Katalog

40 yıl sonra gelen AB adaylığı Türkiye, 20. yuzyılın son yüını önemli kazanımlarla kapadı. Avnıpa Birliği (AB) adayhğııu 40 yıllık bır süreç sonunda elde eden Türkiye, Hazar havzası petrollerini dünya pazarlanna taşıması öngörülen Bakü Ceyhan boru hattı projesi konusunda önemli bir anlaşmanın ımzalanmasuu sağladı. 17 Ağustos'ta yaşanan büyük deprem felaketi, Türkiye ile Ytmanistan arasında "deprem diplomasisi" adı verilen yeni bir süreci başlatırken, ABD Başkaıu Bill Clinton'un 6 günlük gezisi AnkaraWasbington ilişkilerini "mükemmel" bir düzeye çıkardı. 1999 yılının ilk aylan Abdullah Öcalan ın yakalanması ve Türkiye 'nin başta Italya ve Yunanistan olmak üzere bazı Batı Avrupa ülkeleri ile gerginlik yaşamasına neden oldu. Gazetemiz yazan AhmetTaner Kışlah'yı yitirdığimız bombalı suıkast TürkiyeIran ilişkilerinin de gerginleşmesine neden oldu. Türkiye'nin gelecek yüzyıla umutla bakmasına neden olacak birçok önemli olayın yaşandığı 1999 yıh en çdk AB adaylığı ile birlikte anılacak gibi görunüyor. Geçen yıl Türk diplomasisinin üzerinde en çok yoğunlaştığı olaylar ve gelişmeler konulara göre şöyle sıralandı: AB adayhğı: AB ile ilk ılışkısını 1949 yılında kuran Türkiye. tam üyelik yolunda en önemli aşamalardan olan adaylık statüsunü birliğin 1011 Aralık günlerinde yaptığı Helsinki Zirvesi'nde aldı. 1997 yılında yapılan Lüksemburg Zirvesi'nde genişleme programından dışlanan Türkiye, hesaplannı genişleme ilgili kesin karânn alınacağı Helsinki Zirvesi'ne yönelik yaptı. Dışişlen Bakanı Ismail Cem'in yıl içinde Batı Avnıpa ülkelerine yönelik yaptığı gezilerde sürekli olarak işledıği mesaj " Helsinki'de olumln karar çıkmazsa Türk kamuoyunun AB'ye Ugjsi ve heyecanı sıfıra inecektir" oldu. Özellikle Almanya'daki hukümet değışikliği, AB'nin Türkiye'ye bakışını da değiştırirken Haziran'da yapılan Köln Zirvesi'nde Ankara" nın adaylığına karşı çıkan ülkelerin sayısı 3'e (Yunanistan, lsveç ve Danimarka) indi. Cem'in Danimarka ve îsveç'e yaptığı ziyaretlerle tskandinav ülkeleri de ikna edildi. Bu süreçte, Türkiye'nın Kopenhag knterlerine uyacağrna ilişkin en önemli garantı Başbakan Bülent Ecevit'in Almanya Başbakanı Gerhard Scböreder'e gönderdiği mektup oldu. Helsinki Zirvesi'ne günler kala Yunanistan, Türkiye'nin adaylığı karşılığında Ege sorunlannın Lahey'e götüriilmesi ve Kıbns'ın tam üyeliğinin engellenmemesi konusunda jest yapması gerektığini bildirdi. Brüksel, Ankara ve Atına'da yapılan yoğun pazarlıklar sonunda aday ülkelerin sınır sorunlannı 2004'e kadar çözmeleri. çözmemeleri durumunda Lahey'e götürmeleri ve Kıbns'ın tam üyeliğinin sorunun çözümüne bağlı olmadığına ilişkin ifadeler Helsinki bıldirgesinde yer aldı. Türkiye uzun görüşmeler ve dönem başkanlığımn garantı mektubu sayesinde büdirgeyi kabul etti ve Başbakan Ecevıt, ilk kez AB aile fotoğrafinda yer alan Türk liden sıfatmı kazandı. Öcalan sorunu: Öcalan'ın Kenya'da yakalanması ve Türkiye'ye Şubat aymda iade edilmesi, Türkiye'nin başta ttalya ve Yunanistan'la ilişkilerini