Katalog

7 EYLÜL 2003 Sıcak hava dalgası Gelecekte ne olacak? Küresci yüzey sıcaklıklarındaki artış 21. yüzvılda da siirecek... Artışın 1.4 ile 5.8 C ° iirnsııula mindeki artıştan daha büyüktür. Küresel ısınmanın doğal bir sonucu olarak, orta enlem ve kutupsal kar örtüsü, kutupsal kara ve deniz buzlan ile orta cnlemlerindağbuzulları 20. yüzyılda alansal ve hacimsel olarak azalırken, küresel ortalama deniz seviyesı, yaklaşık 10 ile 20 cm arasında yükseldi veokyanusların ısı içerikleri arttı. Ne yazık ki, gelişmiş iklim modelleri de gelecektekiiklimımızkonusundaiyihaberlervermıyor. Küresel yuzey sıcaklıklarındaki artışın 21. yüzyılda süreceği ve artışın 1.4 ile 5.8 C° arasında olabileceği öngörülüyor. BLI artışa bağlı olarak da, hidrolojik döngünün değişmesi, kara ve deniz buzullarının erimesi, kar ve bıız örtüsünün alansal daralması, deniz sevıyesinin yükselmesi, iklim kuşaklannın yer değiştirmesi bekleniyor. Bu arada, küresel ısmmayabağlı iklim değişıklıklerıninetkilerinin.geçmiştevegünümüzde olduğıı gibi, gelecekte de alansal ve /.nmansalfarklılıklargösterebileceğiunutulmamalıdır. Orneğin, gelecekte, dünyanın bazı bölgelerınde kasırgalar, seller ve taşkınlar gibi şiddetli hava olaylarının şiddetlerindevesıklıklarındaartışlarolabilecekken, bazı bölgelerinde uzun süreli ve şiddetli kuraklıklarveçölleşmeolayları daha f azla etkili olabilecektir. Iştcbunoktada, "Ülkemizin durumu gelecekte neolacaktırr'" sorusununyanıtıyaşamsal bir öncm kazanmaktadır. Çeşitlı iklim modellerine göre, Türkiye üzerindeki yıllık ortalama hava sıcaklıklarının, 2050 yılına kadar, yalnız sera gazlarındakı artışlar dikkate alındığında, 23 °C arasında; sera gazlarındakı ve sülhıt |iarçacıklarmdaki değişiklikler bırlıkte clıkkate alındığında ise 1 2 °C, arasında artacağı öngörülmektedir. Uzun yıllardır ilkbahar ve yaz gece hava sıcaklıklarında gözlenen ısınma eğilimleri ve kış yağışlarındaki azalma eğilimleri ile özellikle son yıllarda yaşadığımız ekstrem sıcaklıklar, yağış yetersizliğıne bağlı yaygın ve şiddetli meteorolojikkuraklıklarvesıklıklarında giderek artış gözlenen taşkınlar ve seller gibi öteki doğal afetler de dikkate alındığında, Türkiye'nin küresel ısmmaya ve onun olası etkilerine karşı çok duyarlı olduğunu söyleycbılirız. Batı Avrupa'daki sıcak hava dalgası Sıcak hava dalgjlarının klinıatolo/ık/meteorolojik açıklamasını yapmak olasıdır. Kaynağı tropikal bölgelere kadar uzanan geniş alanlı ve kuvvetli yüksek basınç merkezlerine ve sırtlarına bağlı olarak oluşan sıcak hava dalgalarının.kuzeyyarımkürenın orta ve bazen yüksek enlem karalarında etkili olabildiğini biliyoruz. Örneğin, Ağustos 2003 'ün yaklaşık ilk iki haftası süresince Batı Avrupa'da etkili olan sıcak hava dalgası, aynı dönemde ortakuzeydoğu Atlantik ve kuzeybatı Afrika'dan kaynaklanan uzun süreli ve kuvvetli yüksek basınç koşullarıyla bağlantılı çok sıcak tropikal hava kütJesiyleaçıklanabilir. Doğal olarak, basın/yayın organlarının, sıcak hava dalgasının atmosferik nedenlerinden çok, onun Batı Avrupa gibi normal koşullarda yılın bu aylarında daha serın ve yağışlı iklim koşullarının egemen oldıığu geniş bir coğrafyada oluşturduğu çok sıcak/kurak koşullar ve orman yangınları, artan