Katalog

6 İNSANLAR THOMAS MORE, 7 Temmuz 1535te Londra'da yargı kararıyla öldürülmüştü İlk ütopyac başı neden kesildi ? AYFER DtNÇKURT homas More'a bizi götüren, okuduğumuz küçücük bir kitaptı. Kitabın adı Utopia'ydı.Anlamı isehiçbiryer. Yazıldığı çağ, kralIarınvedinadamlarınındespotluğuvebaskısıaltındaydı. YoksullarekmekçaJdıdiye darağacındasallanırken.zenginlerzenginliklerinikatlamakiçinyasalaryapıyorlardı. Toplumun iyiliği için toplumu soyuyorlardı. Thomas More, Ingiliz kraliyeti adına bir hizmetiçingönderildiği Antwerp'te,arkadaş.ıPeterGilles'a,bambaşkabirsistemde yaşayaninsanlarıanlatanbirkitapyazmak istedığinden bahsetmişti. Tek endişesi Kral Sekizinci Henry idi. Kaprisli mi, kaprisli bu mış gibi bir de mektup yazmıştı. "Yayınlasam mı, yoksa yayınlamasam mı, kararımı henüz vermiş değilim, bu çabayı sadece küçümseyecek ya da hiçbir minnettarlıkgöstermeyecek bir toplumu eğlendirmek ve eğitmek için çırpınıp didinmektense, kişinin hiçbir şey yapmayıp hayattan zevk alması belki de daha akıllıcadır. Ayrıca bazı okuyucular da öylesine nankördürler ki, bir kitaptan pek çok hoşlansalar bi le, yazarına hiçbir sevgileri yoktıır, muhteşem bir akşam yemeğinden sonra tıka basa evlerine giderken, yemeği yapana teşekkür niyetıne hiçbir söz etmeyen görgüsüzmisafirlergibidirler!" Biz dc, Thomas More'un belirttiği okuyucuJardan olmaktansa, sistemden mutlu olmayıp mutlu toplumların tasvirlerini yapmiş biryazarınvebirhukukçununyaşamınınkıyısındakonaklayıp, onun elli yedi yıllık yaşamının izlerini sürelim istedik. Thomas More 1478'de, Londra'da Milk Street'de dünyaya geldiğinde, yoksulların kıyildığı "GüllerSavaşı"henüzsonaermemiştı. Küçük Thomas eğitimine St. Anthon's School'da başladı vehenüzsekizyaşındayken o çağlarda adet olduğu üzere, görgüsu ve bilgisi artsm diye Kardinal John Morton'un evhizmetineverildi. Kardinal Morton, dünyaya meraklı bu çocuğu, birkaç yıl sonra Latince ve Yunanca öğrenmesi için Oxford'dagönderdi.GençThomas,Latin ve Yunan edebiyatı dersleri aldı. O yıllarda Yunanca ve Latince'nin gençleri kötü düşüncelereyönlendirdiğineinanılırdı. Rönesans'la birlikte birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi, Ingiltere'de de bir çok klasik metin ya tngilizceye çevriliyor, birçok genç aydın Latince ve Yunanca öğrenmeye çaJışı Renklendirme: GULAY TUNÇ yordu. Ortaçağın sadece bir kitaba dayalı öğretim ve yaşama biçimi sorgulanmaya başlamıştı. Bu dünyada acı ve sefalet çekersen diğer dünyada mutlu olursun felsefesi çökmüştü.artıkinsanlarya^adıklarıyerde ve anda mutlu olup, tüm adaletsizlikleri gozlerigörüyorkendüzeltmekistiyorlardı. Thomas More da, birçok çağdaşı genç gibi, eski metinlerin biiyüsünü hissediyordu. Yunan filozoflannın insanı bilmeye, sorguIamaya yönelik soruları, onu da kuşatıyordu. More bir yandan eğitimine devam ederken, diğer taraftan komediler yazıyor, çevirileryapıyordu. tlkçevirilerindenbiriîtalyan hümanist Pico della Mirandola'nın Latince biyografisininlngilizceyeçevrimiydi. Erasmus'la arkadaşlık Hollandalı filozof Desiderous Erasmus da, birçok hümanist filozof gibi, çeşitli üniversite kürsülerinde ders vermek üzere, tngiltere'yegelmişti. Thomas More iletanıştıklarında, More on dokuz Erasmus otuz sekizyaşindaydı. tlişkileriöğretmenöğrenci ilişkisini aşacak, yarattıkları eserlere yansıyıpbirömürboyusürecekti. Erasmus, çağını biıtün sistemleriyle taşlayanenünlükitabı, "Deliliğe Övgü"yü Thomas More'nun evinde, onun zoruyla yazmıştı. Thomas More, Oxford'daki öğrenimini yanda bırakıp, Londra'da Lincoln Inn'de hukuk okumaya başladı Bazı biyografi yazarlarına veErasmus'agörede, More'un bu kararında hukukçu olan babasının çok büyük birpayı vardı. Ama o, büsbütün babasının yolundan gitmektense, keşiş olmaya da karar vermişti. Haftanın belli günlerinde Charterhouse manastırına kapanıyordu. Bu çağda manastırlar tek bilgi merkezleriydi. More, sadece oruç tutup dua etmekle kalmadı, derin okumalara daldı. Mezun olduktan sonra, topluma hizmet duyguları baskın çıktı ve manastırdaki inzivasını sona erdirdi, ama yaşamınınsonunakadar oruç tutmayı ve ibadet etmeyi siirdürecekti. Rivayetegöre More, giysilerininaltınaat kılından bir gömlek giyiyordu ve bazen sızan kan giysilerinin dışına kadar çıkıyordu. Kendinikırbaçlıyarak cezalandırdığı da oluyordu. Erasmus ve More, hümanist görüşleri paylaşıyorlardı, ama Erasmus arkadaşının manastırhayatına yakınlığını ve ruhani düşüncelerini asla anlayamıyordu. Eğitimde reforma inanmaları ve eski metinlere karşılıklı düşkünlükleri dostluklarınınömür boyu sürmesini sağladı. deJibozuk kralın öfkesine pek de giiven ol mazdı.Biryıliçinde.Latinceolarakyazdığı Utopia'da, yaşadığı sistemi öylesine eleştiriyor ve yepyeni bir sistem öneriyordu. Bertrand Russell'a göre, More'un önerdiği düzenlemejer içinde yaşadığımız çağda bile tabu olan şeylerdi. Utopia, çeşitli düşünürlertarafından türlüelcştirilereuğradı. Kimisi hiç ciddiye almadı, çünkü Thomas More şakacı biriydi ve bu yazdıklarıyla da kocaman bir toplum şakası yapmışt). Üstelik Thomas More, devlet hizmetinde çalışırkcn bu yazdıklarını da reddetmemiş miydi? More, Utopia'yı yazıp arkadaşı PeterGilles'a gönderirken başına gelecekleri anla