gerdi. Öcalan'ın Nairobi'deki Yunan Büyükelçiliği'nde saklanması, Atina'nın teröre desteği konusunda somut kanıt olarak değerlendirildi. îtalyan liderlerinin Öcalan yanlısı ifadeleri de Türk kamuoyunda büyük tepkilere neden oldu. îtalyan mallanna yönelik >urt çapında ambargo uygulanırken, ttalyan temsilcilikleri önünde her gün protesto eylemleri düzenlendi. Zaman içinde eylemler yumuşarken ttalya Dışışleri Bakanı Lamberto Dini Türkiye'ye gelerek ilişkilerin düzelmesini istedi. Öcalan'ın yakalanmasının ardından Batı ile yeni sorunlar yargılanma aşamasında yaşandı. Batı ülkeleri "adil" yargılama konusunda garantiler isterken, yargılama sonucunda verilecek ıdam cezasının onaylanmaması için baskıda bulundular. Avrupa tnsan Haklan Mahkemesı (AİHM), yıl sonunda Türkiye'nin Öcalan'ın cezasını infaz etmemesi için ihtiyati tedbir karan aldı. Deprem diplomasisi: Marmara'da 17 Ağustos'ta yaşanan 7.4 büyüklüğündeki depremde onbinlerce kişinin yaşamını yitirmesi, dünyanın ilgisıni Türkiye'ye çekti. Birçok ülke önce kurtarma ekipleri, daha sonra da maddi yardımlarla Türkiye'ye elini uzatırken Yunanistan 'dan gelen yardım daha farklı sonuçlara neden oldu. Yunan kamuyonunun yardımlan ili ülke halklan arasında sıcak ilişkilerin doğmasına neden olurken, iki ülke hükümetlennin geçen aylarda başlattıklen dıyalog sürecine de ivme kattı. tki ülke arasmdaki diyalog, 2000'in ilk ayında 9 anlaşmanın imzalanması ve iki dışişleri bakanının karşılıklı olarak Ankara ve Atina'yı zıyaret etmesini de getirecek. ABDTürkiye ilişkileri: Başbakan Ecevit ile ABD Başkanı Clinton'un karsılıklı ziyarteleri iki ülke arasmdaki ilişkileri çok ileri bir düzeye getirdi. Özellikle Clinton'un Kasım ayındaki 6 günlük gezisi bırçok alanda somut adımlann atılmasına neden oldu. Türkiye'nin gelecek yüzyılın ilk çeyreğinde bölgesinde daha önemli ve güçlü bir ülke olmasına dayanan planı kapsammda her alanda destek veren ABD, Clinton'un gezisinde 1 milyar dolarlık yardım yapacağmı da açıkladı. ABD, gelecek yüzyılda denızaşın bölgelerde yer alan Arnerikan birliklerini fuze tehdidınden korumaya yönelik programı kapsamında Türkiye ile işbırliğini geliştirme karan aldı. Türkiye'nin AB adaylığını destekleyen ülkeler arasında başta gelen ABD. Türk/ Yunan yakınlaşmasınm da arkasında. Kıbns: TürkYunan yakınlaşması, Kıbns konusunda uzun süredir beklenen Amerikan gırişimıni de beraberinde getirdi. ABD, Kıbns için atadığı yeni Kıbns koordınatörii Alfred Moses liderliğinde Kıbns Türk ve Rum liderlenni biraraya getırmeye çalıştı. KKTC'nin "konfederasyon" ve eşit statü konulannda koyduğu koşullan aşamayan ABD, Türkiye ve Yunanistan ile yaptığı görüşmelenn sonunda Bırleşmış Milletler (BM) Genel Sekreteri KoFı Annan'ın görüşme daveti yapmasını sağlayacak ortamı hazırladı. Annan'ın da\etı Clinton'un Ankara ziyareti öncesınde KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın sinirlenmesine ve diplomatik bir gerilime neden olmasına karşın taraflarca kabul edildi ve dolaylı görüşmeler 