Katalog

CIA'NIN KANAAT NOTLARI K olitik bir ilişki olarak yararlı değil, ama Karaj gölünde düzenlediği akrobatik su kayağı gösterileri nedeniyle tanınması gerekli biri." Aşağıda benzerlerine çokca rastlayabileceğiniz bu ifadeler, İran siyasi hayatının ve toplumunun önde gelen kişileri hakkında düzenlenen biyografik notlardan alınma. Aşağıda bir bölümünü yayınlamaya başladığımız ve gelecek hafta da bir başka bölümünü sunacağımız notlar, 1979 yılı kasım ayında Tahran'da gerçekleştirilen ve 14 ayı aşkın bir süre devam eden meşhur ABD büyükelçiliği baskını sırasmda ele geçirilen gizli raporlardan alınma. tran yönetimince ciltler halinde toparlanarak yayınlanan raporların bir kısmı çeşitli vesilelerle dünya basınında yer aldı. Aşağıda sizlere sunduğumuz kısımlar çeşitli raporlarda bulunan "ilişki listelerinden" alınma. ABD Büyükelçiliği'nde ele geçirilen bu listelerin düzenleniş nedeni, çoğunlukla büyükelçilikteki bir görev devirteslimi sırasında "halef'in "selef'e ilişkilerini aktarması. Raporların başlarında genellikle ilişkileri teslim eden/alanların adlan (tabii gerçek adlan değil) ve "llişkilerime ilişkin son arzulanm ve vasiyetim", "Bay Toussaint için bazı notlar", "en iyi onbeş ilişki" gibi notlar bulunuyor. Hepsi de "gizli" kaydını taşıyan bu raporlar, kuşkusuz bir süper gücün haber alma teşkilatının faaliyet kapasitesini bütünüyle ortaya koyabilmekten çok uzak. Ama çalışma tarzı hakkında bol bol ipucu ve işaret veriyor. Notlar ve raporlar daha çok büyükelçilik aracılığıyla yürütülen çalışmalarda kullanıldığı izlenimini veriyorlar. Yine de bir "haberalma" faaliyetine yardımcı oldukları açık. Bu faaliyetin kapsamına kimlerin girdiği ve özel hayatlara kadar en ince detayların nasıl tek tek ilişkilerin geliştirilmesinde malzeme yapılabileceği konusunda biyografik notlar oldukça ilginç ipuçları veriyor. Merkezi Haber Alma örgütü kayıtlarına girecek olanlar için daha geniş dosyalar hazırlanmış olduğu da, "Bir zamanlar tranAmerikan Dostluk Derneği Başkanı olduğunda kendisi hakkında hazırlanan rapora bakınız" gibi ifadelerden kolayhkla anlaşılabiliyor. Biyografik notları aldığımız raporlarda 196976 yılları arasına ilişkin tarihler bulunuyor. Abdülrıza ENSARİ (İran tçişleri eski Bakanlarından) Onu her zaman yakla^.ı!abiiiı ve tartışınaya istekli, oldukça açık sözlü biri olarak buldum. Hükümetin bazı iç konularında bile. Bir zamanlar ona, Chetnik restoran dışında, daha az gözönünde bir yerde buluşmak isteyip istemediğini (lçişleri Bakanı olmadan önce buluşmuştuk) sorduğuında, pek çoklarınca Arnerikan yanlısı olarak tanındığını, bir şeylcr gizlediği düşünülmesin diye ortalık yerde buluşmayı tercih ettiğini söylemişti. Ensari bana, kimi zaman bir handikap olarak nitelenebilecek bir şeyi fazilet haline getiren, gerçek bir Amerikan yanlısı olarak gözükuyor. ABD'de eğitim görmüş, Nokta Dört, Lilicnthal ve Clapp'ın dostu olarak, Amerikalılarla iletisim kurmaya hazır biri. tnanmış bir liberal. Hile kanşmasindansa, seçimleri hiç yapmamayı tercih ettiğini açıkça söylemişlir. Birkaç istisnayı kabul etmekle birlikte, 1967 seçimlerini dürüstçe gerçekleştirmiş olmakla gurur duyar. Ensari potansiyel başbakandır. Bir zamanlar bana, Cemşid Amuzegâr ile iyi anlaştığını, ikisinden birinin başbakan olması halinde, diğerinin kabinede ikinci yüksek mevkiye getirileceğini söylemişti. Mansur Ruhani ile Ensari arasında eskilere dayanan bir düşmanhk vaıdır. Ensari, Kosrovani'yi de küçük görür. Politikada ya kadar bir Ulusal Cephe'ci geri plana sahipse de, sağcı geçmişi de hatırdan çıkartılmamalı. Humayun bağımsız bir dış politika çizgisinden hoşlanıyor. Ama aynı zamanda, Şah'ın temel olarak Arapların toprak taleplerinden korkmakta hakb olduğuna güçlü şekilde inanıyor. Diğer açılardan bir liberal. İyi okumuş, vicdanlı, zeki biri ve çok iyi bir yazar (İran standartlarına göre). Gazeteciler Sendikası Başkanı olarak artan bir etkiye sahip. Amerikan eğitimi görmüş biri olarak, (Harward'da Bill Miller tarafından sağlanan bir bursla okumuş) bizimle ilişkide olmak ilgisini çekiyor. Daha ileri gideceğine inanıyorum. Karşılıkh konuşma için her bakımdan ilginç biri. Onun solunda