Katalog

nin, bir zaman sonra Yahudi düşmanlarının sloganı haline geleceğinden de habersizdir Avrupalılar. O kadar habersizdiler ki, "Bu yeni sosyalist hareketinin avuç içi kadar gazetesi Meisbacher Anzeiger ileride gelişip Voelkische Beobachter olur bir kez elime geçmişti. Ama, Meisbach küçücük bir köydü, adını taşıyan gazete pek bayağı bir dille yazdmıştı.Kim ilgilenebilirdi ki böyle bir şeyle? " diye düşünür Stefan Zweig.Tıpkı öteki pekçok Yahudi gibi. Oysa, o küçücük köyün, bayağı dilli yazarı, militanı Hitler, bir çığ gibi örgütlenerek Yahudi burjuvazisine karşı başlattığı eylemlerini.birırkkatliamınadönüştürerek, Alman ırkını üstün kılma düşüne kapılarak, belleklerden silinmeyen trajik sahneleri tarihe adeta kazımıştır.Cehennem gibi yanan Avrupa haritasından son küller toplanırken, 1948 yılında Yahudiler Filistin'e yerleştirilip, Israd Devleti kurulmuştur. Avrupa iki bin yıllık çelişkisini çözmüş, Yeni güç Amerika localarında Yahudiler etkin leşmiş, o tarihten bu yana uzlaşmaz YahudiMüslüman çelişkileri Ortadoğu'yu kan gölüne çevirmiştir. Teodor Herzl'den Hitler e, Yaser Arafat'tan Saddam'a dek süren, uzun zamanlı siyasal çatışkılardır hepsi.Ve, artık apaçık bilinen bu çatışkılar, büyük devletlerin kendi jeopolitik çıkarları için, küçük devletler arasında kanırtıp durduklan, derinlere işlemişyaralar, irinli apselerdir. Savaş taraflarının asıl maksatlannı örten bu kanamaların.kurutulmasınada asla izin verilmezbuyüzden. BÜROKRAStNtN ÇAMURU Stefan Zvveig, Brezilya ya gidip, karısıyla ölüme yatmadan önce, Ingütere'ye, yakın arkadaşı ruhbilimci Freud'a uğrar, üstü örtülü bir vedadır aslında. Konuşmalarından birinde §u saptamayı yapar Freud. "Içgüdüleri kültürlerin önleyeceğini reddettiğimden, kötümserlikle suçlandım hep." O tarihlerden, sosyalist yönetimlerin iflasını da açımlayan bir öngörüdür gerçekte. Ernst Fischer'in KAFKA adlı biyografi çalışması, özellikle sosyalist uygulamaların yankşlıklarını yazarın romanlarındaki metinler arası göndermelerde araştırır. Aynca Kafka'nın bir konuşmasından alınmış şu sözler, onun karamsarlığının nedeni olan önseziyi imler. "Devrim buhar olup dağılır, geriye yalnızca bürokrasinin çamuru kalır." Devrimci nitelikli hergelişmenin sonunda, ortaya Bonapartizm'in çıktığını söyleyen Franz Kafka, Milena'ya yazdığı mektuplarınbirindeyse"Insanolaylarıetkileyebiliyor, çünkü halk olmaksızın savaş yapdamaz ve halk, bu durumda söz söylemek hakkını kazanıyor; ama olaylar gerçekte yalnızca bürokrasinin kavranılması olanaksız hıyerarşisi içersinde değerlendiriliyor.Vekararabağlanıyor" diye yazar. Nesne ve insan arasındaki bağıntıyı ince t, ayrımsamalarla özümseyen Kafka için, Ernst Ficher'in saptamalarındanbirideşudur "Kafka'nın yazın konusu diye bulduğu, Avusturya bürokrasisidir Ancak ilişkiyi gülmecenin çarpıtmasıyla yansıtan görünümde, daha sonraki bürokrasinin iktidar cıulini, ılivc ya/mrştı Zwciı> vc ikinci bir savaşın acısına intiharla son vermiştı. •ilen şeyler vatandan çalınmıştır" diye, tehditkâr broşürler yayınlayarak onu ve arkaJaşlarınıdışlar. I. Dünya Savaşı bittiğinde tüm Avrupa opraklannda güç dengeleri değişmiş, kuulu kimi iktidarlar yıkılmış, yeni siyasi çaltantdar toplumu sarsmaktadır Milliyetçiik duyguları gitgide daha da köklenirken, air daha savaş olmaz kanısı yaygınlaşırken; >osyalist devletlerin kuruluşu da hızlanı^ordu. Avrupalı aydınların uzun süren iyimserlik duygularına pek kapılmamıştı Franz Kafka.Içsel duyargalarını dinleyerek, gele:eğin karanlıklarını algıhyordu belki de. Böcekleşmenin acısını önceden duyumsayarak, çağının "sayrıl yazarı" olarak pek de ılgi çekmemişti zaten.Ancak, bir daha savaş