Katalog

84 guya karşı taraf olnıak ya da olayın dışında kalrnak kolay değil. Çünku Bask ülkcsinde yaşayanların ya karısı ya kocası ya oğlu veya kızı, ya yeğeni, ya kuzeni ya da torunu ETA ile şu ya da bu şckilde ilişki içinde. daki tum istemlerini cevapsız bırakan Fransa'nın, şimdi birdenbire fspanyol sosyalistlcrinin girişimleri karşısında dize gelmesi, bilakis, PNV liderlerini iktidar partisi ile karşı karşıya getirmiş bulunuyor. Hatırlanabileceği gibi, Bask yerel hükümet Başkanı Graikoetxea, Fransız hükümetinin bu kararını siyasi açıdan uygun bulmamış, soz konusu kararı, "Şiddet sorununu çözmek bir yana, Bask ülkesindeki radikalleşmeyi arttıncı bir gelişme" olarak niteleyip kınamıştı. Bununla da kalmayan Garaikoetxea, Fransız Liberation gazetesine verdiği bir demeçte, "ETA ile ortak bir noktalan" olduğunu söylemişti. Garaikoetxea'ya göre bu "ortak nokta", Bask ulusunun savunulmasıydı. En güçlü yerel parti ve yerel hükümet baskanının verdiği demeçten çıkan anlama göre, ETA bir "terör örgiitü" değil, Bask "ulusunun" Bask davasının savunucusu. PNV'nin ETA'ya yönelttiği tek elle tutulur eleştiri, ETA'nın kullandığı yöntemlerle ilişkili. Bu gelişmeler ve demeçler PNV ile Ispanyol sosyalist hükümetinin birbirine ne denli uzak iki kutup oluşturduğunun en somut göstergeleri. "Bagımsızlık" yanlısı Herriatasuna ile "özerklik" yanltsı PNV için, sosyalistler Madrid'in değişmeyen "merkeziyetçiliğini" temsil ediyor. Bask Ülkesinde seçmcnlerin toplamı yüzde 50'nin oy verdiği bu partiler için, Frankocu rejimle Madrid'teki merkeziyetçi demokratik rejim arasında pek bir fark yok. Sosyalistlerin yönetimindeki merkezi hükümet, "kabul edilebilir"düzeyde bir de 13 E TA neden güçlü, gücünü nereden alıyor? suna ile işadamlannın partisi olan PNV her şeye rağmen bazı ana noktalarda birleşiyorlar: Bölgedeki oyların yüzde 42'sine sahip bulunan ve yerel hükümeti yöneten PNV de, Herriatasuna gibi, Bask ülkesinden tspanyol güvenlik güçlerinin ayrılmasını ve antiterör yasalarının kaldırılmasını istiyor. PNV liderlerinin ve üyelerinin çoğu, geçmişte ETA sempatizanıydılar. Son dcrecedc etkili bir hatip vc yetenekli bir politika lideri, cizvit papazlığından gelen Arzallus ile gene Arzallus gibi papaz olmaya hazırlanırken sanayici olan ve bir süre Pamplona Ticaret Odası başkanlığı yapan, PNV ve yerel Bask hükümeti Başkanı "Carlos Graikoetxea da kendisini 'Radikal Bask milliyetçisi" olarak tanımlamakta. Ve tüm radikal Bask milliyetçileri gibi 46 yaşındaki bu genç başkan da "Bask ülkesi için olodelerminasyon" ilkesini savunuyor. Işte Garaikoetxea gibi diğer PNV mensupları da, ETA terorizmini desteklemekle beraber, bu otodeterminasyona ulaşmada ETA teroriz clağlarııı ardında lerden biri de, lspanyaFransa sınır bölgesinde üslenebilmesiydi. tspanya'da eylemler yapan ETA mensupları sınırdan kolayca Fransa'ya geçiyor ve geçen eylül ayına dek bu ülkcde "siyasi iltica" hakkından yararlanarak korunuyorlardı. ETA böylece Ispanyol devletinin güveniik güçlerinin ulaşamadığı bir yerde güvenli bir sığınak bulabiliyordu. ETA, beslenmesi için gerekli olan mali desteğin biraraya getirilmesini de Fransa sınırlan içinde yapıyor, Basklı sanayicilerden çok