kalan ulusal cephe ona güvenmiyor, oportünist gözüyle bakıyor. Bence o sadece bir gerçekçi. Mesajını, herhangi bir mesajın iletilebileceği sınırlar içerisinde iletiyor. yınlanacaktı), kamuoyunda yeni bir yankı yaratmak için kitabının ana noktalarını söylemekten kaçınıyor gibiydi. Naraghi, Fransızcayı tercih ediyor. Konuşmak için ilginç biri ve dış görünümü insana hem düzenli hem de hayal gücü olan biri izlenimini veriyor. Benim görüşume göre bir SAVAK ajanı değil. Ama bize özel bir sadakat borcu olmadığı sürece birtakım sırları saklaması da beklenmcmeli. Ekilip biçilmesi kUltive edilmesi Kcrekli biri. Mahmut Ziyaî Tahran'daki dört yıldan üçünde en yakın arkadaşımız ve İran mantalitcsine ve politikasına bakış için tükenmez ve haz verici bir Mahmut Ziyai bir keresinde onu, biraz acı da olsa uygun bir biçimde Nasreddin Hoca'nın bir hikâyesiyle karakterize etmişti: Hoca bir gün şaka olsun diye, herkese köyün öteki ucunda altın paralar dağıtıldığını söylemiş. Herkes o yöne koşmaya başladığında, Nasreddin Hoca da birdenbire peşlerinden koşmaya karar vermiş ve soranlara, "Ola ki hikâye doğrudur" demiş. Hacınuri, Yeni İran Partisi'ne inanmış biri olarak katılmış olamaz. Ulusal Cephe ile bağlantılar oluşturmaya çalıştığı uzun bir geçmişi var. Hâlâ Musaddık'ın hayranı. Partide ilerlediği ve kendi çahşmalarıyla meşgul olduğu şu sıralarda kanaatlerinde bir değişiklik oldu. Partinin kendi başına bir hayatiyet olduğunu ve Ulkeye kök saldığını, faaliyetleri ve deneyimleri temelinde gösterebilecek, şimdiye kadar edindiğimiz en inandırıcı bağlantı. Mesajlarında ayıklanması gereken beylik bazı şeyler olmasına rağmen iyi niyetli biri ve yararlı olabilir. Temelde çok zeki biri değil, ama etkin politikacı haline geliyor. Mec liste çoğunluk lideri olarak, partinin en önemli 5 adamından biri. Geliştirilmesi gerekiyor. Karısı Fran$y:cayı tercih ediyor, yoga düşkünü, daima anlaşılmaz biçimde tatminsiz gözükuyor. Muhsin HACINURt (Yeni İran Partİsi Meclis Grup Başkanı) Mustafa MİSBAHZADE (Kayhan Gazetesi Yayımcısı, mille(vekili) Uyarı notu: Misbahzade ile çok zaman harcadım ve onu yorulmaz biçimde nazik, memnun etmeye arzulu ve karşılıklı konuşmaya razı edilebilir biri olarak buldum. Bir meclis üyesi ve gazete yayıncısı olarak, onunla meclis (hiç gitmez) ya da gazetesinin içeriği (denetlemiyor) üzerine konuşmak çok sıkıcı oluyordu. Tartışmaktan en hoşlandığı konu, sıkıcı ve önemsiz olan Ulusal Diriliş Hareketi konusudur. Ancak, kalbine giden yolu bulmak isteyen birinin buna tahammül etmesi gereklidir. Kayhan yayıncılıkta daha aşağı kademelerdeki kişiler, hükümet yetkililcrince belirlcnmiş olmadığı sürece, politika yapıyor görünümündeler. Cemşid BOZOGMEHR Politık bir ilişki olarak yararlı değil. Ama, Karaj gölündeki su kayagı tesislerindeki etkinliği, düzenlediği akrobatik su kayağı gösterileri, dostlarının gölün çevresinde su kayağı ile dolaşmasını sağlamasıyla, tanımaktan hoşlanılacak biri. Son derece sinirli, bir dizi ül&er ameliyatı geçirmiş. Bir zamanlar hayret verici bir güzelliğe ve çekiciliğe sahip olması gereken ve bu nıteliklerinin çoğunu hâlâ taşıyan karısı Peri, bayan Cemile Halil Talagani'nin ve lran'ın Türkiye Büyükelçısi Feridun Movaseghi'nin kızkardeşi. BozogMehr'ler trajik bir biçimde, beyin tümörü nedeniyle bir çocuklarını kaybetmişler. Bayan BozogMehr daha önce de evlenmiş. Her ikisi de partilerde bulunmalarından hoşlanılacak insanlar. İhsan NARAGHİ Sosyal Araştırma Enstitusu'nünbaşkanı, politik bir unsur olınaya başladı. Hükümet (yalnız SAVAK değil, Planlama Teşkilatı da) hizmetlerinden yararlanıyor ve kabinede tartışılan bütün temel konulara bulaşmış durumda. Beyin göçü üzerine tartışmamız (basına daha yazılmadan sızan UNESCO raporunun yazarıdır), problemi çözmekten çok analiz etmeye yönelik vurgusu nedeniyle hayal kırıklığına uğratıcı oldu. Ayrıca bu konudaki kitabını yayınlamakta o kadar istekliydi ki, (Paris'te Gallimard tarafından ya Darius HUMAYUN Darius'la gcçtiğimiz aylarda, yeni çıkartacağı Ayandegan isimli gazetesiyle bağlantılı olarak ilginç konuşmalar yaptım. Her ne ELÇİU6/N ÖNÜNDE ABÜ'nin Thhri belgelerini dünyaya açıkladılar. Elçilik ön