olmaz kandarını,sandartnıkemirendüşünceleryeniden salgınlaşıyordu. Yahudi sorunuysa, iki bin yıllık Hıristiyan dünyasının sorunudur.Yahudi düşmanlığının tarihi tam bu kadar yıldır. l900yılıbaşında,TheodorHerzl'in "Yahudi Milleti" adıyla yayınladığı broşürlerle, "Yahudi milleti, eski yurdu Filistin'de yalnız kendisinin olacak yeni bir yurt kurmalıdır"diyerek,gündemegeldiğisıralarda.Zvveiggençbiröğrencidir.Ve.Herzl'in düşünceleri yalnızca masum bir istek olarak algılanmaktadır.Pek yandaşı da yoktur.Peki kimdir Theodor Herzl? "Yüzbaşı Dreyfus'un herkesin gözü önünde rütbesinin kaldırdmasında gazete muhabiri olarak bulunmuş, sapsarı kesümiş adamın apoletterı sökülürken "Ben suçsuzum!.. diye haykırışını, kulağıyla duymuştu. Theodor Herzl, Dreyfus'un suçsuzluğuna, bu korkunç ihanet kuşkusunu üzerine çekmesinin tek nedeninin Yahudiliği olduğuna, o anda bütün kalbiyle inanmıştı" diye yazar Stefan Zweig onun hakkında. Yahudiler arasında masum, çocukça algdananbuyurtisteği mekanizmalarının ana çizgileri örtük biçimde yer almıştır. Karabasan, gerçek günlük yaşama galip gelmiştir. 'Dava'daki mahkeme, 'Şato'daki kontluk memurları, gizli iktidarlarla, açıkça ortaya çıkan başına buyruk yönetimin birleşmesi, zavallılıklar, alçaklık, yanlarına yaklaşdmayan büyükler veçok düşük aylıklar alan, mutsuz,ahlaken yozlaşmış küçük memurlar.. bunların tümü, fantastik bir gülmeceden korkunç gerçeğe dönüşmüştür." Korkunç gerçeğedönüşmek... Kafka'nın ömrü yetmedi. Sağlıksız bedeni ölüme erken yenildi.Daha beter bir dünya haline tanık olmadı yaşamı. Ancak, uzun bir ölüm yolculuğuna çıkan, ardında yaşadıklarını anlamaya çalışırcasına anlatan bir yapıt/belge bırakan Stefan Zvveig için," Dünün Dünyası"nda sonlarına doğru umarsızlık da baskınlaşır. "Öteki insanlar gibi, bir sinek kadar savunusuz ve bir sümüklüböcek kadar aciz, odamızda oturmaktayım.Herkes deböyleydi" diyeyazar.. Ernst Ficher ise, tarihin cilvesini görür Kafka'nın biyografisinde. "Onun ardından hayatta kalan ailesi on ydlar sonra, geleceğini Kafka'nın önceden sezmiş olduğu toplumsal bir hastalıktan, Hitler'in üçüncü Reich'ından öldü." Insancıl ve barışçtl Avrupa birdenbire, hızla Sosyalist MUliyetçilere bırakıyordu düşlerini.Üstelik her şey seçimle oluyor du.Tek düşman ticari burjuvazinin sahibi Yahudilerdi. Ezüenleri ayaklandıran komünistlerdi. Avrupa iyimserliği, çoktan öfke ve nefrete dönüşmüştü. Aydınlar parçalanıp bölündüler, sindiler, direndiler, kaçtılar. Mutluluk vaateden teknoloji artık ölülerden sabun üretiyordu... Bugünün Avrupa Birliği'nin altındaböylesi trajediler yatmaktadır. Ulusaldan kıtasal bir birliğe geçmek öylesine kolay değildir.Çok uzun sürmüş bir düştür.Hele bizim oldubitti kurnazlıklarımıza hiç dayanmayacak denli sorunlann aşddığı ya da hâlâ aşılmak istendiği bir yolculuktur. Öte yanda iç ya da sınır savaşlarıyla yeniden biçimlendirden dünyanın öteki jeopolitik yapılanmaları.Ve uslanmaz Saddam için son vuruşun törenleri yapdıyor uluslar arası dişkderde. Altın vuruş en çok kime yarayacak? Pazarlığın asd anlamı bu.Biz de bu pazarlıkların içindeyiz.Üstelik yarın umudumuz bu pazarlıklarda.Bir elde Avrupa Birliği, bir elde Amerika bayrağı iç hatlardaysa: The Islam. însanlar savaşa karşı böylesine kitleler halinde yeryüzünün her yerinde yürürken.Doksanlann başında cdız bir başkaldırı olan savaş karşıtı sesler, şimdi çığlıklara dönüşüyor. .Bu çığlığın sonrası nedir ? Tonalitesini bulmuş güçlü bir armoni midir yoksa büsbütün güdülmüş bir sessizlik I [email protected] Değinden Kitaplar: Değişim/Kafka, Kafka/E.Ficher, Dünün Dünyası. Stefan Zvveig., Kurşun MühürlüTren.Stefan Sweig,Jean CristopheRomain Rolland