su veenerjigereksinimi, artan hastalık ve ölüm oranlan gibi insan yaşamı ve sağlığı üzcrindeki doğrudan etkileri üzerinde durduklarını görmekteyiz. Devatnı arka sayfada MURAT TÜRKEŞ asında, hava, iklim ve iklim değişikliği kavramları yanlış bir biçimde kullanılıyor. Benzer bir durumu, ağııstos ayının (2003) yaklaşık ilk iki haftası siiresince Batı Avrupa'da etkili olan sıcak hava dalgası siiresince yaşadık. "Yeryüzününherhangibiryerindeuzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu" olaraktanımlayabileceğimiz iklim, ölçülenuç değerleri, şiddetli olayları ve tüm değişkenliklerideiçerir. iklim, insanetkinliklerini, refahını ve sağlığını çok değişik yollardan etkiler. İklim değişikliği çok genel bir yaklaşımla, "Nedeni neolursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önenılı yerel etkileri bulunan, uzun siireli veyavaş gelişen değişiklikler" biçimindetanımlanabilir. Bugünkü bilgilerimize göre, Yerkiire'in4.5 milyar yıllık çok uzun jeolojik tarihi boyunca iklim sisteminde milyonlarca yıldan on yıllara kadar tüm zaman olçeklerinde doğal etmenler ve sureçlerle birçok dcğişiklik oldu. Jeolojik dcvirlerdeki iklim tleğişiklikleri.özelliklebuzulhareketlerive deniz seviyesindeki değişimler yoluyla yalnızca dünya coğrafyasını değiştirmeklekalmadı, ekolojik sistemlerde de kalıcı değişiklikler oluşturdu. Ancak sanayi devriminden beri, iklimdeki doğal değişkenliğe ek olarak, ilk kez insan etkinliklerinin de iklimi etkilediği yeni bir dönemegirildi. Ozellıkle fosil yakıtların yakılması, arazı kullanımı değışiklikleri, ormansızlaşma, çimento üretimı ve sanayi sü reçleri gibi insan etkinlikleri sonucunda, atmosferdeki sera gazı birikimleri sanayi devriminden beri hızla artmaktadır. Bu yüzden, günümüzde iklim değişikliği, sera gazı birikınılerini arttıran insan etkinlikleri dikkate alınarak da tanımlanabiliyor. Orneğin Birleşmiş Milletler iklim DeğişikliğiÇerçeve Sözleşmesi'nde, "Karşılaştırılabilir bir zaman döneminde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan ya da dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan etkinlikleri sonucunda iklimde oluşanbirdeğişiklik"biçimindetanımlan mıştır. "insan kaynaklı iklim değişikliği" (küresel ısınma), insanoğlunun yalnız bugünkü kuşaklarını değil gelecek kuşaklarını da ilgilendiren en önemli kıiresel değişiklik konularının başında gelmektedir. Küresel iklimde gözlenen değişiklikler Çeşitli insan etkinlikleri sonucunda atmosf erdeki birikimleri hızlı bir artış gösteren sera gazları, Yerkürc'nin radyasyon (ışınım) dengesini bozmaktadır. Bu değişıkliğin iklim üzerindeki en önemli veen belirgin etkisı ise, doğal sera etkisini kuvvctlen direrek, şehırleşmenın de katkısıyla, dünyanın yüzey sıcaklıklarını arttırma eğilimi göstermesidir. Küresel yüzey sıcaklıklarında 19. yüzyılın sonlarında başlayan ısınma, 198()'li yıllardan sonra daha da belirginleşerck, hemen her yıl bir önceki yıla göre daha sıcak olmak üzere, küresel sıcaklıkrekorlarıkırdı. 1998 yıh, 1860 yılından beri yaşanan en sıcak yıl, 2002 yılı da en sıcak ikinci yıl oldu. Sonuç olarak, küresel ortalama hava sıcakhkları 20'nciyüzyılda yaklaşık 0.6 Carttı.Bıı ısınma, geçen 1,000 yılın herhangi bir done