Katalog

Sayfa 10 Kapak Bütçenin 3.3 trilyon liralık yüzde 53 oranındaki bölümü ise iç ve dış borç faiz ödemeleri için kullanılacaktı. Uzmanlar denk bütçenin 1997 yılı içinde 2.5 katrilyon lira açık vermesine kesin gözüyle bakıyordu. REFAHYOL'un ekim ortalanna doğaı şekillenen 1997 yılı bütçe hedeflerinde, Erbakan'ın yatınm, personel ve transfer ödeneklerinin kısılmaması talimatı üzerine harcama tahmini 7 katrilyon 463 trilyon liraya ulaşmıştı. Gelir hedefi ise 1.2 katrilyon liralık pakete dayandırılan "hayali kaynaklar"ın da eklenmesine karşın 5 katrilyon 263 milyar lirada kalmıştı. Hazine'nin 1997'ye ilişkın faiz ödeme yükümlülüğü, kasım sonu itibariyle 1 katrilyon 511 trilyon liraya ulaşmıştı. Böylece hükümet 11 trilyon liralık ilk açığın sinyalini bütçe tasarısının yayımlandığı günlerde verdi. Yeni yılın ilk günlerinde denk bütçe rüyasını gerçekleştirmek uğruna Merkez Bankası'nın kârına el koyan hükümet, böylece bütçeyi denkleştirmeye çalıştı. Erbakan'ın hayali kaynak paketlerî TİNCİ KAYNAK PAKETİ Süper döviz hesabı: Yurtdışındaki işçilere açılan yüksek faiz karşılığındaki süper döviz hesaplannın asgari sının indirilecek. 50 bin markın üzerinde hesap açtıranlar, Türkiye'ye bedelsiz araba ithal edecekler. SSK ve Bağkur SSK da düzenleme yapılacak ve BağKur'da basamak primi yükseltilecek. KİT Havuzu: Tüm kamu kuruluşlan ve KİT'lerin nakitleri tek hesaptan yönetilecek. Madenlere ruhsat Madenleri işletenler ruhsat ücreti ödeyecekler. Vergi Indirimi: Vergisini erken ödeyene indirim uygulanacak. Özelleştirme: Kanundaki ihale tespit ve teklif usulleri değiştirilecek. PTT'nin T'sinin ve Etıbank'ın bankacılık bölümünün satışı hızlandınlacak. 100 bin kamu lojmanı ve 3 bin 790 kamp ile Hazine arazileri satılacak. Gecekonduyatapu: Gecekondulara imar affı getirilecek. Kaçak yapılara paralı ruhsat verilecek. Belediyelere denetim yetkisi: Belediyelere vergileri denetleme yetkisi verilecek. Zorunlu Tasarruf: Nemasıyla biıiikte, biriken zorunlu tasarruf açıklayan REFAHYOL hükümeti, daha sonra kaynak olmadığı gerekçesiyle bu vaadinden vazgeçti. Zorunlu Tasarruf kesintilerinin durdurulması için hazırlanan ve Cumhurbaşkanı'na gönderilen yasanın geri dönmesinden yararlanan REFAHYOL hükümeti, o zamana kadar fonda biriken 450 trilyon liraya el koyduğu gibi, bir de kesintilerin tasfıye edilecek. Dövize endeksli tahvil: Hazine, iç piyasadan faizli döviz borçlanması yapacak. Bankalann döviz kâğıdı almalan için kasaiannda tutmalan gereken döviz yükümlülükleri arttınlacak. Dövize endeksli tahvil çıkanlacak. hisselerinin diğer ülke vatandaşlanna satriabilmesine olanak sağlanacak. Gecekondu bölgelerinin modernleştirilmesi: Şehir merkezlerinde yer alan ve rantı artan gecekondu bölgeleri modernleştirilecek ve artan rantı kamuya aktarılacak. Kârlara katılım payı: Yapılması düşünülen 3. Bogaz Köprüsü, İKİNCİ KAYNAK PAKETİ Çanakkale Boğazı Köprüsü, Tütün ve alkolden ikinci vergi: tüpgeçit gibi yatınmlann ileride Tütün mamülleri ve alkollü içeceklere bandrol uygulaması doğacak gelirierinin belli bir oranı, çıkanlacak gelir ortaklığı ile peşin vergi tahsilatı belgeleri aracılığıyla