'nda milyonlarca asker ve sivil yaşamını kaybetti. Güçlü bir devlet için üstün ırk yaratma politikalan, yani soykınm çerçevesinde milyonlarca insan Yahudi, Çingene, özürlü, eşçinsel ya da komünist olduklan gerekçesiyle öldürüldü. Totaliter rejimlerin çizmeleri altında ezildi insanlık. Yahudi soykınmı için kullanılan Holocaust sözcüğünden sonra, bir de apartheid sözcüğü eklendi ınsanlığın kelime hazinesine. Batı'da köle olarak alınıp satılan sıyahların, kendi yurtlannda söz sahibi olmalan için, yüzyılın sonlarını beklemeleri gerekecekti. Batılı ülkelerin sömürgeleri statüsünden, demokrasi ve insan haklan kavramlan ortaya atıldıktan çok sonra çıkan Afrika halklan, birbirlerini . . " katlettiler, katletmeye devam ediyorlar. Silahlanma yanşının çocuklan kimyasal silahlan, biyolojik silahlan, atom bombalannı bu yüzyüda tanıdık. insanlık yeni savaşlara dur demek için bölgesel, uluslararası örgütlerin catısı altında toplanmayı denedi. Silahlanma yanşı eski hızını kaybetti belki ama Avrupa 'nın göbeğinde Bosna'da yürütülen katliam hâlâ belleklerde. Yugoslav güçleri Kosovalı Arnavutlan yurtlanndan ederken, baskılara dur demek için başlatıldığı öne sürülen NATO operasyonunda da siviller öldü.Ortadoğu'da çağdışı rejimler kendi vatandaşlannı ezerken, Batı'nm "müdahaleleri" de halklann çıkarlanna hizmet etmedi. Irak'ta yaptınmlar yüzünden her ay yüzlerce çocuk yaşammı kaybediyor.Yeni bir başlangıç her şeye karşın yeni umutlar demek. Bugünden bakıldığında insanlık için yeni yüzyılda güzel bir gelecek tablosu çizmek mümkün olmasa da, umudun "tedavisi". Himmler'in emri üzerine 4 bin Yahudi gaz odalannda öldürüldü. Auschwitz'teki tutuklular, 27 Ocak 1944'de Sovyet birlikleri tarafından kurtanldı. Kampta çeşitli biçimlerde 2,5 milyon insanın öldüğü tahmin ediliyor. Savaşı bitirmek için katliam Hitler'ın görüşlennın bir bölümü ' aryan ırkinın üstünlügünü savunan 19. yy. ırkçı düşünürleri» kitaplanndan kaynaklanmaktadır. "Büyük Almanya" ancak " s a f 1919'da başlayıp 1939'da patlak Alman ırkınm Yahudıler, Slavlar ve veren II. Dünya Savaşı ile biten iki öteki "düşük" uklardan temızlensavaş arası dönem, Avrupa'nın ve sonra dünyanın bir dünya savaşından mesi ile mümkün olabilirdi. Bu yüzden onbınlerce yetenekli, iyi eğitim başka bir dünya savaşına gıdişıni görmüş Alman yurttaşını ya yok etti hazırlayan dönemdir. I. Dünya ya da yabancı ülkelere sürdü. Doğal Savaşı'nı bitiren banş olarak Almanya'mn büyüklüğüne anlaşmalanndakı haksızhklar ve kavuşması için yapılacak ikincı iş, adaletsızlıkler, 1919'u izleyen güçlü bir ordu ile Flander duzlükydlann dünya politikasını büyük ölçüde etkilemiştir. Aynca, Italya'nın lerinden başlayıp, Ukrayna"nın savaş sonrasındakı düş kınklığı, yanı ortasma kadar bütün Aİmanlan aynı devletin sınırlan ıçine almaktı. Hitler kendisine gizli anlaşmalarla söz verkitabında "Almanya bir dünya ilen yerlerin çoğunu ele geçiredevleti olmak zorundadır, yoksa memesi, bu devletin bu dönemdeki ortada Almanya diye birsey saldırgan polıtikasının temeli olakalmaz" dıyordu. Işte bu dünya caktır. Üçüncü olarak Îngiltere'nin göçünün sınırlan içinde "Yahudi savaş öncesi dönemdeki "denge sonınu" da nihai çözüme politikasuu" savaş sonrasında kavuşacaktı: Bir ırkın toptan ortadan sürdürememesı, Avrupa'daki uluskaldırılması yanı soykırum lararası gehşmelen etkilemiştir. (Genocıde) yoluyla Bu genel proDördüncüsü, I. Dünya Savaşı'ndan gram içındeli Hitler'in uguladığı dış sonra kurulan güç dengesinin temel politika üç aşamalıdır: öğesi haline gelen ABD'nin Milletler Cemiyeti'ne girmeyişi ve 1) Almanya'mn Versay Banş bu yüzden avrupa düzenıni önemli Antlaşmasf nın kısıtlamalanndan bir güvenceden yoksun ve bugünkü kurtanlması. BM'nin öncüsü olan Mılletler 2) Almanya dışında yaşayan tüm Cemiyeti'ni güçsüz bırakmıştır. Son Almanlann Alman sımrlan içuıe olarak devrim yüzünden Sovyetler aluıması yoluyla "Bir ulus bir Birliği'nin de Avrupa'nın göreli devlet" (Ein volk ein reich) ilkesinın olarak uzak kalışı iki savaş arası gerçekleştirilmesi, dönemi etkileyen önemli bir unsur 3) "Lebensraum" yani "Hayat olmuştur. sahası" politıkasıyla Alman devletinın gönencinin ve mutluluğunun en üst düzeye çıkanlması. Hitler, dış