Katalog

Sayfa 14 Dosya Kamu bankalarının içi boşalüldı • "Hükümetle dcvlet ayrımi bir türlü gcrçekleştirilemediği için işbaşına gelen her iktidar, iş.e kamu bankalarının yönctim kurullarına vc genel müdürlüğü makamlarına kendi adamlarını atamakla başlıyor." HAC ER G K M İ C 1 Ç iftçiyi, csnafı, KOBİ'lerı dcstcklcycıı vc krcdi ımkânları sıınan kamu bankalan bir yanciun toplunısal bir görev üstlcııirkcn, diğer yancian siyasiler tarafından içten ıçe oyuluyor. Son olarak Zıraat üanka.sı Başkan Vekilı Salih Şevki Doruk'un KİT Gencl Kurulu'ndaki fcryadı ycniden dikkallcri kamu bankalarına çekti. Ha/ine'nin, destcklcmc alımları, tarım satış koopcratif vc birliklcrının birıkmiş borçlarının sılınıncsi vc giibre dcstcklcmclerındcn doğan, 384 trilyon liralık görcv zararını halcn ödcnmcdiğıni söylcycn Doruk adcta isyan ctti. Hazine'den alacaklanmn bankanın aktiflerinin yüzde 30'una ulastığını if'ade cdcn Doruk'un ısyanının asıl ncdcni ise Ha7İnc'nin borçlanna karşılık düşük fai/.li dcvlet kâğıdı vermesi. Bu ise 2000 yılına kadar bu ncdenle bankanın ıılaşacağı kayıplann 3.5 trılyona ulaşacaği anlamına gcliyor. Aslında Ziraat Bankası Gcnel Miidür Vckili'nin bu sıkıntısı Halk, Emlak ve kısmen de Vakıflar Bankası için dc geçerli. Özelliklc seçim döncmlcrindc düşük faizli krcdi vcrmeye zorlanan kamu bankalan, yüzdc 3040 faizlc krcdi kullandırırkcn piyasadan yüzdc 100 faizle mcvduat toplamaya çalışıyorlar. Bugün piyasada cn yüksck faizi vcren bankaların, kamu bankaları olduğu biliniyor. Yinc satilamayan iç borç senetlcrinin, dövizli tahvillerin ilk adrcsi dc kamu bankaları. Bu noktada hemcn akla bazı çevrcler tarafından pompalanan "çözüm özcllcştirmede mi?" sorusu geliyor. Ancak uzmanlar özellcştirmeden çok özerkles.tirmeye dikkat çekerken, asıl çözümün siyasilcrin kamu bankalarından cl çektirilmcsindc yattığını ifadc ediyorlar. Hükümetle devlet ayrımı bir türlü geıçekleş.tirilemediği için işbaşına gclcn hcr iktidar, işc kamu bankalarının yönctim kurullarına vc gcnel müdürlüğü makamlarına kendi adamlarını atamakla başlıyor. F.ski bir kamu bankasının gcnel müdürü siyasilcrin hiçbirinin ellcrindcki oyuncakları bırakmaya niyctli olmadığını belirtcrck, kamu bankalarının nıteliklerini şöyle sıralanıyor: "Kolay kullanılır, kolay adaıtı ycrleştihlir. İstihdam alanı yaratmak için en uygun ycrlcrdir ve finaııs kaynağı olarak da önemli bir güçtürler." • Özellikle seçim dönemlerinde düşük faizli kredi vermeye zorlanan kamu bankalan, yüzde 3040 faizle kredi kullandırırken piyasadan yüzdc 100 faizle mevduat toplamaya çalışıyorlar. yönetıeilcrini dc cndışelcndiriyor. Şekerbank'ta gcnel müdür iken Tansu Çiller'in ıstcği ilc öncc Vakıfbank'a, ardından Emlak Bankası'na atanan Aydın Ayaydın ise kamu yöncticilerinin ki^ilıklcrini Herkes şansını deniyor Siyasilcrin clinde oyuncak olmak aslında kamu bankalan koruduğu