3 Aralık'ta New York'ta başlatıldı. AB'nin Kıbns Rumlan'na tam üyelik yolu açan karan Denktaş'ın özellikle Ankara'ya kınlmasuıa neden olurken, Ece\it'ın "KKTC ile bürunleşiriz" açıklaması Lefkoşa'dakı kaygıyı giderdi. Görüşmelerin ilk turunda somut sonuç çıkmadı ancak Annan, ikinci tur görüşmelerin 27 Ocak'ta CenevTe'de gerçekleştırileceğini bildirdi. BaküCeyhan anlaşması: Türkiye'yi gelecek yüzyılda "enerji yollan kavşağı" haline getirecek anlaşmalar, ABD, Türkiye. Azerbaycan. Gürcistan, Türkmenıstan ve Kazakistan devlet başkanlannın katılımıyla tstanbul'da imzalandı. Anlaşmalar kapsamında Kazakistan ve Azeri petroİleri. Türkmenistan ve Azeri doğalgazlan BaküTiflisCeyhan üzerinden dünya pazarlanna taşınacak. BaküCeyhan ı boru hattının 2004 yılmda faaliyete geçmesi bekleniyorjStyasi anlaşmanın imzalanmasına karştnpetrolün sahibi , AIOC konsorsi>rumu, Bakü/ Ceyhan'ın hala ekonomik açıdan yapılabilir olmadığı öne sürüyor. Boru hatlannın gerçekleşmesı için ülkelerin kurduklan çalışma komiteleri görevlerine başladılar. Rnsya ve Mavi Akım: Ecevit, Washington'un ardından ikinci >Tirtdışı gezisini Rusya'ya gerçekleştirdı. Rusya'nın Çeçenıstan'a yönelik harekatının gerçekleştirdiğı günlere raslayan gezide ağırhklı olarak ekonomik ilışkiler ele alındı. Bu kapsamda Rus doğalgazının Karadeniz'uı altından Türkiye'ye taşınmasını sağlayacak Mavı .\kım projesiyle ilgili teknik bir düzenlemenin imzalanması gundme geldi. Ancak Türkiye, ABD'nin muhalefeti nedenıyle anlaşmayı bir aylık gecikmeyle imzaladı. tki ülke arasmdaki ilişkiler, Rusya'nnı bazı Çeçen teröristlerin Türkiye'de eğitildikleri iddiasını yapması nedeniyle gerildı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in. Rusya Başkanı Boris Yeltsin'e "V'arsa böyle bir belgeniz bilginiz istihbarta başkanınızı gönderin inceleyelim" demesı üzerine Ankara'da görüşmeler gerçekleştırildı ancak Moskova iddialannı kanıtlayamadı. İran'la gerginlik: tranla her yıl olduğu gibi bu yıl da gerilim yaşandı. ilk gerginlik lran'ın, Türk savaş uçaklaruun Iran topraklanna harekat düzenledikleri iddiasını öne sürmesiyle gerçekleşti. tran, bu iddıalannın ardından yanlışlıkla sının geçen iki Türk askerinı esir aldı ve Türkiye'nin bazı bölgelerin ışgale kalkıştığını ileri sürdü. Taraflar arasında yapılan yoğnu görüşmelerin ardından askerler serbest bırakıldı. Türkıye bombalamanın Iran topraklannda değil Kuzey Irak'da gerçekleştiğiru ancak bu bombalamadan zarar gören tran yurttaşlanna insani gerekçelerle mali yardımda bulunacağmı bildirdi. tranla yıl içinde yaşanan ikinci gerginlik gazetemiz yazan Kışlalı'nın bombalı bir suıkast sonucu yaşamını yitinnesinden sonra yaşandı. Uğnr Mumcu'nun katledilmesinde olduğu gibi Kışlalı olayında da dikkatlerin Iran'a çe\Tİhnesi, Tahran yönetiminde rahatsızlık yarattı. Tahran yönetimi, Iran'da yaşanan üniversite olaylarmın arkasında Türkiye'nin olduğunu iddia etti. Kosova'ya harekat: 1999 yılının en önemli uluslararası gelişmesi Yugoslavya'nın Kosova'da ArnaMit azınlığa uyguladığı ernik temizlik harekatı ve ABD önderliğinde NATO'nun buna yanıt vermesi oldu. NATO harekatı kapsamında Türkiye de savaş uçaklanyla operasyona girişti ve bombalama görevlerini yerine getirdi. 