satılacak. yapılacak. Böylece 10 trilyon liralık gelir SİT alanlan: Emekli Sandığı, elde edilecek. SSK ve BağKur'un Faizden peşin vergi: Gelir gayrimenkullerinin satılması Vergisi Yasası'nda kamu sağlanacak. Kıymetii madenlerden vergi: kâğıtlan olarak tanımlanan devlet tahvili ve Hazine Bonosu Değerli maden ve taşlar ile faizlerinden ve TKİ ile KOİ ziynet eşyalan için vergi affına tarafından çıkanlan menkul gidilecek. Döviz hesaplı yerii otomobile kıymetlerin faiz gelirierinden 1997'de stopaj yönetimiyle indirim: Yurtiçindeki yerieşik kişilere 50 bin mark yatırmalan yüzde 10 peşin vergi kesilmeye başlanacak. durumunda yerli Cep telefonlannın fiyat otomobillerdeki ek taşıt alım yükseltilecek: Cep vergisi yüzde 20 oranında telefonlannın aylık sabit düşürülecek. kesintisi 5 dolardan Su satılacak: Manavgat, 10 dolara çıkarılacak. Göksu ve Köprü Çaylan'ndan denize dökülen su satılacak. Akaryakıt Solvent ithalatına 3.KAYNAK PAKETİ fon getirilecek. Enerji santrallerinin satışı: Özel turistik sahaların tahsisi: Enerji santralleri ve şebekeleri Turistik tesislerin, arsalann 20 yıllığına kıralanacak. Henüz devam etmesiyle biıiikte çalışanlann sırtından gelir elde etmeye devam etti. üzerine piyasalarda dalgalanmalar yaşanmıştı. Başbakan'ın bu konudaki ısrarcı tavnnı bilen Merkez Bankası döviz satıp, faize müdahale ederek dolan frenlemeye çalışıyordu. Ama Erbakan'ın hedefi 1997'ye20 gün kala aşıldı. Dolar 1996'yı 108 bin liradan kapadı. öte yandan, memur maaşlanna yapılması düşünülen yüzde 50 tamamlanmamış olan tesislerin de yapişletdevret modeliyle işletmeye alınması için çalışmalara başlanacak. Otoyol ve köprü geçişleri: Otoyol ve köprülerden geçişlerde toplu bılet alanlara indirim yapılacak. Yolcu beraberi ihracatın kolaylaştırılması: Turistik bölgelerde satış yapan mağazalarda yolcu beraberınde götürülen maddeler için ihracat işlemlerinin kolaylaştırılması gündeme getirilecek. Tahvillerin vergilendirilmesi: Tahvillerın vergilendirilmesinde adalet sağlanacak. Türk bankalarının portföyünde bulunan 700 milyon dolarlık uzun vadeli yabancı devlet kâğıtlarına vergi getirilecek. Kamuya ait geçmiş borçlannı ödemeyenlere kolaylık: Kamu ya da özel sektöre vadesinde ödenmeyen borçları olanlar tahakkuk eden faizi yüzde 50 indirimle ödeyecekler. Yurtdışında çalışanlara emeklilik: Yurtdışında çalışan Türk vatandaşları için emeklilik hakkı getirilecek. düzeyindeki yeni yıl zammı, ise IMF ile yapılacak görüşmeler öncesinde yüzde 40'a indirildi. Daha sonra denk bütçenin denkleştirilmesi için bu rakam yüzde 30'a kadar indirildi. Erbakan'ın Silahlı Kuvvetler ve güvenlik güçleri mensuplanna yapacağını açıkladığı ek zam ise kamuoyonu günlerce meşgul etmişti. Kamuoyundan gelen yoğun tepkiler üzerine ek Yenl llra. venl umutlar REFAHYOL'un birbiri ardından denediği yeni yöntemler ve yeni arayışlara "yeni lira" da eklenmişti. Erbakan, Marmara Üniversitesi öğretim Üyesi Prof. Osman Altuğ'dan dövize endeksli yeni bir lira çıkanlması için çalışma başlatmasını istemişti. Refah Partisi yeni lirada ısrar ederken, DYP kanadı paradan sıfır atmanın daha etkili bir yöntem olduğunu savunuyordu. Sonunda Erbakan Yeni Lira'dan vazgeçti. Erbakan'ın başanya ulaşamadığı diğer bir uygulama ise KİT Havuzu diye bilinen, kamu kuruluşlarının gelirierinin toplandığı projeydi. Iktidara geldikleri günden bu yana enflasyonla ciddi anlamda mücadele edemeyen Refahyol, yüksek olan enflasyon rakamını kroniğe dönüştürdü. 