müddetçe hiçbir baskının gelmeyeccğini iddia ediyor. "Bcn iki kamu bankasında genel müdiirlük yaptım vc 4 başbakanla çalıştım. Ama hiçbir başbakandan siyasi baskı gelmedi" diycn Ayaydın'ın konuya yaklaşımı şöyle: "Tayinler, krediler konusunda mutlaka talepler gelir. Ama siz onları yapmaz vc dirctirseniz, ikinci sefer gclmiyor. Aslında olay gcnel müdürün kişiliği ile ilgili. İnsanlar geldikleri yeri hak etmişlerse hiçbir zaman kendilerini siyasilere karşı borçlu hissetmezler. Ancak birilerinin omu/Janna basarak o mcvkiyc gelmişlerse, o zanıan kendilerini borçlu hissederier." Fakat Ayaydın, kamu bankalarının Hazine'nin bono Zıraat'ın kredılerı zan altında amu bankalannın siyasilerin kasası gibi kullanıldığı yönündeki en son suçlama ise Ziraat Bankasf na yapıldı. ANAP lstanbul Milletvekili Halit Dumankaya, Ziraat Bankasi'nın da, Halk Bankası gibi, Cıngıllıoğlu Holding'e bağlı banka vc şirketlere krcdi dağıttığını, Ihlas Holding ve HBB'ye de kredi ve reklam akıttığını ileri sürdü. K Yıne bankanın 1994 yılında 69 milyar lira olan toplam reklam harcamalarının 1995 yılında 426 milyar liraya çıktığına dikkat çeken Dumankaya, Başbakanlığın duruma el koymak zorunda kaldığını kaydetti. Başbakanlığtn reklamlar için izin ahnması yönündeki istemine karşın, bankanın reklam dağıümını sürdürdüğünü söyleyen Dumankaya, 24 aralık seçimlcri öncesinde dc gazetelere reklam dağıtarak iktidara yakın haberler yazdırıldığını öne sürdü. Dumankaya, Ziraat Bankası'nın personel alımlarına da dikkat çekerek, 40 müdürden 32'sinin Doruk'un yönetime gelmcsinin ardından, gerekçesiz olarak sürgün niteliği taşıyan görevlere gönderildigini, bu kişilerin birçoğunun atama üzerine açtığı davaları kazandığını söyledi. ınüsteriM bulamadığında dcvrcyc sokulması, ya da son olarak kamu bankalarının dövizli tahvil alımına 7orlanmasını siyasi baskı olarak yorumlamıyor. Ayaydın'a görc bu ülkenin ekonomisi ile ilgili bir olay vc kamu bankaları da devlctc ait olduğu için ülkc ckonomısinc katkıda bulunmak zorundalar. Ayaydın buradaki katılımın sınırının ise "bankalarının menlaatlerine ters gelmemck ve özvarlığını zedelememek'" olarak çiziyor. Türkiyc'de kamu bankalarının aslında güçlü olmadığını ifade cden Ayaydın, çözümü özclleştirmcdc görüyor ve ekliyor: "Çünkü kamu bankalarına lam anlamı ile bankacılık yaptıramıyorsunuz. Siyasi baskılar bazen bankaları asli görevlerinin dışına çıkarabiliyor. Bunun da ıııali kesimc biiyük /.ararları oluyor." Bankacılık sektörünün üst düzey tcmsilcilcrinden bir yctkili ise kamu bankalarının üzerindeki ek yüklerin sistemi bozduğunu söylcyerck konuyu başka bir alana sürüklüyor. "Ziraat Bankası yüzde 3040 faiz vererek çiftçiyi sübvanse edcrken, yüzde 100'ü aşan faizlerle de mevduat topluyor. Bu bankanın görev zaran olarak gözüküyor. Aslında Hazine bu zaran nakit olarak verse sonın yok. Ama para