yüklii miktarlarda "devrim vergisi" alan örgut, bu "vergileri" Fransa tarafından topluyor. minden bir şekilde fayda umuyorlar. Oysa ETA terorizmine karşı böyle "nü~ anslı" bir yaklaşım içinde olan ve bu terorizm olgusunu Madrid'teki merkezi hükümete karşı daima bir "baskı aracı" olarak elinde bulundurmayı yeğleyen PNV'siz, ETA'ya karşı etkin bir biçimde mücadele etmeye imkân yok. ETA'nın asıl gücu buradan kaynaklanıyor. ETA marjinal bir "terorizm" olgusu değil. Belirli bir sosyal bazı ve Bask halkının bağrından gelen bir sempati dayanaği var. Bunun ötesinde, ETA terorizmi, Bask ülkesinde yoğun bir biçimde süren dini yaşantı ile de yakından ilişkili. örneğin ETA eylcmcilerinin çoğu dini eğitim görmüş gençler. ETA "KAS seçenegi" adı verilen bir siyasi plana da destek veriyordu. Aşırı sol Herribatasuna Partisi'nin ideologlarının yazarlığını yaptığı "KAS seçenegi"nin 5 ana unsuru var. • Bask ülkcsine kendi kendini idare etme hakkı (otodeterminasyon), • Bask ülkesinden askeri güçlerin ve güvenlik güçlerinin çekilmesi, • Basklı tUm siyasi suçlular için af, • Komşu Navarra bölgesinin Bask ülkesinin sınırlan içine dahil edilmcsi, • Bask ülkesinde emekçilerin yaşam şartlarının iyileştirilmesi. ETA'nın güçlcnmesini sağlayan faktör Johny Logan: İngiltere de IRAda halkı bir yana itiyor Eurovision birincisi Logan, "Kuzey İrlanda halkı, kendi kaderini tayin etmeli" diyor. SİNA KOLOĞLU ohny Logan, "Eurovisiyon furyası"nda ülkemize gelen Uçüncü isim. İrlandalı şarkıcı, "Whals another year" adlı şarkı ile LUksembourg'ta yapılan Eurovisiyon Şarkı Yarışması'nda birinci gelmişti. Logan'ın özelliği trlandalı olmasıydı. Kendisi tngiltere'de yasıyordu uzun süredir, ama yine de lrlandalıydı. Ne düşünüyordıı her gün patlayan bombalar, için: "lngiltere 1600 yıllarında trlanda'ya çıktığı zaman Kuzey lrlanda'yı gözüne kestirdi. Altı eyalet içinde Kuzey trlanda ekonomik açıdan çok gelişmişti, kaynak boldu, işgucü vardı. Katolikler işçi sınıfı, Protestanlar ise toprak sahipleri durumundaydı. lşte bütün sorun bu noktadan başladı, buna bir de dini ayrılık eklendi. Bugün aradan dört kuşak geçip Katolikler durumlannı düzeltmelerine rağmen, kanunlar ve din ayrılığı yine Protestanlar lehine devam ediyor. örneğin lrlanda'da seçimlerde toprak sahibi ve işverenler altı kez seçilme lıakkına sahip, işçilerin yalnız bir kez seçilme şansları var. trlanda'da iş istemek için gittiğinizde size dininizi sorarlar. Katoliklere hiçbir şans verilmez. Benim babam Katolikti, bunun ne demek olduğunu bilirim. lngiliz hükümetine bunlardan söz edildiği zaman bir türlü anlamak istemiyor. İrlandalı şarkıcıyla İrlanda üstüne J • spanyol sosyalistleri ve Bask sorunu ülkesindeki E TA'nın Bask siyasi partilerle ilişkisi İspanyol hükümetinin ETA ile mücadelesini güçleştiren unsurlardan en önemlisi, örgütün ardındaki siyasi destek. Bask Ülkesindeki seçmcnlerin yuzde 15'inin oylarını genel ve yerel seçimlcrde arkasına alnıayı başarabilen aşırı sol Herriatasuna Partisi, ETA terorizminin de siyasi arenadaki başlıca sözcüsu. Arnavutluk solu çizgisinde olan Herriatasuna Partisi 1978'de kabul cdilen demokıatik anayasayı tanımıyor. Bu nedenle Herriatasuna temsilcileri, Madrid'te