Katalog

24 AĞUSTOS 2003. SAYI 909 KADIN 13 Bu, ben, 10 yaşındaki halim. Bu da bizim sınıf fotoğrafımız. En soldayım, yani beni görmüyorfiınuz. Soldan sağa Giilnaz, Mahshid, Narine ve Minna. Iran'daki yaşamı bir roman biçiminde anlatan Marjane Satrapi: îran'da kadınlar rejime karşı çıkmak için büyük sutyen giyip saçlarını kazıtıyorlar... Rejime karşı memeli protesto... arjane Satrapi altıyaşınabastığında bir kurtancı olmayı kafasına koymuştu. Gerçi kızlann kurtancı oldukları vaki değildi, ama yaşamda ters giden birçok şeyvardı. Örneğin,evdekiyardımcılarıkendileriyle aynı masada yemek yiyemiyor, babasının bir Cadillac'ı varken bir yığın insan yoksulluktan kırılıyordu ve büyük annesi sürekli diz ağrtlarından yakınıyordu. Derken, 1979'da Iran ihtilali patlak verdi. Satrapi kız ve erkek öğrencilerin birlikte eğitim gördükleri Fransız okulundan ayrılıp.birkızokulunagirmekvesokağaçıktığında yüzünü sürekli peçeyle örtmek zorunda kaldı. Bu arada, canı gibi sevdiği amcası casusluk yaptığı gerekçesiyleköktendincihükümettarafındanöldürüldü. Peçenin dayattlmasına karşı direnen annesi saçını boyatıp, tanınmamak için kılık değiştirmek zorunda kaldı. TheGuardian gazetesinden Esther Addley Satrapi ilesöyleşti lraktran savaşı başladığında Satrapi'nin ailesi silahlardan kaçmaya çalışıyordu. Annesiyle babası 14 yaşındaki sözünü sakınmayan asi ruhlu kızlarının geleceğinden kaygı duyarak onu annesinin bir arkadaşıyla birlikte Avusturya ya gönderdiler. Satrapi'nin olağanüstü çocukluk günlerin i anlattığı ve Ingilizce kaleme aldığı "Persepolis" adlıgrafik roman biçiminde hazırlanmışkitabı birsüreönceyayımlandı. Şimdi 33 yaşında olan Satrapi Paris'teyaşıyor. Kitapta Satrapi ve sınıf arkadaşlarının ken dilerine ilk kez başlarını örtmeleri söylendiğinde nasıl karşı çıktıklarına, daha sonra birileri öğretmenlerinin ülkenin şehit askerlerine söylediği zafer şarkısını yuhaladığında nasıl toptan okuldan geçici uzaklaştırma ce«asına çarptırıldıkları anlatılıyor. Satrapi'nin şarap ticareti yapan amcasının, izümleri banyoda ayağıyla ezerken bir yandan da, " Allahım beni bağışla," diye mırıldanan temizlikçi kadının yardımıyla, yeraltı örgütleri için nasıl fıçılarla şarap ürettiği görülüyor. Satrapi, " tran'da bir kadının başını örtüyor olmasının onun baş kaldırmayacağı anlamına geldiğini mi sanıyorsunuz? tran'da kadmlar her geçen yıl saçlarını bir santim daha açıyorlar. Ailemde tek kumral saçlı kişi ben kaldım, gerisi sarıya boyattı. Dudaklarını parlak pembeye boyayıp, göğüslerine destekler yerleştirip büyüterek düzene karşı koyuyorlar. Bir keresinde kızın biri bir tek araba kullanabilmek için saçını kazıtıp, bol bir ceket giyerek erkek kılığına girmişti. Bu da onun başörtüsüne baş kaldırma biçimiydi" diyor. Siyah tişörtü, uçuşan eteği ve dolgu topuklu ayakkabılarıyla Batılı bir feminist gibi giyinen Satrapi îran'daki aile bireylerinin kendisini bir rahibeye benzeterek dalga geçmelerini ve daha çok boyanması gerektiği yönündeki isteklerini ilginç ve ironik olarak nitelendiriyor. "Persepolis" Satrapi'nin havaalanında anne ve babasına veda etmesiyle son bııluyor, ama öykü burada noktalanmıyor. Kitabın ikinci ve iiçüncüciltlerindeyazarsürgünde geçen, en az ülkesindeki denli sıkıntılı, genç kızlıkydlarını dilegetiriyor. Satrapi Avusturya'ya gittiğinde bir süre sokakta kabyor ve daha sonra bir hippi topluluğuna katılıyor. 18 yaşında yeniden ülkesine ve ailesine döndüğünde sanat eğitimi almak için Tahran'da üniversiteye yazılıyor, ama bu ortamda yaşamını sürdüremeyeceğini hemen anlıyor. Küçük çapta baş kaldırıları yaşamını sınırlıyor. "Sözgelimi, alkol konusunu ele alalım. Içkiye düşkünlüğüm yoktur, ama tran'da üniversiteyegittiğim sıralarda arkadaşım yanında votka taşıdığındanheröğlenbirtekatıyorduk. Bunu yaparken ölümü göze alıyordum. Bizi yakalayacakolsalaröldüreceklerinibiliyordum. tnsanoğlu işteböylebirşey," diyor. Ülkesinde evlilik dışı bir ilişki yasak olduğundan gcnçler evlenmek zorunda kalıyor. Ancak kısa bir süre sonra boşanıyorlar. Satrapi ölmektense Iran 'da başını örtmeyiyeğliyor. 1994 te annesi ona "Birkezgeri döndün. Bundanböylegeri dönmekyok" demiş. Sonunda sanat okumak üzere Strasbourg'un yolunu tutuyor. tkinci evliliğini birtsveçli ileyapmış. "Ulkemdeözgürlükuğrunayaşamlarını feda eden insanlara bir şeyler borçlu olduğumu düşünerek bu kitabı yazdım," diyor.# Farklı bakış a arayanlar ve cUtaylarda g«ılnm« isteyenler İçin SICAK lubopmmctof Murooa Mçunnri MfMçate'in kıte amuınd» Mft «MİI Mttaticı'ıun KUktlanfıı Dtego ftvtn Emporyaliımin'Yu Mtdu" • luduv! UnutyİM pttal ModemOhtı Vt lybk toyfina «owj>io TMttiMi"