Katalog

CUMIIURİYLVT DERGl lerce hiç değitrruy*^ Görüntüyü sarı kıım rengı tamamffyor. Kurak mcvsim olduğundan baobab ağaçları y apraksız ve mey vesiz. Yeşıl lekelerlc bezenmiş bir sarılık hiç kesintiye uğramadan ufukta gökyüzüne kanşıyor. Okyanusa vcya Sahra'ya baktığımda duyduğumsonsuzlukhıssinı veürpertiyi tekraryaşıyorum. Yolculuğumuzusıılakmevsimidegörecek kadaruzatmamızneyazıkkimiimkiindeğil. Baobab ağacımn dalları yetişkin biı ağaç gövdesi kadarkalın ve yere paralel bir«jekilde yanlara doğru uzuyor. Uzaktan, kollannı açmn},yaşlı,bılgebiradamabenziyor Yanına gitsek, yüzlerce y ıllık yaşam tecrübesiyle bize anlatacak ne çok sözii vardır diye geçiriyorum ıçimden. Yöre insanları da benzer duygularıpaylaşıyorolmalılarki.yaşamlarındaönemlıhıryeriolanbaobabıkutsalkabul edıyorlar ve ona zarar vermekten özenle kaçınıyorlar. Baobab ağacına zarar verenin bırdahahuzurbulamayacağınaınanıyorlar Yaşiılıktan ıçı oyulmuş ağaçların ıçıne grıot'larıgömmüsler.Grıot'larsözlütarihanlatıcıları.ozanveaynızamandaakilkişıler. Iktidar ve servet sahibi değıller ama toplum içinde saygın bir konuma sahipler ve önemlı birsosyal katmanı oluşturuyorlar. Saygın ve bir ağaca emanet edi lmez de ne y apı I ır? Kuşlar bile yuva kurmak ıçin baobabın güvenli dallarını tercıh etmişler. Uzaktan ağacın meyvesi sandığım yüzlerce sallantının yakından kuşyuvası olduğunu farkedıyorum. Saatlerbu görüntüleriseyrederekgeçiyor. Nljer Nehri ayiMnda Mahlna ıtasyonu (Mall)... Beyaz adam köyleri bastığında silahını 'tu' dlye ateşlermiş, vurulan Insanlar da 'baab' diye yere düşermiş. Yanl tubaab beyaz adam karştfafiHida kullanılan bir sözcük. Ancak sözcük olumsuz anlamını artık büyük ölçiide yitirmiş... Tubaab, Sahel sıcağına hoş YAZI VE FOTOĞRAFLAR: SADUN SÖNMEZ "Mali'ye nısan ayında gitmek için ya çılgın olmak lazını ya da mazoşıst." Buna benzer ıtadeler, okuduğumuz bütün seyahat rehberlennde altı üç kere çizili yazılmasına rağmen hiçaldırmıyor, ısrarla Mali'ye gitmek ıstıyoruz. Yola çıkış tarihimiz 30 Mart, üstelik DakarBamako arasını 40 saatten fazla sürecek bir tren yolculuğuy la kat edeceğiz. Batı Afrika ılagezmeısteğıduyaeakkadar bir çılgınlığımız(!) var, ama eziyeti zevk edınmiş insanlardeğiliz. Öyleyse sorun idrakimizde; şahsen görmeden, hissetmeden ve sonunda kavrulmadan, okuduklarımızı baskaları için yazılmışııyanlarülarakalgılıyoruz. Meğerbizim ıçın de geçerliymış Mali Büyük Sahra'nın güneyinde, Batı Afnka'nın Sahel ülkelerinden. Yani yansı yançöl, diğer yansı ıse dünyanın en engin çölü Sahra'nınkarnınayaslanmış. Nijer Nehri, bu ülkenin candamarı. Afrikalılariklimselyoksunkjklannıvecizbirşekildedılegetiriyorlar: "Tanrı mevsimlerde bile beyaz adama daha cömertdavranmı^.Onlarındörtmevsimivar, bizimise iki." Ha7İranekimarasısulakmevsimde Nıjer Nehri coşuyor, taşıyor. Hem etrafinda tanm alanları yaratıyor, hem de Mali içi ulaşımın ana arteri oluyor. Arahktan mayıs sonuna kadar da kurak mevsim hüküm süriiyor. Kurak mevsımde nehir üzerinde yolculuk etmeşansınızyok. Dakar'la Mah'nin başkenti Bamako arasında hauada iki gün karşılıklı tren seferi