20 binden fazla Kosovalı mülteciyi topraklannda konuk eden Türkiye, bir o kadannı da Makedonya ve Amavııtluk'ta kurduğu çadır kentlerde banndırdı. Yugosla\7a'nın NATO'nun önerilerinı kabul etmesinin ardından kurulan uluslararası birliğe Türkiye de bin askerlik bir güçle katıldı. ""•CumhuHyel Türkiye depremle sarsıldı Marmara Bölgesi yuzyılın en şiddetli depremlerinden biriyle sarsıldı. 17 Ağustos 1999 tarihinde, saat 03.02'de meydana gelen, Richter ölçeğine göre 7.4 büyuklüğündeki depremde can kaybı 17 bin kişiyi aştı. Depremde tzmit'in büyük bölümü, Adapazan, Yalova, Gölcük, Istanbul'un Avcılar ilçesi, neredeyse yerle bir oldu. Donanma Komutanlığı'nın Gölcük'teki tesislerinde bulunan 70 ve 40 yıllık 2 orduevi yıkıldı. 43 asker kurtanldı, 20'sinin cesedi çıkanldı. Depremde, Deniz Harp Okulu Komutanı Tümamiral Orhan Aydın hayatını kaybetti. Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Vural Beyazıt ise yaralandı. Gölcük'te Donanma Komutanlığı'na ait binannı çökmesi, faciannı boyutlarını arttırdı. Donanma Komutanlığı Karargâh binası, Orduevi, Yıldızlar Eğitim Merkezi ağır hasar gördü. Marmara Bölgesi'ni yıkan 7.4 büyüklüğündeki deprem, Kocaeli'nde bulunan ve Türkiye'nin en büyük petrol rafinerilerinden biri olan TÜPRAŞ'ı vurdu. Deprem sırasında hasar gören TÜPRAŞ Rafinerisi'nde akaryakıt silolannda başlayan yangın günlerce sürdü. Türkiye, binlerce vatandaşmıızm yaşamını yitirdiği, birçok kentin yıkıldığı 17 Ağustos 'taki 7.4'lük depremin yaralarını sarmaya çalışırken, 7.2'lik büyüklüğündeki bir depremle yeniden sarsıldı. Deprem, merkez üssü Düzce ilçesi ile Bolu ve çevresindeki yerleşim merkezlerinde çok sayıda binayı yıktı. Boğaziçı Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem r Araştırma Enstitüsü'nün depremin merkez üssü olarak saptadığı 80 bin nüfuslu Duzce, ilk sarsıntıyla yıkıldı. 17 Ağustos depreminin vurduğu yerler arasında bulunan ılçeden toz bulutu göğe yükseldi. Elektriklerin kesilmesiyle karanlığa gömülen kentte telefonlar sustu, yer yer yangınlar başladı. Yıkılan binalann enkazı altnıda kalanlann feryatlanna, sokağa fırlayıp yakınlarını arayanlann feryadı kanştı. Büyük depremin ardından artçı şoklar peş peşe gelirken, sanki cehennemı yaşayan Düzceliler oradan oraya koşuştu. ilk deprem ve artçı şoklar, aralannda 56 katlı apartmanlann da bulunduğu bınalan yıktı. * * Deprem sırasuıda Bolu Dağı'nın Kaynaşlı çıkışında 8 metre derinlığinde ve 7 metre eninde çukur oluştu. Bolu Dağı'ndaki rampa yolun yer yer çökmesi sonucu çok sayıda trafik kazası meydana geldi. TEM'in Düzce Bolu arası, Kaynaşlı kesiminde asfaltın çökmesi sonucu ulaşıma kapandı. Yılmaz Güney 'in 'Yol 'u gösterime girdi Türkiye ve dünya ikinci bin yılın son 365 gününde pek çok önemli olaylar yaşadı. Bu olaylardan bazılan şöyle: Türkiye'da yıllann " B a n ş Abisi" Banş Manço'yu geçirdiği bir kalp knzi sonucu 1 Şubat tarihinde yitirdik. Yaşama 56 yaşmda veda eden Manço'yu, 3 Şubat günü 100 bin seveni onun şarkılannı seslendkerek uğurladı. Cenaze töreni bütün t elevizyon kanallanndan canlı olarak yayınladı. 