5 Nisan Kararlan'nın alınmasına neden olan ekonomik krizde bile enflasyon yüzde 60'lardaydı. 1996 enflasyon rakamı ise toptanda yüzde 84.9'u, tüketicide yüzde 79.8'i buldu. Döviz kuru ayar tutmuvor Hiçbir hedefini tutturamayan Erbakan, ne pahasına olursa olsun dolann 1996 yılı sonu hedefinin 104 bin lira olacağını açıklamıştı. Bu açıklamalar REFAHYOL hükümeti 1998'i ipotek alüna sokuyor Ekonominin kurallan dışında oluşturulacak her yeni olay ekonomiye zaran verir. Bunlardan birincisi hükümetin açıkladığı paketlerie başladı. Erbakan, bu zamana kadar 12 milyar dolar elde ettim diyordu. Doğrudur. 1998'in ilk üç ayını ipotek altına alarak bu para elde edilmiştir. Bedelsiz ithalattan da yüzde 12 faizle üç milyar dolar kazanıldı. Bir de üzerine promosyon olarak araba da verildi. Böylece ülkeden üç milyar dolar döviz çıkmış oldu. 1998'in ilk üç ayında bu pasanın faizi ile ödenmesi lazım. Bunun getirdiği kötü bir netice Türkiye'nin kredi notunun düşürülmesidir. Dünyada para piyasalan libor artı bir ve yanmla anılırken, Türkiye'ye verilecek kredilerde libor artı 5 ve 6'laria anılmaya başladı. Kredi limiti ülkenin döviz rezervi en yüksek olduğu dönemde yükseldi. Yüzde 1012 gibi bir faizle borçlanırsanız, sizin kredi limıtınizi düşürürier. Böylece özel sektöre de darbe vuruldu. Özel sektör iç ve dış finansmanında, ucuz imkanlı kredi buluyordu. Hatta tüccarianmız kendileri bile bulabiliyoriardı. Dövize endeksli iç borçlanma yapıldı. Vadesiise1998'e sarkıtıldı. Refahyol, 12 milyar dolar para girdisıyle 1998'i ipotek ederken, denk bütçe lafını çıkardı. Amaç 1997 yılını rahatlatmaktı. Hızlı bir özeHeştirme başlatılmıştı. Bu hızla ozelleştırmeye devam ederseniz faydalı olursunuz dedik. Ocaktan sonra özelleştirme tamamen durdu. Olur olmadık yerde bir yapay gündemler yaratıldı. Özel sektöre, ihracatı arttınn diye baskı yaplıdı. Biz bütün işletmeleri ihracata hazır hale getirdik. Üretim 4 saatlik elektrik kesintileri ile karşı karşıya kaldı. Havalimanlan ihaleleri hâlâ yapılmadı. İhracat kapılan böylece tıkanmış oldu. Yap ışlet yöntemiyle bile ihale yapamayan bir hükümetle karşı karşıyayız.Limanlara yüzde 270 zam yapıldı. Türkiye'ye yabancı semnaye ginşi durdu. Son altı ay içinde ülkeye tek kuruş yabancı sermaye girmedi. Yabancı işadamlan yaptığımız görüşmelerde bize bu hükümete ısınamadıklannı, bu nedenle yabancı semnaye aktanmı yapmadıklannı anlatıyoriar. Kısacası Refahyol'un 9 aylık icraatı ülke ekonomisini lyiye götürmek yerine, daha da kötü noktaya getirdi. Bakan olunca cark etti . Haklş Konfederasyonu Başkanı iken, Çalışana Zorunlu Tasarruf Hesabı'nda biriken nemalann ödenmesi için başvuruda bulunan Necati Çelik, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı olduğunda sendikacılık günlerini unutuverdi. Nema ve faizlerin [ ödeneceğini