Katalog

4 KAPAK CUMHURÎYET DERGİ Çıplak, genç, soylu ve esrarlı bir mumya... (jruçluydu, guzeldı NERMİN BAYÇIN iinya üzerinde Mısır kadar ügı çeken biryer var mıdır acaba? Çoğu insan hayatta bir kez olsun, bu toprakları görmeyi düşler. Nasıl olmasın: Içinde kaybolunan labirent mezarlar, ilahi bir gizem barındıran piranıitler, insanı ezen tanrıkrallara yani firavunlara ait dev heykeller, göz kamaştırıcı gömü eşyalan, renkli duvar resimleri, hayvanlarındoğasıylabütünleşmişgarip.korkutucuveheybetlitanrılar, sırlarıyla gömülen mumyalar... Etkılcnmemek olası değil. Eski Mısır dünyası, keşfedilmeye başlandığı 1800'lerden beri uzmanlardan sanatçılara, düşünürlerden amatörteorisyenlcre, pek çok insanın halen ilgi odağı olmayı sürdürüyor. Özellikle in ternetteki meraklı sayısı hayli kabarık. Yüzlerce sitede bu eski dünyanın gizemleri, bilmeceleri çözülmeye çalışılıyor, tartışılıyor. En gözde konular ise firavunlarla kraliçelerin soyları. Kim kimin anası, babası, kardeşi; kim kimle evlenmiş; anaerkil yoksa babaerkil sistem mi, ensest ya da homoseksüel ilişkiler, Tutankamuncinayeti.lanetler, vb... Kısacası, eski Mısır, çoğu kişi için tükenmez bir ılham kaynağının, hatta vazgeçilmez bir tutkunun adresi. Tıpkı Joann Fletchergibi. ise döneminde ender rastlanılan şekilde kulağında iki küpe delıği olması. Bu özellik daha çok Nefertiti'ye atfediliyor. Rontgeni çekılen mumyanın göğsünde mücevher izleri saptanması ve kolunun kraliyet asasıtutarbiçimde firavunlara o/gıı durması da kanıt olarak gösterilen diğerbulgular. Kımi Mısır uzmanları, ünlü Nefertiti büstüne degönderme yapan Joann Fletcher'in savını kuşkuyla karşılarken kimi de tümden rcddediyor. Mısır Eski Eserler Yuksek Kurulu Genel Sekreteri Zahi Hawass "Mumya ile büst arasındaki yüz benzerliği bir kanıt olamaz. Çünkü tüm Amarna heykelleri aynı karakteristiközellikleresahip. tdeal biçimde betimlenmişler. Mısır Müzesi'nde ona benzeyen ve aynı bulgularısergileyen 56 mumya daha var" diyor. Görünüşegöre, yetkili uzmanlar bu tür savlara ahşkın. Çünkü mumyanın Nefertiti'ye ait olduğu iddiası ilk değil. Oldukça çürümüş durumda olan mumya gerçekten Nefertiti'ye mi ait bilinmez ama tartışmaların ve arayışların sürüp gideceği kesin. Yüzü kötürüm edilmiş, göğsü yarılmış, mücevherleri çalınmış (antik dönemde) bu çıplak ve savunmasız genç soylu kadının esrarı da yeni öyküler yaratacağa benziyor. Aslında mumyanın görünümü Fletcher'in iddia ettiği gibi Nefertiti efsanesinin en dramatik yanıyla örtüşmüyor değil. Biiyük kralın büyük eşi... Güzelliğin simgesı olarak ünlenen bu "Büyük Kraliçe"nin yaşam öyküsü, tüm eski Mısır tarihine damgasmı koyan 18. hanedanlıktan Amenhotep IV, nam'ıdiğer, Akhenaten'e (MÖ 13531335) dayanıyor. BirazHz. Ibrahim.birazlsa'ya bcnzetilen Akhenaten tüm tanrıları reddederek, "yaşam veren"güneşi simgeleyen Atum'u tek ilah olarak üan etmiş bir kral. Adının anlamı da buradangeliyor zaten: "Güneşkursunun hayırlısı, Aten'e hizmet eden.." Doğal olarak "Büyük Kralın Sevgili Büyük Eşi" Nefertiti'ye de "Aten aydınlığın parlak ışını, çünkü güzel olan geldi" ya da "mükemmel olan Aten'in mükemmel yaratısı" şeklindeçevrilen "Neferneferuaten" unvanı eklenmiş. Burada dikkat: Aslında firavunlar ve bazen deeşlerinin bir şekilde tanrı ve tanrıçalarla üişkilendirilmesi eski Mısır'daki tüm hanedanlık temsilcileri için geçerli. ".. tanrısının sevgili oğlu, en çok sevdiği, elzemi, güzelliği.." gibi uzun sıfat tamlamaları ve tanrılara özgü sembollerin taşınması gücün, iktidarın ve kutsallığın sürekliliği açısından çok önemli. Çünkü onlar, insanı tannlar önünde, tanrıları da insan önünde temsileden yegânearacılar. Akhenaten, tannsı Aten için bııgünkü Telel Amarna'da yeni bir kent ve orada tüm hanedanlıldarın Ajıı fVff'TflHj|u Heykeltıraş Tutmos'un atölvesinde 1912'de bulunan Nefertiti biistü, Berlin'de Mısır Müzesi'nde sergileniyor... Ingiliz mumya uzmanı, York Üniversitesi'nden Fletcher, 12 yıldır aradığı Nefertiti'nın ınunıyasıyla dünya kamuoyunun gündeminde şu sıralarda. Krallar Vadisi'nde (TebbugünküLuksor), 1898yüında Mısır uzmanı Victor Loret tarafından ortaya çıkarılan II. Amenhotep'in mezanndaki "genç kadın", ona göre efsanevi kraliçe Nefertiti'denbaşkası değil. Kazılarsırasında mezarın bir başka odasında onbir mumya daha keşfedilmiş. Dokuzu Kahire'deki Mısır Eski Eserler Müzesi'ne taşınırken üçü geride bı rakılmış. Bul un d uklan gibi, san dukasız, bir taş platform üzerinde ötekilerden tecrit edilmiş şekilde... Joann Fletcher'in Nefertiti'si de işte bu kimliği bilinmeyen mumyalardan biri... Fletcher veekibinin öne sürdüğü kanıtların başında, Nefertiti'nin kocası firavun Akhenaten döneminde yalnızca kraliyet kadınlarınca giyilen Nübye tipi bir peruk kalıntısı geliyor. Saçları kazınmış olan "genç kadın " olası bu perukla gömülmüş. Bir başka çarpıcı ipucu