1982 yılında Cannes Film Festivali'nde Altnı Palmiye kazanan Yılmaz Güney'in "Yo!" adlı fîlmi, 16 yıl sonra 1 Şubat tarihinde Türkiye'de gösterime girdi. Fransa'da ise bir çizgi roman solcu mu, yoksa sağcı mı olduğu tartışmalan y ğ ğ yaşandı. Çizgi roman kahramanı Tenten'in siyasi kimliği 4 Şubat tarihinde ülkede büyük boyutlara ulaştı. Amerikah ünlü yapımcı yönetmen Elia Kazsan'a Onur Oscar'ı verilmesi 24 Şubat tarihinde bazı çevrelerin büyük tepkisine yol açö. Yüzyılın en büyük keman virtüozlanndan ve orkestra şeflerinden biri olarak kabul edilen Sir Yehudi Menubin 2 Mart tarihinde yaşama veda etti. Ünlü virtüozun ardmdan 6 Mart tarihinde, ünlü yönetmen Stanley Kubrick, geçirdiği bir kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. Tüm dünyada heyecanla beklenen " S t a r W a r s " serisinin ilk filmi "Episode 1" daha ilk günden Amerika'da kapah gişe oynamaya başladı. Yönetmenliğini Kutluğ Ataman'm yaptığı Lola Bilikid" 11. New York Festival For Gay and Lesbian Festivali'nde 16 Haziran tarihinde En lyi Film Ödülü'nü aldı. Türk Sanat Müziği'nin en güzel şarkılannı unutulmaz yorumuyla seslendiren Sevim Tuna'mn 14 Temmuz'da yaşanan vefatı sanat dünyasını yasa boğdu. Gitar konçertosu ile dünya çapında üne kavuşan Joaquin Rodrigo, Madrid'teki evinde 97 yaşında Madrid'teki 7 Temmuz tarihinde hayata gözlerini yumdu. Italya'nın San Remo kentinde 25 yıldır düzenlenen Uluslararası Besteci ödülü 4 Ekim tarihinde Zülfü Livaneii'ye verildi. Beatles grubu, 9 Kasım tarihinde son 50 yılın En lyisi seçildi. Tam tutulma 3 saatsürdü Yüzyılın son mucizesi tam üç saat sürdü. TSİ 12.3l'de Kanada açıklannda başlayan tam Güneş tutulması, 15.3l'de Hindistan'ın Bengal Körfezi'nde sona erdi. Güneş tutulmasına saatler kala Ortadoğu, Kıbrıs ve Dağıstan sallandı. Orta Amerika ülkelerinden Nikaragua'da volkanlann peş peşe patlaması korku yarattı. Güneş tutulması sırasında akşam aolduğunu sanan ve hareketlenen yüzlerce leylek, aydınlığın normale dönmesiyle tekrar yerlerine döndü. Osmancık'ta, Türkiye ve çeşitli ülkelerden bılim adamlan, güneş tutulmasına hayvanlann tepkisini de gözledi. Denek olarak seçilen ve ötecek mi diye gözlenen horoz, yalancı sabaha kanmadı. Türkiye'ye gelen bilim adamı ve turistler ise muhteşem bir görsel şölen izlediler. Havanın birden bulutlandığı birçok Avrupa ülkesinde yapılan hazırlıklar boşa gitti. Güneş tutulması Amasya, Diyarbakır, Elazığ, Kastamonu, Siirt, Sıvas, Tokat, Tunceli, Batman. Şımak ve Çoırum'da eksiksiz izlendi. ABD televizyonlan CNN ve MSNBC, Türkiye'den naklen yayın yaptı. Güneş tutulmasını dünyada 2 milyar kişi izledi. Avrupa otoyollarında büyük bir trafik keşmekeşi yaşandı. Hindistan ve Nepal'de bir günlük tatil ilan edildi.