Hltler Almanyası politıkasının ilk iki maddesini gerçekleştirirken büyük bir direnç ile Dünyanın büyük bir savaşa sürükkarşılaşmamış, yakın güvenlıkleri lenmesi 1919 1931 yıllan arasnıda tehdit altında bulunmayan etkisini gösteren büyük ekonomik Avrupa'nın öteki büyük devletleri bunahm ile başlar. Hitler, 1933 kendilerine dokunulmayacağı ocağuı da yani 3 yıllık bunalımdan düşüncesiyle etkili bir işbirliğine sonra iktidara geldi. Reichstag'ı gidememışlerdir, ancak Almanya dış dağıtıp ve Nazi partisi dışmdaki tüm partıleri kapatan Hıtler, 1934 ağusto politikasuıın üçüncü aşamasını gerçekleştirmeye başlayınca yanı sunda Hındenburg'un ölümü üzerine Çekoslovakya'nın tümünü işgal hükümet başkanlığının yanında eduıce bu devlete karşı etkın tedbirdevlet başkanlığını da alarak ler alınmağa çahşılacaktır. Ahnan Almanya'mn "Führer"i oldu. İM savaş arası dönem (19191939): saldinsı ile II. Dünya Savaşı'nın^" başlaması bu tedbirlerde geç •<.. n •'•. kalındığının en açık.kBnıtıdıt! ;•/.' , II. Dünya Savaşı I. Dünya Savaşı'nın çözümsüz bıraktığı anlaşmazlıklarla belırlenen 20 yıllık gergin bir dönemuı ardından patlak veren savaşta, Almanya, ttalya ve Japonya'mn oluşturduğu mihver devletleri ile Fransa, Îngiltere, ABD, SSCB ve daha sınulı bu konumla Çin'in oluşturduğu müttefik devletleri karşı karşıya geldi. Yükselen Nazi tehdidine karşı genel bir mücadele niteliğinı kazanan savaşın sonunda dünya güç dengesi yeniden biçımlendi. Almanya'mn Avusturya ve Çekoslavakya'yı ilhakmdan sonra Polonya'yı işgal çabasıyla bır dünya savaşına dönüşen çatışmalar, şubat 1945'te düzenlenen Yalta Konferansı'na kadar sürdü. II. Dünya Savaşı'nda ölenlerin sayısının 3560 milyon arasında olduğu sanılmaktadır. Savaşta en büyük yıkımı gören SSCB'nin uğradığı kayıp 11 miryon asker ve 7 milyon sivil olmak üzere 18 milyona uluştı. Savaşın en büyük kurbanlan arasnıda yer alan Polonya'da Naziler'in soykınmına hedef olan 3,2 milyon Yahudiyi de kapsayan 5,8 milyon kişi yaşammı yitirdi. 14 Ağustos: Roosevelt ve Churchill, Atlantik Sözleşmesi'nı imzaladı. 7 Arahk: Japon Hava Kuvvetleri, Havvai'de (Pearl Harbor) Amerikan donanmasına saldırdı. ABD savaşa girdi. 26 Mart 1942: Naziler Yahudiler'i Polonya'dakı Auschwitz toplama kampuıa göndermeye başladılar. 31 Ocak 1943: Alman ordusu Stalingrad'da teslim oldu. 25 Temmuz: Mussolini devrildi. 26 Eylül: Benito Mussolini, bir SS komandosu tarafından serbest bırakıldıktan sonra Salo'da yeni bir faşist cumhunyet kurdu. 29 Kasım: Josip Broz Tito, gizlice mareşal oldu ve Yugoslavya hükümetinde tam yetki aldı. 12 Ocak 1944: 900 gün süren Leningrad kuşatması sona erdi, kuşatma süresınce 600 bin kişi öldü. 13 Ağustos: Himmler'in emri üzerine 4 bin Yahudi gaz odalannda öldürüldü. 27 Ocak: Auschwitz'teki tutuklular, Sovyet birlikleri tarafından kurtanldı. Kampta çeşitli biçimlerde 2,5 milyon insanın öldügü tahmin ediliyor. 28 Nisan: Benito Mussolini direnişçiler tarafından kufşuna dizildi. 30 Nisan: Adolf Hitler intihar etti. 8 Mayıs: Almanya teslim oldu. 26 Haziran: Birleşmiş Mılletler Atom bombalari: Müttefikler arasındaki son konferan 17 Temmuz 2 Ağustos arasında Berlin yakmlanndaki Potsdam'da yapıldı. Hükümet başkanlan ve dışışleri bakanlannm katıldığı konferansta Japonya'yı koşulsuz teslim olmakla çağıran ve ilhaklara son verilmesinden sonra Japonya'mn da işgal edileceğini belirten bir bıldiri yayımladı. ABD kuvvetlerinin hazırlığını daha Filipinler'deki çarpışmalar surerken yaptığı Japonya'yı işgal planının ilk aşaması yoğun bir hava bombardımanına ginşilmesini öngörüyordu. Temmuz ayuıda istila öncesinde Japonya'mn direnışini kırmayı amaçlayan hava bombardımanı sürerken, ABD'nin veni başkanı Truman Japonya'yı dize getirmek içuı savaş sırasında geliştırilen atom bombasuu kullanmaya karar verdı. Atom bombası 6 Ağustos'ta Hiroşima'ya atıldı ve kentin büyük bölümünün yerle bir olmasma, 200 binden fazla kişinin de ölümüne neden oldu. Bu çapta bir > ıkıma yol açan ikinci bir bomba da ^ ağustosta Nagasaki'ye anldı. Atom hombalannın yol açtiğı büyük yıkım Japonya üzerinde bir şok etkisi yarattı. Bu arada SSCB de 8 Ağustosta Japonya'ya savaş açtı. Tiananmen Meydanı'nda olayların patladığı an.