Katalog

KAPAK CUMHURİYE7 BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığı Onleme Komitesi (CEDAW) Başkanı Prof. Dr. FERİDE ACAR: Fotoğraf: ŞERDAR ÖZSOY, İlke, kadını birey olarak korumak... Sözleşmenin tanıdığı haklardan biri ihlal edillrse kadın, fç hukuk yollarım tükettikten sonra doğrudan komiteye başvurabilir. irleşmiş Milletler Kadınlara Karşı HerTurlü Ayrımcılığın Önlen mesi Sozleşmesi (CEDAW), "kadınların evrensel insan hakları bildirgesi" olarak anılıyor. ODTÜ Kamu Yönetimi ve Sıyaset Sosyolojisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Feride Acar, ocak ayından bu yana CEDAW Komitesi başkanlığını yürütüyor. Acar, komitenin görevi, CEDAW'ın kadınlara getirdiği haklar ve başvuru yolları ile ilgili sorularımızı yanıtladı. Acar'a sorularımızveyanıtlanşöyle: CEDAWnedir? Kadınlara Karşı Her Tiirlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, BM'nin temel ınsan hakları sözleşmelerinden birıdir. Diğerleri; çocuk hakları, ırk aynmcılığına, işkenceye karşı sözleşmeler, siyasi ve medeni haklar, sosyal, ekonomık ve kültürel haklar sözleşmeleri ve göçmen işçilerin haklarına ilişkin sözleşme. CEDAW'a 1980 itibanyla taraf olduk. Bu sözleşme, dünyada en fazla taraf ülkesi olan ikinci sözleşme. 174 devlet taraftır. Birincisi, çocuk hakları sozleşmesi. Bu sözleşmenin uluslararası bir denetim organı var. Buna komite diyoruz. Ben o komitenin üyesi ve şu anda başkanıyım. Ocak 2005 'e kadar başkanım. Temel insan hakları sözleşmeleri içinde bir tek bu sözleşmenin denetim organında Türkiye'nin bir üyesi vardır, hele hele bir başkanı.... Seçim siireci de zorlu olmalı... Önce komiteye seçilmek için gayret gerekiyor. 23 bağımsız uzmandan biri olmak için kulis yürütülüyor. Adaylığınızı ülkeniz ortaya koyuyor. Ama seçildiğiniz andan itibaren bağımsız oluyorsunuz. Bağımsızlık yemini edıyorsunuz, ondan sonra ülkenizden bağımsız çalışırsınız, ülkenizden talimat almazsınız. Ben iki defa bu komiteye seçUdim. 1991 ve 1997'de. Başkanlık için seçim, komite içinde yapıhyor. Türkiye Avrupa bölgesinde, bu nedenle önce Avrupa bölgesi adayı olmak için yanş oldu. Ben oy birliğiyleadaygösterildımveseçildim. Sözleşmenin arkasından bir de ihtiyari protokol yapıldı. Bunlar kadınlara ne tiir haklar getiriyor? Sozleşmedekadınlarınçokkapsamlı olarak korunması, geliştirilmesi gereken temel insan hakları dilegetırdiyor. Taraf devletler bu hakları koruyacaklarını ve geliştireceklerinihemyasalaryoluyla, hem degerçek yaşam yoluyla taahhüt ediyor. Bu sozleşmeyle ilgili olarak 2001 'de bir ihtıyarı protokol yapıldı. Bu protokol de ayrı bir ulus lararası sözleşmedir. CEDAW'a taraf olan bir devlet, aynı zamanda ihtiyari protokole de taraf olursakendiülkesindeki kadınlara iki temel haktanımaktadır. Birincisi, komiteye doğrudan kişisel başvuru hakkı. CEDAWsözleşmesindetanınan haklardan biri ihlal edilirse o kadın iç hukuk yollarını tükettikten sonra doğrudan komiteye başvurudabulunabılır Türkiye de 2002 itibanyla bunu onayladı. Türkiye'de kadınların kişısel başvuru hakkı vardır. ihtiyari protokolün sağladığı ikinci hak ıse bir ulkede yaygın ve sistematik insan hakları ihlalleri varsa, oradan şikâyet olmasa dahi komitenin kendiliğinden soruşturma yapma, heyet gönderme yetkisi vardır. İhtiyari protokole dayanarak yapılan başvurularla ilgili siireç nasıl işliyor? Kadınlar hangi konularda komiteye başvurabilir? Yasalardaki birtakım düzenlemelerin sözleşmeyeuygunolmadığını.sözleşmeye aykırıolduğunusöyleyebilirkadınlar. Orneğin, kadınlarla erkekler arasında evlen