ulusal parlamentoda sahip oldukları 2 sandalyeyi sürekli olarak boş bırakıyor. ETA'nın bu siyasi müttefiklerine göre Madrid'teki hukumet ve Franko'nun krallığa gctirdiği Juan Carlos, Frankocu rejimin devamını sağlıyor. Herribatasuna'nın Bask ülkesiyle ilgili ileri dönük planları, bu bölge için tam bağımsızlık istemeyc dck uzanıyor. Ancak Bask ülkesinde asıl büyük çoğunluk bu partiden yana değil, sınıflararası nitelikte Hıristiyan Demokrat cğilimli "Milliyelçi Bask Partisi"nden (PNV) yana. Antikapitalist bir parti olan Herriata Terorizm meselesiyle, bunu aşan "Bask sorunu"nun köküne inebilecek bir çözüm, bölgenin en güçlü partisi PNV ile Ispanyol hükümet partisi PSOE'nin uzlaşmasıyİa ınümkıın. Oysa PNV ile aynı zamanda Bask yerel meclisinde ikinci büyük siyasi güç olan hükümet partisi sosyalistlerin, böyle bir "terorizme karşı ortak cephe" oluşturması şimdilik olası gözükmüyor. Nitekim böyle bir olasılığa bel bağlanamayacağını, Bask ülkesindeki son gelişmeler açıkça ortaya koyuyor. Geçen ay (23 eylül günü) Fransa'nın llç ETA eylemcisini lspanya'ya iade etmekle attığı adım karşısında PNV liderlerinin aldığı açık tavır, PNV'den işbirliği bekleyen sosyalistlerin son ümitlerini suya düşürdü. 1977'den bu yana tum demokratik Madrid hükümetlerinin "Eyfel'in gölgesine sığınan" ETA teröristlerinin iadesi konusun santralizasyona karşı çıkmıyor. Bu desantralizasyon anlayışı içine yerel parlamentonun temsil ettiği demokratik güçleri tanımak ve sınırlı bazı yerel konularda bu parlamentonun aldığı kararlara işlerlik kazandırmak yönünde girişimleri de var. Ancak, "tspanya'nın ulusal biitünlüğünü tehlikeye düşürebilecek" herhangi bir girişimin bu konuda son derece hassas olan ordunun tepkisine yol açarak bir askeri darbeyi de beraberinde getireceğini düşünen sosyalistler için yerel yönetimdc daha fazla ileri gitmek mümkün değil. Bu gibi endişelerle Ulkedeki demokratik rejimi tehlikeye düşürebilecek her türlü maceradan kaçınan Felipe Gonzalez, Basklıların güvenlik, ekonomi ve dış politika gibi konularda istedikleri tavizleri veremiyor: Hatta Gonzalez, bu konularda kendisinden önceki tutucu hükümet başkanlarından daha da "tutucu" ve "merkeziyetçi" tutumuyla tanınıyor. Basklıların "özerk yönetim" anlayışı, bu konuların tümünü kapsayacak denli geniş. Bu nedenle, "şiddet sorunu" çözülse bile, ETA'nın kontrol altına ulmınası, şiddet yöntemlerinden caydırılması ya da vazgeçirilmesiyle "Bask sorunu" daha uzun sure çözülemeyeceğe benziyor. Bundan 15 yıl önce bir yürUyüş olmuştu. Polis bu yürüyüşte 13 kişiyi öldürmüştü. tşte bu bardağı taşıran son damla oldu. Ve İRA Katoliklerin savunma kuvveti haline geldi. Bundan sonra Kuzey trlanda'yı trlanda'ya, ya da lngiltere'ye katmak gibi bir cözüm imkânsızdır. Yalnız bir gerçek daha var ki, hem lngiltere hem IRA halkı bir yana itip kendi bildikleri yolda gitmeye devam ediyorlar. Eğer bir çözüm varsa, o da Kuzey İrlanda halkının kendi kaderini tayin etmcsidir. Bunu şiddetle değil barışçı yollardan gerçckleştirmesi gerektiği inancındayım. Çözüm politikacılardan değil, halktan gelecektir." Johny Logan derin bir nefes aldı. Kilometrelerce uzak olduğu bir ülkede yine bu soru sorulmuştu kendisine.