yapılıyor. Batı Afrika gezimizi lüks olanaklara başvurmadan yapmaya kararlıyız, ama yine de biletlerimızi en lüks mevki olan kuşetli vagondan alıyoruz. Dört yataklı bir kompartımanın alttaki iki yatağını alabildiğimiz için desevinçliyiz Tren 19:00'dakalkacak. Yarım saat öncesındenyerimizi aldık. Kompartımanımızın pencere kolu çalışmıyor, pencere aralıkbir şekilde sıkışmış kalmış. Cîcce yaklaştığı ıçın o anda pek önemsemiyoruz. Kuşetlerin üzerine scrilı çari,aflar temız, gerisinc, yani vagonun üs>tiinkörü temızliklerle katmerle^mi^ yoğun pıslığinealdıımamayaçahijiyoruz.Tekdıleğimiz yanımıza başka kimsenın gelmemesi. Üç saat gecıkmeyle hareket ediyoruz. Dakar'ınbanlıyölerındenağırağırgeçipneresi olduğunu göremediğimiz ıstasyonlarda duruyoruz. Yenı bınenler vagonun bütün kapılarınısıraylaaçarakkendılerineyerarıyorlar. Bir kısnıını sonradan Malili olduğunu öğrendiğimı? kondüktör engellıyor, bazıları ise tubaab'larla aynı kompartımanda olmaktan ho^lanmadığını belli eden yüz ifadesiyle, kendıliğinden gıdıyor. Sonuç olarak gece komşusıi7, ama kapının süreklı açılıp kapanması yüzunden aynı zamanda da uykusuz geçıyor. Sabahın ilk ışıklarıyla gözümü açtım, heyecanla etrafı seyrediyorum. Senegal'de arazi dümdüz; tepe yok, dağ hıç yok. Yesjil yapraklı seyrek bodur ağaçların aralannda baobab, fromager gıbi yaşlı ve heybetlı ağaçlardan olu!>an yeknesak Sahel görüntüsükilometreDemiryolu kenarında yerleşmiş toprak duvarlı ve konik saz damlı köylerin yanından geçiyoruz. Önce hepsini bırbırının aynı gibi algıhyorum.Zamanlaaralarındafarklılıklar olduğunu görebiliyorum. Ouvar yapıları, kullandıklarımalzemeler,evlerinyerleştırılme şekıllen bu köylerin farklı etnik topluluklaraait olduğunu gösterıyor. Öğlene doğru Senegal'in doğıısundakı son büyük yerle^im yeri Tambacounda'ya ulaşıyoruz. Acıktık ama y iyemiyoruz. Yol kenarında satılanlarahenüzalışamadığımızdan, y iyeceklere uzak duruyoruz. Yolculuk esnasında ishal olmaktan çok korkuyoruz. Trenin etrafı çocuklar, kadınlar tarafından sarıldı. Su, şerbet ve y iyecek satıyorlar. Çocuklar tubaab, tubaab diye peşımizdeler. Tubaab bölgedillennde beyaz adam karşılığında kullanılan ortak kelime. Sesbenzeünesine dayanılaraktüretıldıği için herdilde aynı anlamıifade ediyor. Beyaz adam köyleri bastığında silahını'tu'diye ateşliyor, vurulan insanlarda ' baab' diye yere düşüyorlar. Bölgede pek çok vesileyle ışıtcbıleceğiniz hazin hıkâyelerden bir tane daha. Kelime olumsuz anlamını tamanıen olmasa da büyük ölçüde yitirmış. Yetişkinlertubaab'akarşıgenelliklemesafeli, çocuklar ıse bızım çocuklarımızın' turıst, turist'diyerekyabancılarınpeşinetakılması gibi bağrışarak eğlenıyorlar. Aynı zamanda teni yoğurt gibi bir insan görmenın şaskınlığınıdilegetiriyorlar. Önce karşı istikametten gelen treni bekledik, sonra bilmediğımiz bir nedenden 16:00'ya kadar hareket edemedik. Sıcak, nefes aldığımızda içimızi alazlayacak kadar arttı. Trenin metal yüzey i bülfth sıcağı emdı ve içerisini tam anlamtyla1)ir fırına çevirdı Taıtrtsiyah adama cömert davranmaımş. liyuızlartn dört, siyahlann iki mevsimi var..